Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ridaniyə döyüşü — Məmlük sultanlığına son qoyan və Misirin işğalını tamamlayan Qahirə yaxınlığındakı son döyüş.
| Ridaniyə döyüşü | |||
|---|---|---|---|
| Tarix | 22 yanvar 1517 | ||
| Yeri | Ridaniyə, Misir | ||
| Nəticəsi | Osmanlılar qalib gəldi. Nəticədə:
| ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
| | |||
| Komandan(lar) | |||
| |||
| Tərəflərin qüvvəsi | |||
| |||
| İtkilər | |||
| |||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||
Döyüş öncəsi vəziyyət
Mərcidabık döyüşündən sağ çıxan Məmlük əmirləri Kansu Qavrinin ölümünün ardından onun döyüşdən əvvəl naib seçdiyi Tomanbayı Məmlük sultanı seçərək ətrafında toplandılar. Yeni sultan Tomanbay Sultan Səlimin Qahirəyə hücum etmə ehtimalına qarşı əsgər toplamağa və şəhərin ətrafında müdafiə tədbirləri görməyə başladı. Əlavə olaraq Canbərdi Qəzai rəhbərliyindəki 5 min nəfərlik dəstəni Osmanlı ordusu haqqında məlumat toplamaq üçün Qəzzə bölgəsinə yolladı. Burada Xan-Yunis yaxınlığında Sədrəzəm Sinan Paşanın dəstələri ilə toqquşan Canbərdi Qəzai məğlub olub geri çəkildi (21 dekabr 1516). Sultan Səlim də Məmlük müqavimətinin sındığına inanıb irəliləməyə başladı. Ancaq bəzi dövlət adamları Qəzzədən sonrakı Misir torpaqlarının olduqca təhlükəli olduğuna və Sinay çölünün qısa müddətdə keçilməsinin çətin olduğuna inansalar da, o əsnada yağan şiddətli yağışlar ordunun 13 gün ərzində çölü keçməsinə kömək oldu. Osmanlı ordusu irəliləyərkən Qahirəyə də elçilər göndərilmiş, Misir taxtını sülh ilə təslim etməsi şərtilə Tomanbayın oradakı Osmanlı hakimi olacağı bildirilmişdi. Ancaq Məmlük əmirləri bu şərti qəbul etməmiş, göndərilən elçiləri qətlə yetirmişdi.
Döyüşün gedişi
Məmlüklərin qurduğu döyüş strategiyasını ələ keçirilən əsirlərdən və Məmlüklərin keçmiş Hələb naibi Xeyir bəydən öyrənən Osmanlılar səhrada qumların altına basdırılan döyüş toplarından və qazılan xəndəklərdən xəbər tutdu. Buna görə də Osmanlı ordusu birbaşa irəliləməyərək çölün ətrafında fırlanaraq Məmlüklərin planını pozdular. Anadolu bəylərbəyi Mustafa Paşa sağ cinahda, Rumeli bəylərbəyi Kiçik Sinan Paşa sol cinahda, Sultan Səlim və qapıqulu əsgərləri isə mərkəzdə yer aldı. Sədrəzəm Sinan Paşa sultan qüvvələrinin sağında, yeniçəri ağası Ayaz ağa isə solunda yer aldı. 22 yanvar günü səhər saatlarında Osmanlı ordusu hücuma başladı. Məmlüklər əvvəlcə süvari birlikləri ilə hücuma keçib Osmanlıları topların basdırıldığı əraziyə çəkmək istədilər. Ancaq bu tərtibatdan xəbərdar olan Osmanlı piyada dəstələri topların ətrafından fırlanaraq qısa zamanda təsirsiz hala saldı.
Məmlük ordusunun sol cinahı bu səbəbdən dağıdıldı. Ardından Tomanbay və yanındakı əmirlər Osmanlı ordusunun sağ cinahına hücum edərək padşahın dəstələrini hədəf aldı. Bu hücumlar əsnasında Sədrəzəm Sinan Paşa ağır yaralandı və çadırına aparılarkən vəfat etdi.
