Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalə . |
Sabun — ali karbon turşularının natrium və kalium duzlarıdır. Natrium duzları bərk sabun, kalium duzları isə maye sabun əmələ gətirir.
Kimyada, sabun duzudur. Sabunlar qalıb ya da maye şəklində əsasən yumaq, hamam etmə və təmizləmə üçün kimi istifadə olunur və həm də tekstil əyirməsində istifadə olunur və yağlayıcı maddələrində mühüm komponentlərindəndir.
Alınması
Əvvəllər sabun hidrogenləşdirilmiş bitki yağlarının və heyvan mənşəli piylərin qələvi və ya sodanın iştirakı ilə hidrolizindən alınırdı. Ona görə də yağların qələvi iştirakında hidrolizi sabunlaşma adlanır. Hazırda sabun istehsalında lazım olan karbon turşuları neft parafinlərini (alkanları) oksidləşdirməklə alınır.
Sözün mənşəyi
Azərbaycan dilində işlənən "Sabun" sözünün gəldiyi bilinir. Latın dilində sāpō, qədim İngilis dilində sāpe; Qədim Yuxarı German dilində seipfa, qədim Fransız dilində savon kimi bilinir.
Kimyəvi tərkibi
Sabunun ümumi kimyəvi formulu C17H35OOM şəklindədir. Bu formul qəlib sabunda C17H35OONa, maye sabunda isə C17Subscript textH35OOK kimidir. Həmçinin bəzi sabunlara parfüm kimi ftalat adlanan kimyəvi maddələr və s. qatılır.
Məişətdə və istehsalatda sabun əvəzinə sintetik yuyucu vasitələrdən də, məsələn, yuyucu tozlardan istifadə olunur. Sintetik yuycu vasitələrin üstünlüyü ondan ibarətdir ki, onlar cod suda yuyucu təsirini itirmir. İsveçrənin Ekoloji İnjinerinq institutunun (Sürix şəhəri) tədqiqatçıları aydınlaşdırmağı qərara alıblar: hansı sabun ətraf mühit üçün daha az təhlükəlidir – bərk və ya maye? Biz əlimizi yarım dəqiqə yuduqda orta hesabla 0,35 qram bərk sabun və 2,3 qram maye sabun (bir dəfə sıxdıqda içərisində maye sabun olan flakondan məhz həmin miqdarda maye sabun çıxır) istifadə edirik. Resursların sərfi baxımından necədir? Sadə sabuna kağız örtük, maye sabuna plastik butulka lazımdır. Kağızın maklatura kimi toplanması işi qurulub. Plastik butulkalar isə emal olunmada zibilxanaya daxil olur və ya yandırılır. Amma bərk sabun ilə əli yuduqda 30% artıq su istifadə olunur, çünki onu həll etmək lazımdır. Adi sabun yağ turşularının natrium duzundan ibarətdir, maye sabunlar sintetik səthi aktiv maddələrdən ibarətdir və təbiət üçün daha təhlükəlidir. Maye sabunların düşdüyü tullantı sularının təmizlənməsi çətin və baha olacaq. Əlavə olaraq maye sabunda sintetik aromatizatorlar və digər əlavələr çoxdur, beləliklə, ümumilikdə bir kiloqram maye sabun sintezi üçün atmosferə atılan CO2-nin miqdarı bərk sabunun eyni miqdarının istehsalı zamanı atılandan 10 dəfə çoxdur. Bərk sabunu daşımaq maye sabunu daşımaqdan asan və ucuzdur və yolda itki azdır. Ancaq maye sabun neftdən hazırlanır ki, onun çıxarılması az yer tutur və yağlı bitkilərin və heyvan yetişdirilməsi zamanı əmələ gələn tullantıdan az tullantı əmələ gəlir.
