Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Rəqəmsal vətəndaş — insanların onlayn mühitlərdə öz hüquq, vəzifə və öhdəlikləri haqqında məlumatlı olması, bu şüurla internet texnologiyalarından istifadə etmək və onlayn sosial işlərdə iştirak etmək bacarığı. "Rəqəmsal Vətəndaşlıq: İnternet, Cəmiyyət və İştirak" kitabının müəlliflərindən biri olan tərəfindən verilən tərifə görə, rəqəmsal vətəndaşlar "internetdən müntəzəm və səmərəli istifadə edənlərdir". Bu mənada rəqəmsal vətəndaş cəmiyyət, siyasət və hökumətlə məşğul olmaq üçün informasiya texnologiyalarından (İT) istifadə edən şəxsdir.
Konsepsiyanın daha yeni işlənib hazırlanması zamanı rəqəmsal vətəndaşlıqda vətəndaşlıq ideyasının gücləndirici və demokratikləşdirici xüsusiyyətləri vurğulanmışdır. Bu, rəqəmsal texnologiyalardan istifadə vasitəsilə insanların cəmiyyətdəki rolunun öz-özünə həyata keçirilməsi kimi müəyyən edilmişdir. Bu nəzəriyyələr müasir cəmiyyətlərin getdikcə artan datafikasiyasını nəzərə almağı hədəfləyir. Nəticədə "alqoritmik cəmiyyət" də adlanan "məlumatlı cəmiyyətdə (rəqəmsal) vətəndaş olma"nın mənası kökündən şübhə altına alınır. Bu, sosial həyatın artan datafikasiyası və müşahidə praktikalarının geniş yayılması ilə səciyyələnir.
Datafikasiya vətəndaşlıq anlayışı üçün mühüm problemlər yaradır. Belə ki, məlumatların toplanması artıq yalnız məxfilik məsələsi kimi görünmür:
 | Biz, onlayn vətəndaş olmağın artıq bir məna daşıdığını (istər iştirak etmək bacarığı olsun, istərsə də təhlükəsiz qalmaq bacarığı) sadəcə olaraq güman edə bilmərik və sonra da davranışı bu mənaya uyğun gələnləri axtara bilmərik. |  |
Rəqəmsal vətəndaşlıq onlayn əlaqə yaratmaq, etibarlı mənbələr tapmaq və insan hüquqlarını qorumaq və təşviq etmək üçün texnologiyadan məsuliyyətlə və hörmətlə istifadə etməkdir. Burada istənilən onlayn platformada ünsiyyət qurmaq, əməkdaşlıq etmək və müsbət hərəkət etmək bacarıqları öyrədilir. Bu, həmçinin məlumatların pozulmasının və şəxsiyyət oğurluğunun qarşısını almaq üçün empatiya, məxfiliyin qorunması və təhlükəsizlik tədbirlərini öyrədir.
Alqoritmik cəmiyyətdə
Alqoritmik cəmiyyət kontekstində rəqəmsal vətəndaşlıq məsələsi "datafikasiya olmuş cəmiyyətdə subyektlərin öz məlumatlarına qarşı çıxmaq, onlardan qaçmaq və ya vasitəçilik etmək dərəcələrindən birinə çevrilir".
Bu fikirlər kiberfəzanın fərdin fundamental hüquqlarına hörmətin təmin olunduğu və vətəndaş kimi agentlik və şəxsiyyətin təhlükə altında olduğu siyasi məkan kimi ideyasına xüsusi diqqət yetirir. Rəqəmsal vətəndaşlıq ideyasının təkcə aktiv deyil, həm də icraedici olduğu düşünülür, o mənada ki, "rəqəmsal texnologiyalar vasitəsilə getdikcə daha çox vasitəçilik edilən cəmiyyətlərdə rəqəmsal aktlar vətəndaşların cəmiyyətdə öz rolunu yaratması, həyata keçirməsi və yerinə yetirməsi üçün mühüm vasitəyə çevrilir".
Ayzin və Ruppertin yazdıqlarına görə, bu, insanın özünü internetdə hüquqlarını tələb etməklə, ya bir şey söyləməklə və ya bir şey etməklə rəqəmsal vətəndaş kimi formalaşdırdığı fikrinə əsaslanan rəqəmsal vətəndaşlığın aktiv mənasına xitab edir.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Mossberger, Karen. Digital citizenship : the internet, society, and participation. Caroline J. Tolbert, Ramona S. McNeal. Cambridge, Mass.: MIT Press. 2008. ISBN . OCLC 181030871.
- Balkin, Jack. "The Three Laws of Robotics in the Age of Big Data". Faculty Scholarship Series (ingilis). 2017-01-01. 2023-06-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-10-30.
- Hintz, Arne. Digital citizenship in a datafied society. Lina Dencik, Karin Wahl-Jorgensen. Cambridge, UK. 2019. 43. ISBN . OCLC 1028901550.
- Isin, Engin F. Being digital citizens. Evelyn Sharon Ruppert (2nd). London, United Kingdom: Rowman & Littlefield Publishing Group. 2020. 17. ISBN . OCLC 1133661431.
