Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qəfəs — Osmanlı İmperiyası hərəmi içində taxta çıxması ehtimal edilən şahzadələrin mühafizəçilər tərəfindən davamlı olaraq ev həbsində saxlandıqları yerdir. Osmanlıda 1603-cü ildə qardaş qətli qanununun ləğvi şahzadələr üçün yeni bir dövr başladı. "Qəfəs həbsi" dövrü! Osmanlı İmperiyasında şahzadələr uzun illər qəfəs həyatı yaşamışdır..
İmperiyanın ilk dövrlərində Fateh Qanunnaməsində göstərildiyi kimi, səltənətin varlığının davam etdirilməsi üçün qardaş qətli tətbiq edilmişdir. Yeni taxta çıxan sultanın özünə gələcəkdə rəqib ola biləcək qardaşlarını bir arada öldürməsi tez-tez baş vermişdir. Ancaq bu yalanlar səbəbindən taxt-tacın varisləri azalmış və Osmanlı nəslinin tükənməsi təhlükəsi ortaya çıxmışdır. Mümkün varislərin qəfəsdə ev həbsində tutulması sistemi sülalənin sürməsinin güvənci olmuşdur. Ancaq bu dəfə də taxta keçən yeni hökmdarların xalqdan qopuq və dövlət rəhbərliyindən xəbərsiz olması problemləri baş qaldırmışdır.
İlk istifadəsi
Sultan I Əhməd xanədan vərəsəlik sistemini dəyişdirib qardaş qətli qanununu ləğv etmiş, bunun əvəzinə əkbəriyət və əşrədiyət əsasları əsasən taxta keçilməsi və qəfəs sistemini gətirmişdir. Bu sayədə öz növbəsində qardaşı Mustafa, oğulları Osman, Murad və İbrahim taxta çıxa bilmişdilər. Ölümündən sonra Osmanlı Xanədanında ilk dəfə padşahın oğlu yerinə qardaşı keçmiş, yenə ilk dəfə olaraq qısa müddət içində taxtdan imtina etməsi təmin edərək qəfəsdə gözləyən şahzadələrin taxta çıxması təmin olunmuşdur.
Sonrakı istifadəsi
Osmanlı Xanədanında sultanın ölümünün ardınca oğlunun, yoxsa qardaşının taxta keçəcəyinə dair bir seçim vəziyyəti 1687-ci ildə olmuşdur. Mohaç müharibəsində yaşanan məğlubiyyət sonrası çıxan üsyanda taxtdan endirilən IV Mehmedin yerinə 45 il qəfəsdə gözləyən II Süleyman geçmişdir. Ondan sonra yenə qardaşı II Əhməd padşahlığa keçəcək, ancaq ondan sonra bir sonrakı nəslə mənsub II Mustafa səltənətə keçəcəkdir. Bu dövrdə bir nəsil bütün oğlan övladlar zamanla taxta keçmədən bir sonrakı nəslə taxtın keçməməsi ənənə hala gəlmişdir.
Başqa təsirləri
Bu dövrdən sonra taxta keçən sultanın qardaşlarını və kişi qohumlarını qəfəsdə saxlaması qayda halına gəldi. Hərəmxanadan analarının yanından ayrıldıqdan sonra təhsil almaq şansları olmayan bu adamlar padşah olmaq üçün lazımi təhsili və təcrübəsi əldə edə bir gözləmə vəziyyətinə keçirdi. Bu proses ərzində sadəcə xidmətçilər, bükülmüş sultanlar və hərəmxanalarda qadınlarla görüşləri imkanlı olurdu.
Qəfəsdəki əsarət halı müxtəlif şəkillərdə olurdu. 31 yaşında taxta keçən Əbdüləziz kişi qohumlarının qəfəsin kənara çıxmalarına icazə verərək 1867-ci ildəki Avropa səyahətində özünə müşayiət etmələrinə icazə vermişdir. Qəfəsdəki şahzadələrin yalnız qısır kənizlərlə təmasına icazə verilir, taxta çıxanda oğullarının olmaması təmin edilirdi. Bu sayədə ən yaşlı kişinin səltənətinə təminat verilir, padşahın oğlu səltənəti zamanı doğulsa da taxta çıxmaq üçün növbəsini gözləmək məcburiyyətində qalırdı.
