Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sekellər ([ˈseːkɛj] sekey) eləcə də Szekler hərfən. adamlar; eləcə də rum. Secui, alm. Szekler, lat. Siculi) — Macarların bir subetnosu.
Tarixi
Sekellər Macar dilindən fərqli danışırlar. Sekellər Qərbi (Avropa) Hun imperiyasından sonra köçək 3000 Hun əsgərin nəsillərindəndir. 895-ci ildə Macar ağalığına qədər varlıqlarını sürdürmüş və sonradan Macar ağalığına keçmişlərdir. Tarixdə Sekel krallığı adlı bir dövlət qurdular, lakin macarlar bu dövləti işğal elədilər. Daha sonra Osmanlı imperiyası zamanında Sekel Muxtariyyəti tanındı. Ancaq Avstriya-Macarıstan imperiyası zamanında Transilvaniyanın işğalı ilə sekellər macarlara qarışdılar. Hal-hazırda sekellər Rumıniya torpaqlarında yaşayan türk etnoslardır. 2003-cü ildə Milli Sekel Konseyi quruldu. Sekel türklərinin tək istəyi yaşadıqları bölgədə Sekelistan Muxtar Respublikası qurmaqdır.
Maraqlıdır ki, hazırda Macarıstan və Rumıniyada yaşamaqda olan, artıq bütünlüklə macar dilində danışan, fəqət öz türk köklərini unutmayan bir xalq yaşayır. Onlar özlərini "sekel" adlandırırlar. Bu xalqın ən azı XVl əsrə qədər türk- -run (Orxon-Yenisey) əlifbasından istifadə etdiyi, bu əlifba ilə yazılmış zəngin ədəbiyyata malik olduğu, dillərinin isə Avropanın geniş əraziləində işləndiyi məlumdur. Bu barədə yazır:
"Münhendən olan həvəskar şərqşünas Frans Babinger Ausburqda Fuqqerlərə mənsub knyaz və qrafların arxivində işlərkən 1553–1555-ci illərin hadisələrindən bəhs edən qədim mətnlərə rast gəldi. Bu mətnlər əvvəllər, çox güman ki, tövlə olmuş bir binanın divarlarından kopiyalanmışdı və heç kəs onlara heç bir əhəmiyyət vermirdi, lakin Babinger Tomsenin əsərləri ilə tanış olduğundan bu mətnin hərflərinin qədim türk əlifbasının hərflərini xatırlatdığını dərhal sezdi və onları Kopenhagenə-Vilhelm Tomsenə göndərdi. Mətnləri alan Tomsen çətin vəziyyətə düşdü. Yazının hərfləri türk hərflərini xatırlatsa da, onlardan bir qədər fərqlənirdi. Yalnız xüsusi tədqiqatlardan sonra hər şey aydın oldu: Alimlərin önünə türk dilinin Avropa dialekti çıxmışdı."
Tapılan mətn macar salnamələrindən məlum olan bir hadisədən söhbət açdığı üçün onun Avropa mənşəliliyinə heç bir şübhə yox idi. Mətnin dilini Tomsen "qədim macar dili" adlandırdı. Sonralar məlum oldu ki, bu sekellərin dilidir. Sekellər artıq çoxdan macarlaşmış olsalar da və türk dilini unutsalar da özlərinin türk mənşəliliyini unutmamışdılar.
İstinadlar
- Аджи М. Европа, тюрки, Великая степь. "Мысль", Москва, 1998. c.109–110.
- Аджи М. Европа, тюрки, Великая степь. "Мысль", Москва, 1998. c.111.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sekeller ˈseːkɛj sekey elece de Szekler herfen adamlar elece de rum Secui alm Szekler lat Siculi Macarlarin bir subetnosu TarixiSekeller Macar dilinden ferqli danisirlar Sekeller Qerbi Avropa Hun imperiyasindan sonra kocek 3000 Hun esgerin nesillerindendir 895 ci ilde Macar agaligina qeder varliqlarini surdurmus ve sonradan Macar agaligina kecmislerdir Tarixde Sekel kralligi adli bir dovlet qurdular lakin macarlar bu dovleti isgal elediler Daha sonra Osmanli imperiyasi zamaninda Sekel Muxtariyyeti tanindi Ancaq Avstriya Macaristan imperiyasi zamaninda Transilvaniyanin isgali ile sekeller macarlara qarisdilar Hal hazirda sekeller Ruminiya torpaqlarinda yasayan turk etnoslardir 2003 cu ilde Milli Sekel Konseyi quruldu Sekel turklerinin tek isteyi yasadiqlari bolgede Sekelistan Muxtar Respublikasi qurmaqdir Maraqlidir ki hazirda Macaristan ve Ruminiyada yasamaqda olan artiq butunlukle macar dilinde danisan feqet oz turk koklerini unutmayan bir xalq yasayir Onlar ozlerini sekel adlandirirlar Bu xalqin en azi XVl esre qeder turk run Orxon Yenisey elifbasindan istifade etdiyi bu elifba ile yazilmis zengin edebiyyata malik oldugu dillerinin ise Avropanin genis erazileinde islendiyi melumdur Bu barede yazir Munhenden olan heveskar serqsunas Frans Babinger Ausburqda Fuqqerlere mensub knyaz ve qraflarin arxivinde islerken 1553 1555 ci illerin hadiselerinden behs eden qedim metnlere rast geldi Bu metnler evveller cox guman ki tovle olmus bir binanin divarlarindan kopiyalanmisdi ve hec kes onlara hec bir ehemiyyet vermirdi lakin Babinger Tomsenin eserleri ile tanis oldugundan bu metnin herflerinin qedim turk elifbasinin herflerini xatirlatdigini derhal sezdi ve onlari Kopenhagene Vilhelm Tomsene gonderdi Metnleri alan Tomsen cetin veziyyete dusdu Yazinin herfleri turk herflerini xatirlatsa da onlardan bir qeder ferqlenirdi Yalniz xususi tedqiqatlardan sonra her sey aydin oldu Alimlerin onune turk dilinin Avropa dialekti cixmisdi Tapilan metn macar salnamelerinden melum olan bir hadiseden sohbet acdigi ucun onun Avropa menseliliyine hec bir subhe yox idi Metnin dilini Tomsen qedim macar dili adlandirdi Sonralar melum oldu ki bu sekellerin dilidir Sekeller artiq coxdan macarlasmis olsalar da ve turk dilini unutsalar da ozlerinin turk menseliliyini unutmamisdilar IstinadlarAdzhi M Evropa tyurki Velikaya step Mysl Moskva 1998 c 109 110 Adzhi M Evropa tyurki Velikaya step Mysl Moskva 1998 c 111