Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Sədrəddin Konəvi (1210–1274)- Malatyada anadan olub. Türk-İslam fəlsəfəsində xüsusi yer və dəyərə sahib alim.
| Sədrəddin Konəvi | |
|---|---|
| Doğum tarixi | 1209 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1274 |
Sədrəddin Konəvinin atası Şeyx Mecduddin İsak Malatyalıdır. Mecduddin İshak Bağdatda fütüvvet təşkilatında xidmət etmiş bir alimdir. Sədrəddin uşaq olarkən atası ölmüş, anası ünlü sufi və filosof alim İbn əl-Ərəbi ilə evlənməsi rəvayət edilir. O, Konyada yaşadığı və orada şöhrət qazandığı üçün Konevi kimi tanınır. Sədrəddin ilk dini və sufizm təhsilini ögey atası Muhyiddin ibn əl Ərəbidən aldı. Bir gün Şama getdi və dövlətin əhəmiyyətli dini rəhbərləri və sufiləri ilə görüşdü. Xüsusilə Evhadüddin Kirmanin Sədrəddinin üzərində təsir xüsusi əməyi olmuşdur. Çox yaxşı var-dövləti olduğu üçün Konyanın din və elm adamlarını tez-tez evində topladı və o dövrdə Şərqdəki ən əhəmiyyətli mədəniyyət mərkəzlərindən biri olan şəhərdə xüsusi bir akademiya qurdu. Nəsirdin Tusi ilə də əhəmiyyətli fəlsəfi məktublaşmaları olurdu.
Fəlsəfəsi
Sədrəddin Konəvinin fəlsəfəsi əsas olaraq elm ilahi və ya metafizikdir. İbn Əl-Ərəbi kimi o da vəhdəti vücud fikrinə bağlıdır, ancaq bunun açıqlanmasında Ərəbidən ayrılır. Ona görə Tanrı ideyası insanlarda ilk növbədə subyektiv olaraq meydana gəlir və daha sonra nesenel və ya ontoloji xarakter alır. Nəsrəddin Tusi ilə yazışmalarının da əsas mübahisə tandemi bu məsələdir. Sədrəddin Konəvi bu məktublaşmalarda Allahının ağıl yolu ilə məlum olacağı fikrini rədd etməkdə, Allahının həqiqətinin yalnız özü tərəfindən tanınacağını irəli sürərək filosofların fikirlərini inkar edir. Allahının mahiyyəti və əsas xarakterli insan üçün hər zaman məchul olaraq qalacaqdır. Sonsuzluq sonlu bir bilgi ilə bilinəməz. Allah mütləq varlıq və birlikdir. Dolayısıyla, Allah haqqında hər hansı bir qəti qənaətə gəlmək mümkün deyil. Ona veriləcək varlıq səviyyəsində yeganə münasib ad varlıq nuru (Nur-ül-vücud) dur. Allahın varlığı hər zaman mütləq özü ilə birlikdə düşünülməlidir, ancaq insan bunu gerçəkləşdirə bilməz. Bu səbəblərdən Allah haqqındakı sübut etmək təşəbbüsləri də yerində deyil. Nə fizik, nə də məntiq əsaslı Tanrı açıqlamaları açıq və qəbul edilə bilir. Amma insan Allahın adlarını və sifətlərini düşünməli, bunun vasitəsilə informasiyasında acizliyi azaltmağa çalışmalıdır. Allah adları və sifətləri (esmaül-hüsna) münasibətilə bilinə bilirdir yalnız. Əsl mahiyyəti isə bilinmədən qalır. Beləliklə, Nəsrəddin Tusinin əksinə, Allah Konəviyə görə, zəruri varlıq kimi irəli sürülə bilməz. Konəvi ilə tusi arasında məktublaşmalarla aparılan əsas mübahisə mövzusu bu olmaqla, hər ikisinin də sistematik nəticələrə gəldikləri söylənə bilməz. Konəvi sufi görüşlərində tamamilə İslama sadiq qalmışdır. Daim dəlillərini Quran, hədis və qədim sufi sözlərindən vermişdir. Beləliklə, sufi görüşlə İslamın müdafiəçisi olub.
Əsərlərinin önəmi
Sədrəddin Konəvi İslam mistisizminin (və ya Təsəvvüf) ən mübahisəli okullarından biri olan Vahdet-i Vücuda mənsubdur. Ögey atası və eyni zamanda Vahdet-i Vücudun sözcülərindən olan İbn əl-Ərəbi tələbəsi olmuş və əsərlərini şərh etmişdir. Bundan əlavə, Vahdət-i Vücudu fəlsəfi anlayışlarla izah edən və bəzi qeyri-müəyyənlikləri açıqlayan bir insan olduğundan, son illərdə İslam ölkələrində və Qərb ölkələrində Vahdet-i Vücudda çalışan alimlər və tədqiqatçılar tərəfindən tanınır və əsərlərinin biblioqrafiyasına daxildir. Bir türk olsa da, ərəb dilində yazılmış əsərlərindən ötəri illərcə ərəbcə yazılmış və İz nəşriyyatının oxucuları tərəfindən istifadə edilə bilər. Onun əsərləri Anadoluda türk-islam mədəniyyətinin yayılmasına təsir etdi. Bu baxımdan Konəvi Türk-İslam fəlsəfəsində xüsusi yer və dəyərə sahibdir.
