Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Risksiz faiz dərəcəsi (risksiz gəlir dərəcəsi) — müəyyən müddət ərzində maliyyə itkiləri riski olmayan hipotetik investisiya layihəsinin gəlirlilik dərəcəsi. Risksiz faiz dərəcəsi heç bir risk olmadan əldə edilə bildiyi üçün, hər hansı bir risk dərəcəsinə malik olan hər hansı digər investisiya, onu investor üçün cəlbedici etmək üçün daha yüksək gəlir dərəcəsinə malik olacaqdır.
Praktikada risksiz faiz dərəcəsini tapmaq üçün risksiz istiqraz seçilir, yəni defolt riski əhəmiyyətli ola bilməyəcək qədər aşağı olan hökumət və ya orqan tərəfindən buraxılan istiqraz.
Nəzəri qiymətləndirmə
Hazırda risksiz faiz dərəcəsinin müəyyən edilməsində fikir ayrılıqlarının olması səbəbindən onun ölçülməsi ilə bağlı vahid konsensus mövcud deyil.
Nəzəri risksiz faiz dərəcəsinin şərhlərindən biri İrvinq Fişerin The Theory of Interest (1930) kitabında təsvir etdiyi inflyasiya gözləntiləri konsepsiyası ilə bağlıdır ki, bu da valyuta saxlamağın nəzəri xərcləri və faydalarına əsaslanır. Fişer modelində bir-birini kompensasiya edən iki növ hərəkət kimi təsvir edilmişdir:
- Pul kütləsinin gözlənilən artımı investorların gələcək gəlirləri cari istehlakdan üstün tutmasına səbəb olmalıdır.
- Məhsuldarlığın gözlənilən artımı investorların gələcək gəlirləri cari istehlakdan üstün tutmasına səbəb olmalıdır.
Risksiz dərəcə müsbət və ya mənfi ola bilər və praktikada gözlənilən risksiz dərəcənin işarəsi müəyyən edilmiş institusional qaydaya əsasən əldə edilir – Tobinin Money, Credit and Capital kitabında təsvir etdiyi arqumentə bənzər. İstehsal qərarlarının və nəticələrinin qeyri-mərkəzləşdirildiyi və proqnozlaşdırılması çətin olan endogen pul təklifi olan bir sistemdə belə bir təhlil risksiz faiz dərəcəsinin birbaşa müşahidə olunmadığı konsepsiyasına dəstək verir.
Buna baxmayaraq, bu konsepsiyanın tərəfdarlarının pul emissiyasının dəyərini müsbət bir şey kimi qiymətləndirdiklərini görmək olar. Bu, maddi nəticələri Adam Smit tərəfindən “” əsərində təsvir edilmiş əməyin ixtisaslaşmasını təmin etmək üçün bir növ (kredit) valyutaya əməli ehtiyacla bağlı ola bilər. Bununla belə, Smit arzu olunan əmək ixtisası səviyyəsi üçün “yuxarı həddi” təmin etmir və onun milli və beynəlxalq səviyyədə təşkili mexanizmini tam nəzərdən keçirmir.
Alternativ (daha az yayılmış) tərif ondan ibarətdir ki, risksiz tarif istehlakçı qrupunda təmsil olunan işçilərin vaxta üstünlük verməsidir. Lakin bu halda risksiz nisbət birbaşa müşahidə oluna bilməz.
Üçüncü şərh (həmçinin daha az inkişaf etmiş) alıcılıq qabiliyyətini saxlamaq əvəzinə, təmsilçi investorun əmək haqqını saxlamaq üçün risksiz investisiya tələb etməsidir.
Bu konsepsiyanın müəyyən edilməsində nəzəri qeyri-müəyyənlikləri nəzərə alaraq, praktikada bu sahənin mütəxəssislərinin əksəriyyəti risksiz dərəcənin hansısa təxmini göstəricisindən və ya nəzəri cəhətdən risksiz faiz dərəcəsi və bəzi müflisləşmə riskini özündə birləşdirən bəzi müqayisəli dərəcələrdən istifadə edirlər. Bununla belə, bu yanaşmada bəzi mübahisəli məsələlər var ki, onlar növbəti bölmədə müzakirə olunacaq.
