Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Rüstəm xan Bicən bəy oğlu Saakadze (gürc. როსტომ-ხან სააკაძე) (d. 1588 — ö. 1643) — Təbriz bəylərbəyi, Səfəvilər ordusunun komandanı.
| Rüstəm xan Sipəhsalar | |
|---|---|
| Rüstəm хan Bicən bəy oğlu Saakadze gürc. როსტომ-ხან სააკაძე | |
  | |
Vəzifədədir | |
| 1630-cu ildən | |
| Əvvəlki | Zaman bəy |
| Sonrakı | Mirfəttah Qumaşei |
| 1631 – 1643 | |
| Əvvəlki | Zeynal xan Şamlı |
| Sonrakı | Murtuzaqulu xan Qacar |
| 1635 – 1643 | |
| Əvvəlki | II Pirbudaq xan Pörnək-Türkman |
| Sonrakı | II Pirbudaq xan Pörnək-Türkman |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Səfəvilər dövləti |
| Vəfat səbəbi | edam |
| Fəaliyyəti | hərbi lider[d] |
| Atası | Bican bəy Saakadze |
| Uşaqları | Səfiqulu xan, Bican bəy |
| Dini | şiəlik |
| Rütbəsi | general |
Həyatı
Rüstəm xan Bicən sultan oğlu 1580-ci ildə anadan olmuşdu.
Rüstəm xan 1635-ci ildə Şah Səfi tərəfindən Azərbaycana bəylərbəyi təyin edilmişdi.
ХVII yüzilin 30-cu illərinin əvvəllərində Osmanlı dövlətinin də Şərq sərhədlərində vəziyyət o qədər yaxşı deyildi. Sərhəd mahallarının hakimlərində mərkəzdənqaçma meyli olduqca güclənmişdi. Bu mahalların bəzilərində yaşayan kürdlər belə bir iç durumdan istifadə edərək Osmanlı və Səfəvi dövlətləri arasında manevr edib onların hər ikisinə zərbə vururdular. Osmanlı dövlətinə tabe olan Həkkari kürdlərinin xəyanəti və öyrətməsi ilə Azərbaycan bəylərbəyi Rüstəm xan Vanı mühasirəyə aldı, ancaq Diyarbəkir hakimi Murtuza paşa və Ərzurum hakimi Xəlil paşanın köməyə gəlməsi ilə mühasirədən əl çəkib geri döndü.
Sipəhsalar Rüstəm xan, Molla Kamal, qullarağası Rüstəm bəy də güclü ordu ilə Tiflis şəhərinə daxil oldular. Təhmuraz bu xəbəri eşidib Başıaçığa qaçsa da, Başıaçığın sərhəd-dində Rüstəm xanın ordusu onlara çatıb əsgərlərinin çoxunu qətl edilər və xeyli əsir ələ keçi-rərək geri, Kaxetə qayıdıb vilayətin idarəsini qullarağası Rüstəm bəyə tapşırdı. Alvar və Qori qalalarında tikinti-təmir işləri aparılıb daha da möhkəmləndirildi. Qoridə on iki top yerləş-dirib, qalaya Səfiabad adı verildi. Sipəhsalar Rüstəm xanın başçılıq etdiyi ordu Şahın əmri ilə h.1043-cü ildə Gürcüstandan Vana doğru yola düşdü
Molla Kamal yazır ki, Sipəhsalar Rüstəm xan da 1633-cü ilin iyulunda Gürcüstandan çıxıb, Vana gəlmişdi, 1633-cü ilin avqust ayının ortalarında Van qalası muhasirəyə alındı. Sipəhsalar Rüstəm xanın əmrilə İsfahan tüfəngçilərinin minbaşısı Mir Fəttahın tüfəngçiləri yayılmış atəş ilə Osmanlılardan min nəfəri yaraladılar. Ilk uğurlu zərbələrdən istifadə edən şah qoşunları Qotur qalasını ələ keçirib, oraya bir dəstə tüfəngçi yerləşdirdilər. Yüksək rütbəli əmirlər Rüstəm xan Sipəhsalar ilə birlikdə 1633-cü il dekabr ayının 21-də Təbrizdə Şah Səfəvinin yanına gəlib, yeni hərbi əməliyyat tapşırıqları aldılar. O cümlədən Çuxursəd əmir-ül-ümərasının qardaşı Qacar qorçularının yüzbaşısı Hüseynəli bəy və bir çox başqa əmirlər vuruşmada səhlənkarlıq etdikləri üçün şahın əmri ilə öldürüldülər. Səfəvilərin orduda yaratdıqları ciddi intizam uğurlarına çox böyük təsir etdi. Nəhayət, Van qalası ətrafında vuruşmada Osmanlı ordusu məğlub olub, Qarsa tərəf geri çəkildilər.
