Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Ümumi mənada siyasi sistem, cəmiyyətin siyasi həyatında rol alan siyasi qurumları və digər ictimai qurumları, bunların fəaliyyətini və qarşılıqlı münasibətləri ifadə edir. Əlbəttə ki, hər cəmiyyətin siyasi sistemi onun inkişafının qanunauyğun nəticəsi kimi formalaşır. Siyasi sistem cəmiyyətin sosial-siyasi təbiətini, mövcud siyasi münasibətləri, təsisatları, normaları və hakimiyyətin təşkili prinsiplərini ifadə edir. Kilsələr, yaxud vətəndaş cəmiyyətin digər ünsürləri, ictimai birliklər kimi, bunları da siyasi sistemin bir parcasıdır.
Siyasi sistem bütövlükdə ictimai sistemin mühüm hissələrindən, ünsürlərindən biridir. O, siyasi hakimiyyətin təşkilini, cəmiyyətlə dövlət arasındakı münasibətləri ehtiva edir və ictimai sistemin digər hissələri ilə – sosial, iqtisadi, ideoloji, etik, hüquqi, mədəni sistemlərlə qarşılıqlı əlaqədədir.
Konkret cəmiyyətin siyasi sistemi bir sıra amillərlə müəyyən olunur. Bu amillər içərisində cəmiyyətin sosial strukturunu, idarəçilik formasını, dövlətin tipini, siyasi rejimin xarakterini, sosial-siyasi münasibətləri, dövlətin siyasi-hüquqi statusunu, cəmiyyətdə siyasi-ideoloji və mədəni münasibətlərin xarakterini, siyasi həyatın formalaşmasının tarixi və milli ənənələrini göstərmək olar.
Müasir politologiyada və sosiologiyada cəmiyyətin siyasi sisteminin öyrənilməsi mühüm yer tutur. Bu sahədə D.İston, Q.Almund, K.Doytç, D.Trumen, Q.Pauell, M.Kaplan, T.Parsnos, St.Koleman, T.Madron, K.Şelf, R.Qoldman, T.Yaniq, C.Veltman, İ.Hus və başqalarının tədqiqatlarını xüsusi qeyd etmək lazımdır.
Elmi ədəbiyyatda siyasi sistemin müxtəlif, bəzən biri digərini tamamilə istisna edən anlayışları mövcuddur. Məsələn, Amerika politoloqu D.İston belə hesab edir ki, siyasi sistem bir-biri ilə qarşılıqlı əlaqədə olan subyektlərin məcmusudur ki, həmin subyektlər vasitəsilə cəmiyyətdə dəyərlər hökmlə və peşəkarcasına bölüşdürülür. İ.Husa görə siyasi sistem bütövlük təşkil edən və müəyyən fəlsəfi, dini, idarəçilik forması məzmunu kəsb edən ideyaların, prinsiplərin, qanunların, doktrinaların və s. kompleksidir.
T.Madronun fikrincə, cəmiyyətin siyasi sistemi mürəkkəb münasibətlər şəbəkəsi vasitəsilə birləşən obyektlərin və onların əlamətlərinin məcmusudur.
Siyasi sistem nəzəriyyələrinin əksəriyyətində onun struktur baxımından təhlili aparıcı yer tutur.
"Siyasi sistem" anlayışı geniş və dar mənalarda işlənir. Geniş mənada siyasi sistem siyasi münasibətləri, siyasi şüuru və cəmiyyətin siyasi təşkilatlarını özündə birləşdirir. Dar mənada siyasi sistem cəmiyyətin siyasi həyatında iştirak edən dövlət təsisatlarını, siyasi partiyaları və ictimai təşkilatları, kütləvi informasiya vasitələrini əhatə edir.Siyasi sistemin əsas ünsürlərinə aid olan başlıca tələblər bundan ibarətdir ki, onlar daxili nizamlılığa, mütəşəkkilliyə malik olmalı və siyasi xarakter daşımalıdırlar. Başqa sözlə, cəmiyyətin siyasi sisteminin ünsürü kimi nəzərdən keçirilən hər bir qurum təşkilati və siyasi əlamətlərə malik olmalıdır.
