Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Sabir Novruzov (1 may 1944, Ağcabədi – 7 yanvar 2009, Bakı) — xanəndə, Azərbaycan SSR Əməkdar artisti.
| Sabir Novruzov | |
|---|---|
| Ümumi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Ağcabədi |
| Vəfat tarixi | (64 yaşında) |
| Vəfat yeri | Bakı, Azərbaycan |
| Vətəndaşlığı |  SSRİ→ Azərbaycan |
| Musiqiçi məlumatları | |
| Fəaliyyəti | xanəndə |
| Mükafatları | Azərbaycan Respublikasının əməkdar artisti |
Həyatı
Sabir Novruzov 22 iyul 1944-cü ildə Ağcabədidə dünyaya gəlmişdir. Xan Şuşinskini, Seyid Şuşinskini, Yaqub Məmmədovu, Zülfü Adıgözəlovu özünün müəllimləri sayırdı. Aqibətindən danışan S.Novruzov bu sənətə bağlanmağının səbəbi barədə bunları deyərdi: "Orta məktəbdə oxuyarkən "Pionerlər evi"nə gedərdim. Qarmon dərsi almışam. O gözəl günlər indi də yadımdan çıxmır. Toylarda Əlif kişiyə, Yaqub Məmmədova qulaq kəsilirdim, daim öyrənirdim. Zahid Novruzov vardı, o da gözəl oxuyan idi. 1956-cı ildə bizi Bakıya gətirdilər, "Neftçilər klubu"nda çıxış etdik. Oxuyan zaman bir nəfər səhnəyə çıxdı, dedi ki, bu oğlanın gələcəyi var. "Qarabağ şikəstəsi" oxuyanda heyrətləndilər, apardılar səsimi fondda yazdılar. Yadımdadır, 1957-ci il idi, Şuşadakı istirahət evində gizlində oxuyurdum. Sən demə, direktor mənə göz qoyurmuş, oxuyan kimi məni apardı kluba. Sonra bildim ki, bu, məşhur tarzən Qurban Pirimovdur. Dedi ki, Qurban əmi, bir uşaq gətirmişəm, buna qulaq as. Ağsaç kişiydi, soruşdu ki, oğlum, nə oxuyacaqsan? Dedim "Bəyənmir məni"ni oxuyacağam. Dedi xalq mahnılarından nə bilirsən? "Bəh-bəh", "Arazbarı" oxudum, bəyəndi. O zaman Şuşanın ən gözəl, dinc vaxtları idi. Oxuyandan sonra həlim səslə dedi ki, canım, sən mənə Cabbarı xatırlatdın. İnanın ki, artıq söz danışmıram. Dedi həddi-büluğa çatanda oxuma, bir az gözlə. Elə həmin axşam Qurban əmi məni Şuşadakı şeir-sənət məclislərindən birinə apardı. Seyid əmini başında ağ papaqla gözəl xatırlayıram. Cürət edib ona yaxın gedə bilməzdim. Soruşdu ay Qurban, bu uşaq kimdir? Dedi ağa, yaxşı səsi var. Onun "Çahargah"ı indi də qulaqlarımdadır".
S.Novruzov belə sənətkarlardan görüb-götürdüyünə görə özünü xoşbəxt sayırdı: "O zamanlar radio vardı, gecə-gündüz ona qulaq asardıq. İndiki gənclər televizorun qabağından çəkilmirlər, özü də ruhumuza yad olan verilişlərə daha çox baxırlar. Zülfü əminin mahnıları ruhuma keçib. Tanınmış xanəndələrin plastinkalarına qulaq asmaqdan doymazdım. O vaxtlar indiki kimi maqnitofon yox idi. Xan Şuşinskini, Seyid Şuşinskini, Cabbar Qaryağdıoğlunu, Yaqub Məmmədovu, Zülfü Adıgözəlovu müəllimlərim hesab edirəm. Mən peşəkar musiqi təhsili almamışam. Amma musiqiyə bu dərəcədə bağlanmağım görünür ki, aqibətdən imiş. Radionun "Qızıl Fondu"nda, televiziyada xeyli ifalarım qorunur. 1956-cı ildə televiziya açılan zaman orada canlı oxumuşam. Keçmiş SSRİ-nin çox yerlərində qastrollarda olmuşam. Səsim əvvəlki kimi yerindədir. Azərbaycanda dövlət səviyyəsində muğama qayğı var. Bu, məni çox sevindirir. Heç bir oxuyanı qınamaq fikrində deyiləm. Mən istəyirəm ki, qədimlərimizdən gələn ənənə itməsin. Gərək xanəndə həmişə öz halında qalsın. Xanəndə halında israrlı olarsa, toydakılar onun inadının qarşısında dura bilməz. Xalq mahnılarımızdan, muğamlarımızdan əbədi hansı qüdrət var? Muğam bir auditoriya, xanəndə bir müəllim rolundadır burada, o, sözün həqiqi mənasında dərs deməlidir. Muğamlarımız insanı ruhən, mənən təmizləyir, həyata, yaşamağa-yaratmağa inamını artırır. Bu, bəşər tarixin də tayı-bərabəri olmayan ilahi bir musiqidir".
