Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qədim Romada vətəndaş müharibələri — İctimai-sosial münasibətlərdə baş verən dəyişkliklərin nəticəsində Qədim Romada respublika quruluşundan imperiya üsul-idarəsinə keçidi müşayət edən vətəndaş müharibələri.
| Qədim Roma vətəndaş müharibəsi | |
|---|---|
 | |
| Yeri | |
| Səbəbi | Rubikonu keçmək |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
E.ə 49-cu ilin əvvəlində Sezar, İtaliyanı Qalliyadan ayıran çayını keçdi, və sürətli hücumla Şimali İtaliyanı ələ keçirdi. Pompey və onun tərəfdarları hətta dövlət xəzinəsini götürə bilməyərək Romadan qaçdılar. Pompeyin qoşunlarının mühüm hissəsi Korfini yaxınlığında təslim oldu, Pompeyin özü beş leqionla Brindiziyə çəkildi, oradan isə Yunanıstana keçdi. E.ə 49-cu ilin iyul-avqust aylarında Sezar, Pompeyin yeddi leqionu durduğu İspaniyaya yollandı, və onları təslim olmağa məcbur etdi. Sonrakı 48-ci ildə Sezar Yunanıstana keçdi. Uzun hərbi əməliyatlardan və yaxınlığındakı məğlubiyətdən sonra o Pompeyi Farsalda(Fessaliyada) həlledici döyüşdə məğlub etdi. Pompey Misirə qaçdı, ancaq Misir hakimyəti onun yerə enməsinə belə imkan vermədilər: o sahilə yaxınlaşmaqda olan qayıqda öldürüldü. Pompeyi qovaraq, Sezar kiçik dəstə ilə İskəndəriyyəyə gəlir, və burada onun bacısı Kleopatra arasındakı sülalə mübarizəsinə qarışır. Ptolemeylə uzun və təhlükəli müharibədən qalib çıxan Sezar taxta Kleopatranı otuzdurur. Sezarın olmamasında istifadə edən Pompeyin tərəfdarları Afrikada böyük qoşun toplayırlar. Burada onları Numidiya çarı dəstəkləyir. Mitridatın oğlu Romada vətəndaş müharibəsindən istifadə edərək, öncə itirdiyi əraziləri qaytarmağa başlayır. Sezar ona qarşı hərəkət edir. E.ə 47-ci ilin avqustunda Farnak məğlub edilir. Bundan bir az sonra Sezar Romadakı narazılığı kəsə bilir. E.ə 47-ci ilin sonunda o Afrikada enir, və 46-ci ilin avqustunda Taps yaxınlığında pompeyanları darmadağın edir. Afrikada Sezar əleyhinə olan koalisiyanın üzvlərinin,Katon və Yuba daxil, bütün rəhbərləri məhv olur. E.ə 45-ci ildə İspaniyanın Mund şəhəri yaxınlığında, Pompeyin oğullarının başçılıq etdiyi ordu darmadağın edilir, Pompeyin böyük oğlu Qney həlak olur, Sekst isə qaça bilir. E.ə 59-cu ildən başlayaraq Sezar olaraq imperini öz əlində saxlaya bilir; 48-ci ildə konsul seçilir. Farsaldan sonra onun hakimiyətinin yeni mərhələsi başlayır. 48-ci ildə o qeyri- müəyən müddətə, 46-cı ildə 10 illik , 45-ci ildən sonra isə — ömürlük diktator seçilir. Bundan əlavə e.ə 48-ci ildən — 44-cü ilə qədər Sezar hər il konsul seçilir, senzor və tribun səlayiyətləri alır, imperator və vətənin atası titullarını daşıyır. Bundan başqa o fəxri pontifik — Romanın baş kahini olur. Roma monarxiyasının spesifikası ondan ibarət olur ki, polis təsisatları qalaraq onun üzərində Sezarın diktaturası qurulur. Senaztın sayı 900, kvestorların isə 40 qədər artırılır. Senzura ləğv olunur, senatın komplektləşdirilməsi diktatorun əlinə keçir. Maqistratların sayı- 16 pretor