Təxmini risksiz dərəcə
Daxili qısamüddətli dövlət istiqrazlarının gəlirliliyi risksiz faiz dərəcəsi üçün yaxşı bir göstəricidir. İnvestisiya təhlilində risksiz gəlir dərəcəsi kimi ABŞ Xəzinədarlığının kupon istiqrazlarının uzunmüddətli gəliri istifadə olunur. Ənənəvi olaraq, dövlət istiqrazları dövlət istiqrazının yerli sahibi üçün nisbətən risksizdir, çünki tərifinə görə, defolt riski yoxdur — istiqraz dövlət istiqrazının başqa formasını (yəni, yerli valyuta) buraxmaqla geri qaytarıla bilən dövlət istiqrazının formasıdır. Bununla belə, hələ də dövlət kreditlərinin ödənilməməsi halları var. Bu cür istiqrazlarla bağlı başqa bir problem kupon ödənişli istiqrazlarla bağlıdır, çünki investor yenidən investisiya edilmiş kuponlardan gəlirliliyi əvvəlcədən bilmir (və nəticədə gəlir risksiz ola bilməz).
Hökumətin öhdəliklərini ödəmək üçün daha çox pul buraxması riski də var ki, bu da valyutanın dəyərini aşağı sala bilər.
Bundan əlavə, dövlət istiqrazının xarici sahibi üçün risk var, çünki sahibi yerli sahibinin tələb etdiyi kompensasiya ilə yanaşı, mümkün məzənnə dəyişikliyinə görə də kompensasiya tələb edir. Risksiz faiz dərəcəsi nəzəri olaraq hər hansı müflisləşmə riskini istisna etməli olduğundan, bu o deməkdir ki, xarici sahibin saxladığı borc öhdəlikləri üzrə gəlir risksiz dərəcəsin hesablanması üçün əsas ola bilməz.
Yerli və xarici sahiblər üçün dövlət istiqrazları üzrə tələb olunan gəlirliliyi beynəlxalq dövlət istiqrazları bazarında fərqləndirmək mümkün olmadığından dövlət kreditləri üzrə gəlirlilik risksiz faiz dərəcəsinin yaxşı göstəricisi ola bilməz.
Risksiz faiz dərəcəsinin alternativ qiymətləndirilməsi də banklararası faiz dərəcəsi ola bilər. Bunun səbəbi, bankların pul orqanlarının son instansiya kreditoru rolu ilə dəstəklənən gizli zəmanətə malik olmasıdır. (Endogen pul emissiyası olan bir sistemdə özəl agentlər monetar orqanlar, eləcə də mərkəzi bank ola bilər) Lakin, banklararası kredit faizində müflisləşmə riski varsa, pulsuz gəlir dərəcəsi riski əks etdirə bilməz.
Tətbiqi
Risksiz faiz dərəcəsi kapital aktivlərinin qiymətqoyma modelinə əsaslanan müasir portfel nəzəriyyəsində çox vacibdir. Bu modeldə çoxlu qeyri-dəqiqliklər var ki, bunlardan ən əsası faydalılıq təsvirinin səhm tutmaqdan gözlənilən orta səviyyəyə qədər azaldılması və portfel gəlirlərinin dəyişməsidir. Reallıqda, Robert Şillerin Səhm Qiymətləri və Sosial Dinamikada təsvir etdiyi kimi, səhmə sahib olmaqdan başqa bir fayda ola bilər.
Risksiz dərəcə həm də qiymət seçimləri üçün və Şarp əmsalı kimi maliyyə hesablamalarında zəruri girişdir. Qeyd etmək lazımdır ki, bəzi maliyyə və iqtisadi nəzəriyyələr bazar iştirakçılarının risksiz faizlə borc ala biləcəyini güman edir; praktikada az sayda borcalanın risksiz faizlə vəsait əldə etmək imkanı var.
Risksiz gəlir dərəcəsi kapital hesablamalarının dəyərinin əsas elementidir, məsələn, kapital aktivlərinin qiymət modelində kapitalın dəyəri. Riskli kapitalın dəyəri risksiz gəlir dərəcəsinin və müəyyən risk mükafatının cəmidir.
İstinadlar
- "Risk-Free Rate of Return". Investopedia. 2021-02-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 September 2010.
- Fisher Irving, The Theory of Interest. The Macmillan Company.
- Adam Smith, «Wealth of Nations». William Strahan, Thomas Cadell.
