Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Quadalete döyüşü (ispan Batalla de Guadalete,ərəb معركة سهل البرباط), Xeres –de-la-Frontera döyüşü — vestqotların Əməvi qoşunlarından olan ərəblərlə və bərbərlərlə döyüşü. 19 iyul 711 ildə Xeres-de-la-Frontera şəhəri yaxınlığında yanında baş verib. Vestqotların darmadağın edilməsi ilə bitib və Pireney yarımadasının müsəlmanlar tərəfindən istilasına başlanmasına gətirib.
Ehtimal olunur ki, döyüşün əvvəlində kral və onun silahdaşları öldürülür. Vestqotların hərəkətlərinin qeyri nizamlığını qismən bununla bağlamaq olar. Ən vacib amil kimi əksər yerli roman əhalisinin ərəblərə qarşı passif müqaviməti oldu. İspaniya vestqotlar tərəfindən 411-467 illərdə istila edilmişdi və yerli roman xalqı öz istilaçıları tərəfində vuruşmaq istəmirdilər. Kiçik german zadəgan qrupu ilə qədim romalı aristokratiya arasında, o ki qalsın çoxsaylı iber-roman kəndli zümrəsi arasında konsolidasiya prosesləri hələ bitməmişdi. Bu azmış kimi, germanlar başqa dildə danışırdı, eləcə də uzun müddət millətlərarası nigahlara qadağa vardı, həm də germanlar yerli xalqa anlaşılmaz olan xristianlığın arian təriqətinə sitayiş edirdilər. Bütün bunlar yerli əhali tərəfindən germanlara qarşı mənfi münasibət yaradırdı.
Cənubdan, əski və yaxşı tanınan Afrikadan (vaxtı ilə İspaniya Şimali Afrikada yerləşən Karfagenin olub) gələn ərəblər və bərbərlər, beləliklə, düşmən və istilaçı kimi yox bəlkə də xilaskar kimi qiymətləndirilirdilər. (Sonrakı dönəmlərdə müsəlmanların İspaniyadakı rəftarı və ədaləti bunun həqiqət olduğunu sübut etdi.) Buna görə də vestqotların ancaq kiçik bir hissəsi, Sevilya əyalətindəki Esixa qalasına sığınaraq ölümdən qurtuldular. Lakin müsəlmanlar tezliklə şəhəri mühasirəyə aldılar və ələ keçirdilər.
712 ildə, Əməvilərin Afrikadakı canişini Tariq İbn Ziyad, 18 minlik qoşunla İspaniya sahilinə endi və sonrakı beş il ərzində ərəblər Pireney yarımadasının böyük hissəsini ələ keçirdilər və İspaniyada Əndəlusun əsasını qoydular. Ancaq ölkənin ən şimal dağlıq hissəsinin sakinləri basklar, eləcə də romanlaşmış asturilər - tabe olmadılar və müqaviməti davam etdilər. Maraqlısı odur ki müsəlmanlar Pireney yarımadasını 5 ilə fəth etdilər, xristianlar isə rekonkistka əsnasında bu əraziləri 781 ilə qaytardılar.
Döyüşün təsviri
Döyüş haqqında bəhs olunur. Döyüşün tam təsviri XVII əsr ərəb tarixçisi Əhməd ibn Məhəmməd əl-Məkkari tərəfindən verilir:
Gələn səhər, sübhdən, iki qoşun döyüşə hazırlaşdı; hər sərkərdə öz süvarilərini və piyadalarını düzdü, və elə ki işarə verildi, ordular iki dağ kimi səs-küylə toqquşdular. Kral Roderik ətrafında parıldayan polada bürünmüş çoxsaylı dalğalanan bayraqlı və sancaqlı döyüşçüləri ilə, onu gün şüalarından qoruyan əlvan ipək örtük altında taxtda oturmuşdu. Tariqin adamlarının təchizatı fərqli idi: onların sinələri zəncirli zirehlərlə bağlı idi, başlarında ağ çalma vardı, kürəklərində ərəb yayları asılmışdı, kəmərlərinə qılınclar taxılmışdı, onların əlləri isə uzun nizələri bərk yapışmışlar. Deyirlər ki, iki ordu bir birinə girişəndə Roderikin nəzəri ilk cərgələrdə duranlara dəydi, onun ürəyinə qorxu düşdü və o qışqırdı: "Xilaskar naminə!" Bu, Toledo mülkündə tapılan əlyazmada şəkillərini gördüyüm adamlardır, və bu andan qorxu onun ürəyinə girdi; Tariq Roderiki görəndə isə, öz adamlarına dedi: "Bu xristianların kralıdır" və öz adamları ilə hücuma atıldı. Roderiki çevrəyə almış döyüşçülər dağıldılar; bunu görən Tariq düşmənlərin sıralarından sıçradı, krala çatana kimi və onu qılıncı ilə başından yaraladı, və öz taxtında onu öldürdü, düşmən kütləvi olaraq geri çəkilməyə başladı, müsəlmanlar qələbə çaldılar.
