Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ross şelf buzlağı — Antarktidada yerləşın ən iri şelf buzlağıdır.,əsasən Ross ərazisində, Ross dənizi içərilərinə doğru uzanmış, qərbdən Meri Berd Torpağı, şərqdən isə Viktoriya Torpağı ilə əhatələnən buzlaq sahəsidir. Buzlağın sahəsi 487 000 km² təşkil edir. Şimaldan cənuba 850 km, şərqdən qərbə isə 800 km məsafədə izanır.
| Ross şelf buzlağı | |
|---|---|
| ing. Ross Ice Shelf | |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Tipi | .ELF buzlağı |
| Sahəsi | 487000 km² |
| Yerləşməsi | |
| Ölkə |  Antarktida |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Buzlaq Ceyms Klark Rossun ekspedisiyası zamanı, 1841-ci ilin yanvarında aşkarlanmışdır. Buzlaq gəmilərin sahilə yan almasına imkan vermədiyindən Viktoriyanın buzlaq səddi olaraq adlandırılır. Daha sonra isə açılış edənin şərəfinə Ross sədd buzlağı olaraq adlandlrılır.
Buzlağın cənub-şərqinbdə 800 metr dərinlikdə Villans gölü yerləşir.
Araşdırma tarixi
1831-ci ildə Ceyms Ross Şimal maqnit qütbünü fəth etdikdən sonra bir necə il ərzində Cənub qütbünə dəniz yolunu aşkarlamağa çalışırdı. 1841-ci ilin yanvarında İngiltərənin Erebus və gəmisi xüsusi qorucularla Sakit okeandan ayrılan buzlaq səddini keçərək içərilərə daxil olur. Dörd gün burada üzdükdən sonra 11 yanvar tarixində ekspedisiya böyük buzlaq səddini aşkarlayırlar. Ross buzlağa baxarkən deyir: «Bəli, buradan keçmək Duvr qayalıqlarını keçməyə bərabərdir». Bir müddət sonra buzlaq ərazisində yerləşən bir çox coğrafi obyektlər Rossun adını alır. Burada ekspedisiyada iştirak edən gəmilərin şərəfinə iki vulkan adlandırılmışdır (Erebus vulkanı və Terror vulkanı).
İlk antarktik ekspedisiyalanın hədəfi cənub qütbünü kşf etmək olduğundan buzlaq əsas yol olaraq seçilmişdir. Robert Skott şelf buzlağını və onun əraz ərazilərində kifayət qədər tətqitat işləri apararaq əhəmiyyətli məlumatlar toplamışdır. Şelf buzlağpnfa yerləşən Balina buxtasında Roald Amundsenin ekspefisiyasına aid Framheym bazası olmuşdur. Amundsen və Skott 1911-ci ildə cənub qütbünə gedərkən buzlağı ötüb keçmək məcburiyyətində olmuşdur. Skottun ekspedisiyası geri qayıdarkən Ross şelf buzlağında həlaknolmuşdur. 1929-1959-cu illərdə Ross buzlağında Amerikaya məxsus olan Litl-Amerika bazası fəaliyyət göstərmişdir. Hazırda isə buzlağın sərhəddində Mak-Merdo qütb stansiyası yerləşir.
Buzlaq haqüında 2006-cı ildə maraqlı fərziyyə irəli sürülmüşdür. Belə ki, buzlaq çatlaya bilər.
Hərəkəti
Şelf buzlağı əsasən Transantarktika dağlarında yerləşən Birdmor buzlağından qidalanır. Buzlağın şərqində buzlağın axın sürəti ilə 800 m, qərb hissədə isı 1500 metr təşkil edir. Bu isə gün ərzində buzlağın 1,5 metrdən 3 metrə hərəkət etməsi deməkdir.
Buzlaq üçbucaq formaya malikdir. Buzlaq 600 km məsafədə 15-50 metr hündürlüyə malikdir. Daxili hissədə buzlağın qalınlığı 150–200 m, sahilə yaxın hissədə isə buzlağın hündürlüyü 700 metrdir. Bəzən buzlaqdan iri aysberq parçaları ayrılır. Qeydə alınan ən iri aysberqin sahəsi 31 080 km² olmuşdur.
İstinadlar
- Drill reaches Antarctica's under-ice Lake Whillans 2014-08-21 at the Wayback Machine (ing.)
- Kirin Şirmeyer. Lake-drilling team discovers life under the ice 2014-10-07 at the Wayback Machine (ing.) nature.com'/ saytı
- Учёные обнаружили во льдах Антарктики жизнеспособные микробные экосистемы 2014-08-22 at the Wayback Machine (rus.) на сайте itar-tass.com, 21 августа 2014
- Scott, Robert and Leonard Huxley. Scott’s Last Expedition in Two Volumes: Vol. II. New York: Dodd, Mead and Company, 1913.
- "Ross Ice Shelf could 'collapse quickly' | The Australian". 2006-12-06 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-10-13.