H.1043-cü ildə Tiflisdə olan sipəhsalar Rüstəm xan Gürcüstanın döyüş sursatını, ərzaq ehtiyatını qeydiyyata alaraq, Qori və Aladerd qalasında yerləşdirdi, qalalarda tikinti-bərpa işləri görərək, onları möhkəmləndirdi. Mərkəzdən göndərilən buyruğa əsasən vilayət Səlim xan Şəmsəddinliyə tapşırıldı. Şəmsəddinli əmirləri, əsgərləri Azərbaycan mahalında yurt və məqamları olan Silsüpür, Şahsevən, Şamlı, Avşarın bir çox obaları da Kaxetə göndərildilər. Onlar Gürcüstanda yerləşibsabitlik yaratmalı, Van istiqamətindən Naxçıvan və Şərur tərəfə qarət məqsədilə yürüşlər edib sərhəd münaqişəsi törədən kürdlərin də qarşısını almalı idilər. Gürcüstandakı ixtişaşlara son qoyulub sabitlik yaradıldıqdan sonra Rüstəm xanın ordusuna Vanın tutulması tapşırılmışdı.
H.1044-cü ildə Dadyan vilayətinin valisi Ləvənd xan bacısı Titifalini Rüstəm xana nişanlayıb sədaqətli bəndə zümrəsinə daxil olub dövlətə sığındıqda, Başıaçıq hakimi Təhmurazla ittifaqa girib bu nikah müqaviləsini pozmaq üçün Dadyana hücum etməyi qərara aldılar. Rüstəm xan bu hadisədən xəbərdar olduqda dərhal Qarabağ, Şirvan və Kartli əmirləri ilə birlikdə bu fitnəni dəf etmək üçün Başıaçığın əsas dayaq məntəqəsi Altunqalaya hərəkət etdi. Bu zaman Ərdəhan hakimi Səfər paşanın Başıaçığa kömək üçün göndərdiyi ordu da gəlib çatmış və ilk döyüş əməliyyatında Rüstəm xanın qoşunu pərişan olsa da, döyüşün sonrakı ge-dişində qələbə çalmışdılar. Dadyan ordusu da döyüşə girdikdən sonra əks tərəfin bir çox sərkərdəsi, 2–3 min əsgəri öldürüldü. Qələbədən sonra Ləvənd xan bacısını yaxınları və müha-fizə dəstəsi ilə Rüstəm xanın ordugahına yola saldı. Ona fəxri xələt və yüyəni, yəhəri qızılla işlənmiş at hədiyyə göndərildi. I Şah Səfinin buyruğu ilə Təbrizdə Ləvənd xanın adına Dadyan valisi olması haqqında yeni fərman yazılıb göndərildi
Sipahsalar, divanbəyi, tüfəngçiağası Rüstəm xanın yerinə Şahbəndə xanın oğlu Pirbudaq xan Azərbaycan bəylərbəyi təyin edildi və ona yüksək əmir (sərkərdə) rütbəsi verildi. vəzifəsi isə Rüstəm xandan alınaraq qardaşı Əliqulu bəyə tapşırıldı
H.1044-cü (m.1634) ildə IV Sultan Muradın top, mancanaq, qoçbaşı ilə təchiz olunmuş ordusunun əsas məqsədi ilk növbədə Təbrizi fəth etmək olsa da, Van qalasını tutduqdan sonra ordu İrəvana doğru hərəkət etdi. Bu barədə Səfəvi sarayına xəbər verildi və dərhal göstərişə uyğun olaraq səfərbərlik keçirildi, qorçular, qulamlar, tüfəngçilər Təbrizdə sipahsalar Rüstəm xanın düşərgəsinə gələrək onun başçılığı altında birləşdilər. Bütün istiqamətlərdə Osmanlı or-dusunun qarşısının alınması barədə qərar qəbul olundu
Sipahsalar Rüstəm xanın ordusu Təbrizə yaxınlaşıb osmanlılarla savaşa girdikdə, qızılbaş qazilərindən ehtiyat edən Sultan Murad Təbrizdə üç gündən artıq qala bilmədi. Səlmas istiqamətində geri çəkilməyə məcbur oldu və İstanbula qayıtdı İ. K. Pavlovanın yazdı-ğına görə, İran ordusunun Təbrizi mühasirə etməsi nəticəsində şəhərdə aclıq başlanmış və bu da osmanlıları qalanı təslim etməyə məcbur etmişdi
II Şah Abbas Səfəvi 1643-cü ildə Rüstəm xanı vəzifədən çıxarıb öldürdü.
