Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Samodiva (bolq. самодива; cəm: samodivi, bolq. самодиви), samovila (bolq. самовила; cəm: samovili, bolq. самовили) və ya vila (bolq. вила; cəm: vili, bolq. вили) — Cənub və Qərbi Slavyan folklorunda meşə pəriləri və ya nimfaları
Etimologiyası
"Samovila" sözünün etimologiyası ilə bağlı fərziyyələrdən biri, bu sözün hind-avropa kökü olan ṷēi- (izləmək, təqib etmək və ya əsən külək) mənşəli olduğunu bildirir. Burada "vila" əsas hissədir, "samo" isə vurğulama funksiyasını yerinə yetirir. "Diva" sözünün mənşəyi qeyri-müəyyəndir. Əsas fərziyyəyə görə, bu söz "deiṷos" (tanrı) kökündən gəlir.
Görünüşü
Samodivalar adətən uzun, açıq saçlı və hava kimi yüngül varlıqlar kimi təsvir edilir. Bəzi hallarda onların qanadları da olur. Onlar yumşaq, axıcı və tükdən hazırlanmış ağ paltarlar geyinirlər, bu da onlara uçmaq gücü verir. Onlar uzunboylu, incə bədən quruluşuna malik, açıq dərili və parlaq, od kimi yanan gözləri olan qadınlar kimi təsvir edilirlər. Bəzi təsvirlərə görə, onların sehrli güclərini qoruyan bir örtükləri (şalı) olur. Əgər bu örtük əllərindən alınarsa, bütün güclərini itirirlər.
Yaşadığı yerlər
Bolqar folkloruna görə, samodivalar ağacların içində, tərk edilmiş daxmalarda, qaranlıq mağaralarda və çay, göl, bulaq kimi su mənbələrinin yaxınlığında yaşayırlar. Samodivalarla əlaqəli dağlar arasında Vitoşa, Belasitsa, Pirin, Rila, Rodop, Balkan dağları (Bolqarıstanda) və Rudina dağları var. Onların ən çox sevdiyi yer isə Pirin dağlarıdır. Samodivalar yazda insanların dünyasına daxil olur və payızadək burada qalırlar. Qış aylarında isə Zmeykovo adlı mifik bir kənddə yaşayırlar. Makedon folklorunda isə samodivaların palıd və söyüd ağaclarının içində yaşadığı, həmçinin Patalevo adlı uzaq bir kənddə məskunlaşdıqları bildirilir.
Folklorda
Samodivalar quraqlıq yaratmaq, əkinləri yandırmaq və ya mal-qara üçün ölümcül istilər gətirmək gücünə malikdirlər. Bolqar folklorunda samodivalar təbiətin rəmzi hesab edilir. Onlar təbiəti qoruyan varlıqlardır və insan həyat tərzi ilə müqayisə edilirlər. Onlar şifalı otlar və bitkilər haqqında dərin biliklərə malikdirlər. Məsələn, Euonimus alatus və Gentiana alba kimi bitkilərlə əlaqələndirilirlər. Bir inanca görə, Euonimus alatus yalnız Məsihin Göyə Çıxma günündən əvvəl toplanmalıdır, çünki həmin vaxt samodivalar daha mehriban olur və bitkinin şəfa gücü artır.
Samodivaların musiqi və rəqsə sevgisi də folklorda mühüm yer tutur. Onlar insanlarla və ya bir-birləri ilə musiqi yarışları keçirirlər. Uduzan qalibə tabe olur. Bunun nümunəsi Dimo Kavalçalan və Qyurqa Samodivanın hekayəsidir. Burada Dimo adlı musiqiçi samodivanı musiqi yarışında məğlub edir və onu kəndinə aparır. Bolqarıstanın bəzi bölgələrində samodivaların müxtəlif izaholunmaz təbiət hadisələri, məsələn, xroniki xəstəliklər və ya ani küləklərlə əlaqəli olduğu düşünülür. Buna "Samodiva musiqiçini oğurlayır" adlı xalq mahnısı nümunədir. Bu, qədim Yunan mifologiyasındakı küləkdə rəqs edən nərəidlərə bənzəyir.
Makedon folklorunda
Makedoniyada samodivalar həm insanlara zərər verə, həm də onları sağalda bilən varlıqlar kimi qəbul edilir. Onları yalnız tikanlı kolun içinə salaraq məhv etmək mümkündür. Onların kişilərin qəlbinə daxil olub orada beş il ərzində yaşadığına inanılır. Məqsədləri kişinin ruhu ilə birləşmək və onunla birlikdə cənnətə getməkdir. Bu müddət ərzində kişiyə sehrli güclər və şəfa verən bitkilər haqqında biliklər bəxş edirlər. Makedon folklorunda Samodivalı toylar haqqında nağıllar var. Əgər bir insan təsadüfən onların toyuna rast gəlsə, ona şərab təklif edərlər və əvəzində o, gəlinə qızıl sikkə verməlidir. Toy bütün gecə davam edər və səhər açılana qədər bitməz. Dörd gözü olan itlərin və ya samodiva qanı daşıyan qarışıq uşaqların onları görə bildiyi söylənilir.