və 6 edilə qədər artır. Sezarın fəaliyəti özparitiyasının gücləndiriliməsinə, ümumi stabilliyin bərqərar olmasına, eyni zamanda Romanın imperiyaya çevrilmə məqsədlərinə tabe olur. Onun tərəfdarlarından bir çoxu maqistratlarda və senatda yer tutur. Əskər və zabitlərə pul mükafatları verilir, 80 min vəteranı isə torpaq payları ilə təltif olunur. Sulladan fərqli olaraq Sezar repressiya keçirmir. Taps döyüşündən sonra ümumi amnistiya elan olunur. Çörək paylanışı iki dəfə azaldılır. Romada və əyalətlərdə iri inşaat işləri aparılır. Təvqiv islahatı keçirilir. Sezar əyalətlərin romanizasiyasına başlayır. Qalliya, İspaniya, Afrika və başqa əyalətlərə veteranların koloniyaları çıxarılır. Sezar bütöv əyalətlərə Roma vətəndaşlığı verir. E.ə 49-cu ildə , sonra isə İspaniyanın və bir çox əyaləti vətəndaşlıq alır. Yeni qanunlar əyalət idarəçiliyini tənzimləyir. Ölümündən bir az əvvəl Sezar Parfiyaya və şimali Avropa barbarlarına qarşı böyük yürüşlər hazırlayır. E.ə 45-ci ilin sonunda Mark Yuni Brutun və başçılığı altında Sezara qarşı sui-qəsd hazırlanır. Sui-qəsdçilər arasında keçmiş pompeyanlar və Sezarın bəzi tərəfdarları olur. E.ə 44-cü ilin martın 15 Sezar senatda ödürülür. Sezarın islahatları respublikanın əvvəlki inkişafının məntiqi nəticəsi idi və respublikadan imperiyaya keçid əsnasını geriyə dönməz etdi.
Mənbə
- История культуры Древней Греции и Рима Казимеж Куманецкий Москва " Высшая школа" 1990
- История Древнего Мира Упадок Древних Обществ Главная редакция восточной литературы Москва 1989
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qedim Romada vetendas muharibeleri Ictimai sosial munasibetlerde bas veren deyiskliklerin neticesinde Qedim Romada respublika qurulusundan imperiya usul idaresine kecidi musayet eden vetendas muharibeleri Qedim Roma vetendas muharibesiYeri HispaniyaBalkan yarimadasiAfrikaIlliriyaRoma Misiri d Appenin yarimadasiSebebi Rubikonu kecmek Vikianbarda elaqeli mediafayllar E e 49 cu ilin evvelinde Sezar Italiyani Qalliyadan ayiran cayini kecdi ve suretli hucumla Simali Italiyani ele kecirdi Pompey ve onun terefdarlari hetta dovlet xezinesini goture bilmeyerek Romadan qacdilar Pompeyin qosunlarinin muhum hissesi Korfini yaxinliginda teslim oldu Pompeyin ozu bes leqionla Brindiziye cekildi oradan ise Yunanistana kecdi E e 49 cu ilin iyul avqust aylarinda Sezar Pompeyin yeddi leqionu durdugu Ispaniyaya yollandi ve onlari teslim olmaga mecbur etdi Sonraki 48 ci ilde Sezar Yunanistana kecdi Uzun herbi emeliyatlardan ve yaxinligindaki meglubiyetden sonra o Pompeyi Farsalda Fessaliyada helledici doyusde meglub etdi Pompey Misire qacdi ancaq Misir hakimyeti onun yere enmesine bele imkan vermediler o sahile yaxinlasmaqda olan qayiqda olduruldu Pompeyi qovaraq Sezar kicik deste ile Iskenderiyyeye gelir ve burada onun bacisi Kleopatra arasindaki sulale mubarizesine qarisir Ptolemeyle uzun ve tehlukeli muharibeden qalib cixan Sezar taxta Kleopatrani otuzdurur Sezarin olmamasinda istifade