Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Quşçu — Azərbaycan Respublikasının Şamaxı rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd.
| Quşçu | |
|---|---|
| Ölkə | |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi |
|
| | |
Toponimikası
Oykonim türkdilli quşçu tayfasının adı ilə bağlıdır. Tədqiqatçıların fikrincə, Azərbaycan ərazisində bu tayfanın məskunlaşması nəticəsində yaranmış bir sıra başqa toponimlər vardır: Quşçu dağı (Şamaxı və Daşkəsən rayonları), Quşçu yol ayrıcı (Laçın rayonu), Quşçu qalası dağı (Laçın rayonu), Quşçular dağı (Xocavənd rayonu, Dağdöşü kəndi), Quşçunun yalı (Gədəbəy rayonu, Göyəli kəndi). Eyni zamanda bu topokomponent Orta Asiya (xüsusilə Türkmənistan), Ermənistan, Gürcüstan, Şimali Qafqaz, Türkiyə və Cənubi Azərbaycan ərazisində də yayılmışdır. Ermənistan ərazisindəki quşçu etnonimi ilə bağlı yer adları (sonuncu 1946-cı ildə ləğv olunub) dəyişdirilmişdir. XIX əsrdə Qafqazda quş komponentli 38 toponim qeydə alınmışdır. Quşçu etnonimi ilə bağlı toponimlərin erkən orta əsrlərdə meydana çıxması güman edilir.
Tarixi
Quşçular kəndinin adı qədim mifoloji inamlara söykənir. Belə ki, qədim dövrlərdə Azərbaycan türkləri arasında quş onqonu geniş yayılmışdır. Odur ki, nağıl və dastanlarımızda quşlara xüsusi yer verilmişdir. Hətta oğuz qəbilələri quşu özləri üçün simvol seçmişlər. Xalq arasında, eləcədə nağıl və dastanlarımızda geniş şəkildə özünə yer almış “Dövlət quşu” haqqında rəvayətlər imkan verir deyək ki, quş var-dövlət, başda ağıl simvolu sayılmış, Dövlət quşu kimin başına qonarsa onu padşah seçərmişlər. Azərbaycan xalqının əski mifologiyasında Simurq, Səməndər, Humay, Şahin və s. quşlara insanın köməkçisi, uğur gətirən bir varlıq kimi baxmışlar. Odur ki, xalqımızın quş onqonuna inamının nəticəsidir ki, Azərbaycanda quş adları toponim kimi geniş yayılmışdır. Ehtimal olunur ki, bu yer adları türkdilli quşçu tayfasının adı ilə bağlıdır. Bu tayfa məskunlaşdığı ərazini quşçu tayfasının yaşadığı ərazi kimi adlandırmışlar.
Quşçu soyqırımı (1918)
Ermənilərin dəhşətli faciələr törətdikləri kəndlərdən biri də Quşçu olmuşdur. Erməni cəlladları bu qədim kənddə 192 nəfər kişi, 115 nəfər qadın və 25 nəfər uşaq qətlə yetirmişlər. Bu barədə 1919-cu il aprel ayının 18-də kənd sakini Səbzəli Paşa oğlu Muradov Fövqəladə İstintaq Komissiyasına belə bir məlumat vermişdir: “Mən, Muradov Səbzəli Paşa oğlu Şamaxı uyezdinin Quşçu kəndinin starşinası, savadlı, 42 yaşım var, müsəlmanam. Bizim Quşçu kəndi Şamaxının 20 verstliyində yerləşir. Ermənilər bizim kəndə 2 dəfə basqın etmişlər. Birinci dəfə 1918-ci ilin mart ayında – dəqiq yadımdadır, bizim kəndə ermənilər səhər tezdən soxuldular. Əvvəlcə onlar kəndi uzaqdan atəşə tutdular. Biz kənddən çıxıb Abdulyan qəzasına tərəf çıxmalı olduq. Yol boyu ermənilər bizim üzərimizə hücum çəkib, qırmağa başladılar. Kəndə soxulan ermənilər ən yaxşı evləri yandırır və bütün kəndi qarət edirdilər. Heyvan-qaranın hamısını aparırdılar. Əsgərlərin hamısı ermənilərdən ibarət idi. 15 gündən sonra biz kəndimizə qayıtdıq. Bir gün keçəndən sonra bu dəfə malakanlar bizə hücum etdilər. Biz yenidən qaçmağa üz qoyduq. Onlar kəndə girib, onu yenidən dağıtmışlar. Biz kəndə qayıtdıqdan sonra Mərəzədən iki malakan gəlib bizə dedi ki, biz bolşeviklərə tabe olmalı və silahları onlara təhvil verməliyik. Yalnız bundan sonra sizin rahatlığınız ola bilər, dedilər. Biz razılaşdıq və təslim olduq. Hətta akt bağladıq. Hər iki hücum zamanı çoxlu itki vermişik. 300 nəfər adam öldürülmüş, kənd yandırılmışdı”.
