Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qırğızıstan Respublikasının Joqorku Keneşi (qırğ. Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңеши), tez-tez sadəcə Yoqorku Keneş adlandırılır (qırğ. Жогорку Кеңеш) — dövlətin qanunverici orqanı olan 120 deputatdan ibarət Qırğızıstan Respublikasının bir palatalı parlamenti.
| Qırğızıstan Respublikasının Joqorku Keneşi | |
|---|---|
| qırğ. Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңеши | |
| VI çağırış | |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Növü | bir palatalı parlament |
| İdarə heyəti | |
| Spiker | , Yntymak 4 noyabr 2020 tarixindən |
| Quruluşu | |
| Üzvlərin sayı | 120 |
 | |
| Siyasi partiyalar | Çoxluq (54)
Digər (33)
Bitərəflər (3)
|
| Seçkilər | |
| Səsvermə sistemi | Proporsional |
| Sayt | |
| kenesh.kg | |
Joqorku Keneş, nisbi sistemə görə 5 il müddətinə seçilir. Seçkilərin nəticələrinə görə bir siyasi partiyaya parlamentdə 65-dən çox mandat verilə bilər.
Tarixi
Birinci Joqorku Keneş rəsmi olaraq “əfsanəvi parlament” adını daşıyan Qırğızıstan SSR Ali Sovetinin 12-ci çağırışı sayılır.
4 iyun Qırğıstanda "Parlament günü" kimi təsis edilib.
Formalaşma prosesi və quruluşu
1995-ci ildən 2000-ci ilədək Joqorku Keneşə millət vəkilləri majoritar seçki sisteminə görə seçildi. İki palatadan ibarət idi - Qanunverici Məclis və Xalq Nümayəndələr Məclisi.
1998-ci il islahatına görə, Qanunverici Məclis 60 deputatdan (əvvəl 35 deputat) ibarət idi ki, bunlardan 15 deputat partiya siyahıları ilə seçilirdi. Xalq Nümayəndələri Palatası 45 deputatdan ibarət idi (əvvəllər 70 yer). Cəmi 105 millət vəkili var idi.
2005-ci ildən bu yana majoritar seçki sistemi tərəfindən seçilən 75 deputatdan ibarət birpalatalı parlament seçildi.
Qırğızıstan Respublikasının 27 iyun 2010-cu il tarixli referendumunda qəbul edilmiş Konstitusiyasının 70-ci maddəsinə görə parlamentin tərkibi partiya siyahılarından beş illik müddətə seçilən 120 millət vəkilinə (əvvəllər 90) qədər genişləndirildi.
Çağırış
Joqorku Keneşin tarixi 1939-cu il - Qırğızıstan Sovet Sosialist Respublikasındən başlayır. Hazırkı çağırış 2015-ci ildə keçirilən seçkilərində seçilib.
Joqorku Keneş çağırışları:
- 1995-ci il — "birinci çağırış"
- 2000 -ci il — "ikinci çağırış"
- 2005-ci il — "üçüncü çağırış"
- 2007-ci il — "dördüncü çağırış" ili (son seçkilərdə Qurmanbek Bakıyevin partiyası "Ağ Yol" partiyası 71 mandat aldı). 2010-cu ilin baharında, dövlət çevrilişi ilə əlaqədar olaraq, Joqorku Keneş müvəqqəti hökumət tərəfindən ləğv edildi. Daha sonra, 6 iyul 2010-cu il tarixində Qırğızıstan Respublikası MSK-nin 4-cü çağırışı Joqorku Keneşin fəaliyyətinə xitam verilməsi barədə qərar qəbul etdi.
- 2010-cu il — "beşinci çağırış" - seçkilər 10 oktyabr 2010-cu ildə keçirildi. 5 partiya parlamentə girə bildi.
