Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sergey Krikalyov (rus. Сергей Константинович Крикалёв; 27 avqust 1958, Leninqrad) — sovet və rus kosmonavtı, Sovet İttifaqı Qəhrəmanı və Rusiya Federasiyasının Qəhrəmanı.
| Sergey Krikalyov | |
|---|---|
| rus. Сергей Константинович Крикалёв | |
 | |
| Ölkə | |
| Hərbi rütbəsi | mayor |
| Ekspedisiyalar | |
| Kosmosda keçirdiyi vaxt | 803 sutka 9 saat 39 dəqiqə |
| Doğum tarixi | 27 avqust 1958(65 yaş) |
| Doğum yeri | |
| Mükafatları |           |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Sergey Krikalyov 1958-ci ildə Leninqrad şəhərində anadan olmuşdur.
1981-ci ildə Leninqrad Mexanika İnstitutunu bitirib, mühəndis-mexanik kimi kvalifikasiya alıb. Məzuniyyətdən sonra "Enerji" NPO-da işləmişdir. Kosmosda istifadə edilən avadanlıqları sınaqdan keçirdi, kosmosda iş üsullarını işlətmiş və yer nəzarət xidmətinin işinə qatılmışdır. 1985-ci ildə Salyut-7 stansiyasında diqqətsizlik meydana gəldikdə, xilasetmə qrupunda işləmiş, stansiya ilə birləşmək və bort sistemlərini təmir etdirmək üçün metodlar hazırlamışdır.
1985-ci ildə kosmik uçuşa hazırlıq üçün seçilib, növbəti il əsas təlim kursunu başa vurdu və müvəqqəti olaraq Buran kosmik proqramı üzrə qrupa təyin edildi.
1988-ci ilin əvvəlində Mir stansiyasında ilk uzunmüddətli uçuşa hazırlıqları başladı. Təlimdə kosmonavt açıq kosmosda hərəkət etmək və ikinci Sovet-Fransız elmi ekspedisiyası üzərində işləmək üçün quraşdırmanın ilk sınaqları üçün yeni modullarla birləşmək, kosmik gəmi hazırlığına daxil edildi.
İlk uçuşu
26 noyabr 1988-ci ildə uçuşa başlayan Soyuz TM-7 komandasının komandiri Aleksandr Aleksandrovich Volkov, uçuş mühəndisi Krikalyov və fransız kosmonavt Jan-Lou Şretiendən ibarət idi. Əvvəlki ekipaj Mir stansiyasında başqa bir iyirmi altı gün qaldı, beləliklə altılıq heyəti üçün stansiyada sərf olunan ən uzun müddətin yaradılması. Əvvəlki ekipaj Yerə qayıtdıqdan sonra Krikalyov, Polyakov və Volkov stansiyaya eksperimentlər aparmağa davam etdi. Növbəti ekipajın gəlişinin təxirə salınması səbəbindən stansiyanı insansız uçuş üçün hazırlamış və 27 aprel 1989-cu ildə yerə qayıtmışlar. Bu uçuş üçün Krikalyov Sovet İttifaqı Qəhrəmanı (ulduz nömrəsi 11595) adına layiq görülmüşdür. Uçuş müddəti 151 gün, 11 saat 08 dəq. 24 san. olmuşdur.
1990-cı ildə, Mir stansiyasına səkkizinci uzunmüddətli ekspedisiya üçün ehtiyat ekipaj üzvü olaraq ikinci səfərinə hazırlaşırdı.
İkinci uçuş
1990-cı ilin dekabrında "Mir" stansiyasında doqquzuncu ekspedisiyaya hazırlıq işlərinə başlandı. TM-12 alyansı 1991-ci il mayın 18-də komandan Anatoli Pavloviç Artsebarsky, uçuş mühəndisi S. Krikalyov və ingilis qadın kosmonavt Helen Şarmanla birgə fəaliyyətə başlamışdır. Bir həftə sonra H. Sharman əvvəlki ekipajla Yerə qayıtdı, Krikalyov və Artsebarsky "Mir" də qaldı. Yaz aylarında, çoxsaylı elmi təcrübələr apararkən, stansiyada saxlanılan işlərin aparılması ilə yanaşı, altı kosmik gəzinti aparıblar.