Muğamatda insan ömrünün bütün mərhələləri musiqinin ecazkar diliylə ifadə olunur. Xanəndə inanırdı ki, oxuyurdu: "Mən muğam ifaçılığında özünəməxsusluğu, bənzərsizliyi əsas sayıram. Məsələn, "Mirzə Hüseyn Segahı"nı dəfələrlə tamamilə fərqli şəkildə oxumuşam. İnsanın səsi, nəfəsi başqasınkına qətiyyən oxşamır. Gərək insanın böyüklüyünü muğamatda ifadə etməyi bacarasan. Muğamat başdan-ayağa sirrdir, sehrdir. Xan əmi heç yadımdan çıxmır. 1976-cı ildə Filarmoniyada məşq edirdik. Dedi ki, Sabir, bala, məşqdən sonra məni gözləyərsən, sənə sözüm var. O zaman onun mənə dediyi söz indiki kimi qulaqlarımdadır. Dedi ki, oğlum, bəxtinə belə səs düşüb, aqibətinə xəyanət eləmə. Mən onun məsləhətinə əməl etdim, səsimi qorudum. Dilimə içki vurmuram, soyuqdan-istidən qoruyuram. Gərək səs bulaq kimi çağlaya, heç vaxt qurumaya, boğulmaya".
Xanəndənin muğam oxuyarkən hansı şairlərin qəzəllərindən və necə istifadə etməsi məsələsi son dərəcə vacib amildir. Görürsən, hazırda bəzi xanəndələrin repertuarında daha çox Əliağa Vahiddən oxumaq dəbdədir. Amma Füzulidən oxuyanlar çox olsa da, nədənsə Nəsimidən oxuyanlar azdır. Füzuli ilahi aşiqlik rəmzidir, Nəsimidə insana sevgi aşiqliklə, cəngavərliklə birləşir. S.Novruzov daha çox Füzulidən, Nəbatidən, Sabirdən, Vahiddən və başqalarından oxuyub: "Əruz vəznində yazılanları oxumaq həmişə ürəyimcə olub. Əkrəm Cəfər kimi tanınmış əruzşünasla söhbətlərimizi yaxşı xatırlayıram. Orta məktəb illərində həmişə Seyid Əzim Şirvaninin kitabı qoltuğumda olardı. Xalqımız çox incə qəlblidir. Bu, onun həyatın, mədəniyyətin bütün sahələrində dediyi böyük sözlə bağlıdır".
Xanəndə Güney Azərbaycanda da konsertlər verib: "Tehranda Yaqub Məmmədovla verdiyimiz konsertlər indi də xatirimdən çıxmır. Təbrizdə toyda iştirak etmişəm, orada həmçinin ustad şairimiz Şəhriyarın oğlu ilə tanış olmuşam, xeyli söhbətləşmişəm. Güneydə yaşayan soydaşlarımız Azərbaycan milli musiqisinin, muğamlarımızın vurğunudurlar. Orada Savalan adlı tanınmış şairlə görüşdüm, şairlər məclisində iştirak etdim. Orada gözəl səsi olan xanəndələrimiz var. Belə məqamları görəndə çox sevindim. Ana sazımızın Güney Azərbaycanda bu gün də əvvəlki möhtəşəmliyi ilə yaşaması məni həddən artıq sevindirdi".