Xarici keçidlər
- Take the Safe Online Surfing Internet Challenge (FBI)
- What Is Digital Citizenship & How Do You Teach It?
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Reqemsal vetendas insanlarin onlayn muhitlerde oz huquq vezife ve ohdelikleri haqqinda melumatli olmasi bu suurla internet texnologiyalarindan istifade etmek ve onlayn sosial islerde istirak etmek bacarigi Reqemsal Vetendasliq Internet Cemiyyet ve Istirak kitabinin muelliflerinden biri olan terefinden verilen terife gore reqemsal vetendaslar internetden muntezem ve semereli istifade edenlerdir Bu menada reqemsal vetendas cemiyyet siyaset ve hokumetle mesgul olmaq ucun informasiya texnologiyalarindan IT istifade eden sexsdir Zorakiligin Qarsisinin Alinmasi uzre Federal Terefdaslar mesuliyyetli reqemsal vetendas olmaq ucun xususile mekteblerde ve telebeler arasinda kiberbullinqin qarsisinin alinmasi istiqametinde gorduyu isleri on plana cixarmaq meqsedile her il sammit teskil edir Konsepsiyanin daha yeni islenib hazirlanmasi zamani reqemsal vetendasliqda vetendasliq ideyasinin guclendirici ve demokratiklesdirici xususiyyetleri vurgulanmisdir Bu reqemsal texnologiyalardan istifade vasitesile insanlarin cemiyyetdeki rolunun oz ozune heyata kecirilmesi kimi mueyyen edilmisdir Bu nezeriyyeler muasir cemiyyetlerin getdikce artan datafikasiyasini nezere almagi hedefleyir Neticede alqoritmik cemiyyet de adlanan melumatli cemiyyetde reqemsal vetendas olma nin menasi kokunden subhe altina alinir Bu sosial heyatin artan datafikasiyasi ve musahide praktikalarinin genis yayilmasi ile seciyyelenir Datafikasiya vetendasliq anlayisi ucun muhum problemler yaradir Bele ki melumatlarin toplanmasi artiq yalniz mexfilik meselesi kimi gorunmur Biz onlayn vetendas olmagin artiq bir mena dasidigini ister istirak etmek bacarigi olsun isterse de tehlukesiz qalmaq bacarigi sadece olaraq guman ede bilmerik ve sonra da davranisi bu menaya uygun gelenleri axtara bilmerik Reqemsal vetendasliq onlayn elaqe yaratmaq etibarli menbeler tapmaq ve insan huquqlarini qorumaq ve tesviq etmek ucun texnologiyadan mesuliyyetle ve hormetle istifade etmekdir Burada istenilen onlayn platformada unsiyyet qurmaq emekdasliq etmek ve musbet hereket etmek bacariqlari oyredilir Bu hemcinin melumatlarin pozulmasinin ve sexsiyyet ogurlugunun qarsisini almaq ucun empatiya mexfiliyin qorunmasi ve tehlukesizlik tedbirlerini oyredir Alqoritmik cemiyyetdeAlqoritmik cemiyyet kontekstinde reqemsal vetendasliq meselesi datafikasiya olmus cemiyyetde subyektlerin oz melumatlarina qarsi cixmaq onlardan qacmaq ve ya vasitecilik etmek derecelerinden birine cevrilir Bu fikirler kiberfezanin ferdin fundamental huquqlarina hormetin temin olundugu ve vetendas kimi agentlik ve sexsiyyetin tehluke altinda oldugu siyasi mekan kimi ideyasina xususi diqqet yetirir Reqemsal vetendasliq ideyasinin tekce aktiv deyil hem de icraedici oldugu dusunulur o menada ki reqemsal texnologiyalar vasitesile getdikce daha cox vasitecilik edilen cemiyyetlerde reqemsal aktlar vetendaslarin cemiyyetde oz rolunu yaratmasi heyata kecirmesi ve yerine yetirmesi ucun muhum vasiteye cevrilir Ayzin ve Ruppertin yazdiqlarina gore bu insanin ozunu internetde huquqlarini teleb etmekle ya bir sey soylemekle ve ya bir sey etmekle reqemsal vetendas kimi formalasdirdigi fikrine esaslanan reqemsal vetendasligin aktiv menasina xitab edir Hemcinin baxElektron hokumet NetizenIstinadlarMossberger Karen Digital citizenship the internet society and participation Caroline J Tolbert Ramona S McNeal Cambridge Mass MIT Press 2008 ISBN 978 0 262 28028 0 OCLC 181030871 Balkin Jack The Three Laws of Robotics in the Age of Big Data Faculty Scholarship Series ingilis 2017 01 01 2023 06 13 tarixinde Istifade tarixi 2023 10 30 Hintz Arne Digital citizenship in a datafied society Lina Dencik Karin Wahl Jorgensen Cambridge UK 2019 43 ISBN 978 1 5095 2716 8 OCLC 1028901550 Isin Engin F Being digital citizens Evelyn Sharon Ruppert 2nd London United Kingdom Rowman amp Littlefield Publishing Group 2020 17 ISBN 978 1 78661 447 6 OCLC 1133661431 Xarici kecidlerTake the Safe Online Surfing Internet Challenge FBI What Is Digital Citizenship amp How Do You Teach It