Nəticə: demək olar ki, bütün nisbətlərdə sabun kəsikləri ekologiya baxımından maye sabuna nəzərən daha əlverişlidir. Əgər siz bununla belə, maye sabuna üstünlük versəniz, iri həcmli qablarda almağa üstünlük verin (5 litrə qədər olur) və istifadə etdikcə onu eyni kiçik plastik qaba tökün.
Bu məqalə . |
İstinadlar
- IUPAC. "IUPAC Gold Book – soap 2015-07-01 at the Wayback Machine" Compendium of Chemical Terminology, 2nd ed. (the "Gold Book"). Compiled by A. D. McNaught and A. Wilkinson. Blackwell Scientific Publications, Oxford (1997). XML on-line corrected version: created by M. Nic, J. Jirat, B. Kosata; updates compiled by A. Jenkins. . DOI:10.1351/goldbook. Accessed 2010-08-09
1. Наука и жизнь. 2020, №10. 2. NKPİ.az 2021-02-11
İstinadlar
2.http://www.hefreedictionary.com/soap
Mənbə
- Мыло (стб. 989—1000). Мыло для бритья (стб. 1000—1001). Мыло для мытья головы (стб. 1001—1002). Мыло медицинское (стб. 1002). Мыло туалетное твёрдое (стб. 1003—1007). Мыло хозяйственное (стб. 1007—1009) // Товарный словарь. Том 5 / Гл. ред. И.А. Пугачёв. — М.: Госторгиздат, 1958.
- Мыло // Краткая энциклопедия домашнего хозяйства. Том 1. — М.: Большая советская энциклопедия, 1959. — С. 358—359.
- Мыла // Большая российская энциклопедия. Том 21. — М., 2012. — С. 547—549.
- Мыла // Химическая энциклопедия. В 5 т. Том 3 / Гл. ред. И.Л. Кнунянц. — М.: Советская энциклопедия, 1992. — С. 155—156.
- Образцов П.А. Мыльная опера // Наука и жизнь. — 2012. — № 2. — С. 90—92.
- Хлопин Г.В. Мыло // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqale qaralama halindadir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Eger mumkundurse daha deqiq bir sablondan istifade edin Sabun ali karbon tursularinin natrium ve kalium duzlaridir Natrium duzlari berk sabun kalium duzlari ise maye sabun emele getirir Dekorativ sabun toplanmasi ki adeten onlara otellerde rast gelmek olarNatrium stearat kimyevi strukturunun iki ekvivalent sekili tipik bir sabun Kimyada sabun duzudur Sabunlar qalib ya da maye seklinde esasen yumaq hamam etme ve temizleme ucun kimi istifade olunur ve hem de tekstil eyirmesinde istifade olunur ve yaglayici maddelerinde muhum komponentlerindendir Meiset sabunuAlinmasiEvveller sabun hidrogenlesdirilmis bitki yaglarinin ve heyvan menseli piylerin qelevi ve ya sodanin istiraki ile hidrolizinden alinirdi Ona gore de yaglarin qelevi istirakinda hidrolizi sabunlasma adlanir Hazirda sabun istehsalinda lazim olan karbon tursulari neft parafinlerini alkanlari oksidlesdirmekle alinir Sozun menseyiAzerbaycan dilinde islenen Sabun sozunun geldiyi bilinir Latin dilinde sapō qedim Ingilis dilinde sape Qedim Yuxari German dilinde seipfa qedim Fransiz dilinde savon kimi bilinir Kimyevi terkibiSabunun umumi kimyevi formulu C17H35OOM seklindedir Bu formul qelib sabunda C17H35OONa maye sabunda ise C17Subscript textH35OOK kimidir Hemcinin bezi sabunlara parfum kimi ftalat adlanan kimyevi maddeler ve s qatilir Meisetde ve istehsalatda sabun evezine sintetik yuyucu vasitelerden de meselen yuyucu tozlardan istifade olunur Sintetik yuycu