Ailəsi
Rüstəm xanın Bicən sultan, Tağı sultan adlı oğulları vardı.
İstinadlar
Bu məqalədəki istinadlar müvafiq ilə göstərilməlidir. |
- Do ketabe nəfis əz mədareke əvvəliyye. Tarix-i Səfəviyyan, Xülasət ət — təvarix. Tarix-i Molla Kamal, Ərak, h.1334, 127 s. səh. 87.
- İsgəndər bəy Münşi Turkman və Məhəmməd Yusif Movərrex. Zeyl-i tarix-i alamara-yi Abbasi. Tehran: Çarxane-yi İslami, h.1317, 420 s. 134
- İsgəndər bəy Münşi Turkman və Məhəmməd Yusif Movərrex. Zeyl-i tarix-i alamara-yi Abbasi. Tehran: Çarxane-yi İslami, h.1317, 420 s. 158, 159
- İsgəndər bəy Münşi Turkman və Məhəmməd Yusif Movərrex. Zeyl-i tarix-i alamara-yi Abbasi. Tehran: Çarxane-yi İslami, h.1317, 420 s. səh. 161, 165, 166.
- İsgəndər bəy Münşi Turkman və Məhəmməd Yusif Movərrex. Zeyl-i tarix-i alamara-yi Abbasi. Tehran: Çarxane-yi İslami, h.1317, 420 s. səh. 168.
- İsgəndər bəy Münşi Turkman və Məhəmməd Yusif Movərrex. Zeyl-i tarix-i alamara-yi Abbasi. Tehran: Çarxane-yi İslami, h.1317, 420 s. səh. 172.
- Павлова И.К. Хроника времен Сефевидов (Сочинение Мухаммед Масума Исфахани "Хуласат ас-сияр"). Москва: ВО "Наука", Издателъская фирма "Восточная литература", 1993, 120 с. səh. 69.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Rustem xan Bicen bey oglu Saakadze gurc როსტომ ხან სააკაძე d 1588 o 1643 Tebriz beylerbeyi Sefeviler ordusunun komandani Rustem xan SipehsalarRustem han Bicen bey oglu Saakadze gurc როსტომ ხან სააკაძეSilahli korpusun komandiri tufengci agasi Vezifededir1630 cu ildenEvvelkiZaman beySonrakiMirfettah Qumasei1631 1643EvvelkiZeynal xan SamliSonrakiMurtuzaqulu xan QacarTebriz beylerbeyliyi1635 1643EvvelkiII Pirbudaq xan Pornek TurkmanSonrakiII Pirbudaq xan Pornek TurkmanSexsi melumatlarDogum tarixi 1588Vefat tarixi 1 mart 1643Vefat yeri Sefeviler dovletiVefat sebebi edamFealiyyeti herbi lider d Atasi Bican bey SaakadzeUsaqlari Sefiqulu xan Bican beyDini sielikRutbesi generalHeyatiRustem xan Bicen sultan oglu 1580 ci ilde anadan olmusdu Rustem xan 1635 ci ilde Sah Sefi terefinden Azerbaycana beylerbeyi teyin edilmisdi HVII yuzilin 30 cu illerinin evvellerinde Osmanli dovletinin de Serq serhedlerinde veziyyet o qeder yaxsi deyildi Serhed mahallarinin hakimlerinde merkezdenqacma meyli olduqca guclenmisdi Bu mahallarin bezilerinde yasayan kurdler bele bir ic durumdan istifade ederek Osmanli ve Sefevi dovletleri arasinda manevr edib onlarin her ikisine zerbe vururdular Osmanli dovletine tabe olan Hekkari kurdlerinin xeyaneti ve oyretmesi ile Azerbaycan beylerbeyi Rustem xan Vani muhasireye aldi ancaq Diyarbekir hakimi Murtuza pasa ve Erzurum hakimi Xelil pasanin komeye gelmesi ile muhasireden el cekib geri dondu Sipehsalar Rustem xan Molla Kamal qullaragasi Rustem bey de guclu ordu ile Tiflis seherine daxil oldular Tehmuraz