Ermənilərin kənddə törətdiyi faciələr barədə ixtiyar yaşlılar – Nəcməddin Qüdrət oğlu (1924-2001), Ağacan Ağalar oğlu (1918-1993), Qədir Əhmədağa oğlu (1916-1993), Misir Hacalı oğlu (1923-1994) Saçlı Soltan Mehdi qızı (1920-1998) tərəfindən xeyli məlumatlar əldə etmişik. Ağacan Ağalar oğlunun yaddaşından: “Həmin vaxt qırğını öz gözləri ilə görmüş atam rəhmətə gedənə qədər yeri düşəndə deyərdi: “Bala, ermənidən bizə dost olmaz. Onlar kənd adamlarına qarşı elə işgəncələr vermişlər ki, heç bir yerdə görünməmişdir. Gözlərinin qarşısında balası öldürülən ananın vəziyyətini bir anlığa gözünüzün qabağına gətirin. Və yaxud, oğlu gözləri qarşısında işgəncə ilə öldürülən qoca atanı fikirləşin. Arxaarxaya bağlanmış, ər-arvadın bir güllə ilə öldürülməsini təsəvvür edin. Heç bir məmləkətdə belə qırğın törədilməyib. O, da yadımdadır ki, ayaqyalın, başıaçıq yaşlı insanlar, körpə uşaqlı qadınlar qaça bilməyib Əliçapan dağının koğuşlarına pənah aparmışlar. Boz ayın (mart ayı – müəllif) soyuğu, sazağına tab gətirməyən 22 insanın çoxu on beş gün içində ölmüş və ancaq 8 nəfəri salamat qalmışdır. Onların da hamısı xəstəliyə tutulmuşdur. Bir neçə gündən sonra onları səkkizi də sətəlcəmdən vəfat etdi: Musa Nağı oğlu, Güllü Bayram qızı öz körpəsi ilə, Qədir Mirzəqulu oğlunun, Gülqız Babasəlim qızının adı indi yadımdadır. Amma indi o, kafirlərlə bir yerdə yaşayır. Hər şeyi də unutdurdular bizə. Amma biz şahidlər heç vaxt o zülmü unuda bilmərik”.
Nəcməddin Qüdrət oğlu və Saçlı Soltanmehdi qızının yaddaşından: “Ermənilərin Bəylər obasının yanında atdıqları güllə səsindən kənddə olan əhali pərən pərən düşdü. Qəfil hücumdan qorxuya düşən əhali Qararx, Şıxbörkü, Çillik istiqamətində ayağıyalın, başıaçıq qaçmağa başladı. Amma xəstə, qoca, hamilə qadın və uşaqlar kənddən çox da aralana bilmədilər. Kafirlər kimə çatırdılarsa, qılınc ilə qətlə yetirir və ya güllə ilə vururdular. O zaman qaçanlar arasında ancaq Əhmədov Məhəmməd və Qəniyev Hacalıda tüfəng var idi. Çillik yolu ilə qaçanların ardınca ermənilərin gəldiyini görən Hacalı və Məhəmməd düşməni karıxdırmaq üçün hərdən dayanıb düşmən tərəfə bir neçə güllə atırdılar. Kafirlər,istər-istəməz, ləngiyirdilər. Ümumiyyətlə, yağı düşmən kəndimizi viran etdi, malqaranı, taxıllarımızı özü ilə apardı. Üç yüz nəfərdən artıq insanı faciəli şəkildə qətlə yetirdi. Kəndə qayıdanda daş-daş üstündə qalmamışdı”.
Coğrafiyası və iqlimi
Kənd Ləngəbiz silsiləsinin yamacında yerləşir.
Əhalisi
1919-cu il tarixində ermənilər tərəfindən 600 evlik Quşçu kəndində 192 kişi, 115 qadın, 25 uşaq öldürülmüşdür.
Hazırda əhali sayına görə rayonun ikinci böyuk kəndidir.
Kənd əhalisi 4800 nəfərdir ki, onunda 2460 nəfəri kişi, 2340 nəfəri isə qadınlar təşkil edir.
