Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sehr (lat. magia, yun. μαγικός — sehrbazlıq) — uydurma, xəyali məharətin və yaxud ağlasığmaz manipulyasiyanın köməyi ilə ətraf aləmə təsir etməkdir. Magik manipulyasiyanın əhatəsi çox genişdir: bu, sözlər (ovsunlar, dualar, cadu), əşyalar (həmayillər, qoruyucalar) yazılar və müxtəlif hərəkətlər ola bilər. Müxtəlif zamanlarda və müasir dövrdə ayrı-ayrı xalqlara məlum olan bir çox sehrbazlıq adətləri və mərasimləri təsvir edilmiş, sistemləşdirilmişdir
Magiya başlıca olaraq bir insanın digər insanlara, heyvanlara, bitkilərə, hətta təbiət hadisələrinə təsir etmək bacarığına inamdır. Müşahidə edilən faktların həqiqi və qarşılıqlı əlaqələrini başa düşməyən və təsadüfi uyğunluğu tərsinə başa düşən insan belə hesab edirdi ki, xüsusi hərəkət və sözlərlə o, insanlara kömək və yaxud pislik edə bilər, qabaqcadan görmə ilə müvəffəqiyyətini və ya müvəffəqiyyətsizliyini təmin edə bilər, tufan törədə bilər və ya onu sakitləşdirə bilər.
Magiya elementləri əksər xalqların dini adət-ənənəsində öz əksini tapıb.
Tərif və Məna
Magiya sözü qədim Azərbaycan tayfalarından olan maqların adı ilə bağlıdır. Belə ki, qədim dövrlərdə məhz maqlar sehr və əfsunla məşğul olduqlarına görə qədim yunanlar bu cür əməlləri "maqların əməli" anlamında "magious" adlandırıblar. Zaman keçdikcə həmin söz latınların da dilinə keçib və magiya şəklində bir çox dünya xalqarının dilində bu gün də işlənməkdə, maqların adını yaşatmaqdadır.
Fövqəlbəşər gücləri istifadə ilə təbii prosesə müdaxilə edilməsi, təbiət qanunlarına zidd nəticələr əldə etmək üçün bəzi gizli və sirrli əməliyyatlar edilməsidir. Magiya məqsədinə görə iki yerə ayrılır:
- Ağ Magiya: Zərərsiz, öldürücü nəticələri olmayan sehrdir.
- Qara Magiya: Zərərli, öldürücü nəticələri olan sehrdir.
Magiya anlayışı yer üzündə hər din və inancda mövcuddur. Bu insanoğlunun öz sərhədlərini və gücünü aşan vəziyyətlərə müdaxilə etmə arzusunun bir nəticəsidir. İslam dini cadunu dəqiq bir şəkildə qadağan etmiş və zərərlərindən Allaha sığınılması lazım olduğu vurğulanmışdır.
Bağı
Bağı - türk və altay mifologiyasında sehr, cadu, efsun deməkdir. "Bayı" olaraq da deyilər. Bağıçı, Bağışı sözləri sehrbaz mənasını verər. Anadoluda "Büyü" halına çevrilmişdir. Bağlamaq sözü ilə də əlaqədardır. Məsələn "ağızını dilini bağlamaq"... Bağ sözünün düyün mənası da vardır ki, əvvəllər ovsunlar düyünlər ilə edilməkdədir. "Düyünlərə üfleyenlerin pisliyindən..." Baxmaq (fal baxmaq) sözüylə də əlaqəlidir. Anadoluda "Bağnaz" (fanatik) sözü də bir şeyə bağlanmış mənasını verər və "bağılanmış (ovsunlanmış)" deməkdir. Bag kökü Tunguscada ağlıq ifadə edər. Bağ/Mağ kökü bir çox dildə sehrlə əlaqəli mənaları olan sözləri türetir. Cəlal Bəydilinə görə Maqus/Magus (sehr) sözü Bağ/Mağ kökü (və Bağı sözü) ilə əlaqəlidir.Baxşi sözü de bu kökdən törəmişdir. Baqı/Bakı/Baxı isə fal deməkdir.
Slavyan dillərində, "boğ", "bog", "boh" və "bug" şəkillərində rast gəlinən və ilk mənası "bogat" sözü ilə əlaqələndirilərək Türklərlə təmasla halında olmuş Şərq Avropa dillərində rast gəlinər. Miladdan əvvəlki əsrlərə aid Ön Asiya yazılarında bilinən ən ulu ilahi varlığın adı "Bag-Maştu" şəklindədir. Urartuda isə belə bir ilahi varlığın yoldaşı də yenə "Bag" sözünden ortaya çıxmış adla "Bag-Bartu"şəklində xatırlanır.
Türk xalqlarının ənənəvi görüşlərdə, "Bag/Mag" (Bay/May) kökündə çox sayda mifoloji varlıq, ruh və təbii obyektlərin adları mövcuddur. "Mag" (Magiya) anlayışının kökü də "Bag-Mag" təməlinə əsaslanır.
Həmçinin baxın
- Sehr
- Baxşi
İstinadlar
- (PDF). 2016-03-04 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-04-10.
- Q. Qeybullayev - Azərbaycan türklərinin təşəkkül tarixindən, Bakı, 1993, səh 156
- Q. Qeybullayev - K etnogenezev azerbaydjançev, I cild, Bakı, 1983, səh 234
- Türk Əfsanə Sözlüyü, Dəniz Qaraqurd, Türkiyə, 2011, (OTRS: CC BY-SA 3.0) Arxivləşdirilib 2022-03-21 at the Wayback Machine (türk.)