- 2015-ci il — "altıncı çağırış" - 4 oktyabr 2015-ci il tarixində seçkilər keçirildi. Yeni seçki qanununa görə, parlamentə daxil olmaq üçün partiyalar səs verənlərin 7% səsini, hər bölgədə isə 0,7% səsini toplamalı idi. Rəsmi nəticələrə görə, 6 partiya yeni parlamentə daxil oldu.
- 2020-ci il
2005-ci il parlament seçkiləri
2005-ci il Qırğızıstanda parlament seçkiləri 2005-ci ilin fevral və mart aylarında keçirildi. 75 üzvlü yeni birpalatalı qanunverici məclis üçün 400-dən çox namizəd mübarizə aparırdı. 27 fevral və 13 mart tarixlərində iki tur səsvermə keçirildi. Altı yer müxalifət siyasətçiləri tərəfindən qazanıldı. Namizədlərin çoxu rəsmi olaraq müstəqil idi. Beynəlxalq müşahidəçilər seçkilərin bir neçə vacib sahədə demokratik seçkilər üçün beynəlxalq standartlara uyğun olmadığını söylədi. Hökumət tərəfindən seçkilərin saxtalaşdırıldığı iddia edilən geniş etirazlar, 24 Martda Lalə İnqilabı ilə nəticələndi. İnqilabçılar prezident Əsgər Akayevi devirdi.
İstinadlar
- "История кыргызского парламента". 2018-03-20 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-07-10.
- "День Народной революции в Кыргызстане". 2010-05-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-07-10.
- "Оппозиция: Нынешний Жогорку Кенеш обслуживает интересы правящего клана". 2010-07-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-07-10.
- Роза Отунбаева подписала указ о проведении выборов в парламент страны 10 октября 2010 года
- "Конституционный Закон КР "О выборах Президента Кыргызской Республики и депутатов Жогорку Кенеша Кыргызской Республики" :: ГРС ППКР". grs.gov.kg. 2017-09-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-11-04.
- "ЦИК озвучил предварительные результаты парламентских выборов в Кыргызской Республике". РБК. 2018-11-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-11-04.
Xarici keçidlər
- (rus.)
- Parliament website (ing.)
- (ing.)
- Kyrgyzstan information page on the website of Medical Institute,Osh State University Kyrgyzstan[daimi ölü keçid] (ing.)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qirgizistan Respublikasinin Joqorku Kenesi qirg Kyrgyz Respublikasynyn Zhogorku Keneshi tez tez sadece Yoqorku Kenes adlandirilir qirg Zhogorku Kenesh dovletin qanunverici orqani olan 120 deputatdan ibaret Qirgizistan Respublikasinin bir palatali parlamenti Qirgizistan Respublikasinin Joqorku Kenesiqirg Kyrgyz Respublikasynyn Zhogorku KeneshiVI cagirisUmumi melumatlarNovu bir palatali parlamentIdare heyetiSpiker Yntymak 4 noyabr 2020 tarixindenQurulusuUzvlerin sayi 120Siyasi partiyalar Coxluq 54 33 12 9 Diger 33 13 7 6 5 1 1 Biterefler 3 Biteref 3 SeckilerSesverme sistemi ProporsionalSaytkenesh kg Joqorku Kenes nisbi sisteme gore 5 il muddetine secilir Seckilerin neticelerine gore bir siyasi partiyaya parlamentde 65 den cox mandat verile biler TarixiBirinci Joqorku Kenes resmi olaraq efsanevi parlament adini dasiyan Qirgizistan SSR Ali Sovetinin 12 ci cagirisi sayilir 4 iyun Qirgistanda Parlament gunu kimi tesis edilib Formalasma prosesi ve qurulusu1995 ci ilden 2000 ci iledek Joqorku Kenese millet vekilleri majoritar secki sistemine gore secildi Iki palatadan ibaret idi Qanunverici Meclis ve Xalq Numayendeler