Şəhidləri
- Bəkirov Eldəniz Xəlil oğlu
- Əzməmmədov Faiq Əzməmməd oğlu
- Bəkirov Yasər Əfqan oğlu
İqtisadiyyatı
Əhali əsəsən kənd təsərrüfatı, əkinçilik və maldarlıqla məşğul olur.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Quşçu (Şamaxı) // Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti. II cild. Bakı: Şərq-Qərb. 2007. səh. 76. ISBN .
- http://erevangala500.com/uploads/pdf/1323545908.pdf[ölü keçid]
 | Şamaxı rayonu ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
 | Kənd ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu adin diger istifade formalari ucun bax Quscu Quscu Azerbaycan Respublikasinin Samaxi rayonunun inzibati erazi vahidinde kend Quscu40 26 14 sm e 48 44 21 s u Olke AzerbaycanTarixi ve cografiyasiSaat qursagi UTC 04 00EhalisiEhalisi 4 800 nef Xeriteni goster gizle QuscuToponimikasiOykonim turkdilli quscu tayfasinin adi ile baglidir Tedqiqatcilarin fikrince Azerbaycan erazisinde bu tayfanin meskunlasmasi neticesinde yaranmis bir sira basqa toponimler vardir Quscu dagi Samaxi ve Daskesen rayonlari Quscu yol ayrici Lacin rayonu Quscu qalasi dagi Lacin rayonu Quscular dagi Xocavend rayonu Dagdosu kendi Quscunun yali Gedebey rayonu Goyeli kendi Eyni zamanda bu topokomponent Orta Asiya xususile Turkmenistan Ermenistan Gurcustan Simali Qafqaz Turkiye ve Cenubi Azerbaycan erazisinde de yayilmisdir Ermenistan erazisindeki quscu etnonimi ile bagli yer adlari sonuncu 1946 ci ilde legv olunub deyisdirilmisdir XIX esrde Qafqazda qus komponentli 38 toponim qeyde alinmisdir Quscu etnonimi ile bagli toponimlerin erken orta esrlerde meydana cixmasi guman edilir TarixiQuscular kendinin adi qedim mifoloji inamlara soykenir Bele ki qedim dovrlerde Azerbaycan turkleri arasinda qus onqonu genis yayilmisdir Odur ki nagil ve dastanlarimizda quslara xususi yer verilmisdir Hetta oguz qebileleri qusu ozleri ucun simvol secmisler Xalq arasinda elecede nagil ve dastanlarimizda genis sekilde ozune yer almis Dovlet qusu haqqinda revayetler imkan verir deyek ki qus var dovlet basda agil simvolu sayilmis Dovlet qusu kimin basina qonarsa onu padsah secermisler Azerbaycan xalqinin eski mifologiyasinda Simurq Semender Humay Sahin ve s quslara insanin komekcisi ugur getiren bir varliq kimi baxmislar Odur ki xalqimizin qus onqonuna inaminin neticesidir ki Azerbaycanda qus adlari toponim kimi genis yayilmisdir Ehtimal olunur ki bu yer adlari turkdilli quscu tayfasinin adi ile baglidir Bu tayfa meskunlasdigi erazini quscu tayfasinin yasadigi erazi kimi adlandirmislar Quscu soyqirimi 1918 Ermenilerin dehsetli facieler toretdikleri kendlerden biri de Quscu olmusdur Ermeni celladlari bu qedim kendde 192 nefer kisi 115 nefer qadin ve 25 nefer usaq qetle yetirmisler Bu barede 1919 cu il aprel ayinin 18 de kend sakini Sebzeli Pasa oglu Muradov Fovqelade Istintaq Komissiyasina bele bir melumat vermisdir Men Muradov Sebzeli Pasa oglu Samaxi uyezdinin Quscu kendinin starsinasi savadli 42 yasim var muselmanam Bizim Quscu kendi Samaxinin 20 verstliyinde yerlesir Ermeniler bizim kende 2 defe basqin etmisler Birinci defe 1918 ci ilin mart ayinda deqiq yadimdadir bizim kende ermeniler seher tezden soxuldular Evvelce onlar kendi uzaqdan atese tutdular Biz kendden cixib Abdulyan qezasina teref cixmali olduq Yol boyu ermeniler bizim uzerimize hucum cekib qirmaga basladilar Kende soxulan ermeniler en yaxsi evleri yandirir ve butun kendi qaret edirdiler Heyvan qaranin hamisini aparirdilar Esgerlerin hamisi ermenilerden ibaret idi 15 gunden sonra biz kendimize qayitdiq Bir gun kecenden sonra bu defe