Hər hansı təşkilatın səciyyəvi əlamətləri onların yaradılması və fəaliyyətinin müəyyən qaydasının olması, daxili və xarici işlərini həll edən orqanların mövcudluğudur. Təşkilatın siyasi xarakteri isə hər şeydən əvvəl aşağıdakılarla müəyyənləşdirilir:
- müəyyən sosial təbəqənin siyasi mənafelərini ifadə etməsi;
- siyasi həyatda iştirak etməsi və siyasi münasibətlərin daşıyıcısı olması;
- dövlət hakimiyyəti, onun əldə edilməsi, təşkili, həyata keçirilməsi ilə bilavasitə və ya dolayısı əlaqədar olması;
- özünün fəaliyyətində cəmiyyətdə formalaşmış siyasi normalara və qaydalara əsaslanması.
Cəmiyyətin siyasi sistemində dövlət mərkəzi yer tutur. Bu, hər şeydən əvvəl onunla əlaqədardır ki, dövlət siyasi hakimiyyətin xüsusi təşkilatıdır. Siyasi hakimiyyət iqtisadi, ideoloji, təşkilati-hüquqi təsirlər vasitəsilə, habelə nüfuzun, ənənənin, zorakılığın köməyi ilə insanların, sosial qrupların davranışına təsir göstərmək qabiliyyəti kimi səciyyələnir. Siyasi hakimiyyət insanların birgə fəaliyyətinin təşkili və tənziminin mühüm amili, onların qarşılıqlı münasibətlərinin qaydaya salınmasının, cəmiyyətdə nizam-intizamın və sabitliyin təmini vasitəsidir.
Siyasi hakimiyyət onu sosial varlığın təsirli amilinə çevirən təmərküzləşdirilmiş gücə malikdir. Belə güc kimi dövlətin müxtəlif institutları çıxış edir; onlar təşkilati cəhətdən hakimiyyəti rəsmiləşdirir, ona daimi fəaliyyət göstərən və ümumməcburi xarakter verir. Bu institutlara ordu, cəza orqanları, həbsxanalar kimi maddi əlavələrlə birlikdə dövlət hakimiyyət orqanları və hüquq normaları aiddir.Siyasi hakimiyyət mahiyyət etibarı ilə onun mexanizmini təşkil edən orqanlar və təsisatlar sistemində maddi təcəssümünü tapır. Dövlət hüquq institutlarında maddiləşən siyasi hakimiyyət dövlət hakimiyyəti kimi çıxış edir. Başqa sözlə, siyasi hakimiyyət dövlətçiliyin inkişafının bu və ya digər forması və səviyyəsi ilə sıx surətdə bağlıdır.
Dövlətin siyasi xarakteri həm də onunla şərtlənir ki, dövlət bu və ya digər dərəcədə sosial qruplar arasındakı münasibətləri nizama salır. Cəmiyyətdə həmişə müxtəlif fərdlərin və qrupların fərqli maraqları var. Bu maraqları nizamlayan başlıca qüvvə isə dövlətdir. Beləliklə, dövlət cəmiyyətdə birləşdirən, təşkil edən və nizama salan başlıca qüvvədir.
Cəmiyyətin siyasi sistemində dövlətin xüsusi yeri və rolu həmçinin aşağıdakılarla şərtlənir: — dövlət bütün ölkə miqyasında tam hakimiyyətə malik olan yeganə təşkilatdır; — dövlət cəmiyyətin inkişafının əsas istiqamətlərini müəyyən edir, müxtəlif fərdi və kollektiv maraqların uzlaşmasını təmin edir; — dövlət cəmiyyətdə rəsmən zorakılıqdan istifadə inhisarına malik olan təşkilatdır.
Cəmiyyətin siyasi sistemində dövlətlə yanaşı digər təşkilatlar da – siyasi partiyalar və ictimai birliklər fəaliyyət göstərir. Onlar bu və ya başqa dərəcədə ölkənin siyasi həyatında iştirak edir və bununla da cəmiyyətin siyasi sisteminin ünsürləri kimi çıxış edirlər.
Cəmiyyətin siyasi sisteminin bütün ünsürləri sıx, üzvi vəhdətdə olur və bir-biri ilə qarşılıqlı əlaqədə fəaliyyət göstərirlər. Siyasi sistemin bütün ünsürləri cəmiyyətin və dövlətin hüquqi əsasını təşkil edən qanunlar əsasında və çərçivəsində fəaliyyət göstərirlər.