- Fələq, 113:4
- Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, Yurt Yayınevi (türk.)
Xarici keçidlər
- Maji, Kemal Menemencioğlu (türk.)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sehr lat magia yun magikos sehrbazliq uydurma xeyali meharetin ve yaxud aglasigmaz manipulyasiyanin komeyi ile etraf aleme tesir etmekdir Magik manipulyasiyanin ehatesi cox genisdir bu sozler ovsunlar dualar cadu esyalar hemayiller qoruyucalar yazilar ve muxtelif hereketler ola biler Muxtelif zamanlarda ve muasir dovrde ayri ayri xalqlara melum olan bir cox sehrbazliq adetleri ve merasimleri tesvir edilmis sistemlesdirilmisdir Magiya baslica olaraq bir insanin diger insanlara heyvanlara bitkilere hetta tebiet hadiselerine tesir etmek bacarigina inamdir Musahide edilen faktlarin heqiqi ve qarsiliqli elaqelerini basa dusmeyen ve tesadufi uygunlugu tersine basa dusen insan bele hesab edirdi ki xususi hereket ve sozlerle o insanlara komek ve yaxud pislik ede biler qabaqcadan gorme ile muveffeqiyyetini ve ya muveffeqiyyetsizliyini temin ede biler tufan torede biler ve ya onu sakitlesdire biler Magiya elementleri ekser xalqlarin dini adet enenesinde oz eksini tapib Terif ve MenaMagiya sozu qedim Azerbaycan tayfalarindan olan maqlarin adi ile baglidir Bele ki qedim dovrlerde mehz maqlar sehr ve efsunla mesgul olduqlarina gore qedim yunanlar bu cur emelleri maqlarin emeli anlaminda magious adlandiriblar Zaman kecdikce hemin soz latinlarin da diline kecib ve magiya seklinde bir cox dunya xalqarinin dilinde bu gun de islenmekde maqlarin adini yasatmaqdadir Fovqelbeser gucleri istifade ile tebii prosese mudaxile edilmesi tebiet qanunlarina zidd neticeler elde etmek ucun bezi gizli ve sirrli emeliyyatlar edilmesidir Magiya meqsedine gore iki yere ayrilir Ag Magiya Zerersiz oldurucu neticeleri olmayan sehrdir Qara Magiya Zererli oldurucu neticeleri olan sehrdir Magiya anlayisi yer uzunde her din ve inancda movcuddur Bu insanoglunun oz serhedlerini ve gucunu asan veziyyetlere mudaxile etme arzusunun bir neticesidir Islam dini cadunu deqiq bir sekilde qadagan etmis ve zererlerinden Allaha siginilmasi lazim oldugu vurgulanmisdir BagiBagi turk ve altay mifologiyasinda sehr cadu efsun demekdir Bayi olaraq da deyiler Bagici Bagisi sozleri sehrbaz menasini verer Anadoluda Buyu halina cevrilmisdir Baglamaq sozu ile de elaqedardir Meselen agizini dilini baglamaq Bag sozunun duyun menasi da vardir ki evveller ovsunlar duyunler ile edilmekdedir Duyunlere ufleyenlerin pisliyinden Baxmaq fal baxmaq sozuyle de elaqelidir Anadoluda Bagnaz fanatik sozu de bir seye baglanmis menasini verer ve bagilanmis ovsunlanmis demekdir Bag koku Tunguscada agliq ifade eder Bag Mag koku bir cox dilde sehrle elaqeli menalari olan sozleri turetir Celal Beydiline gore Maqus Magus sehr sozu Bag Mag koku ve Bagi sozu ile elaqelidir Baxsi sozu de bu kokden toremisdir Baqi Baki Baxi ise fal demekdir Slavyan dillerinde bog bog boh ve bug sekillerinde rast gelinen ve ilk menasi bogat sozu ile elaqelendirilerek Turklerle temasla halinda olmus Serq Avropa dillerinde rast geliner Miladdan evvelki esrlere aid On Asiya yazilarinda bilinen en ulu ilahi varligin adi Bag Mastu seklindedir Urartuda ise bele bir ilahi varligin yoldasi de yene Bag sozunden ortaya cixmis adla Bag Bartu seklinde xatirlanir Turk xalqlarinin enenevi goruslerde Bag Mag Bay May kokunde cox sayda mifoloji varliq ruh ve tebii obyektlerin adlari movcuddur Mag Magiya anlayisinin koku de Bag Mag temeline esaslanir Hemcinin baxinSehr BaxsiIstinadlar PDF 2016 03 04 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 04 10 Q Qeybullayev Azerbaycan turklerinin tesekkul tarixinden Baki 1993 seh 156 Q Qeybullayev K etnogenezev azerbaydjancev I cild Baki 1983 seh 234 Turk Efsane Sozluyu Deniz Qaraqurd Turkiye 2011 OTRS CC BY SA 3 0 Arxivlesdirilib 2022 03 21 at the Wayback Machine turk Feleq 113 4 Turk Mitolojisi Ansiklopedik Sozluk Celal Beydili Yurt Yayinevi turk Xarici kecidlerMaji Kemal Menemencioglu turk