Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Psou (abx. Ҧсоу, Gürcücə ფსოუ) Qərbi Qafqazda çaydır. Uzunluq - 53 km, hövzə sahəsi təxminən 421 km². Qara dənizə orta illik axını 0.65 km³-ə çatır. Orta su istehlakı 19.2 m³ / s təşkil edir.
| Psou | |
|---|---|
| Ölkə | |
| Mənbəyi | Böyük Qafqaz |
| Mənsəbi | Qara dəniz |
| Uzunluğu |
|
| Su sərfi | 19,2 m³/s |
| Hövzəsinin sahəsi | 421 km² |
| [ru] | 06030000312109100000875 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Çay uzunluğu boyunca Gürcüstan tərəfindən Rusiya və Gürcüstan arasında dövlət sərhədi (Gagra bələdiyyəsi) olaraq qəbul edilən Rusiya Federasiyası (Krasnodar Bölgəsi) ilə Abxaziya Respublikası (Qaqra bölgəsi) arasında dövlət sərhədini təşkil edir. Aqepsta dağından 4,5 km məsafədə, Turih dağlarının cənub yamaclarından axır. Mzımta çayından 8 km cənub-şərqdə Qara dənizə axır. Soçinin şərq sərhədi Psou çayı boyunca uzanır. Psou vadisində Aibqa, Yermolovka, Nijneşilovskoe, Vesyoloye kəndləri var.
Coğrafiya
Qısa olmasına baxmayaraq, Psoudakı cərəyan sürətlidir və özü də kifayət qədər su ilə zəngindir, çünki Böyük Qafqazın qərb yamaclarında maksimum yağış (ildə 3000 mm-ə qədər) düşür. Psounun uzunluğu təxminən 53 km-dir. Adler yaxınlığında Qara dənizə axır. Psounun yuxarı axını müxtəlif vulkanik qayalardan, həmçinin qranit və əhəng daşlarından ibarət olan çox yüksək Turiya dağları ilə əhatə olunmuşdur (Ajituko zirvəsi 3230 metr yüksəkliyə çatır). Psou vadisinin ilk 28 kilometri dik yamaclara malikdir, lakin Axaç və Dzixra dağlarının qollarını kəsdikdən sonra çayın qalan 25 km-i çınqıl daşqını olan geniş bir vadi boyunca dənizə axır. Çayda suyun mineralizasiya səviyyəsi orta səviyyədədir. Bu dağların yamacları möhkəm küknar meşələri ilə örtülmüşdür, aşağı hissələrində fıstıq meşələri böyüyür, Psou vadisinin aşağısında, meşələr müxtəlif üzümlərlə (çöl üzümləri) palıd, fıstıq, ağcaqayın, fındıq və meyvə ağaclarından ibarət qarışıq meşələr yayılmışdır. 19-cu əsrin ortalarına qədər Psou Vadisinin əsas əhalisi etnik Abxazlar idi. Ancaq müsəlmanların Türkiyəyə getməsi ilə Psou vadisi az qala əhalisini itirdi və 19-cu əsrin son onilliklərində burada ruslar, ermənilər, estonlar, yunanlar və başqaları yaşayırdı.
Qolları
Ərazini nəzərə alaraq, Rusiya tərəfdən axan Psounun sağ qolları (Pxista və Beş) sol qollardan daha uzun və daha sulu olur. Sağ qollarından Qlubokaya, Mendelixa, Bezimyanka, Arkva və başqaları, Abxaziya tərəfdən sol qollarından Troitskaya qolu olan Pxista çayı seçilir.
Tarix
Psou adı, adıq dilində ps (ı) "çay" və Abxaz-adıq dilində au,auı "uzun" sözlərindən götürülmüşdür. 1918-ci ildə Gürcüstan qoşunlarının Tuapseyə nisbətən uğurlu irəliləməsi ilə əlaqədar olaraq, 7 may 1920-ci il tarixli Sovet-Gürcüstan müqaviləsi Psou çayı boyunca RSFSR ilə Gürcüstan arasında sərhəd müəyyənləşdirdi.Pilenkovskaya volostu ("Pilenkovo" o dövrdə Tsandripş adlanırdı), habelə əsasən ermənilər (25,7%) və ruslar (21,9%) yaşadıqları bütün Qaqrinski rayonu, bununla da müstəqil Gürcüstanın bir hissəsi oldu. Lakin Psou boyunca olan sərhəd uzun sürmədi. Beləliklə, Pilenkovskaya volostu RSFSR-in Kuban-Qara dəniz vilayətinə verildi. Ancaq Abxaziya ASSR, RSFSR ilə 7 il davam edən ərazi mübahisəsini başlatdı və bütün mübahisəli ərazilərin Abxaziyaya verilməsi ilə sona çatdı. 1929-cu ildə Pilenkovskaya volostu Abxaziya SSR-in Qaqra rayonuna birləşdirildi və Psou yenidən RSFSR-in, daha sonra Rusiya Federasiyasının cənub sərhədi oldu.
İstinadlar
- Псоу 2022-01-20 at the Wayback Machine / verum.wiki // Государственный водный реестр Arxivləşdirilib 2022-09-20 at the Wayback Machine
- Лист карты Arxivləşdirilib 2022-06-08 at the Wayback MachineK-37-V. Масштаб: 1 : 200 000. Издание 1968 г.
- Черноморские реки. Реки Кубани 2019-10-22 at the Wayback Machine psekups.ru.
- Лист карты Arxivləşdirilib 2022-06-08 at the Wayback MachineK-37-21 Гантиади. Масштаб: 1 : 100 000. Состояние местности на 1976 год. Издание 1978 г.