Plana əsasən, S. Krikalyevin qayıdışı beş ayda baş tutacaqdı, amma 1991-ci ilin iyul ayında Mir stansiyasında bir uçuş mühəndisi olaraq başqa bir qrupla (oktyabrda gəlib çatmaq üçün) qalmaq qərarına gəldi, çünki növbəti iki uçuş birləşdi. 1991-ci il oktyabrın 2-də Soyuz TM-13 kosmik gəmisində uçuş mühəndisi mövqeyi uzun bir uçuşa hazır olmayan Qazaxıstanlı astronavt Toktar Əbubəkirov tərəfindən götürüldü. O, Avstriyanın ilk kosmonavtası olan Franz Fibek ilə oktyabrın 10-da A. Artsebarsky ilə birlikdə Yerə qayıtdı və komandanın komandiri Aleksandr Volkov OS KS ilə birlikdə qaldı. Ekipajın dəyişməsindən sonra, Volkov və Krikalev başqa bir kosmik təyyarə etdi və 1992-ci il martın 25-də yerə qayıtdı. Bu uçuş maraqlıdır, çünki astronavtlar SSRİ-dən uçdular və Rusiyaya qayıtdılar, uçuş zamanı Sovet İttifaqı artıq mövcud deyildi. Bu uçuş zamanı Krikalyov Rusiya Federasiyasının Qəhrəmanı (1 saylı Rusiya Federasiyasının Qəhrəmanı) adına layiq görülmüşdür. Uçuş müddəti 311 gün, 20 saat 00 dəq. 34 san. təşkil etmişdir.
İlk iki uçuş zamanı Krikalyov bir ildən üç aydan artıq kosmik məkanda sərf etmişdi və yeddi kosmik gəzinti etmişdir.
1992-ci ilin oktyabrında NASA rəhbərliyi kosmos səyahətində təcrübəsi olan Rusiya kosmonavtınun ABŞ kosmik məkanında uçacağını elan etdi. S. Krikalyov Rusiya Kosmik Agentliyi tərəfindən STS-60 ekipajı ilə təlim üçün göndərdiyi iki namizəddən biri (ikinci Vladimir Titov) oldu. 1993-cü ilin aprelində S. Krikalev əsas namizəd kimi elan edildi.
Üçüncü uçuşu
STS-60 - ilk birgə amerikan-rus gəmisinin uçuşunda iştirak edən Krikalyovun təkrar istifadə edilə bilən bir gəmidə ilk uçuşu (Shuttle Discovery) oldu. 1994-cü il fevralın 3-də başlayan STS-60 uçuşu, Spacehab modulu (Space Uyğunluq Modulu) və WSF cihazı ilə ilk uçuş (Wake Shield Facility) ilə ikinci uçuş idi. Səkkiz gün ərzində Discovery ekipajı WSF cihazında və Spacehab modulunda, bioloji sınaqlarda və Yer üzünün müşahidələrində material elmləri sahəsində bir çox müxtəlif elmi təcrübələr həyata keçirmişdir. Krikalyov uzaq bir manipulatorla işin əhəmiyyətli bir hissəsini icra etdi. 130 növbə və 5486215 kilometr uçarkən, 11 fevral 1994-cü ildə Discovery kosmos vasitəsi Kennedy Kosmos Mərkəzinə (Florida) atıldı. Beləliklə, S. Krikalev amerikan məkanına uçan ilk rus kosmonavt oldu. Uçuş müddəti 8 gün idi. 7 h 09 dk. 22 s Bir video müsahibəsində Krikalyovə bir sual verlildi: "bu uçuşda qeyri-adi bir vəziyyət, tamamilə fərqli bir texnika, bütün əcnəbilərin həmkarları, xarici dil ..." Cavab gözlənilməz oldu: "Ona görə də bizim üçün də asan deyildi!"