Azərbaycan Respublikasının siyasi sistemi milli və tarixi şəraitin xüsusiyyətlərini əks etdirməsi ilə səciyyəvidir. Onun meydana gəlməsində və fəaliyyətində çox müxtəlif amillər rol oynamış və oynamaqdadır. Siyasi sistemin fəaliyyətinin formalaşmasına əhalinin siyasi mədəniyyətinin xüsusiyyətləri mühüm təsir göstərir. Ümumiyyətlə, Azərbaycan Respublikasının siyasi sisteminin struktur formalaşması əsasən 1995-ci il noyabrın 12-də ölkənin yeni Konstitusiyasının qəbul edilməsi ilə başa çatmış oldu. Konstitusiyaya uyğun olaraq Azərbaycan dövləti demokratik, hüquqi, dünyəvi, unitar respublika kimi müəyyənləşmişdir. Azərbaycan Respublikasında dövlət hakimiyyətinin yeganə mənbəyi xalqdır. Sərbəst və müstəqil öz müqəddəratını həll etmək və öz idarəetmə formasını müəyyən etmək Azərbaycan xalqının suveren hüququdur.
Azərbaycan siyasi sistemində dövlət hakimiyyətinin həyata keçirilməsi formasına görə prezident üsul-idarəsinə əsaslanan respublika parametrlərinə uyğundur. Hakimiyyətin bölünməsi prinsipinə uyğun olaraq Azərbaycan Respublikasında müstəqil şəkildə formalaşan və fəaliyyət göstərən üç hakimiyyət qolu qərarlaşmışdır: qanunvericilik, icra və məhkəmə hakimiyyəti. Bu hakimiyyət orqanlarından hər birinin fəaliyyəti Konstitusiya və qanunvericilik aktları ilə tənzimlənir.
Azərbaycan Respublikasında qanunvericilik hakimiyyətini həyata keçirən orqan Milli Məclis, icra hakimiyyətini həyata keçirən Prezident, Məhkəmə hakimiyyətini həyata keçirən orqan Azərbaycan Respublikasının məhkəmələridir.
Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya ilə müəyyən edilmiş unitarlığı spesifikliyə malikdir. Bu da onun tərkibində Naxçıvan Muxtar Respublikasının dövlət hakimiyyəti statusuna malik olmasıdır. Konstitusiyaya görə Naxçıvan Muxtar Respublikası Azərbaycan Respublikasının tərkibində muxtar dövlətdir. Orada qanunverici hakimiyyəti Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ali Məclisi, icra hakimiyyətini Naxçıvan Muxtar Respublikasının Nazirlər Kabineti, məhkəmə hakimiyyətini Naxçıvan Muxtar Respublikasının məhkəmələri həyata keçirir. Naxçıvan Muxtar Respublikasında ali vəzifəli şəxs Ali Məclisin sədridir.
Azərbaycanın siyasi sistemində yerli özünüidarəetmə orqanı olan bələdiyyələr də mühüm yer tutur. Bu institut yeni yaranmasına baxmayaraq böyük perspektivə malikdir.
Bütün müasir siyasi sistemlər kimi Azərbaycanın siyasi sisteminə də çoxpartiyalılıq, plyuralizm xasdır. Siyasi partiyalar qanunverici və yerli özünü idarəetmə orqanlarında təmsil olunmaq vasitəsi ilə dövlət hakimiyyətinin həyata keçirilməsində iştirak etmək imkanına malikdirlər. Azərbaycan dövlətinin ali məqsədi insan və vətəndaş hüquqlarının və azadlıqlarının təmin edilməsidir. Azərbaycan Respublikasında dövlət hakimiyyəti daxili məsələlərdə yalnız hüquqla, xarici məsələlərdə isə yalnız Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı beynəlxalq müqavilələrdən irəli gələn müddəalarla məhdudlaşır. Azərbaycan Respublikasının qanunları Azərbaycan Respublikasının bütün ərazisində qüvvədədir.