vasitelerin ustunluyu ondan ibaretdir ki onlar cod suda yuyucu tesirini itirmir Isvecrenin Ekoloji Injinerinq institutunun Surix seheri tedqiqatcilari aydinlasdirmagi qerara aliblar hansi sabun etraf muhit ucun daha az tehlukelidir berk ve ya maye Biz elimizi yarim deqiqe yuduqda orta hesabla 0 35 qram berk sabun ve 2 3 qram maye sabun bir defe sixdiqda icerisinde maye sabun olan flakondan mehz hemin miqdarda maye sabun cixir istifade edirik Resurslarin serfi baximindan necedir Sade sabuna kagiz ortuk maye sabuna plastik butulka lazimdir Kagizin maklatura kimi toplanmasi isi qurulub Plastik butulkalar ise emal olunmada zibilxanaya daxil olur ve ya yandirilir Amma berk sabun ile eli yuduqda 30 artiq su istifade olunur cunki onu hell etmek lazimdir Adi sabun yag tursularinin natrium duzundan ibaretdir maye sabunlar sintetik sethi aktiv maddelerden ibaretdir ve tebiet ucun daha tehlukelidir Maye sabunlarin dusduyu tullanti sularinin temizlenmesi cetin ve baha olacaq Elave olaraq maye sabunda sintetik aromatizatorlar ve diger elaveler coxdur belelikle umumilikde bir kiloqram maye sabun sintezi ucun atmosfere atilan CO2 nin miqdari berk sabunun eyni miqdarinin istehsali zamani atilandan 10 defe coxdur Berk sabunu dasimaq maye sabunu dasimaqdan asan ve ucuzdur ve yolda itki azdir Ancaq maye sabun neftden hazirlanir ki onun cixarilmasi az yer tutur ve yagli bitkilerin ve heyvan yetisdirilmesi zamani emele gelen tullantidan az tullanti emele gelir Netice demek olar ki butun nisbetlerde sabun kesikleri ekologiya baximindan maye sabuna nezeren daha elverislidir Eger siz bununla bele maye sabuna ustunluk verseniz iri hecmli qablarda almaga ustunluk verin 5 litre qeder olur ve istifade etdikce onu eyni kicik plastik qaba tokun Bu meqale qaralama halindadir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Eger mumkundurse daha deqiq bir sablondan istifade edin IstinadlarIUPAC IUPAC Gold Book soap 2015 07 01 at the Wayback Machine Compendium of Chemical Terminology 2nd ed the Gold Book Compiled by A D McNaught and A Wilkinson Blackwell Scientific Publications Oxford 1997 XML on line corrected version created by M Nic J Jirat B Kosata updates compiled by A Jenkins ISBN 0 9678550 9 8 DOI 10 1351 goldbook Accessed 2010 08 09 1 Nauka i zhizn 2020 10 2 NKPI az 2021 02 11IstinadlarVikianbarda Sabun ile elaqeli mediafayllar var 2 http www hefreedictionary com soapMenbeMylo stb 989 1000 Mylo dlya britya stb 1000 1001 Mylo dlya mytya golovy stb 1001 1002 Mylo medicinskoe stb 1002 Mylo tualetnoe tvyordoe stb 1003 1007 Mylo hozyajstvennoe stb 1007 1009 Tovarnyj slovar Tom 5 Gl red I A Pugachyov M Gostorgizdat 1958 Mylo Kratkaya enciklopediya domashnego hozyajstva Tom 1 M Bolshaya sovetskaya enciklopediya 1959 S 358 359 Myla Bolshaya rossijskaya enciklopediya Tom 21 M 2012 S 547 549 Myla Himicheskaya enciklopediya V 5 t Tom 3 Gl red I L Knunyanc M Sovetskaya enciklopediya 1992 S 155 156 Obrazcov P A Mylnaya opera Nauka i zhizn 2012 2 S 90 92 Hlopin G V Mylo Enciklopedicheskij slovar Brokgauza i Efrona v 86 t 82 t i 4 dop SPb 1890 1907