Döyüşün nəticəsi
Səhər saatlarında başlayıb fasilələrlə 7-8 saat davam edən döyüşün sonunda Məmlüklər tamamilə məhv edildi. Çarəsiz qalan Tomanbay yanında qalan 10 Məmlük əmiri ilə geri çəkildi. Ardından döyüş meydanından çəkilən 7 min əsgər Tomanbayın ətrafında toplaşaraq müqaviməti davam etdirdi. Döyüşün ertəsi günü Sultan Səlimin orduları Qahirəyə daxil oldu. Sultan Səlim isə şəhərə daxil olmamış, şəhər divarları yaxınlığında ordugahda qalmışdır. Ancaq 27 yanvarda şəhərə gələn Tomanbay və dəstəsi ayaqlanma başlatdı. Qahirə küçələrində 3 gün davam edən qanlı toqquşmalar nəticəsində məğlub olan Tomanbay şəhərdən qaçdı. Şəhərdə sülh təmin edildikdən sonra Sultan Səlim 15 fevralda Qahirəyə daxil oldu. Qaçan sultan Tomanbay isə ələ keçirildi və edam olunaraq cəsədi qala divarlarından asıldı. Burada Osmanlı hakimiyyətinə tabe olan Misir əyaləti quruldu və Sədrəzəm Yunus Paşa ilk Misir bəylərbəyi seçildi (10 aprel). 13 aprel 1517 tarixində burada tamamilə Osmanlı hakimiyyəti quruldu.
Mənbə
- Nicolle, p. 16
- Dupuy, R. Ernest; Dupuy, Trevor N. The Harper Encyclopedia of Military History (4th). HarperCollins Publishers. 1993. səh. 540.
- Celâlzâde Mustafa Çelebi, Selimnâme (nşr. Ahmet Uğur - Mustafa Çuhadar), Ankara 1990, s. 195-201
- G. M. Angiolello, Seyahatnâme (Seyyahların Gözüyle Sultanlar ve Savaşlar içinde, trc. Tufan Gündüz), İstanbul 2007, s. 111-121
- Keşfî Mehmed Çelebi, Selimnâme, Süleymaniye Ktp., Esad Efendi, nr. 2147, vr. 94a-104b
- Sa‘d b. Abdülmüteâl, Selimnâme, TSMK, Revan Köşkü, nr. 1277, vr. 88a-92b
- İbn Zünbül, VâķıǾatü’s-Sulŧân el-Ġavrî maǾa Selîm el-ǾOŝmânî (nşr. Abdülmün‘im Âmir), Kahire 1962, s. 34-58
- Sücûdî Çelebi, Selimnâme (haz. İbrahim Hakkı Çuhadar, yüksek lisans tezi, 1988), EÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, s. 82-89
- Çerkezler Kâtibi Yûsuf, Selimnâme, TSMK, Hazine, nr. 1422, vr. 36b-41a
- Matrakçı Nasuh, Târîh-i Sultan Bâyezid Han ve Sultan Selim Han, British Museum, Add. 23586, vr. 155b-162a
- M. Sanuto, I Diarii di Marino Sanuto, Venezia 1887, XXIV, 162, 165-166, 170-172
- Hammer (Atâ Bey), IV, 212-214
- Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, II, 288-291
- Haydar Çelebi, Rûznâme (Feridun Bey, Münşeât içinde), I, 484-485
- Selâhattin Tansel, Yavuz Sultan Selim, Ankara 1969, s. 146-168
- Adâî-i Şîrâzî, Selimnâme (haz. Abdüsselam Bilgen, doktora tezi, 1988), AÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, s. 142-170
- Ridaniye Fetihnâmesi (a.e. içinde), I, 427
- İdrîs-i Bitlisî, Selimşahnâme (trc. Hicabi Kırlangıç), Ankara 2001, s. 322-337
- Silâhşor’un Fetihnâme-i Diyâr-ı Arab Adlı Eseri (haz. Selâhattin Tansel, TV içinde), sy. 18 (1961), s. 431-435
- İbn İyâs, BedâǿiǾu’z-zühûr, V, 145-149