Azərbaycanda ilk respublika Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti adı ilə 1918-ci il mayın 28-də yaradılmış və 23 ay fəaliyyət göstərmişdir. 1920-ci il aprelin 28-də Azərbaycanda sovet hakimiyyəti qurulmuş və 1991-ci ildə SSRİ dağılanadək davam etmişdir. 1991-ci il oktyabrın 18-də Ali Sovetdə "Azərbaycan Respublikasının Dövlət Müstəqilliyi haqqında" Konstitusiya Aktı qəbul olunmuş və Azərbaycan Respublikası Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin varisi elan edilmişdir.
İstinadlar
- "R.J. Rummel, THE STATE AND POLITICAL SYSTEM". 2022-03-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2011-12-02.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Umumi menada siyasi sistem cemiyyetin siyasi heyatinda rol alan siyasi qurumlari ve diger ictimai qurumlari bunlarin fealiyyetini ve qarsiliqli munasibetleri ifade edir Elbette ki her cemiyyetin siyasi sistemi onun inkisafinin qanunauygun neticesi kimi formalasir Siyasi sistem cemiyyetin sosial siyasi tebietini movcud siyasi munasibetleri tesisatlari normalari ve hakimiyyetin teskili prinsiplerini ifade edir Kilseler yaxud vetendas cemiyyetin diger unsurleri ictimai birlikler kimi bunlari da siyasi sistemin bir parcasidir Siyasi sistem butovlukde ictimai sistemin muhum hisselerinden unsurlerinden biridir O siyasi hakimiyyetin teskilini cemiyyetle dovlet arasindaki munasibetleri ehtiva edir ve ictimai sistemin diger hisseleri ile sosial iqtisadi ideoloji etik huquqi medeni sistemlerle qarsiliqli elaqededir Konkret cemiyyetin siyasi sistemi bir sira amillerle mueyyen olunur Bu amiller icerisinde cemiyyetin sosial strukturunu idarecilik formasini dovletin tipini siyasi rejimin xarakterini sosial siyasi munasibetleri dovletin siyasi huquqi statusunu cemiyyetde siyasi ideoloji ve medeni munasibetlerin xarakterini siyasi heyatin formalasmasinin tarixi ve milli enenelerini gostermek olar Muasir politologiyada ve sosiologiyada cemiyyetin siyasi sisteminin oyrenilmesi muhum yer tutur Bu sahede D Iston Q Almund K Doytc D Trumen Q Pauell M Kaplan T Parsnos St Koleman T Madron K Self R Qoldman T Yaniq C Veltman I Hus ve basqalarinin tedqiqatlarini xususi qeyd etmek lazimdir Elmi edebiyyatda siyasi sistemin muxtelif bezen biri digerini tamamile istisna eden anlayislari movcuddur Meselen Amerika politoloqu D Iston bele hesab edir ki siyasi sistem bir biri ile qarsiliqli elaqede olan subyektlerin mecmusudur ki hemin subyektler vasitesile cemiyyetde deyerler hokmle ve pesekarcasina bolusdurulur I Husa gore siyasi sistem butovluk teskil eden ve mueyyen felsefi dini idarecilik formasi mezmunu kesb eden ideyalarin prinsiplerin qanunlarin doktrinalarin ve s kompleksidir T Madronun fikrince cemiyyetin siyasi sistemi murekkeb munasibetler sebekesi vasitesile birlesen obyektlerin ve onlarin elametlerinin mecmusudur Siyasi sistem nezeriyyelerinin ekseriyyetinde onun struktur baximindan tehlili aparici yer tutur Siyasi sistem anlayisi genis ve dar menalarda islenir Genis menada siyasi sistem siyasi munasibetleri siyasi suuru ve cemiyyetin siyasi teskilatlarini ozunde birlesdirir Dar menada siyasi sistem cemiyyetin siyasi heyatinda istirak eden dovlet tesisatlarini siyasi partiyalari ve ictimai teskilatlari kutlevi informasiya vasitelerini ehate edir Siyasi sistemin esas unsurlerine aid olan baslica telebler bundan ibaretdir ki onlar daxili nizamliliga mutesekkilliye malik olmali ve