- Malcolm Kemp, Market Consistency: Model Calibration in Imperfect Markets, chapter 5
- Tobin James, «Money, Credit and Capital» (1997). McGraw-Hill/Irwin (1st ed.). ISBN-10: 0070653364
- Augusto Graziani, «The Monetary Theory of Production» (2003). Cambridge University Press.
- Stock Prices and Social Dynamics, Brooking Papers on Economic Activity (1984), pages 457—511
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Risksiz faiz derecesi risksiz gelir derecesi mueyyen muddet erzinde maliyye itkileri riski olmayan hipotetik investisiya layihesinin gelirlilik derecesi Risksiz faiz derecesi hec bir risk olmadan elde edile bildiyi ucun her hansi bir risk derecesine malik olan her hansi diger investisiya onu investor ucun celbedici etmek ucun daha yuksek gelir derecesine malik olacaqdir Praktikada risksiz faiz derecesini tapmaq ucun risksiz istiqraz secilir yeni defolt riski ehemiyyetli ola bilmeyecek qeder asagi olan hokumet ve ya orqan terefinden buraxilan istiqraz Nezeri qiymetlendirmeHazirda risksiz faiz derecesinin mueyyen edilmesinde fikir ayriliqlarinin olmasi sebebinden onun olculmesi ile bagli vahid konsensus movcud deyil Nezeri risksiz faiz derecesinin serhlerinden biri Irvinq Fiserin The Theory of Interest 1930 kitabinda tesvir etdiyi inflyasiya gozlentileri konsepsiyasi ile baglidir ki bu da valyuta saxlamagin nezeri xercleri ve faydalarina esaslanir Fiser modelinde bir birini kompensasiya eden iki nov hereket kimi tesvir edilmisdir Pul kutlesinin gozlenilen artimi investorlarin gelecek gelirleri cari istehlakdan ustun tutmasina sebeb olmalidir Mehsuldarligin gozlenilen artimi investorlarin gelecek gelirleri cari istehlakdan ustun tutmasina sebeb olmalidir Risksiz derece musbet ve ya menfi ola biler ve praktikada gozlenilen risksiz derecenin isaresi mueyyen edilmis institusional qaydaya esasen elde edilir Tobinin Money Credit and Capital kitabinda tesvir etdiyi arqumente benzer Istehsal qerarlarinin ve neticelerinin qeyri merkezlesdirildiyi ve proqnozlasdirilmasi cetin olan endogen pul teklifi olan bir sistemde bele bir tehlil risksiz faiz derecesinin birbasa musahide olunmadigi konsepsiyasina destek verir Buna baxmayaraq bu konsepsiyanin terefdarlarinin pul emissiyasinin deyerini musbet bir sey kimi qiymetlendirdiklerini gormek olar Bu maddi neticeleri Adam Smit terefinden eserinde tesvir edilmis emeyin ixtisaslasmasini temin etmek ucun bir nov kredit valyutaya emeli ehtiyacla bagli ola biler Bununla bele Smit arzu olunan emek ixtisasi seviyyesi ucun yuxari heddi temin etmir ve onun milli ve beynelxalq seviyyede teskili mexanizmini tam nezerden kecirmir Alternativ daha az yayilmis terif ondan ibaretdir ki risksiz tarif istehlakci qrupunda temsil olunan iscilerin vaxta ustunluk vermesidir Lakin bu halda risksiz nisbet birbasa musahide oluna bilmez Ucuncu serh hemcinin daha az inkisaf etmis aliciliq qabiliyyetini saxlamaq evezine temsilci investorun emek haqqini saxlamaq ucun risksiz investisiya teleb etmesidir Bu konsepsiyanin mueyyen edilmesinde nezeri qeyri mueyyenlikleri nezere alaraq praktikada bu sahenin mutexessislerinin ekseriyyeti risksiz derecenin hansisa texmini gostericisinden ve ya nezeri cehetden risksiz faiz derecesi ve bezi muflislesme riskini ozunde birlesdiren bezi muqayiseli derecelerden istifade edirler Bununla bele bu yanasmada bezi mubahiseli meseleler var ki onlar novbeti bolmede muzakire olunacaq Texmini risksiz dereceDaxili qisamuddetli dovlet istiqrazlarinin gelirliliyi risksiz faiz derecesi