Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ronald Ross (13 may 1857[…], Almora[d], Britaniya Hindistanı – 16 sentyabr 1932[…], London) — Fiziologiya və ya tibb sahəsində 1902-ci ildə Nobel mükafatı laureatı
| Ronald Ross | |
|---|---|
| ing. Ronald Ross | |
 | |
| Doğum tarixi | 13 may 1857[…] |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 16 sentyabr 1932[…](75 yaşında) |
| Vəfat yeri |
|
| Dəfn yeri |
|
| Elm sahələri | parazitologiya, epidemiologiya |
| İş yeri | |
| Üzvlüyü | |
| Mükafatları |  Fiziologiya və tibb üzrə Nobel mükafatı (1902) |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Ronald Ross 1857-ci ildə Hindistanda zabit ailəsində doğulmuşdur. 8 yaşında ikən təhsil almaq üçün İngiltərəyə yola düşən Ross atasının təkidilə Tibb Kollecinə daxil olmuş və 1881-ci ildə "Hindistan Tibb Xidməti" adlı təşkilatda çalışmağa başlamışdır. Burada işlədiyi ilk dövrlərdə ədəbiyyatla da məşğul olmuş, hekayə və romanlar yazmışdır. Bununla yanaşı, malyariya xəstəliyinin törədiciləri barədə tədqiqatlar aparmışdır. Bu məqsədlə İngiltərədə bakteriologiya kurslarına daxil olan Ross, daha sonra Hindistana qayıdaraq tədqiqatlarını davam etdirmişdir.
Fəaliyyəti
1880-ci ildə Şarl Levran malyariya törədicisinin plazmodiya adlı birhüceyrəli parazit olduğunu aşkara çıxarmışdı. Müasir elmi məlumatlara əsasən, plazmodiyalar insanın eritrositlərinə (qırmızı qan hüceyrələri) toplanır və orada cinsiyyətsiz çoxalır. Daha sonra isə bu plazmodiyalar çoxalaraq aypara şəkilli forma alırlar. Yoluxdurucular xəstələnmiş şəxslərdən ağcaqanadlar vasitəsilə sağlam insanlara keçir. Plazmoidlərin cinsi inkişafı ağcaqanadlarda həyata keçdiyindən, insan onlar üçün aralıq sahib hesab edilir.
1880-ci illərdə Kamillo Qolcinin tədqiqatları əsasında plazmodiyaların insanda cinsiyyətsiz çoxalmasının mərhələləri müəyyən edilmişdi. Lakin onun törəmə səbəbləri tam aydınlaşmamışdı. Ronald Ross parazitlərin hava damcı yolu ilə keçdiyinə dair o dövrdə geniş yayılmış nəzəriyyəni tənqid edərək xəstəliyin yaranma səbəbinin qanda bakteriyaların artması ilə əlaqələndirirdi. İlk vaxtlar o, Şarl Levranın gəldiyi nəticələri rədd edirdi.
1894-cü ildə Ross İngiltərədə həkim-parazitoloq Patrik Mensonla tanış olmuşdu. O, elefentiaz adlı xəstəliyin ağcaqanad vasitəsilə insana keçən parazitlər tərəfindən törədildiyini aşkara çıxarmışdı. Menson, malyariyanın da bu yolla yayıldığını təxmin edirdi, lakin bunu təcrübi yolla isbatlaya bilməmişdi. Ross daha sonra yazırdı: "Onun fikirləri məni çox maraqlandırdı və Hindistana qayıdan kimi bunu dərhal təcrübədən keçirmək qərarına gəldim".
Ross Hindistanın Sekundarabad şəhərində təcrübi yolla ağcaqanadlarda plazmoidlərin aşkar olunmasına çalışmışdır. Yalnız iki il sonra bəzi ağcaqanadların qanında plazmoidlərə bənzər sistlər aşkar etmişdir. Ross bu sistlərin plazmoidlərin başqa forması olduğunu təxmin etmiş və çoxsaylı təcrübələrlə bunu sübuta yetirmişdi. O, ağcaqanadların toplanması və çoxalması işini həyata keçirmişdir. Təcrübələr uğurla başa çatmışdır. Nəticədə məlum olmuşdur ki, plazmoidlər ağcaqanadların yalnız bir növündə inkişaf edir.