Meclisi 1998 ci il islahatina gore Qanunverici Meclis 60 deputatdan evvel 35 deputat ibaret idi ki bunlardan 15 deputat partiya siyahilari ile secilirdi Xalq Numayendeleri Palatasi 45 deputatdan ibaret idi evveller 70 yer Cemi 105 millet vekili var idi 2005 ci ilden bu yana majoritar secki sistemi terefinden secilen 75 deputatdan ibaret birpalatali parlament secildi Qirgizistan Respublikasinin 27 iyun 2010 cu il tarixli referendumunda qebul edilmis Konstitusiyasinin 70 ci maddesine gore parlamentin terkibi partiya siyahilarindan bes illik muddete secilen 120 millet vekiline evveller 90 qeder genislendirildi CagirisJoqorku Kenesin tarixi 1939 cu il Qirgizistan Sovet Sosialist Respublikasinden baslayir Hazirki cagiris 2015 ci ilde kecirilen seckilerinde secilib Joqorku Kenes cagirislari 1995 ci il birinci cagiris 2000 ci il ikinci cagiris 2005 ci il ucuncu cagiris 2007 ci il dorduncu cagiris ili son seckilerde Qurmanbek Bakiyevin partiyasi Ag Yol partiyasi 71 mandat aldi 2010 cu ilin baharinda dovlet cevrilisi ile elaqedar olaraq Joqorku Kenes muveqqeti hokumet terefinden legv edildi Daha sonra 6 iyul 2010 cu il tarixinde Qirgizistan Respublikasi MSK nin 4 cu cagirisi Joqorku Kenesin fealiyyetine xitam verilmesi barede qerar qebul etdi 2010 cu il besinci cagiris seckiler 10 oktyabr 2010 cu ilde kecirildi 5 partiya parlamente gire bildi 2015 ci il altinci cagiris 4 oktyabr 2015 ci il tarixinde seckiler kecirildi Yeni secki qanununa gore parlamente daxil olmaq ucun partiyalar ses verenlerin 7 sesini her bolgede ise 0 7 sesini toplamali idi Resmi neticelere gore 6 partiya yeni parlamente daxil oldu 2020 ci il2005 ci il parlament seckileri2005 ci il Qirgizistanda parlament seckileri 2005 ci ilin fevral ve mart aylarinda kecirildi 75 uzvlu yeni birpalatali qanunverici meclis ucun 400 den cox namized mubarize aparirdi 27 fevral ve 13 mart tarixlerinde iki tur sesverme kecirildi Alti yer muxalifet siyasetcileri terefinden qazanildi Namizedlerin coxu resmi olaraq musteqil idi Beynelxalq musahideciler seckilerin bir nece vacib sahede demokratik seckiler ucun beynelxalq standartlara uygun olmadigini soyledi Hokumet terefinden seckilerin saxtalasdirildigi iddia edilen genis etirazlar 24 Martda Lale Inqilabi ile neticelendi Inqilabcilar prezident Esger Akayevi devirdi Istinadlar Istoriya kyrgyzskogo parlamenta 2018 03 20 tarixinde Istifade tarixi 2021 07 10 Den Narodnoj revolyucii v Kyrgyzstane 2010 05 08 tarixinde Istifade tarixi 2021 07 10 Oppoziciya Nyneshnij Zhogorku Kenesh obsluzhivaet interesy pravyashego klana 2010 07 10 tarixinde Istifade tarixi 2021 07 10 Roza Otunbaeva podpisala ukaz o provedenii vyborov v parlament strany 10 oktyabrya 2010 goda Konstitucionnyj Zakon KR O vyborah Prezidenta Kyrgyzskoj Respubliki i deputatov Zhogorku Kenesha Kyrgyzskoj Respubliki GRS PPKR grs gov kg 2017 09 16 tarixinde Istifade tarixi 2015 11 04 CIK ozvuchil predvaritelnye rezultaty parlamentskih vyborov v Kyrgyzskoj Respublike RBK 2018 11 26 tarixinde Istifade tarixi 2015 11 04 Xarici kecidler rus Parliament website ing ing Kyrgyzstan information page on the website of Medical Institute Osh State University Kyrgyzstan daimi olu kecid ing