siyasi xarakter dasimalidirlar Basqa sozle cemiyyetin siyasi sisteminin unsuru kimi nezerden kecirilen her bir qurum teskilati ve siyasi elametlere malik olmalidir Her hansi teskilatin seciyyevi elametleri onlarin yaradilmasi ve fealiyyetinin mueyyen qaydasinin olmasi daxili ve xarici islerini hell eden orqanlarin movcudlugudur Teskilatin siyasi xarakteri ise her seyden evvel asagidakilarla mueyyenlesdirilir mueyyen sosial tebeqenin siyasi menafelerini ifade etmesi siyasi heyatda istirak etmesi ve siyasi munasibetlerin dasiyicisi olmasi dovlet hakimiyyeti onun elde edilmesi teskili heyata kecirilmesi ile bilavasite ve ya dolayisi elaqedar olmasi ozunun fealiyyetinde cemiyyetde formalasmis siyasi normalara ve qaydalara esaslanmasi Cemiyyetin siyasi sisteminde dovlet merkezi yer tutur Bu her seyden evvel onunla elaqedardir ki dovlet siyasi hakimiyyetin xususi teskilatidir Siyasi hakimiyyet iqtisadi ideoloji teskilati huquqi tesirler vasitesile habele nufuzun enenenin zorakiligin komeyi ile insanlarin sosial qruplarin davranisina tesir gostermek qabiliyyeti kimi seciyyelenir Siyasi hakimiyyet insanlarin birge fealiyyetinin teskili ve tenziminin muhum amili onlarin qarsiliqli munasibetlerinin qaydaya salinmasinin cemiyyetde nizam intizamin ve sabitliyin temini vasitesidir Siyasi hakimiyyet onu sosial varligin tesirli amiline ceviren temerkuzlesdirilmis guce malikdir Bele guc kimi dovletin muxtelif institutlari cixis edir onlar teskilati cehetden hakimiyyeti resmilesdirir ona daimi fealiyyet gosteren ve umummecburi xarakter verir Bu institutlara ordu ceza orqanlari hebsxanalar kimi maddi elavelerle birlikde dovlet hakimiyyet orqanlari ve huquq normalari aiddir Siyasi hakimiyyet mahiyyet etibari ile onun mexanizmini teskil eden orqanlar ve tesisatlar sisteminde maddi tecessumunu tapir Dovlet huquq institutlarinda maddilesen siyasi hakimiyyet dovlet hakimiyyeti kimi cixis edir Basqa sozle siyasi hakimiyyet dovletciliyin inkisafinin bu ve ya diger formasi ve seviyyesi ile six suretde baglidir Dovletin siyasi xarakteri hem de onunla sertlenir ki dovlet bu ve ya diger derecede sosial qruplar arasindaki munasibetleri nizama salir Cemiyyetde hemise muxtelif ferdlerin ve qruplarin ferqli maraqlari var Bu maraqlari nizamlayan baslica quvve ise dovletdir Belelikle dovlet cemiyyetde birlesdiren teskil eden ve nizama salan baslica quvvedir Cemiyyetin siyasi sisteminde dovletin xususi yeri ve rolu hemcinin asagidakilarla sertlenir dovlet butun olke miqyasinda tam hakimiyyete malik olan yegane teskilatdir dovlet cemiyyetin inkisafinin esas istiqametlerini mueyyen edir muxtelif ferdi ve kollektiv maraqlarin uzlasmasini temin edir dovlet cemiyyetde resmen zorakiliqdan istifade inhisarina malik olan teskilatdir Cemiyyetin siyasi sisteminde dovletle yanasi diger teskilatlar da siyasi partiyalar ve ictimai birlikler fealiyyet gosterir Onlar bu ve ya basqa derecede olkenin siyasi heyatinda istirak edir ve bununla da cemiyyetin siyasi sisteminin unsurleri kimi cixis edirler Cemiyyetin siyasi sisteminin butun unsurleri six uzvi vehdetde olur ve bir biri ile qarsiliqli elaqede fealiyyet gosterirler Siyasi sistemin butun unsurleri cemiyyetin ve dovletin huquqi esasini teskil eden qanunlar esasinda ve cercivesinde fealiyyet gosterirler Azerbaycan Respublikasinin siyasi sistemi milli ve tarixi seraitin xususiyyetlerini eks etdirmesi ile seciyyevidir Onun meydana