Xristianlar darmadağın edildilər, bir yerdə yığışmaqdansa, onlar pərən düşdülər, təşviş onların həmvətənlərinə nəql olundu, şəhərlər darvazalarını açdı qəsrlər isə müqavimətsiz təslim oldular.
— -Əhməd ibn Məhəmməd əl-Məkkəri. " İspaniyanın müsəlman sülalələri tarixi"
Nəticələr
Quadaleta döyüşü müsəlmanların İspaniyada uzun sürən ağalığına gətirdi. İstila edilmiş ərazilər mərkəzi Bağdadda böyük Ərəb Xilafətinə daxil edildi. Regionun islamlaşması ilə, xüsusi ilə cənub-şərqdə, və ərəb dövlətində mərkəzdənqaçma meyllərinin güclənməsi əsnasında, burada, sonralar bir neçə müsəlman əmirliyinə parçalanan müstəqil Kordova xilafəti yarandı. Müsəlman ağalığı İberiyanın roman əhalisinin həyatında dərin iz buraxdı.
Rekonkista
Beş yüz ildən sonra 1231 ildə Quadaleta sahillərində infant Alfons, Alvaro Peres de Kastro və Xilə Manrike donlarının kastiliyalı qoşunu ilə Mursiyanın müsəlman əmiri İbn Xudanın qoşunu arasında daha bir döyüş baş verdi. Müsəlman ordusu tamamilə darmadağın edildi ki, bu kastiliyalı kral III Fernandonun mövqelərinin möhkəmlənməsinə və sonradan onun, Sevilya ilə birlikdə şimali Əndəlusun, Mursiyanın işğal etməsinə gətirdi.
İstinad
- -АХМЕД ИБН МОХАММЕД АЛЬ-МАККАРИ. ИСТОРИЯ МУСУЛЬМАНСКИХ ДИНАСТИЙ В ИСПАНИИ
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Quadalete doyusu ispan Batalla de Guadalete ereb معركة سهل البرباط Xeres de la Frontera doyusu vestqotlarin Emevi qosunlarindan olan ereblerle ve berberlerle doyusu 19 iyul 711 ilde Xeres de la Frontera seheri yaxinliginda yaninda bas verib Vestqotlarin darmadagin edilmesi ile bitib ve Pireney yarimadasinin muselmanlar terefinden istilasina baslanmasina getirib Ehtimal olunur ki doyusun evvelinde kral ve onun silahdaslari oldurulur Vestqotlarin hereketlerinin qeyri nizamligini qismen bununla baglamaq olar En vacib amil kimi ekser yerli roman ehalisinin ereblere qarsi passif muqavimeti oldu Ispaniya vestqotlar terefinden 411 467 illerde istila edilmisdi ve yerli roman xalqi oz istilacilari terefinde vurusmaq istemirdiler Kicik german zadegan qrupu ile qedim romali aristokratiya arasinda o ki qalsin coxsayli iber roman kendli zumresi arasinda konsolidasiya prosesleri hele bitmemisdi Bu azmis kimi germanlar basqa dilde danisirdi elece de uzun muddet milletlerarasi nigahlara qadaga vardi hem de germanlar yerli xalqa anlasilmaz olan xristianligin arian teriqetine sitayis edirdiler Butun bunlar yerli ehali terefinden germanlara qarsi menfi munasibet yaradirdi Cenubdan eski ve yaxsi taninan Afrikadan vaxti ile Ispaniya Simali Afrikada yerlesen Karfagenin olub gelen erebler ve berberler belelikle dusmen ve istilaci kimi yox belke de xilaskar kimi qiymetlendirilirdiler Sonraki donemlerde muselmanlarin Ispaniyadaki reftari ve edaleti bunun heqiqet oldugunu subut etdi Buna gore de vestqotlarin ancaq kicik bir hissesi Sevilya eyaletindeki Esixa qalasina siginaraq olumden qurtuldular Lakin muselmanlar tezlikle seheri muhasireye aldilar ve ele kecirdiler 712 ilde Emevilerin Afrikadaki canisini Tariq