Bəzi şahzadələr qəfəsdə gözləyərkən olduqca qocalır və hətta taxta çıxmadan ölürdü. Qəfəsin burada həbsdə saxlanılan şahzadələrdə böyük dağıdıcı təsiri olurdu. Uzun müddət burada saxlanılan şahzadələrin çoxunda psixoloji fəsadlar yaranıb. Qəfəsdə olduğu müddət ərzində ən az əyilmiş sultanın və bir şahzadənin intihar etdiyi məlumdur.
Son Osmanlı padşahı VI Mehmed 1918-ci ildə taxta çıxanda 56 yaşı var idi və bütün həyatını hərəmxana və qəfəs içində keçirmişdir. Əmisi Əbdüləzizin səltənəti zamanı qəfəsə salınmış, sonra növbə ilə qardaşları Murad, Əbdülhəmid və Mehmed hakimiyyətləri zamanı qəfəsdə gözləmişdir.
Son vaxtlar qəfəs artıq sadəcə söz olaraq istifadə edilir olmuş, şahzadələrin ev həbsində olduğu məkanlar istəyə görə dəyişə bilirdi. Sultan II Əbdülhəmid Bəylərbəyi Sarayında son illərini keçirtmişdir. Topqapı sarayındakı əsas qəfəs bu dövrlərdə istifadə edilməmişdir.
Xarici keçidlər
- Osmanlı saltanatında kafes geleneği 11 Mayıs 2011 tarihli Özdemir İnce köşe yazısı 14 Mart 2012 tarihinde erişilmiştir
- Kafes içinde yaşama dair (ing.) 13 Mart 2012 tarihinde erişilmiştir
- Osmanlıda Kafes Usulü
- "Padişahların erkek yakınlarını katledişi ve kafeste yaşayan şehzadeler". 2021-03-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-01-23.
- II. Süleyman'ın tahta geçeceği söylendiğinde buna inanmadığı ve öldürüleceğini zannederek direndiği iddia edilir
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qefes Osmanli Imperiyasi heremi icinde taxta cixmasi ehtimal edilen sahzadelerin muhafizeciler terefinden davamli olaraq ev hebsinde saxlandiqlari yerdir Osmanlida 1603 cu ilde qardas qetli qanununun legvi sahzadeler ucun yeni bir dovr basladi Qefes hebsi dovru Osmanli Imperiyasinda sahzadeler uzun iller qefes heyati yasamisdir Topqapi Sarayindaki Veliehd Dairesi kimi taninan tikili sahzadeler ucun qefes kimi istifade edilmisdir Imperiyanin ilk dovrlerinde Fateh Qanunnamesinde gosterildiyi kimi seltenetin varliginin davam etdirilmesi ucun qardas qetli tetbiq edilmisdir Yeni taxta cixan sultanin ozune gelecekde reqib ola bilecek qardaslarini bir arada oldurmesi tez tez bas vermisdir Ancaq bu yalanlar sebebinden taxt tacin varisleri azalmis ve Osmanli neslinin tukenmesi tehlukesi ortaya cixmisdir Mumkun varislerin qefesde ev hebsinde tutulmasi sistemi sulalenin surmesinin guvenci olmusdur Ancaq bu defe de taxta kecen yeni hokmdarlarin xalqdan qopuq ve dovlet rehberliyinden xebersiz olmasi problemleri bas qaldirmisdir Ilk istifadesiSultan I Ehmed xanedan vereselik sistemini deyisdirib qardas qetli qanununu legv etmis bunun evezine ekberiyet ve esrediyet esaslari esasen taxta kecilmesi ve qefes sistemini getirmisdir Bu sayede oz novbesinde qardasi Mustafa ogullari Osman Murad ve Ibrahim taxta cixa bilmisdiler Olumunden sonra Osmanli Xanedaninda ilk defe padsahin oglu yerine qardasi kecmis yene ilk defe olaraq qisa muddet icinde taxtdan imtina etmesi temin ederek