Muğamat bütün Şərqdə geniş yayılıb. Bu, danılmazdır ki, muğamları ən yaxşı şəkildə Azərbaycan türkləri qoruyub, saxlayıblar. Təbiidir ki, farslarda da muğamat gözəl ifadə olunur, hər birinin özünəməxsus xüsusiyyətləri mövcuddur: "Azərbaycanda muğam ifaçılığının zəngin ənənələri var. Bəli, digər tərəfdən də hər bir xalq muğama öz ruhunun tələbinə uyğun yanaşır. Elə muğamlar var ki, İranda çox, bizdə isə az oxunur. Məsələn, "Humayun", "Orta Mahur", "Bayatı-Qacar" bu qəbildəndir".
Qarabağdan olan xanəndələr etiraf edirlər ki, indi əvvəlki dövrlərdəki kimi səslər yoxdur. Bunun da səbəbini o torpaqlarda doğulan uşaqların didərginliyində görürlər. Sabir müəllim deyirdi ki, bu amillər danılmazdır: "Hərçəndi ki, yurd itirmək ağır dərddir, bu, heç bir sözə, ifadəyə sığmır; amma mən inanıram ki, bütün itkilərimizə baxmayaraq heç vaxt bu səslər xalqımızdan əskik olmayacaq. Çünki bu xalqın halında o imkan var. Uşaq həmin səsi ananın bətnindəcə alır, doğulandan sonra anasının laylasını eşidir, deməli, xalqın ruhu yaşayır, ölmür. Səs ölmür, itmir, həmişəlikdir. Necə oldu ki, Seyiddən, Xandan sonra bu qədər yeni səslər əmələ gəldi? Bu o deməkdir ki, nə qədər dünya durur, muğamat xalqımızın ruhunda qalacaq".
Zülfü Adıgözəlovla qohumluğu olan atasının gözəl səsi vardı. Ovçu idi, Səməd Vurğunla dost olub. Anasının da, dayılarının da gözəl səsi olub. Ana tərəfdən Yaqub Məmmədovla, Mütəllim Mütəllimovla qohum olan S.Novruzov bu sənətin ilkin sirlərini elə onlardan öyrənib. Qardaşlarının içində Qaçayın səsi daha gözəl idi. Sənətə gələn isə yalnız Sabir Novruzov olub.
Sənətkar 2007-ci ildə əməkdar artist fəxri adına layiq görülmüşdü. 7 yanvar 2009-cu ildə uzun sürən xəstəlikdən sonra vəfat etmişdir.
Filmoqrafiya
İstinadlar
- . Xalq Cəbhəsi.az. 2016-03-05 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-01-10.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Vikipediyada bu ad soyadli diger sexsler haqqinda da meqaleler var bax Sabir Novruzov Sabir Novruzov 1 may 1944 Agcabedi 7 yanvar 2009 Baki xanende Azerbaycan SSR Emekdar artisti Sabir NovruzovUmumi melumatlarDogum tarixi 22 iyul 1944Dogum yeri AgcabediVefat tarixi 7 yanvar 2009 64 yasinda Vefat yeri Baki AzerbaycanVetendasligi SSRI AzerbaycanMusiqici melumatlariFealiyyeti xanendeMukafatlari Azerbaycan Respublikasinin emekdar artistiHeyatiSabir Novruzov 22 iyul 1944 cu ilde Agcabedide dunyaya gelmisdir Xan Susinskini Seyid Susinskini Yaqub Memmedovu Zulfu Adigozelovu ozunun muellimleri sayirdi Aqibetinden danisan S Novruzov bu senete baglanmaginin sebebi barede bunlari deyerdi Orta mektebde oxuyarken Pionerler evi ne gederdim Qarmon dersi almisam O gozel gunler indi de yadimdan cixmir Toylarda Elif kisiye Yaqub Memmedova qulaq kesilirdim daim oyrenirdim Zahid Novruzov vardi o da gozel oxuyan idi 1956 ci ilde bizi Bakiya getirdiler Neftciler klubu nda cixis etdik Oxuyan zaman bir nefer sehneye cixdi dedi ki bu oglanin geleceyi var Qarabag sikestesi oxuyanda heyretlendiler apardilar sesimi fondda yazdilar Yadimdadir 1957 ci il idi Susadaki istirahet