Mükafat və adları
- Rusiya Federasiyasının Qəhrəmanı (11 aprel 1992);
- Sovet İttifaqı Qəhrəmanı (1989);
- Lenin ordeni (1989);
- Xalqlar Dostluğu ordeni (25 mart 1992);
- (15 aprel 1998);
- "Vətən qarşısındakı xidmətlərə görə (2002);
- Sankt-Peterburqun fəxri vətəndaşı (2007);
- İlin Rusiyalısı (2011);
- (12 aprel 2011);
- (1989).
İstinadlar
- http://www.jsc.nasa.gov/Bios/htmlbios/krikalev.html.
- Sergej Krikaljow // Munzinger Personen (alm.).
- . Фонд «Чистые моря». 2015-07-24 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-07-24.
- Указ Президента Российской Федерации от 11 апреля 1992 года № 387 «О присвоении звания Героя Российской Федерации лётчику-космонавту Крикалёву С. К.» 2011-06-03 at the Wayback Machine.
- Указ Президента Российской Федерации от 25 марта 1992 года № 298 «О награждении лётчика-космонавта С. К. Крикалёва орденом Дружбы народов»[ölü keçid].
- Указ Президента Российской Федерации от 15 апреля 1998 года № 394 «О награждении государственными наградами Российской Федерации участников Первых Всемирных воздушных игр»[ölü keçid].
- Указ Президента Российской Федерации от 5 апреля 2002 года № 353 «О награждении орденом „За заслуги перед Отечеством“ IV степени полковника Гидзенко Ю. П. и Крикалёва С. К.»[ölü keçid].
- .
- «Россиянин года» на сайте Российской Академии бизнеса и предпринимательства 2013-05-03 at the Wayback Machine.
- Указ Президента Российской Федерации от 12 апреля 2011 года № 436 «О награждении медалью „За заслуги в освоении космоса“» 2013-07-28 at the Wayback Machine.
Xarici keçidlər
- Официальный сайт Сергея Крикалёва. (rus.)
- «Сергей Крикалёв. Человек-рекорд» — документальный фильм телестудии Роскосмоса, 2011.
- Космическая энциклопедия ASTROnote.
- .
- Космический долгожитель. Телесюжет. Телестудия Роскосмоса.
- Дорогу осилит идущий. Программа «Русский космос», Телестудия Роскосмоса, (видео 2012 г.).
- Космонавт Сергей Крикалёв. Видеоэнциклопедия «Космонавты». Телестудия Роскосмоса.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sergey Krikalyov rus Sergej Konstantinovich Krikalyov 27 avqust 1958 Leninqrad sovet ve rus kosmonavti Sovet Ittifaqi Qehremani ve Rusiya Federasiyasinin Qehremani Sergey Krikalyovrus Sergej Konstantinovich KrikalyovOlke SSRI RusiyaHerbi rutbesi mayorEkspedisiyalarKosmosda kecirdiyi vaxt 803 sutka 9 saat 39 deqiqeDogum tarixi 27 avqust 1958 1958 08 27 65 yas Dogum yeri Leninqrad RSFSR SSRIMukafatlari Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiSergey Krikalyov 1958 ci ilde Leninqrad seherinde anadan olmusdur 1981 ci ilde Leninqrad Mexanika Institutunu bitirib muhendis mexanik kimi kvalifikasiya alib Mezuniyyetden sonra Enerji NPO da islemisdir Kosmosda istifade edilen avadanliqlari sinaqdan kecirdi kosmosda is usullarini isletmis ve yer nezaret xidmetinin isine qatilmisdir 1985 ci ilde Salyut 7 stansiyasinda diqqetsizlik meydana geldikde xilasetme qrupunda islemis stansiya ile birlesmek ve bort sistemlerini temir etdirmek ucun metodlar hazirlamisdir 1985 ci ilde kosmik ucusa hazirliq ucun secilib novbeti il esas telim kursunu basa vurdu ve muveqqeti