Daha sonra Ross Hindistanın Racputana və Kəlküttə bölgələrində quşlardakı malyariya xəstəliyinin tədqiqatları ilə məşğul olmuş, onun törədicisini aşkara çıxarmışdır. O, 1899-cu ildə Hindistan Tibb Xidmətindəki vəzifəsindən ayrılaraq İngiltərəyə qayıtmış, lakin elmi təcrübələrini davam etdirməmişdir. Onun tədqiqatlarının nəticəsindən Battisto Qrassi və Amiko Binyaminin rəhbərlik etdiyi İtaliya alimlər qrupu elmi araşdırmalarında istifadə etmişdilər. Onlar insanlar arasında yayılan malyariya xəstəliyini tamamilə aşkar etmiş və onun qarşısının alınması üçün tədbirlər işləyib hazırlamışlar. Ross həmin alimlərin gəldiyi nəticələrlə razılaşmamış, onları yanlış hesab etmişdir.
Nobel Mükafatı
Nobel Komitəsi 1902-ci ildə Ronald Rossu "Malyariya xəstəliyinin araşdırılmasındakı xidmətinə görə" Nobel mükafatına layiq görmüşdür. Təltif mərasimində İsveç tədqiqatçısı Merner çıxış edərək, onun tədqiqatlarının malyariya xəstəliyi ilə mübarizə üçün müstəsna əhəmiyyəti olduğunu vurğulamışdı.
Ronald Ross sonrakı fəaliyyətində malyariya xəstəliyinin profilaktikası və epidemiologiyası ilə məşğul olmuşdur. O, Liverpul Tropik Tibb Məktəbi, Britaniya Hərbi Nazirliyi və London Tropik Tibb İnstitutunda çalışarkən, yoluxdurucu ağcaqanadların məhv edilməsi təklifini irəli sürmüşdür. Malyariyaya qarşı keçirilən tədbirlər zamanı onun tövsiyələri nəzərə alınmışdı.
Ronald Ross Tropik Tibb Cəmiyyətinin prezidenti, həmçinin İsveç Karolin İnstitutunun və Avropadakı bir sıra elmi cəmiyyətlərin fəxri üzvü olmuşdur. Britaniya Hərbi Nazirliyində isə Müqəddəs Mixail və Müqəddəs Georgi ordenləri və zadəgan titulu ilə təltif edilmişdi.
Ölümü
Ronald Ross 1932-ci ildə Londonda vəfat etmişdir.
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Sir Ronald Ross // Encyclopædia Britannica (ing.).
- . 2013-04-21 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-12-08.
- . 2013-03-19 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-12-08.
- . 2016-10-13 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-12-08.
- "Arxivlənmiş surət". 2021-12-20 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-12-08.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ronald Ross 13 may 1857 Almora d Britaniya Hindistani 16 sentyabr 1932 London Fiziologiya ve ya tibb sahesinde 1902 ci ilde Nobel mukafati laureatiRonald Rossing Ronald RossDogum tarixi 13 may 1857 1857 05 13 Dogum yeri Almora d Britaniya Hindistani Britaniya imperiyasiVefat tarixi 16 sentyabr 1932 1932 09 16 75 yasinda Vefat yeri London London qrafligi d Ingiltere Birlesmis KralliqDefn yeri Patni Veyl qebiristanligi d Elm saheleri parazitologiya epidemiologiyaIs yeri London Kral KolleciUzvluyu London Kral CemiyyetiMukafatlari Fiziologiya ve tibb uzre Nobel mukafati 1902 Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiRonald Ross 1857 ci ilde Hindistanda zabit ailesinde dogulmusdur 8 yasinda iken tehsil almaq ucun Ingiltereye yola dusen Ross atasinin tekidile Tibb Kollecine daxil olmus ve 1881 ci ilde Hindistan Tibb Xidmeti adli teskilatda calismaga baslamisdir Burada islediyi ilk dovrlerde edebiyyatla da mesgul olmus hekaye ve romanlar yazmisdir Bununla yanasi malyariya xesteliyinin toredicileri barede tedqiqatlar aparmisdir Bu meqsedle Ingilterede bakteriologiya kurslarina daxil olan Ross daha sonra Hindistana qayidaraq tedqiqatlarini davam etdirmisdir Fealiyyeti1880 ci ilde Sarl Levran malyariya toredicisinin plazmodiya adli birhuceyreli parazit oldugunu askara cixarmisdi Muasir elmi melumatlara esasen plazmodiyalar insanin eritrositlerine qirmizi qan huceyreleri toplanir ve orada cinsiyyetsiz coxalir Daha sonra ise bu plazmodiyalar coxalaraq aypara sekilli