ucun yaxsi bir gostericidir Investisiya tehlilinde risksiz gelir derecesi kimi ABS Xezinedarliginin kupon istiqrazlarinin uzunmuddetli geliri istifade olunur Enenevi olaraq dovlet istiqrazlari dovlet istiqrazinin yerli sahibi ucun nisbeten risksizdir cunki terifine gore defolt riski yoxdur istiqraz dovlet istiqrazinin basqa formasini yeni yerli valyuta buraxmaqla geri qaytarila bilen dovlet istiqrazinin formasidir Bununla bele hele de dovlet kreditlerinin odenilmemesi hallari var Bu cur istiqrazlarla bagli basqa bir problem kupon odenisli istiqrazlarla baglidir cunki investor yeniden investisiya edilmis kuponlardan gelirliliyi evvelceden bilmir ve neticede gelir risksiz ola bilmez Hokumetin ohdeliklerini odemek ucun daha cox pul buraxmasi riski de var ki bu da valyutanin deyerini asagi sala biler Bundan elave dovlet istiqrazinin xarici sahibi ucun risk var cunki sahibi yerli sahibinin teleb etdiyi kompensasiya ile yanasi mumkun mezenne deyisikliyine gore de kompensasiya teleb edir Risksiz faiz derecesi nezeri olaraq her hansi muflislesme riskini istisna etmeli oldugundan bu o demekdir ki xarici sahibin saxladigi borc ohdelikleri uzre gelir risksiz derecesin hesablanmasi ucun esas ola bilmez Yerli ve xarici sahibler ucun dovlet istiqrazlari uzre teleb olunan gelirliliyi beynelxalq dovlet istiqrazlari bazarinda ferqlendirmek mumkun olmadigindan dovlet kreditleri uzre gelirlilik risksiz faiz derecesinin yaxsi gostericisi ola bilmez Risksiz faiz derecesinin alternativ qiymetlendirilmesi de banklararasi faiz derecesi ola biler Bunun sebebi banklarin pul orqanlarinin son instansiya kreditoru rolu ile desteklenen gizli zemanete malik olmasidir Endogen pul emissiyasi olan bir sistemde ozel agentler monetar orqanlar elece de merkezi bank ola biler Lakin banklararasi kredit faizinde muflislesme riski varsa pulsuz gelir derecesi riski eks etdire bilmez TetbiqiRisksiz faiz derecesi kapital aktivlerinin qiymetqoyma modeline esaslanan muasir portfel nezeriyyesinde cox vacibdir Bu modelde coxlu qeyri deqiqlikler var ki bunlardan en esasi faydaliliq tesvirinin sehm tutmaqdan gozlenilen orta seviyyeye qeder azaldilmasi ve portfel gelirlerinin deyismesidir Realliqda Robert Sillerin Sehm Qiymetleri ve Sosial Dinamikada tesvir etdiyi kimi sehme sahib olmaqdan basqa bir fayda ola biler Risksiz derece hem de qiymet secimleri ucun ve Sarp emsali kimi maliyye hesablamalarinda zeruri girisdir Qeyd etmek lazimdir ki bezi maliyye ve iqtisadi nezeriyyeler bazar istirakcilarinin risksiz faizle borc ala bileceyini guman edir praktikada az sayda borcalanin risksiz faizle vesait elde etmek imkani var Risksiz gelir derecesi kapital hesablamalarinin deyerinin esas elementidir meselen kapital aktivlerinin qiymet modelinde kapitalin deyeri Riskli kapitalin deyeri risksiz gelir derecesinin ve mueyyen risk mukafatinin cemidir Istinadlar Risk Free Rate of Return Investopedia 2021 02 22 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 7 September 2010 Fisher Irving The Theory of Interest The Macmillan Company ISBN 978 1 61427 331 8 Adam Smith Wealth of Nations William Strahan Thomas Cadell ISBN 9780553585971 Malcolm Kemp Market Consistency Model Calibration in Imperfect Markets chapter 5 Tobin James Money Credit and Capital 1997 McGraw Hill Irwin 1st ed ISBN 10 0070653364 Augusto Graziani The Monetary Theory of Production 2003 Cambridge University Press ISBN 9780521812115 Stock Prices and Social Dynamics Brooking Papers on Economic Activity 1984 pages 457 511