olaraq Buran kosmik proqrami uzre qrupa teyin edildi 1988 ci ilin evvelinde Mir stansiyasinda ilk uzunmuddetli ucusa hazirliqlari basladi Telimde kosmonavt aciq kosmosda hereket etmek ve ikinci Sovet Fransiz elmi ekspedisiyasi uzerinde islemek ucun qurasdirmanin ilk sinaqlari ucun yeni modullarla birlesmek kosmik gemi hazirligina daxil edildi Ilk ucusu Sergey Krikalyov mesq skafandrini geyinir 30 iyun 2004 26 noyabr 1988 ci ilde ucusa baslayan Soyuz TM 7 komandasinin komandiri Aleksandr Aleksandrovich Volkov ucus muhendisi Krikalyov ve fransiz kosmonavt Jan Lou Sretienden ibaret idi Evvelki ekipaj Mir stansiyasinda basqa bir iyirmi alti gun qaldi belelikle altiliq heyeti ucun stansiyada serf olunan en uzun muddetin yaradilmasi Evvelki ekipaj Yere qayitdiqdan sonra Krikalyov Polyakov ve Volkov stansiyaya eksperimentler aparmaga davam etdi Novbeti ekipajin gelisinin texire salinmasi sebebinden stansiyani insansiz ucus ucun hazirlamis ve 27 aprel 1989 cu ilde yere qayitmislar Bu ucus ucun Krikalyov Sovet Ittifaqi Qehremani ulduz nomresi 11595 adina layiq gorulmusdur Ucus muddeti 151 gun 11 saat 08 deq 24 san olmusdur 1990 ci ilde Mir stansiyasina sekkizinci uzunmuddetli ekspedisiya ucun ehtiyat ekipaj uzvu olaraq ikinci seferine hazirlasirdi Ikinci ucus 1990 ci ilin dekabrinda Mir stansiyasinda doqquzuncu ekspedisiyaya hazirliq islerine baslandi TM 12 alyansi 1991 ci il mayin 18 de komandan Anatoli Pavlovic Artsebarsky ucus muhendisi S Krikalyov ve ingilis qadin kosmonavt Helen Sarmanla birge fealiyyete baslamisdir Bir hefte sonra H Sharman evvelki ekipajla Yere qayitdi Krikalyov ve Artsebarsky Mir de qaldi Yaz aylarinda coxsayli elmi tecrubeler apararken stansiyada saxlanilan islerin aparilmasi ile yanasi alti kosmik gezinti apariblar Plana esasen S Krikalyevin qayidisi bes ayda bas tutacaqdi amma 1991 ci ilin iyul ayinda Mir stansiyasinda bir ucus muhendisi olaraq basqa bir qrupla oktyabrda gelib catmaq ucun qalmaq qerarina geldi cunki novbeti iki ucus birlesdi 1991 ci il oktyabrin 2 de Soyuz TM 13 kosmik gemisinde ucus muhendisi movqeyi uzun bir ucusa hazir olmayan Qazaxistanli astronavt Toktar Ebubekirov terefinden goturuldu O Avstriyanin ilk kosmonavtasi olan Franz Fibek ile oktyabrin 10 da A Artsebarsky ile birlikde Yere qayitdi ve komandanin komandiri Aleksandr Volkov OS KS ile birlikde qaldi Ekipajin deyismesinden sonra Volkov ve Krikalev basqa bir kosmik teyyare etdi ve 1992 ci il martin 25 de yere qayitdi Bu ucus maraqlidir cunki astronavtlar SSRI den ucdular ve Rusiyaya qayitdilar ucus zamani Sovet Ittifaqi artiq movcud deyildi Bu ucus zamani Krikalyov Rusiya Federasiyasinin Qehremani 1 sayli Rusiya Federasiyasinin Qehremani adina layiq gorulmusdur Ucus muddeti 311 gun 20 saat 00 deq 34 san teskil etmisdir Ilk iki ucus zamani Krikalyov bir ilden uc aydan artiq kosmik mekanda serf etmisdi ve yeddi kosmik gezinti etmisdir 1992 ci ilin oktyabrinda NASA rehberliyi kosmos seyahetinde tecrubesi olan Rusiya kosmonavtinun ABS kosmik mekaninda ucacagini elan etdi S Krikalyov Rusiya Kosmik Agentliyi terefinden STS 60 ekipaji ile telim