eden Pompeyin terefdarlari Afrikada boyuk qosun toplayirlar Burada onlari Numidiya cari destekleyir Mitridatin oglu Romada vetendas muharibesinden istifade ederek once itirdiyi erazileri qaytarmaga baslayir Sezar ona qarsi hereket edir E e 47 ci ilin avqustunda Farnak meglub edilir Bundan bir az sonra Sezar Romadaki naraziligi kese bilir E e 47 ci ilin sonunda o Afrikada enir ve 46 ci ilin avqustunda Taps yaxinliginda pompeyanlari darmadagin edir Afrikada Sezar eleyhine olan koalisiyanin uzvlerinin Katon ve Yuba daxil butun rehberleri mehv olur E e 45 ci ilde Ispaniyanin Mund seheri yaxinliginda Pompeyin ogullarinin basciliq etdiyi ordu darmadagin edilir Pompeyin boyuk oglu Qney helak olur Sekst ise qaca bilir E e 59 cu ilden baslayaraq Sezar olaraq imperini oz elinde saxlaya bilir 48 ci ilde konsul secilir Farsaldan sonra onun hakimiyetinin yeni merhelesi baslayir 48 ci ilde o qeyri mueyen muddete 46 ci ilde 10 illik 45 ci ilden sonra ise omurluk diktator secilir Bundan elave e e 48 ci ilden 44 cu ile qeder Sezar her il konsul secilir senzor ve tribun selayiyetleri alir imperator ve vetenin atasi titullarini dasiyir Bundan basqa o fexri pontifik Romanin bas kahini olur Roma monarxiyasinin spesifikasi ondan ibaret olur ki polis tesisatlari qalaraq onun uzerinde Sezarin diktaturasi qurulur Senaztin sayi 900 kvestorlarin ise 40 qeder artirilir Senzura legv olunur senatin komplektlesdirilmesi diktatorun eline kecir Maqistratlarin sayi 16 pretor ve 6 edile qeder artir Sezarin fealiyeti ozparitiyasinin guclendirilimesine umumi stabilliyin berqerar olmasina eyni zamanda Romanin imperiyaya cevrilme meqsedlerine tabe olur Onun terefdarlarindan bir coxu maqistratlarda ve senatda yer tutur Esker ve zabitlere pul mukafatlari verilir 80 min veterani ise torpaq paylari ile teltif olunur Sulladan ferqli olaraq Sezar repressiya kecirmir Taps doyusunden sonra umumi amnistiya elan olunur Corek paylanisi iki defe azaldilir Romada ve eyaletlerde iri insaat isleri aparilir Tevqiv islahati kecirilir Sezar eyaletlerin romanizasiyasina baslayir Qalliya Ispaniya Afrika ve basqa eyaletlere veteranlarin koloniyalari cixarilir Sezar butov eyaletlere Roma vetendasligi verir E e 49 cu ilde sonra ise Ispaniyanin ve bir cox eyaleti vetendasliq alir Yeni qanunlar eyalet idareciliyini tenzimleyir Olumunden bir az evvel Sezar Parfiyaya ve simali Avropa barbarlarina qarsi boyuk yurusler hazirlayir E e 45 ci ilin sonunda Mark Yuni Brutun ve basciligi altinda Sezara qarsi sui qesd hazirlanir Sui qesdciler arasinda kecmis pompeyanlar ve Sezarin bezi terefdarlari olur E e 44 cu ilin martin 15 Sezar senatda odurulur Sezarin islahatlari respublikanin evvelki inkisafinin mentiqi neticesi idi ve respublikadan imperiyaya kecid esnasini geriye donmez etdi MenbeIstoriya kultury Drevnej Grecii i Rima Kazimezh Kumaneckij Moskva Vysshaya shkola 1990 Istoriya Drevnego Mira Upadok Drevnih Obshestv Glavnaya redakciya vostochnoj literatury Moskva 1989