evinde gizlinde oxuyurdum Sen deme direktor mene goz qoyurmus oxuyan kimi meni apardi kluba Sonra bildim ki bu meshur tarzen Qurban Pirimovdur Dedi ki Qurban emi bir usaq getirmisem buna qulaq as Agsac kisiydi sorusdu ki oglum ne oxuyacaqsan Dedim Beyenmir meni ni oxuyacagam Dedi xalq mahnilarindan ne bilirsen Beh beh Arazbari oxudum beyendi O zaman Susanin en gozel dinc vaxtlari idi Oxuyandan sonra helim sesle dedi ki canim sen mene Cabbari xatirlatdin Inanin ki artiq soz danismiram Dedi heddi buluga catanda oxuma bir az gozle Ele hemin axsam Qurban emi meni Susadaki seir senet meclislerinden birine apardi Seyid emini basinda ag papaqla gozel xatirlayiram Curet edib ona yaxin gede bilmezdim Sorusdu ay Qurban bu usaq kimdir Dedi aga yaxsi sesi var Onun Cahargah i indi de qulaqlarimdadir S Novruzov bele senetkarlardan gorub goturduyune gore ozunu xosbext sayirdi O zamanlar radio vardi gece gunduz ona qulaq asardiq Indiki gencler televizorun qabagindan cekilmirler ozu de ruhumuza yad olan verilislere daha cox baxirlar Zulfu eminin mahnilari ruhuma kecib Taninmis xanendelerin plastinkalarina qulaq asmaqdan doymazdim O vaxtlar indiki kimi maqnitofon yox idi Xan Susinskini Seyid Susinskini Cabbar Qaryagdioglunu Yaqub Memmedovu Zulfu Adigozelovu muellimlerim hesab edirem Men pesekar musiqi tehsili almamisam Amma musiqiye bu derecede baglanmagim gorunur ki aqibetden imis Radionun Qizil Fondu nda televiziyada xeyli ifalarim qorunur 1956 ci ilde televiziya acilan zaman orada canli oxumusam Kecmis SSRI nin cox yerlerinde qastrollarda olmusam Sesim evvelki kimi yerindedir Azerbaycanda dovlet seviyyesinde mugama qaygi var Bu meni cox sevindirir Hec bir oxuyani qinamaq fikrinde deyilem Men isteyirem ki qedimlerimizden gelen enene itmesin Gerek xanende hemise oz halinda qalsin Xanende halinda israrli olarsa toydakilar onun inadinin qarsisinda dura bilmez Xalq mahnilarimizdan mugamlarimizdan ebedi hansi qudret var Mugam bir auditoriya xanende bir muellim rolundadir burada o sozun heqiqi menasinda ders demelidir Mugamlarimiz insani ruhen menen temizleyir heyata yasamaga yaratmaga inamini artirir Bu beser tarixin de tayi beraberi olmayan ilahi bir musiqidir Mugamatda insan omrunun butun merheleleri musiqinin ecazkar diliyle ifade olunur Xanende inanirdi ki oxuyurdu Men mugam ifaciliginda ozunemexsuslugu benzersizliyi esas sayiram Meselen Mirze Huseyn Segahi ni defelerle tamamile ferqli sekilde oxumusam Insanin sesi nefesi basqasinkina qetiyyen oxsamir Gerek insanin boyukluyunu mugamatda ifade etmeyi bacarasan Mugamat basdan ayaga sirrdir sehrdir Xan emi hec yadimdan cixmir 1976 ci ilde Filarmoniyada mesq edirdik Dedi ki Sabir bala mesqden sonra meni gozleyersen sene sozum var O zaman onun mene dediyi soz indiki kimi qulaqlarimdadir Dedi ki oglum bextine bele ses dusub aqibetine xeyanet eleme Men onun meslehetine emel etdim sesimi qorudum Dilime icki vurmuram soyuqdan istiden qoruyuram Gerek ses bulaq kimi caglaya hec vaxt qurumaya bogulmaya Xanendenin mugam oxuyarken hansi sairlerin qezellerinden ve