bu xeberi esidib Basiaciga qacsa da Basiacigin serhed dinde Rustem xanin ordusu onlara catib esgerlerinin coxunu qetl ediler ve xeyli esir ele keci rerek geri Kaxete qayidib vilayetin idaresini qullaragasi Rustem beye tapsirdi Alvar ve Qori qalalarinda tikinti temir isleri aparilib daha da mohkemlendirildi Qoride on iki top yerles dirib qalaya Sefiabad adi verildi Sipehsalar Rustem xanin basciliq etdiyi ordu Sahin emri ile h 1043 cu ilde Gurcustandan Vana dogru yola dusdu Molla Kamal yazir ki Sipehsalar Rustem xan da 1633 cu ilin iyulunda Gurcustandan cixib Vana gelmisdi 1633 cu ilin avqust ayinin ortalarinda Van qalasi muhasireye alindi Sipehsalar Rustem xanin emrile Isfahan tufengcilerinin minbasisi Mir Fettahin tufengcileri yayilmis ates ile Osmanlilardan min neferi yaraladilar Ilk ugurlu zerbelerden istifade eden sah qosunlari Qotur qalasini ele kecirib oraya bir deste tufengci yerlesdirdiler Yuksek rutbeli emirler Rustem xan Sipehsalar ile birlikde 1633 cu il dekabr ayinin 21 de Tebrizde Sah Sefevinin yanina gelib yeni herbi emeliyyat tapsiriqlari aldilar O cumleden Cuxursed emir ul umerasinin qardasi Qacar qorcularinin yuzbasisi Huseyneli bey ve bir cox basqa emirler vurusmada sehlenkarliq etdikleri ucun sahin emri ile oldurulduler Sefevilerin orduda yaratdiqlari ciddi intizam ugurlarina cox boyuk tesir etdi Nehayet Van qalasi etrafinda vurusmada Osmanli ordusu meglub olub Qarsa teref geri cekildiler H 1043 cu ilde Tiflisde olan sipehsalar Rustem xan Gurcustanin doyus sursatini erzaq ehtiyatini qeydiyyata alaraq Qori ve Aladerd qalasinda yerlesdirdi qalalarda tikinti berpa isleri gorerek onlari mohkemlendirdi Merkezden gonderilen buyruga esasen vilayet Selim xan Semseddinliye tapsirildi Semseddinli emirleri esgerleri Azerbaycan mahalinda yurt ve meqamlari olan Silsupur Sahseven Samli Avsarin bir cox obalari da Kaxete gonderildiler Onlar Gurcustanda yerlesibsabitlik yaratmali Van istiqametinden Naxcivan ve Serur terefe qaret meqsedile yurusler edib serhed munaqisesi toreden kurdlerin de qarsisini almali idiler Gurcustandaki ixtisaslara son qoyulub sabitlik yaradildiqdan sonra Rustem xanin ordusuna Vanin tutulmasi tapsirilmisdi H 1044 cu ilde Dadyan vilayetinin valisi Levend xan bacisi Titifalini Rustem xana nisanlayib sedaqetli bende zumresine daxil olub dovlete sigindiqda Basiaciq hakimi Tehmurazla ittifaqa girib bu nikah muqavilesini pozmaq ucun Dadyana hucum etmeyi qerara aldilar Rustem xan bu hadiseden xeberdar olduqda derhal Qarabag Sirvan ve Kartli emirleri ile birlikde bu fitneni def etmek ucun Basiacigin esas dayaq menteqesi Altunqalaya hereket etdi Bu zaman Erdehan hakimi Sefer pasanin Basiaciga komek ucun gonderdiyi ordu da gelib catmis ve ilk doyus emeliyyatinda Rustem xanin qosunu perisan olsa