ucun gonderdiyi iki namizedden biri ikinci Vladimir Titov oldu 1993 cu ilin aprelinde S Krikalev esas namized kimi elan edildi Ucuncu ucusu STS 60 ilk birge amerikan rus gemisinin ucusunda istirak eden Krikalyovun tekrar istifade edile bilen bir gemide ilk ucusu Shuttle Discovery oldu 1994 cu il fevralin 3 de baslayan STS 60 ucusu Spacehab modulu Space Uygunluq Modulu ve WSF cihazi ile ilk ucus Wake Shield Facility ile ikinci ucus idi Sekkiz gun erzinde Discovery ekipaji WSF cihazinda ve Spacehab modulunda bioloji sinaqlarda ve Yer uzunun musahidelerinde material elmleri sahesinde bir cox muxtelif elmi tecrubeler heyata kecirmisdir Krikalyov uzaq bir manipulatorla isin ehemiyyetli bir hissesini icra etdi 130 novbe ve 5486215 kilometr ucarken 11 fevral 1994 cu ilde Discovery kosmos vasitesi Kennedy Kosmos Merkezine Florida atildi Belelikle S Krikalev amerikan mekanina ucan ilk rus kosmonavt oldu Ucus muddeti 8 gun idi 7 h 09 dk 22 s Bir video musahibesinde Krikalyove bir sual verlildi bu ucusda qeyri adi bir veziyyet tamamile ferqli bir texnika butun ecnebilerin hemkarlari xarici dil Cavab gozlenilmez oldu Ona gore de bizim ucun de asan deyildi Mukafat ve adlariMoskva Qelebe parkindaki bustuRusiya Federasiyasinin Qehremani 11 aprel 1992 Sovet Ittifaqi Qehremani 1989 Lenin ordeni 1989 Xalqlar Dostlugu ordeni 25 mart 1992 Seref ordeni 15 aprel 1998 Veten qarsisindaki xidmetlere gore 2002 Sankt Peterburqun fexri vetendasi 2007 Ilin Rusiyalisi 2011 Kosmosun oyrenilmesinde xidmetlerine gore medali 12 aprel 2011 Fexri Legion ordeni 1989 Istinadlarhttp www jsc nasa gov Bios htmlbios krikalev html Sergej Krikaljow Munzinger Personen alm Fond Chistye morya 2015 07 24 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 07 24 Ukaz Prezidenta Rossijskoj Federacii ot 11 aprelya 1992 goda 387 O prisvoenii zvaniya Geroya Rossijskoj Federacii lyotchiku kosmonavtu Krikalyovu S K 2011 06 03 at the Wayback Machine Ukaz Prezidenta Rossijskoj Federacii ot 25 marta 1992 goda 298 O nagrazhdenii lyotchika kosmonavta S K Krikalyova ordenom Druzhby narodov olu kecid Ukaz Prezidenta Rossijskoj Federacii ot 15 aprelya 1998 goda 394 O nagrazhdenii gosudarstvennymi nagradami Rossijskoj Federacii uchastnikov Pervyh Vsemirnyh vozdushnyh igr olu kecid Ukaz Prezidenta Rossijskoj Federacii ot 5 aprelya 2002 goda 353 O nagrazhdenii ordenom Za zaslugi pered Otechestvom IV stepeni polkovnika Gidzenko Yu P i Krikalyova S K olu kecid Rossiyanin goda na sajte Rossijskoj Akademii biznesa i predprinimatelstva 2013 05 03 at the Wayback Machine Ukaz Prezidenta Rossijskoj Federacii ot 12 aprelya 2011 goda 436 O nagrazhdenii medalyu Za zaslugi v osvoenii kosmosa 2013 07 28 at the Wayback Machine Xarici kecidlerOficialnyj sajt Sergeya Krikalyova rus Sergej Krikalyov Chelovek rekord dokumentalnyj film telestudii Roskosmosa 2011 Kosmicheskaya enciklopediya ASTROnote Kosmicheskij dolgozhitel Telesyuzhet Telestudiya Roskosmosa Dorogu osilit idushij Programma Russkij kosmos Telestudiya Roskosmosa video 2012 g Kosmonavt Sergej Krikalyov Videoenciklopediya Kosmonavty Telestudiya Roskosmosa