- Şükri-i Bitlisî, Selimnâme (nşr. Mustafa Argunşah), Kayseri 1997, s. 258-280
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ridaniye doyusu Memluk sultanligina son qoyan ve Misirin isgalini tamamlayan Qahire yaxinligindaki son doyus Ridaniye doyusuTarix 22 yanvar 1517Yeri Ridaniye MisirNeticesi Osmanlilar qalib geldi Neticede Misir ele kecirildi Memluk dovleti suqut etdi Xilafet Osmanlilara kecdi Munaqise terefleriMemluk dovleti Osmanli ImperiyasiKomandan lar II Tomanbay Canberdi Qezai Sadi bey Yavuz Sultan Selim Xedim Senan Pasa Tereflerin quvvesi20 000 esger 20 000 esgerItkiler4 000 3 000 Vikianbarda elaqeli mediafayllarDoyus oncesi veziyyetMercidabik doyusunden sag cixan Memluk emirleri Kansu Qavrinin olumunun ardindan onun doyusden evvel naib secdiyi Tomanbayi Memluk sultani secerek etrafinda toplandilar Yeni sultan Tomanbay Sultan Selimin Qahireye hucum etme ehtimalina qarsi esger toplamaga ve seherin etrafinda mudafie tedbirleri gormeye basladi Elave olaraq Canberdi Qezai rehberliyindeki 5 min neferlik desteni Osmanli ordusu haqqinda melumat toplamaq ucun Qezze bolgesine yolladi Burada Xan Yunis yaxinliginda Sedrezem Sinan Pasanin desteleri ile toqqusan Canberdi Qezai meglub olub geri cekildi 21 dekabr 1516 Sultan Selim de Memluk muqavimetinin sindigina inanib irelilemeye basladi Ancaq bezi dovlet adamlari Qezzeden sonraki Misir torpaqlarinin olduqca tehlukeli olduguna ve Sinay colunun qisa muddetde kecilmesinin cetin olduguna inansalar da o esnada yagan siddetli yagislar ordunun 13 gun erzinde colu kecmesine komek oldu Osmanli ordusu irelileyerken Qahireye de elciler gonderilmis Misir taxtini sulh ile teslim etmesi sertile Tomanbayin oradaki Osmanli hakimi olacagi bildirilmisdi Ancaq Memluk emirleri bu serti qebul etmemis gonderilen elcileri qetle yetirmisdi Doyusun gedisiMemluklerin qurdugu doyus strategiyasini ele kecirilen esirlerden ve Memluklerin kecmis Heleb naibi Xeyir beyden oyrenen Osmanlilar sehrada qumlarin altina basdirilan doyus toplarindan ve qazilan xendeklerden xeber tutdu Buna gore de Osmanli ordusu birbasa irelilemeyerek colun etrafinda firlanaraq Memluklerin planini pozdular Anadolu beylerbeyi Mustafa Pasa sag cinahda Rumeli beylerbeyi Kicik Sinan Pasa sol cinahda Sultan Selim ve qapiqulu esgerleri ise merkezde yer aldi Sedrezem Sinan Pasa sultan quvvelerinin saginda yeniceri agasi Ayaz aga ise solunda yer aldi 22 yanvar gunu seher saatlarinda Osmanli ordusu hucuma basladi Memlukler evvelce suvari birlikleri ile hucuma kecib Osmanlilari toplarin basdirildigi eraziye cekmek istediler Ancaq bu tertibatdan xeberdar olan Osmanli piyada desteleri toplarin etrafindan firlanaraq qisa zamanda tesirsiz hala saldi Memluk ordusunun sol cinahi bu sebebden dagidildi