İstinadlar
| Sadrettin Konevi Cami ve Türbesi
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Muḥammad Ibn-Isḥāq Ṣadr al-Dīn al-Qūnawī // opac.vatlib.it (ing.).
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Sedreddin Konevi 1210 1274 Malatyada anadan olub Turk Islam felsefesinde xususi yer ve deyere sahib alim Sedreddin KoneviDogum tarixi 1209Dogum yeri Malatya Malatya ili TurkiyeVefat tarixi 1274 Sedreddin Konevinin atasi Seyx Mecduddin Isak Malatyalidir Mecduddin Ishak Bagdatda futuvvet teskilatinda xidmet etmis bir alimdir Sedreddin usaq olarken atasi olmus anasi unlu sufi ve filosof alim Ibn el Erebi ile evlenmesi revayet edilir O Konyada yasadigi ve orada sohret qazandigi ucun Konevi kimi taninir Sedreddin ilk dini ve sufizm tehsilini ogey atasi Muhyiddin ibn el Erebiden aldi Bir gun Sama getdi ve dovletin ehemiyyetli dini rehberleri ve sufileri ile gorusdu Xususile Evhaduddin Kirmanin Sedreddinin uzerinde tesir xususi emeyi olmusdur Cox yaxsi var dovleti oldugu ucun Konyanin din ve elm adamlarini tez tez evinde topladi ve o dovrde Serqdeki en ehemiyyetli medeniyyet merkezlerinden biri olan seherde xususi bir akademiya qurdu Nesirdin Tusi ile de ehemiyyetli felsefi mektublasmalari olurdu FelsefesiSedreddin Konevinin felsefesi esas olaraq elm ilahi ve ya metafizikdir Ibn El Erebi kimi o da vehdeti vucud fikrine baglidir ancaq bunun aciqlanmasinda Erebiden ayrilir Ona gore Tanri ideyasi insanlarda ilk novbede subyektiv olaraq meydana gelir ve daha sonra nesenel ve ya ontoloji xarakter alir Nesreddin Tusi ile yazismalarinin da esas mubahise tandemi bu meseledir Sedreddin Konevi bu mektublasmalarda Allahinin agil yolu ile melum olacagi fikrini redd etmekde Allahinin heqiqetinin yalniz ozu terefinden taninacagini ireli surerek filosoflarin fikirlerini inkar edir Allahinin mahiyyeti ve esas xarakterli insan ucun her zaman mechul olaraq qalacaqdir Sonsuzluq sonlu bir bilgi ile bilinemez Allah mutleq varliq ve birlikdir Dolayisiyla Allah haqqinda her hansi bir qeti qenaete gelmek mumkun deyil Ona verilecek varliq seviyyesinde yegane munasib ad varliq nuru Nur ul vucud dur Allahin varligi her zaman mutleq ozu ile birlikde dusunulmelidir ancaq insan bunu gerceklesdire bilmez Bu sebeblerden Allah haqqindaki subut etmek tesebbusleri de yerinde deyil Ne fizik ne de mentiq esasli Tanri aciqlamalari aciq ve qebul edile bilir Amma insan Allahin adlarini ve sifetlerini dusunmeli bunun vasitesile informasiyasinda acizliyi azaltmaga calismalidir Allah adlari ve sifetleri esmaul husna munasibetile biline bilirdir yalniz Esl mahiyyeti ise bilinmeden qalir Belelikle Nesreddin Tusinin eksine Allah Koneviye gore zeruri varliq kimi ireli surule bilmez Konevi ile tusi arasinda mektublasmalarla aparilan esas mubahise movzusu bu olmaqla her ikisinin de sistematik neticelere geldikleri soylene bilmez Konevi sufi goruslerinde tamamile Islama sadiq qalmisdir Daim delillerini Quran hedis ve qedim sufi sozlerinden vermisdir Belelikle sufi gorusle Islamin mudafiecisi olub Eserlerinin onemiSedreddin Konevi Islam mistisizminin ve ya Tesevvuf en mubahiseli okullarindan biri olan Vahdet i Vucuda mensubdur Ogey atasi ve eyni zamanda Vahdet i Vucudun sozculerinden olan Ibn el Erebi telebesi olmus ve eserlerini serh etmisdir Bundan elave Vahdet i Vucudu felsefi anlayislarla izah eden ve bezi qeyri mueyyenlikleri aciqlayan bir insan oldugundan son illerde Islam olkelerinde ve Qerb olkelerinde Vahdet i Vucudda calisan alimler ve tedqiqatcilar terefinden taninir ve eserlerinin biblioqrafiyasina daxildir Bir turk olsa da ereb dilinde yazilmis eserlerinden oteri illerce erebce yazilmis ve Iz nesriyyatinin oxuculari terefinden istifade edile biler Onun eserleri Anadoluda turk islam medeniyyetinin yayilmasina tesir etdi Bu baximdan Konevi Turk Islam felsefesinde xususi yer ve deyere sahibdir Istinadlar Sadrettin Konevi Cami ve Turbesi Bibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Muḥammad Ibn Isḥaq Ṣadr al Din al Qunawi opac vatlib it ing