Onların hipnotik səsləri var və bu, insanları dəli edə bilər. Makedonlar onlardan çəkinərək "Vila" sözünü işlətməz, bunun əvəzinə "Mayki", "Yudi" və ya "Onlar" deyə xatırlayardılar. Balkan mifologiyasına görə, samodivalar Lamianın qızlarıdır. Onların əsasən gecə fəaliyyət göstərməsi və bu mənşə ilə əlaqələndirilməsi onların bəzən mənfi, bəzən isə neytral varlıqlar kimi qəbul olunmasına səbəb olmuşdur. Vilar kimi, samodivaların gücünün əsasən uzun (adətən açıq rəngli) saçlarından gəldiyinə inanılır.
İstinadlar
- Ivanichka Georgieva. Bulgarian Mythology. Svyat Publishers. 1985.
- Кунева [Kuneva], Илияна [Iliiana]. Някои типове съществителни имена в българския език с оглед на формалното им описание. Slavia Meridionalis. 18. 2018-12-24. doi:10.11649/sm.1660. ISSN 2392-2400.
- Angelova-Damianova, Sofia. "The Samodiva". Liternet. 2003.
- Krauss, Friedrich Salomon. Sagen und Märchen der Südslaven, von F.S. Krauss. Leipzig: Verlag von Wilhelm Friedrich. 1883. p. XXXII.
- "Христо Ботев — Хаджи Димитър". Моята библиотека (bolqar). İstifadə tarixi: 2023-04-10.
- Garnett, Lucy Mary Jane. The women of Turkey and their folk-lore: The Christian Women. London: David Nutt,. 1890. pp. 352-355. [1]
- Houghton, Louise Seymour. The Russian grandmother's wonder tales. New York: C. Scribner's sons. 1906. pp. 190-195.
- Houghton, Louise Seymour. The Russian grandmother's wonder tales. New York: C. Scribner's sons. 1906. pp. 196-202.
Ədəbiyyat
- Hartland, E. Sidney. The science of fairy tales: An inquiry into fairy mythology. London: W. Scott. pp. 267, 312-313.
- Алещенко, Е. И. (2015). "Болгарские сказки о самовилах как отражение фольклорной картины мира" [Bulgarian fairy tales about samovilas as the reflection of the folklore world picture]. In: Известия Волгоградского государственного педагогического университета, (3 (98)), 177-183. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/bolgarskie-skazki-o-samovilah-kak-otrazhenie-folklornoy-kartiny-mira (дата обращения: 19.12.2021).
- Trefilova, Olga (2020). "Bulgarian Folk Demonology: A Brief Overview". In: Slavic World in the Third Millennium. 15. 169-170. DOI: 10.31168/2412-6446.2020.15.3-4.11. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/bolgarskaya-narodnaya-demonologiya-kratkiy-obzor (дата обращения: 19.12.2021). (In Russian)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Samodiva bolq samodiva cem samodivi bolq samodivi samovila bolq samovila cem samovili bolq samovili ve ya vila bolq vila cem vili bolq vili Cenub ve Qerbi Slavyan folklorunda mese perileri ve ya nimfalariVilaEtimologiyasi Samovila sozunun etimologiyasi ile bagli ferziyyelerden biri bu sozun hind avropa koku olan ṷei izlemek teqib etmek ve ya esen kulek menseli oldugunu bildirir Burada vila esas hissedir samo ise vurgulama funksiyasini yerine yetirir Diva sozunun menseyi qeyri mueyyendir Esas ferziyyeye gore bu soz deiṷos tanri kokunden gelir GorunusuSamodivalar adeten uzun aciq sacli ve hava kimi yungul varliqlar kimi tesvir edilir Bezi hallarda onlarin qanadlari da olur Onlar yumsaq axici ve tukden hazirlanmis ag paltarlar geyinirler bu da onlara ucmaq gucu verir Onlar uzunboylu ince beden qurulusuna malik aciq derili ve parlaq od kimi yanan gozleri olan qadinlar kimi tesvir edilirler Bezi tesvirlere gore onlarin sehrli guclerini qoruyan bir ortukleri sali olur Eger bu ortuk ellerinden alinarsa butun guclerini itirirler Yasadigi yerlerBolqar folkloruna gore samodivalar agaclarin icinde terk edilmis daxmalarda qaranliq magaralarda ve cay gol bulaq kimi su menbelerinin yaxinliginda yasayirlar Samodivalarla elaqeli daglar arasinda Vitosa Belasitsa Pirin Rila Rodop Balkan daglari Bolqaristanda ve Rudina daglari var Onlarin en cox sevdiyi yer ise Pirin daglaridir Samodivalar yazda insanlarin dunyasina daxil olur ve payizadek burada qalirlar Qis aylarinda ise Zmeykovo adli mifik bir kendde yasayirlar Makedon folklorunda ise samodivalarin palid ve soyud agaclarinin icinde yasadigi hemcinin Patalevo adli uzaq bir kendde meskunlasdiqlari bildirilir FolklordaSamodivalar