Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qayalı (Kəkildağ) düşərgəsi — Azərbaycanda mustye mədəniyyəti dövrünə aid abidə.
Alətlərin xüsusiyyətləri
Qayalı (Kəkildağ) düşərgəsi Kəkildağın 2 km cənubunda sıldırım qayalığın üstünə yaxın yerdə salınmışdır. Qayalının inkişaf etmiş kompleksində daş məmulatının yan və üst tilləri iti, patinası isə zəifdir. Nüvələrin qalınlığı və ölçüləri kiçilir. Qoparmaların izləri, hazırlıqların özləri yastı və düzgün biçimlidir. Hazırlıq növlərinin alınmasında, ikinci işləmədə və tipologiyada müəyyən fərqlər gözə dəyir. Belə ki, materialın ölçüsü qısalır, en kəsiyi nazilir və vurma səthi kiçilir. Bir neçə qədim ikinci işləmə (iri dişli dişək) və bir sıra bəsit alətlər (çoppinq, iri dişli alətlər, massiv kəsərlər, klekton tipli dik gəzlər) aradan çıxır.
Alətlərin tipləri
Nüvələr aşağıdakı növlərə bölünür: şarşəkilli – 5, disk formalı – 8, bir vurma səthli aşel nüvəsi – 4, çaydaşından nüvə — 2, uzunsov oval – 3, düzbucaqlı uzunsov – 7, düzbucaqlı iki üzdən də qabarıq düzbucaqlı bir, iki və üç vurma səthli – 14, üçbucaqlı – 3, prizmaşəkilli – 4 və piramida formalı alət tərkibi bir neçə qrupa bölünür. Qaşovlar: bir yanı qabarıq belli – 7, sadə qabarıq ağızlı – 5, küplü — 2, xırda dişli qaşov – 5, eninə ağızlı – 3, iki ağızlı qabarıq – 4, alt üzdən dişəkli – 2 ədəddir.
Uc qaşovları: künclü qabarıq – 9, yuxarı ucda düz ağızlı – 5, kiçik buruncuqlu – 8, uc qaşov tipli çıxıntılı alət – 5 ədəd.
Başqa tip alətlər seriya təşkil etmişdir. Bunlar aşağıdakılardır: iskənə şəkilli – 9, tutacaqlı bıçaqlar, ikiüzlü bıçaq tipli alət – 2, küncdə kəsərşəkilli çıxıntılı – 9, bizlər – 6, gəzli −5, dişli −12, dimdikli alətlər −10.
Əhəmiyyəti
Qayalı paleolit abidəsi son Aşel-Mustye dövründə qədim insanların emal, qismən də istehsal məskəni olmuşdur. Daş məmulatının təhlili göstərir ki, Qayalı (Kəkildağ) abidəsi başlıca olaraq nüvələr və yarımfabrikat istehsalı üçün emalatxana düşərgə rolunu oynamışdır. Tapıntı yeri materialların texniki-tipoloji inkişafı abidədə müəyyən kollektivin bir neçə nəslinin Mustye mədəniyyəti dövründə məskunlaşmasını göstərir. Tipologiya və ikinci işləmədə istər Qərbi Azərbaycanın, istərsə də qonşu ərazilərin abidələri ilə ümumilik çoxdur. Təxmini olaraq Qayalı (Kəkildağ) düşərgəsini ikinci kompleksini Mustye mədəniyyəti dövrünün ikinci yarısına aid etmək olar.
Mənbələr
- Baxşəliyev V. B. Azərbaycan arxeologiyası(Ali məktəb tələbələri üçün vəsait). –Bakı: Elm, 2007,
- Bünyadov T. Ə. Azərbaycan arxeologiyası oçerkləri. Bakı, 1960.
- Гусейнов М.М. Древний палеолит Азербайджана. Баку, Элм, 1985.
- Cəfərov Ə. Q. Azərbaycan paleolitinin nailiyyətləri və Qafqazda yeri //Azərbaycan arxeologiyası və etnoqrafiyası jurnalı, № 1. Bakı,2003.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qayali Kekildag dusergesi Azerbaycanda mustye medeniyyeti dovrune aid abide Aletlerin xususiyyetleriQayali Kekildag dusergesi Kekildagin 2 km cenubunda sildirim qayaligin ustune yaxin yerde salinmisdir Qayalinin inkisaf etmis kompleksinde das memulatinin yan ve ust tilleri iti patinasi ise zeifdir Nuvelerin qalinligi ve olculeri kicilir Qoparmalarin izleri hazirliqlarin ozleri yasti ve duzgun bicimlidir Hazirliq novlerinin alinmasinda ikinci islemede ve tipologiyada mueyyen ferqler goze deyir Bele ki materialin olcusu qisalir en kesiyi nazilir ve vurma sethi kicilir Bir nece qedim ikinci isleme iri disli disek ve bir sira besit aletler coppinq iri disli aletler massiv keserler klekton tipli dik gezler aradan cixir Aletlerin tipleriNuveler asagidaki novlere bolunur sarsekilli 5 disk formali 8 bir vurma sethli asel nuvesi 4 caydasindan nuve 2 uzunsov oval 3 duzbucaqli uzunsov 7 duzbucaqli iki uzden de qabariq duzbucaqli bir iki ve uc vurma sethli 14 ucbucaqli 3 prizmasekilli 4 ve piramida formali alet terkibi bir nece qrupa bolunur Qasovlar bir yani qabariq belli 7 sade qabariq agizli 5 kuplu 2 xirda disli qasov 5 enine agizli 3 iki agizli qabariq 4 alt uzden disekli 2 ededdir Uc qasovlari kunclu qabariq 9 yuxari ucda duz agizli 5 kicik buruncuqlu 8 uc qasov tipli cixintili alet 5 eded Basqa tip aletler seriya teskil etmisdir Bunlar asagidakilardir iskene sekilli 9 tutacaqli bicaqlar ikiuzlu bicaq tipli alet 2 kuncde kesersekilli cixintili 9 bizler 6 gezli 5 disli 12 dimdikli aletler 10 EhemiyyetiQayali paleolit abidesi son Asel Mustye dovrunde qedim insanlarin emal qismen de istehsal meskeni olmusdur Das memulatinin tehlili gosterir ki Qayali Kekildag abidesi baslica olaraq nuveler ve yarimfabrikat istehsali ucun emalatxana duserge rolunu oynamisdir Tapinti yeri materiallarin texniki tipoloji inkisafi abidede mueyyen kollektivin bir nece neslinin Mustye medeniyyeti dovrunde meskunlasmasini gosterir Tipologiya ve ikinci islemede ister Qerbi Azerbaycanin isterse de qonsu erazilerin abideleri ile umumilik coxdur Texmini olaraq Qayali Kekildag dusergesini ikinci kompleksini Mustye medeniyyeti dovrunun ikinci yarisina aid etmek olar MenbelerBaxseliyev V B Azerbaycan arxeologiyasi Ali mekteb telebeleri ucun vesait Baki Elm 2007 Bunyadov T E Azerbaycan arxeologiyasi ocerkleri Baki 1960 Gusejnov M M Drevnij paleolit Azerbajdzhana Baku Elm 1985 Ceferov E Q Azerbaycan paleolitinin nailiyyetleri ve Qafqazda yeri Azerbaycan arxeologiyasi ve etnoqrafiyasi jurnali 1 Baki 2003