qefesde gozleyen sahzadelerin taxta cixmasi temin olunmusdur Sonraki istifadesiOsmanli Xanedaninda sultanin olumunun ardinca oglunun yoxsa qardasinin taxta kececeyine dair bir secim veziyyeti 1687 ci ilde olmusdur Mohac muharibesinde yasanan meglubiyyet sonrasi cixan usyanda taxtdan endirilen IV Mehmedin yerine 45 il qefesde gozleyen II Suleyman gecmisdir Ondan sonra yene qardasi II Ehmed padsahliga kececek ancaq ondan sonra bir sonraki nesle mensub II Mustafa seltenete kececekdir Bu dovrde bir nesil butun oglan ovladlar zamanla taxta kecmeden bir sonraki nesle taxtin kecmemesi enene hala gelmisdir Basqa tesirleriBu dovrden sonra taxta kecen sultanin qardaslarini ve kisi qohumlarini qefesde saxlamasi qayda halina geldi Heremxanadan analarinin yanindan ayrildiqdan sonra tehsil almaq sanslari olmayan bu adamlar padsah olmaq ucun lazimi tehsili ve tecrubesi elde ede bir gozleme veziyyetine kecirdi Bu proses erzinde sadece xidmetciler bukulmus sultanlar ve heremxanalarda qadinlarla gorusleri imkanli olurdu Qefesdeki esaret hali muxtelif sekillerde olurdu 31 yasinda taxta kecen Ebduleziz kisi qohumlarinin qefesin kenara cixmalarina icaze vererek 1867 ci ildeki Avropa seyahetinde ozune musayiet etmelerine icaze vermisdir Qefesdeki sahzadelerin yalniz qisir kenizlerle temasina icaze verilir taxta cixanda ogullarinin olmamasi temin edilirdi Bu sayede en yasli kisinin seltenetine teminat verilir padsahin oglu selteneti zamani dogulsa da taxta cixmaq ucun novbesini gozlemek mecburiyyetinde qalirdi Bezi sahzadeler qefesde gozleyerken olduqca qocalir ve hetta taxta cixmadan olurdu Qefesin burada hebsde saxlanilan sahzadelerde boyuk dagidici tesiri olurdu Uzun muddet burada saxlanilan sahzadelerin coxunda psixoloji fesadlar yaranib Qefesde oldugu muddet erzinde en az eyilmis sultanin ve bir sahzadenin intihar etdiyi melumdur Son Osmanli padsahi VI Mehmed 1918 ci ilde taxta cixanda 56 yasi var idi ve butun heyatini heremxana ve qefes icinde kecirmisdir Emisi Ebdulezizin selteneti zamani qefese salinmis sonra novbe ile qardaslari Murad Ebdulhemid ve Mehmed hakimiyyetleri zamani qefesde gozlemisdir Son vaxtlar qefes artiq sadece soz olaraq istifade edilir olmus sahzadelerin ev hebsinde oldugu mekanlar isteye gore deyise bilirdi Sultan II Ebdulhemid Beylerbeyi Sarayinda son illerini kecirtmisdir Topqapi sarayindaki esas qefes bu dovrlerde istifade edilmemisdir Fateh Qanunnamesi Topqapi sarayiXarici kecidlerVikianbarda Qefes ile elaqeli mediafayllar var Osmanli saltanatinda kafes gelenegi 11 Mayis 2011 tarihli Ozdemir Ince kose yazisi 14 Mart 2012 tarihinde erisilmistir Kafes icinde yasama dair ing 13 Mart 2012 tarihinde erisilmistirOsmanlida Kafes Usulu Padisahlarin erkek yakinlarini katledisi ve kafeste yasayan sehzadeler 2021 03 03 tarixinde Istifade tarixi 2015 01 23 II Suleyman in tahta gececegi soylendiginde buna inanmadigi ve oldurulecegini zannederek direndigi iddia edilir