da doyusun sonraki ge disinde qelebe calmisdilar Dadyan ordusu da doyuse girdikden sonra eks terefin bir cox serkerdesi 2 3 min esgeri olduruldu Qelebeden sonra Levend xan bacisini yaxinlari ve muha fize destesi ile Rustem xanin ordugahina yola saldi Ona fexri xelet ve yuyeni yeheri qizilla islenmis at hediyye gonderildi I Sah Sefinin buyrugu ile Tebrizde Levend xanin adina Dadyan valisi olmasi haqqinda yeni ferman yazilib gonderildi Sipahsalar divanbeyi tufengciagasi Rustem xanin yerine Sahbende xanin oglu Pirbudaq xan Azerbaycan beylerbeyi teyin edildi ve ona yuksek emir serkerde rutbesi verildi vezifesi ise Rustem xandan alinaraq qardasi Eliqulu beye tapsirildi H 1044 cu m 1634 ilde IV Sultan Muradin top mancanaq qocbasi ile techiz olunmus ordusunun esas meqsedi ilk novbede Tebrizi feth etmek olsa da Van qalasini tutduqdan sonra ordu Irevana dogru hereket etdi Bu barede Sefevi sarayina xeber verildi ve derhal gosterise uygun olaraq seferberlik kecirildi qorcular qulamlar tufengciler Tebrizde sipahsalar Rustem xanin dusergesine gelerek onun basciligi altinda birlesdiler Butun istiqametlerde Osmanli or dusunun qarsisinin alinmasi barede qerar qebul olundu Sipahsalar Rustem xanin ordusu Tebrize yaxinlasib osmanlilarla savasa girdikde qizilbas qazilerinden ehtiyat eden Sultan Murad Tebrizde uc gunden artiq qala bilmedi Selmas istiqametinde geri cekilmeye mecbur oldu ve Istanbula qayitdi I K Pavlovanin yazdi gina gore Iran ordusunun Tebrizi muhasire etmesi neticesinde seherde acliq baslanmis ve bu da osmanlilari qalani teslim etmeye mecbur etmisdi II Sah Abbas Sefevi 1643 cu ilde Rustem xani vezifeden cixarib oldurdu AilesiRustem xanin Bicen sultan Tagi sultan adli ogullari vardi IstinadlarBu meqaledeki istinadlar muvafiq istinad sablonlari ile gosterilmelidir Do ketabe nefis ez medareke evveliyye Tarix i Sefeviyyan Xulaset et tevarix Tarix i Molla Kamal Erak h 1334 127 s seh 87 Isgender bey Munsi Turkman ve Mehemmed Yusif Moverrex Zeyl i tarix i alamara yi Abbasi Tehran Carxane yi Islami h 1317 420 s 134 Isgender bey Munsi Turkman ve Mehemmed Yusif Moverrex Zeyl i tarix i alamara yi Abbasi Tehran Carxane yi Islami h 1317 420 s 158 159 Isgender bey Munsi Turkman ve Mehemmed Yusif Moverrex Zeyl i tarix i alamara yi Abbasi Tehran Carxane yi Islami h 1317 420 s seh 161 165 166 Isgender bey Munsi Turkman ve Mehemmed Yusif Moverrex Zeyl i tarix i alamara yi Abbasi Tehran Carxane yi Islami h 1317 420 s seh 168 Isgender bey Munsi Turkman ve Mehemmed Yusif Moverrex Zeyl i tarix i alamara yi Abbasi Tehran Carxane yi Islami h 1317 420 s seh 172 Pavlova I K Hronika vremen Sefevidov Sochinenie Muhammed Masuma Isfahani Hulasat as siyar Moskva VO Nauka Izdatelskaya firma Vostochnaya literatura 1993 120 s seh 69 Xarici kecidler