gelmesinde ve fealiyyetinde cox muxtelif amiller rol oynamis ve oynamaqdadir Siyasi sistemin fealiyyetinin formalasmasina ehalinin siyasi medeniyyetinin xususiyyetleri muhum tesir gosterir Umumiyyetle Azerbaycan Respublikasinin siyasi sisteminin struktur formalasmasi esasen 1995 ci il noyabrin 12 de olkenin yeni Konstitusiyasinin qebul edilmesi ile basa catmis oldu Konstitusiyaya uygun olaraq Azerbaycan dovleti demokratik huquqi dunyevi unitar respublika kimi mueyyenlesmisdir Azerbaycan Respublikasinda dovlet hakimiyyetinin yegane menbeyi xalqdir Serbest ve musteqil oz muqedderatini hell etmek ve oz idareetme formasini mueyyen etmek Azerbaycan xalqinin suveren huququdur Azerbaycan siyasi sisteminde dovlet hakimiyyetinin heyata kecirilmesi formasina gore prezident usul idaresine esaslanan respublika parametrlerine uygundur Hakimiyyetin bolunmesi prinsipine uygun olaraq Azerbaycan Respublikasinda musteqil sekilde formalasan ve fealiyyet gosteren uc hakimiyyet qolu qerarlasmisdir qanunvericilik icra ve mehkeme hakimiyyeti Bu hakimiyyet orqanlarindan her birinin fealiyyeti Konstitusiya ve qanunvericilik aktlari ile tenzimlenir Azerbaycan Respublikasinda qanunvericilik hakimiyyetini heyata keciren orqan Milli Meclis icra hakimiyyetini heyata keciren Prezident Mehkeme hakimiyyetini heyata keciren orqan Azerbaycan Respublikasinin mehkemeleridir Azerbaycan Respublikasinin Konstitusiya ile mueyyen edilmis unitarligi spesifikliye malikdir Bu da onun terkibinde Naxcivan Muxtar Respublikasinin dovlet hakimiyyeti statusuna malik olmasidir Konstitusiyaya gore Naxcivan Muxtar Respublikasi Azerbaycan Respublikasinin terkibinde muxtar dovletdir Orada qanunverici hakimiyyeti Naxcivan Muxtar Respublikasinin Ali Meclisi icra hakimiyyetini Naxcivan Muxtar Respublikasinin Nazirler Kabineti mehkeme hakimiyyetini Naxcivan Muxtar Respublikasinin mehkemeleri heyata kecirir Naxcivan Muxtar Respublikasinda ali vezifeli sexs Ali Meclisin sedridir Azerbaycanin siyasi sisteminde yerli ozunuidareetme orqani olan belediyyeler de muhum yer tutur Bu institut yeni yaranmasina baxmayaraq boyuk perspektive malikdir Butun muasir siyasi sistemler kimi Azerbaycanin siyasi sistemine de coxpartiyaliliq plyuralizm xasdir Siyasi partiyalar qanunverici ve yerli ozunu idareetme orqanlarinda temsil olunmaq vasitesi ile dovlet hakimiyyetinin heyata kecirilmesinde istirak etmek imkanina malikdirler Azerbaycan dovletinin ali meqsedi insan ve vetendas huquqlarinin ve azadliqlarinin temin edilmesidir Azerbaycan Respublikasinda dovlet hakimiyyeti daxili meselelerde yalniz huquqla xarici meselelerde ise yalniz Azerbaycan Respublikasinin terefdar cixdigi beynelxalq muqavilelerden ireli gelen muddealarla mehdudlasir Azerbaycan Respublikasinin qanunlari Azerbaycan Respublikasinin butun erazisinde quvvededir Azerbaycanda ilk respublika Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti adi ile 1918 ci il mayin 28 de yaradilmis ve 23 ay fealiyyet gostermisdir 1920 ci il aprelin 28 de Azerbaycanda sovet hakimiyyeti qurulmus ve 1991 ci ilde SSRI dagilanadek davam etmisdir 1991 ci il oktyabrin 18 de Ali Sovetde Azerbaycan Respublikasinin Dovlet Musteqilliyi haqqinda Konstitusiya Akti qebul olunmus ve Azerbaycan Respublikasi Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin varisi elan edilmisdir Istinadlar R J Rummel THE STATE AND POLITICAL SYSTEM 2022 03 21 tarixinde Istifade tarixi 2011 12 02