forma alirlar Yoluxdurucular xestelenmis sexslerden agcaqanadlar vasitesile saglam insanlara kecir Plazmoidlerin cinsi inkisafi agcaqanadlarda heyata kecdiyinden insan onlar ucun araliq sahib hesab edilir 1880 ci illerde Kamillo Qolcinin tedqiqatlari esasinda plazmodiyalarin insanda cinsiyyetsiz coxalmasinin merheleleri mueyyen edilmisdi Lakin onun toreme sebebleri tam aydinlasmamisdi Ronald Ross parazitlerin hava damci yolu ile kecdiyine dair o dovrde genis yayilmis nezeriyyeni tenqid ederek xesteliyin yaranma sebebinin qanda bakteriyalarin artmasi ile elaqelendirirdi Ilk vaxtlar o Sarl Levranin geldiyi neticeleri redd edirdi 1894 cu ilde Ross Ingilterede hekim parazitoloq Patrik Mensonla tanis olmusdu O elefentiaz adli xesteliyin agcaqanad vasitesile insana kecen parazitler terefinden toredildiyini askara cixarmisdi Menson malyariyanin da bu yolla yayildigini texmin edirdi lakin bunu tecrubi yolla isbatlaya bilmemisdi Ross daha sonra yazirdi Onun fikirleri meni cox maraqlandirdi ve Hindistana qayidan kimi bunu derhal tecrubeden kecirmek qerarina geldim Ross Hindistanin Sekundarabad seherinde tecrubi yolla agcaqanadlarda plazmoidlerin askar olunmasina calismisdir Yalniz iki il sonra bezi agcaqanadlarin qaninda plazmoidlere benzer sistler askar etmisdir Ross bu sistlerin plazmoidlerin basqa formasi oldugunu texmin etmis ve coxsayli tecrubelerle bunu subuta yetirmisdi O agcaqanadlarin toplanmasi ve coxalmasi isini heyata kecirmisdir Tecrubeler ugurla basa catmisdir Neticede melum olmusdur ki plazmoidler agcaqanadlarin yalniz bir novunde inkisaf edir Daha sonra Ross Hindistanin Racputana ve Kelkutte bolgelerinde quslardaki malyariya xesteliyinin tedqiqatlari ile mesgul olmus onun toredicisini askara cixarmisdir O 1899 cu ilde Hindistan Tibb Xidmetindeki vezifesinden ayrilaraq Ingiltereye qayitmis lakin elmi tecrubelerini davam etdirmemisdir Onun tedqiqatlarinin neticesinden Battisto Qrassi ve Amiko Binyaminin rehberlik etdiyi Italiya alimler qrupu elmi arasdirmalarinda istifade etmisdiler Onlar insanlar arasinda yayilan malyariya xesteliyini tamamile askar etmis ve onun qarsisinin alinmasi ucun tedbirler isleyib hazirlamislar Ross hemin alimlerin geldiyi neticelerle razilasmamis onlari yanlis hesab etmisdir Nobel MukafatiNobel Komitesi 1902 ci ilde Ronald Rossu Malyariya xesteliyinin arasdirilmasindaki xidmetine gore Nobel mukafatina layiq gormusdur Teltif merasiminde Isvec tedqiqatcisi Merner cixis ederek onun tedqiqatlarinin malyariya xesteliyi ile mubarize ucun mustesna ehemiyyeti oldugunu vurgulamisdi Ronald Ross sonraki fealiyyetinde malyariya xesteliyinin profilaktikasi ve epidemiologiyasi ile mesgul olmusdur O Liverpul Tropik Tibb Mektebi Britaniya Herbi Nazirliyi ve London Tropik Tibb Institutunda calisarken yoluxdurucu agcaqanadlarin mehv edilmesi teklifini ireli surmusdur Malyariyaya qarsi kecirilen tedbirler zamani onun tovsiyeleri nezere alinmisdi Ronald Ross Tropik Tibb Cemiyyetinin prezidenti hemcinin Isvec Karolin Institutunun ve Avropadaki bir sira elmi cemiyyetlerin fexri uzvu olmusdur Britaniya Herbi Nazirliyinde ise Muqeddes Mixail ve Muqeddes Georgi ordenleri ve zadegan titulu ile teltif edilmisdi OlumuRonald Ross 1932 ci ilde Londonda vefat etmisdir IstinadlarBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Sir Ronald Ross Encyclopaedia Britannica ing 2013 04 21 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2010 12 08 2013 03 19 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2010 12 08 2016 10 13 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2010 12 08 Arxivlenmis suret 2021 12 20 tarixinde Istifade tarixi 2010 12 08 Xarici kecidler