Ardindan Tomanbay ve yanindaki emirler Osmanli ordusunun sag cinahina hucum ederek padsahin destelerini hedef aldi Bu hucumlar esnasinda Sedrezem Sinan Pasa agir yaralandi ve cadirina aparilarken vefat etdi Doyusun neticesiSeher saatlarinda baslayib fasilelerle 7 8 saat davam eden doyusun sonunda Memlukler tamamile mehv edildi Caresiz qalan Tomanbay yaninda qalan 10 Memluk emiri ile geri cekildi Ardindan doyus meydanindan cekilen 7 min esger Tomanbayin etrafinda toplasaraq muqavimeti davam etdirdi Doyusun ertesi gunu Sultan Selimin ordulari Qahireye daxil oldu Sultan Selim ise sehere daxil olmamis seher divarlari yaxinliginda ordugahda qalmisdir Ancaq 27 yanvarda sehere gelen Tomanbay ve destesi ayaqlanma baslatdi Qahire kucelerinde 3 gun davam eden qanli toqqusmalar neticesinde meglub olan Tomanbay seherden qacdi Seherde sulh temin edildikden sonra Sultan Selim 15 fevralda Qahireye daxil oldu Qacan sultan Tomanbay ise ele kecirildi ve edam olunaraq cesedi qala divarlarindan asildi Burada Osmanli hakimiyyetine tabe olan Misir eyaleti quruldu ve Sedrezem Yunus Pasa ilk Misir beylerbeyi secildi 10 aprel 13 aprel 1517 tarixinde burada tamamile Osmanli hakimiyyeti quruldu MenbeNicolle p 16 Dupuy R Ernest Dupuy Trevor N The Harper Encyclopedia of Military History 4th HarperCollins Publishers 1993 seh 540 Celalzade Mustafa Celebi Selimname nsr Ahmet Ugur Mustafa Cuhadar Ankara 1990 s 195 201 G M Angiolello Seyahatname Seyyahlarin Gozuyle Sultanlar ve Savaslar icinde trc Tufan Gunduz Istanbul 2007 s 111 121 Kesfi Mehmed Celebi Selimname Suleymaniye Ktp Esad Efendi nr 2147 vr 94a 104b Sa d b Abdulmuteal Selimname TSMK Revan Kosku nr 1277 vr 88a 92b Ibn Zunbul VakiǾatu s Sulŧan el Ġavri maǾa Selim el ǾOŝmani nsr Abdulmun im Amir Kahire 1962 s 34 58 Sucudi Celebi Selimname haz Ibrahim Hakki Cuhadar yuksek lisans tezi 1988 EU Sosyal Bilimler Enstitusu s 82 89 Cerkezler Katibi Yusuf Selimname TSMK Hazine nr 1422 vr 36b 41a Matrakci Nasuh Tarih i Sultan Bayezid Han ve Sultan Selim Han British Museum Add 23586 vr 155b 162a M Sanuto I Diarii di Marino Sanuto Venezia 1887 XXIV 162 165 166 170 172 Hammer Ata Bey IV 212 214 Uzuncarsili Osmanli Tarihi II 288 291 Haydar Celebi Ruzname Feridun Bey Munseat icinde I 484 485 Selahattin Tansel Yavuz Sultan Selim Ankara 1969 s 146 168 Adai i Sirazi Selimname haz Abdusselam Bilgen doktora tezi 1988 AU Sosyal Bilimler Enstitusu s 142 170 Ridaniye Fetihnamesi a e icinde I 427 Idris i Bitlisi Selimsahname trc Hicabi Kirlangic Ankara 2001 s 322 337 Silahsor un Fetihname i Diyar i Arab Adli Eseri haz Selahattin Tansel TV icinde sy 18 1961 s 431 435 Ibn Iyas BedaǿiǾu z zuhur V 145 149 Sukri i Bitlisi Selimname nsr Mustafa Argunsah Kayseri 1997 s 258 280