nece istifade etmesi meselesi son derece vacib amildir Gorursen hazirda bezi xanendelerin repertuarinda daha cox Eliaga Vahidden oxumaq debdedir Amma Fuzuliden oxuyanlar cox olsa da nedense Nesimiden oxuyanlar azdir Fuzuli ilahi asiqlik remzidir Nesimide insana sevgi asiqlikle cengaverlikle birlesir S Novruzov daha cox Fuzuliden Nebatiden Sabirden Vahidden ve basqalarindan oxuyub Eruz vezninde yazilanlari oxumaq hemise ureyimce olub Ekrem Cefer kimi taninmis eruzsunasla sohbetlerimizi yaxsi xatirlayiram Orta mekteb illerinde hemise Seyid Ezim Sirvaninin kitabi qoltugumda olardi Xalqimiz cox ince qelblidir Bu onun heyatin medeniyyetin butun sahelerinde dediyi boyuk sozle baglidir Xanende Guney Azerbaycanda da konsertler verib Tehranda Yaqub Memmedovla verdiyimiz konsertler indi de xatirimden cixmir Tebrizde toyda istirak etmisem orada hemcinin ustad sairimiz Sehriyarin oglu ile tanis olmusam xeyli sohbetlesmisem Guneyde yasayan soydaslarimiz Azerbaycan milli musiqisinin mugamlarimizin vurgunudurlar Orada Savalan adli taninmis sairle gorusdum sairler meclisinde istirak etdim Orada gozel sesi olan xanendelerimiz var Bele meqamlari gorende cox sevindim Ana sazimizin Guney Azerbaycanda bu gun de evvelki mohtesemliyi ile yasamasi meni hedden artiq sevindirdi Mugamat butun Serqde genis yayilib Bu danilmazdir ki mugamlari en yaxsi sekilde Azerbaycan turkleri qoruyub saxlayiblar Tebiidir ki farslarda da mugamat gozel ifade olunur her birinin ozunemexsus xususiyyetleri movcuddur Azerbaycanda mugam ifaciliginin zengin eneneleri var Beli diger terefden de her bir xalq mugama oz ruhunun telebine uygun yanasir Ele mugamlar var ki Iranda cox bizde ise az oxunur Meselen Humayun Orta Mahur Bayati Qacar bu qebildendir Qarabagdan olan xanendeler etiraf edirler ki indi evvelki dovrlerdeki kimi sesler yoxdur Bunun da sebebini o torpaqlarda dogulan usaqlarin diderginliyinde gorurler Sabir muellim deyirdi ki bu amiller danilmazdir Hercendi ki yurd itirmek agir derddir bu hec bir soze ifadeye sigmir amma men inaniram ki butun itkilerimize baxmayaraq hec vaxt bu sesler xalqimizdan eskik olmayacaq Cunki bu xalqin halinda o imkan var Usaq hemin sesi ananin betnindece alir dogulandan sonra anasinin laylasini esidir demeli xalqin ruhu yasayir olmur Ses olmur itmir hemiselikdir Nece oldu ki Seyidden Xandan sonra bu qeder yeni sesler emele geldi Bu o demekdir ki ne qeder dunya durur mugamat xalqimizin ruhunda qalacaq Zulfu Adigozelovla qohumlugu olan atasinin gozel sesi vardi Ovcu idi Semed Vurgunla dost olub Anasinin da dayilarinin da gozel sesi olub Ana terefden Yaqub Memmedovla Mutellim Mutellimovla qohum olan S Novruzov bu senetin ilkin sirlerini ele onlardan oyrenib Qardaslarinin icinde Qacayin sesi daha gozel idi Senete gelen ise yalniz Sabir Novruzov olub Senetkar 2007 ci ilde emekdar artist fexri adina layiq gorulmusdu 7 yanvar 2009 cu ilde uzun suren xestelikden sonra vefat etmisdir FilmoqrafiyaHokm film 1994 Istinadlar Xalq Cebhesi az 2016 03 05 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2009 01 10