- Коков Д. Н. Кабардинские географические названия. — Нальчик, 1966.
- Гагринский уезд 1926 2021-06-24 at the Wayback Machinewww.ethno-kavkaz.narod.ru.
- "История возникновения границы по Псоу — Сочивед". 2021-04-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-10-03.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Psou abx Ҧsou Gurcuce ფსოუ Qerbi Qafqazda caydir Uzunluq 53 km hovze sahesi texminen 421 km Qara denize orta illik axini 0 65 km e catir Orta su istehlaki 19 2 m s teskil edir PsouOlke Gurcustan RusiyaMenbeyi Boyuk QafqazMensebi Qara denizUzunlugu 53 kmSu serfi 19 2 m sHovzesinin sahesi 421 km ru 06030000312109100000875 Vikianbarda elaqeli mediafayllar Cay uzunlugu boyunca Gurcustan terefinden Rusiya ve Gurcustan arasinda dovlet serhedi Gagra belediyyesi olaraq qebul edilen Rusiya Federasiyasi Krasnodar Bolgesi ile Abxaziya Respublikasi Qaqra bolgesi arasinda dovlet serhedini teskil edir Aqepsta dagindan 4 5 km mesafede Turih daglarinin cenub yamaclarindan axir Mzimta cayindan 8 km cenub serqde Qara denize axir Socinin serq serhedi Psou cayi boyunca uzanir Psou vadisinde Aibqa Yermolovka Nijnesilovskoe Vesyoloye kendleri var CografiyaQisa olmasina baxmayaraq Psoudaki cereyan suretlidir ve ozu de kifayet qeder su ile zengindir cunki Boyuk Qafqazin qerb yamaclarinda maksimum yagis ilde 3000 mm e qeder dusur Psounun uzunlugu texminen 53 km dir Adler yaxinliginda Qara denize axir Psounun yuxari axini muxtelif vulkanik qayalardan hemcinin qranit ve eheng daslarindan ibaret olan cox yuksek Turiya daglari ile ehate olunmusdur Ajituko zirvesi 3230 metr yuksekliye catir Psou vadisinin ilk 28 kilometri dik yamaclara malikdir lakin Axac ve Dzixra daglarinin qollarini kesdikden sonra cayin qalan 25 km i cinqil dasqini olan genis bir vadi boyunca denize axir Cayda suyun mineralizasiya seviyyesi orta seviyyededir Bu daglarin yamaclari mohkem kuknar meseleri ile ortulmusdur asagi hisselerinde fistiq meseleri boyuyur Psou vadisinin asagisinda meseler muxtelif uzumlerle col uzumleri palid fistiq agcaqayin findiq ve meyve agaclarindan ibaret qarisiq meseler yayilmisdir 19 cu esrin ortalarina qeder Psou Vadisinin esas ehalisi etnik Abxazlar idi Ancaq muselmanlarin Turkiyeye getmesi ile Psou vadisi az qala ehalisini itirdi ve 19 cu esrin son onilliklerinde burada ruslar ermeniler estonlar yunanlar ve basqalari yasayirdi QollariErazini nezere alaraq Rusiya terefden axan Psounun sag qollari Pxista ve Bes sol qollardan daha uzun ve daha sulu olur Sag qollarindan Qlubokaya Mendelixa Bezimyanka Arkva ve basqalari Abxaziya terefden sol qollarindan Troitskaya qolu olan Pxista cayi secilir TarixPsou adi adiq dilinde ps i cay ve Abxaz adiq dilinde au aui uzun sozlerinden goturulmusdur 1918 ci ilde Gurcustan qosunlarinin Tuapseye nisbeten ugurlu irelilemesi ile elaqedar olaraq 7 may 1920 ci il tarixli Sovet Gurcustan muqavilesi Psou cayi boyunca RSFSR ile Gurcustan arasinda serhed mueyyenlesdirdi Pilenkovskaya volostu Pilenkovo o dovrde Tsandrips adlanirdi habele esasen ermeniler 25 7 ve ruslar 21 9 yasadiqlari butun Qaqrinski rayonu bununla da musteqil Gurcustanin bir hissesi oldu Lakin Psou boyunca olan serhed uzun surmedi Belelikle Pilenkovskaya volostu RSFSR in Kuban Qara deniz vilayetine verildi Ancaq Abxaziya ASSR RSFSR ile 7 il davam eden erazi mubahisesini baslatdi ve butun mubahiseli erazilerin Abxaziyaya verilmesi ile sona catdi 1929 cu ilde Pilenkovskaya volostu Abxaziya SSR in Qaqra rayonuna birlesdirildi ve Psou yeniden RSFSR in daha sonra Rusiya Federasiyasinin cenub serhedi oldu IstinadlarPsou 2022 01 20 at the Wayback Machine verum wiki Gosudarstvennyj vodnyj reestr Arxivlesdirilib 2022 09 20 at the Wayback Machine List karty Arxivlesdirilib 2022 06 08 at the Wayback MachineK 37 V Masshtab 1 200 000 Izdanie 1968 g Chernomorskie reki Reki Kubani 2019 10 22 at the Wayback Machine psekups ru List karty Arxivlesdirilib 2022 06 08 at the Wayback MachineK 37 21 Gantiadi Masshtab 1 100 000 Sostoyanie mestnosti na 1976 god Izdanie 1978 g Kokov D N Kabardinskie geograficheskie nazvaniya Nalchik 1966 Gagrinskij uezd 1926 2021 06 24 at the Wayback Machinewww ethno kavkaz narod ru Istoriya vozniknoveniya granicy po Psou Sochived 2021 04 13 tarixinde Istifade tarixi 2021 10 03