quraqliq yaratmaq ekinleri yandirmaq ve ya mal qara ucun olumcul istiler getirmek gucune malikdirler Bolqar folklorunda samodivalar tebietin remzi hesab edilir Onlar tebieti qoruyan varliqlardir ve insan heyat terzi ile muqayise edilirler Onlar sifali otlar ve bitkiler haqqinda derin biliklere malikdirler Meselen Euonimus alatus ve Gentiana alba kimi bitkilerle elaqelendirilirler Bir inanca gore Euonimus alatus yalniz Mesihin Goye Cixma gununden evvel toplanmalidir cunki hemin vaxt samodivalar daha mehriban olur ve bitkinin sefa gucu artir Samodivalarin musiqi ve reqse sevgisi de folklorda muhum yer tutur Onlar insanlarla ve ya bir birleri ile musiqi yarislari kecirirler Uduzan qalibe tabe olur Bunun numunesi Dimo Kavalcalan ve Qyurqa Samodivanin hekayesidir Burada Dimo adli musiqici samodivani musiqi yarisinda meglub edir ve onu kendine aparir Bolqaristanin bezi bolgelerinde samodivalarin muxtelif izaholunmaz tebiet hadiseleri meselen xroniki xestelikler ve ya ani kuleklerle elaqeli oldugu dusunulur Buna Samodiva musiqicini ogurlayir adli xalq mahnisi numunedir Bu qedim Yunan mifologiyasindaki kulekde reqs eden nereidlere benzeyir Makedon folklorunda Makedoniyada samodivalar hem insanlara zerer vere hem de onlari sagalda bilen varliqlar kimi qebul edilir Onlari yalniz tikanli kolun icine salaraq mehv etmek mumkundur Onlarin kisilerin qelbine daxil olub orada bes il erzinde yasadigina inanilir Meqsedleri kisinin ruhu ile birlesmek ve onunla birlikde cennete getmekdir Bu muddet erzinde kisiye sehrli gucler ve sefa veren bitkiler haqqinda bilikler bexs edirler Makedon folklorunda Samodivali toylar haqqinda nagillar var Eger bir insan tesadufen onlarin toyuna rast gelse ona serab teklif ederler ve evezinde o geline qizil sikke vermelidir Toy butun gece davam eder ve seher acilana qeder bitmez Dord gozu olan itlerin ve ya samodiva qani dasiyan qarisiq usaqlarin onlari gore bildiyi soylenilir Onlarin hipnotik sesleri var ve bu insanlari deli ede biler Makedonlar onlardan cekinerek Vila sozunu isletmez bunun evezine Mayki Yudi ve ya Onlar deye xatirlayardilar Balkan mifologiyasina gore samodivalar Lamianin qizlaridir Onlarin esasen gece fealiyyet gostermesi ve bu mense ile elaqelendirilmesi onlarin bezen menfi bezen ise neytral varliqlar kimi qebul olunmasina sebeb olmusdur Vilar kimi samodivalarin gucunun esasen uzun adeten aciq rengli saclarindan geldiyine inanilir IstinadlarIvanichka Georgieva Bulgarian Mythology Svyat Publishers 1985 Kuneva Kuneva Iliyana Iliiana Nyakoi tipove sshestvitelni imena v blgarskiya ezik s ogled na formalnoto im opisanie Slavia Meridionalis 18 2018 12 24 doi 10 11649 sm 1660 ISSN 2392 2400 Angelova Damianova Sofia The Samodiva Liternet 2003 Krauss Friedrich Salomon Sagen und Marchen der Sudslaven von F S Krauss Leipzig Verlag von Wilhelm Friedrich 1883 p XXXII Hristo Botev Hadzhi Dimitr Moyata biblioteka bolqar Istifade tarixi 2023 04 10 Garnett Lucy Mary Jane The women of Turkey and their folk lore The Christian Women London David Nutt 1890 pp 352 355 1 Houghton Louise Seymour The Russian grandmother s wonder tales New York C Scribner s sons 1906 pp 190 195 Houghton Louise Seymour The Russian grandmother s wonder tales New York C Scribner s sons 1906 pp 196 202 EdebiyyatHartland E Sidney The science of fairy tales An inquiry into fairy mythology London W Scott pp 267 312 313 Aleshenko E I 2015 Bolgarskie skazki o samovilah kak otrazhenie folklornoj kartiny mira Bulgarian fairy tales about samovilas as the reflection of the folklore world picture In Izvestiya Volgogradskogo gosudarstvennogo pedagogicheskogo universiteta 3 98 177 183 URL https cyberleninka ru article n bolgarskie skazki o samovilah kak otrazhenie folklornoy kartiny mira data obrasheniya 19 12 2021 Trefilova Olga 2020 Bulgarian Folk Demonology A Brief Overview In Slavic World in the Third Millennium 15 169 170 DOI 10 31168 2412 6446 2020 15 3 4 11 URL https cyberleninka ru article n bolgarskaya narodnaya demonologiya kratkiy obzor data obrasheniya 19 12 2021 In Russian