Ibn Ziyad 18 minlik qosunla Ispaniya sahiline endi ve sonraki bes il erzinde erebler Pireney yarimadasinin boyuk hissesini ele kecirdiler ve Ispaniyada Endelusun esasini qoydular Ancaq olkenin en simal dagliq hissesinin sakinleri basklar elece de romanlasmis asturiler tabe olmadilar ve muqavimeti davam etdiler Maraqlisi odur ki muselmanlar Pireney yarimadasini 5 ile feth etdiler xristianlar ise rekonkistka esnasinda bu erazileri 781 ile qaytardilar Doyusun tesviriQuadalet doyusu Mariano Barbasan Doyus haqqinda behs olunur Doyusun tam tesviri XVII esr ereb tarixcisi Ehmed ibn Mehemmed el Mekkari terefinden verilir Gelen seher subhden iki qosun doyuse hazirlasdi her serkerde oz suvarilerini ve piyadalarini duzdu ve ele ki isare verildi ordular iki dag kimi ses kuyle toqqusdular Kral Roderik etrafinda parildayan polada burunmus coxsayli dalgalanan bayraqli ve sancaqli doyusculeri ile onu gun sualarindan qoruyan elvan ipek ortuk altinda taxtda oturmusdu Tariqin adamlarinin techizati ferqli idi onlarin sineleri zencirli zirehlerle bagli idi baslarinda ag calma vardi kureklerinde ereb yaylari asilmisdi kemerlerine qilinclar taxilmisdi onlarin elleri ise uzun nizeleri berk yapismislar Deyirler ki iki ordu bir birine girisende Roderikin nezeri ilk cergelerde duranlara deydi onun ureyine qorxu dusdu ve o qisqirdi Xilaskar namine Bu Toledo mulkunde tapilan elyazmada sekillerini gorduyum adamlardir ve bu andan qorxu onun ureyine girdi Tariq Roderiki gorende ise oz adamlarina dedi Bu xristianlarin kralidir ve oz adamlari ile hucuma atildi Roderiki cevreye almis doyusculer dagildilar bunu goren Tariq dusmenlerin siralarindan sicradi krala catana kimi ve onu qilinci ile basindan yaraladi ve oz taxtinda onu oldurdu dusmen kutlevi olaraq geri cekilmeye basladi muselmanlar qelebe caldilar Xristianlar darmadagin edildiler bir yerde yigismaqdansa onlar peren dusduler tesvis onlarin hemvetenlerine neql olundu seherler darvazalarini acdi qesrler ise muqavimetsiz teslim oldular Ehmed ibn Mehemmed el Mekkeri Ispaniyanin muselman sulaleleri tarixi NeticelerQuadaleta doyusu muselmanlarin Ispaniyada uzun suren agaligina getirdi Istila edilmis eraziler merkezi Bagdadda boyuk Ereb Xilafetine daxil edildi Regionun islamlasmasi ile xususi ile cenub serqde ve ereb dovletinde merkezdenqacma meyllerinin guclenmesi esnasinda burada sonralar bir nece muselman emirliyine parcalanan musteqil Kordova xilafeti yarandi Muselman agaligi Iberiyanin roman ehalisinin heyatinda derin iz buraxdi RekonkistaBes yuz ilden sonra 1231 ilde Quadaleta sahillerinde infant Alfons Alvaro Peres de Kastro ve Xile Manrike donlarinin kastiliyali qosunu ile Mursiyanin muselman emiri Ibn Xudanin qosunu arasinda daha bir doyus bas verdi Muselman ordusu tamamile darmadagin edildi ki bu kastiliyali kral III Fernandonun movqelerinin mohkemlenmesine ve sonradan onun Sevilya ile birlikde simali Endelusun Mursiyanin isgal etmesine getirdi Istinad AHMED IBN MOHAMMED AL MAKKARI ISTORIYa MUSULMANSKIH DINASTIJ V ISPANII