Mənbə
- British Antarctic Survey
- Ross buzlağının şəkilləri
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ross self buzlagi Antarktidada yerlesin en iri self buzlagidir esasen Ross erazisinde Ross denizi icerilerine dogru uzanmis qerbden Meri Berd Torpagi serqden ise Viktoriya Torpagi ile ehatelenen buzlaq sahesidir Buzlagin sahesi 487 000 km teskil edir Simaldan cenuba 850 km serqden qerbe ise 800 km mesafede izanir Ross self buzlagiing Ross Ice ShelfUmumi melumatlarTipi ELF buzlagiSahesi 487000 km Yerlesmesi79 05 11 c e 178 15 55 q u Olke AntarktidaRoss self buzlagi Vikianbarda elaqeli mediafayllarAntarktidanin en iri self buzlaqlari Ross 472 960 km Ronn Filhner 422 420 km Eymer 62 620 km Larsen 48 600 km Riser Larsen 48 180 km Fimbul 41 060 km Seklton 33 820 km VI Georq 23 880 km Qerbi 16 370 km Uilkis 13 680 km Buzlaq Ceyms Klark Rossun ekspedisiyasi zamani 1841 ci ilin yanvarinda askarlanmisdir Buzlaq gemilerin sahile yan almasina imkan vermediyinden Viktoriyanin buzlaq seddi olaraq adlandirilir Daha sonra ise acilis edenin serefine Ross sedd buzlagi olaraq adlandlrilir Buzlagin cenub serqinbde 800 metr derinlikde Villans golu yerlesir Arasdirma tarixiRoss self buzlagi 1997 il 1831 ci ilde Ceyms Ross Simal maqnit qutbunu feth etdikden sonra bir nece il erzinde Cenub qutbune deniz yolunu askarlamaga calisirdi 1841 ci ilin yanvarinda Ingilterenin Erebus ve gemisi xususi qorucularla Sakit okeandan ayrilan buzlaq seddini kecerek icerilere daxil olur Dord gun burada uzdukden sonra 11 yanvar tarixinde ekspedisiya boyuk buzlaq seddini askarlayirlar Ross buzlaga baxarken deyir Beli buradan kecmek Duvr qayaliqlarini kecmeye beraberdir Bir muddet sonra buzlaq erazisinde yerlesen bir cox cografi obyektler Rossun adini alir Burada ekspedisiyada istirak eden gemilerin serefine iki vulkan adlandirilmisdir Erebus vulkani ve Terror vulkani Ilk antarktik ekspedisiyalanin hedefi cenub qutbunu ksf etmek oldugundan buzlaq esas yol olaraq secilmisdir Robert Skott self buzlagini ve onun eraz erazilerinde kifayet qeder tetqitat isleri apararaq ehemiyyetli melumatlar toplamisdir Self buzlagpnfa yerlesen Balina buxtasinda Roald Amundsenin ekspefisiyasina aid Framheym bazasi olmusdur Amundsen ve Skott 1911 ci ilde cenub qutbune gederken buzlagi otub kecmek mecburiyyetinde olmusdur Skottun ekspedisiyasi geri qayidarken Ross self buzlaginda helaknolmusdur 1929 1959 cu illerde Ross buzlaginda Amerikaya mexsus olan Litl Amerika bazasi fealiyyet gostermisdir Hazirda ise buzlagin serheddinde Mak Merdo qutb stansiyasi yerlesir Buzlaq haquinda 2006 ci ilde maraqli ferziyye ireli surulmusdur Bele ki buzlaq catlaya biler HereketiSelf buzlagi esasen Transantarktika daglarinda yerlesen Birdmor buzlagindan qidalanir Buzlagin serqinde buzlagin axin sureti ile 800 m qerb hissede isi 1500 metr teskil edir Bu ise gun erzinde buzlagin 1 5 metrden 3 metre hereket etmesi demekdir Buzlaq ucbucaq formaya malikdir Buzlaq 600 km mesafede 15 50 metr hundurluye malikdir Daxili hissede buzlagin qalinligi 150 200 m sahile yaxin hissede ise buzlagin hundurluyu 700 metrdir Bezen buzlaqdan iri aysberq parcalari ayrilir Qeyde alinan en iri aysberqin sahesi 31 080 km olmusdur IstinadlarDrill reaches Antarctica s under ice Lake Whillans 2014 08 21 at the Wayback Machine ing Kirin Sirmeyer Lake drilling team discovers life under the ice 2014 10 07 at the Wayback Machine ing nature com sayti Uchyonye obnaruzhili vo ldah Antarktiki zhiznesposobnye mikrobnye ekosistemy 2014 08 22 at the Wayback Machine rus na sajte itar tass com 21 avgusta 2014 Scott Robert and Leonard Huxley Scott s Last Expedition in Two Volumes Vol II New York Dodd Mead and Company 1913 Ross Ice Shelf could collapse quickly The Australian 2006 12 06 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2016 10 13 MenbeBritish Antarctic Survey Ross buzlaginin sekilleri