malakanlar bize hucum etdiler Biz yeniden qacmaga uz qoyduq Onlar kende girib onu yeniden dagitmislar Biz kende qayitdiqdan sonra Merezeden iki malakan gelib bize dedi ki biz bolseviklere tabe olmali ve silahlari onlara tehvil vermeliyik Yalniz bundan sonra sizin rahatliginiz ola biler dediler Biz razilasdiq ve teslim olduq Hetta akt bagladiq Her iki hucum zamani coxlu itki vermisik 300 nefer adam oldurulmus kend yandirilmisdi Ermenilerin kendde toretdiyi facieler barede ixtiyar yaslilar Necmeddin Qudret oglu 1924 2001 Agacan Agalar oglu 1918 1993 Qedir Ehmedaga oglu 1916 1993 Misir Hacali oglu 1923 1994 Sacli Soltan Mehdi qizi 1920 1998 terefinden xeyli melumatlar elde etmisik Agacan Agalar oglunun yaddasindan Hemin vaxt qirgini oz gozleri ile gormus atam rehmete gedene qeder yeri dusende deyerdi Bala ermeniden bize dost olmaz Onlar kend adamlarina qarsi ele isgenceler vermisler ki hec bir yerde gorunmemisdir Gozlerinin qarsisinda balasi oldurulen ananin veziyyetini bir anliga gozunuzun qabagina getirin Ve yaxud oglu gozleri qarsisinda isgence ile oldurulen qoca atani fikirlesin Arxaarxaya baglanmis er arvadin bir gulle ile oldurulmesini tesevvur edin Hec bir memleketde bele qirgin toredilmeyib O da yadimdadir ki ayaqyalin basiaciq yasli insanlar korpe usaqli qadinlar qaca bilmeyib Elicapan daginin koguslarina penah aparmislar Boz ayin mart ayi muellif soyugu sazagina tab getirmeyen 22 insanin coxu on bes gun icinde olmus ve ancaq 8 neferi salamat qalmisdir Onlarin da hamisi xesteliye tutulmusdur Bir nece gunden sonra onlari sekkizi de setelcemden vefat etdi Musa Nagi oglu Gullu Bayram qizi oz korpesi ile Qedir Mirzequlu oglunun Gulqiz Babaselim qizinin adi indi yadimdadir Amma indi o kafirlerle bir yerde yasayir Her seyi de unutdurdular bize Amma biz sahidler hec vaxt o zulmu unuda bilmerik Necmeddin Qudret oglu ve Sacli Soltanmehdi qizinin yaddasindan Ermenilerin Beyler obasinin yaninda atdiqlari gulle sesinden kendde olan ehali peren peren dusdu Qefil hucumdan qorxuya dusen ehali Qararx Sixborku Cillik istiqametinde ayagiyalin basiaciq qacmaga basladi Amma xeste qoca hamile qadin ve usaqlar kendden cox da aralana bilmediler Kafirler kime catirdilarsa qilinc ile qetle yetirir ve ya gulle ile vururdular O zaman qacanlar arasinda ancaq Ehmedov Mehemmed ve Qeniyev Hacalida tufeng var idi Cillik yolu ile qacanlarin ardinca ermenilerin geldiyini goren Hacali ve Mehemmed dusmeni karixdirmaq ucun herden dayanib dusmen terefe bir nece gulle atirdilar Kafirler ister istemez lengiyirdiler Umumiyyetle yagi dusmen kendimizi viran etdi malqarani taxillarimizi ozu ile apardi Uc yuz neferden artiq insani facieli sekilde qetle yetirdi Kende qayidanda das das ustunde qalmamisdi Cografiyasi ve iqlimiKend Lengebiz silsilesinin yamacinda yerlesir Ehalisi1919 cu il tarixinde ermeniler terefinden 600 evlik Quscu kendinde 192 kisi 115 qadin 25 usaq oldurulmusdur Hazirda ehali sayina gore rayonun ikinci boyuk kendidir Kend ehalisi 4800 neferdir ki onunda 2460 neferi kisi 2340 neferi ise qadinlar teskil edir Sehidleri Bekirov Eldeniz Xelil oglu Ezmemmedov Faiq Ezmemmed oglu Bekirov Yaser Efqan ogluIqtisadiyyatiEhali esesen kend teserrufati ekincilik ve maldarliqla mesgul olur Hemcinin baxQuscu tayfasiIstinadlarQuscu Samaxi Azerbaycan toponimlerinin ensiklopedik lugeti II cild Baki Serq Qerb 2007 seh 76 ISBN 978 9952 34 156 0 http erevangala500 com uploads pdf 1323545908 pdf olu kecid Samaxi rayonu ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Kend ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin