Çoxhədli və ya polinom – sonlu sayda birhədlinin cəmi. Bu birhədlilərin ən böyüyünün dərəcəsinə çoxhədlinin dərəcəsi deyilir.Məsələn, çoxhədlisinin dərəcəsi 13-dür (2+4+7).
Riyaziyyatda, çoxhədli və ya polinom, aralarında yalnız toplama, çıxma, vurma və qeyri-mənfi tam əməliyyatları olan dəyişənlər (və ya məchullar) və əmsallardan ibarət ifadədir. Vahid məchulu olan çoxhədliyə misal olaraq ifadəsini göstərmək olar. ifadəsi isə, üç-dəyişənli çoxhədliyə misaldır.
Çoxhədlilər, riyaziyyat və elmin digər sahələrinin geniş spektrə malik müxtəlif istiqamətlərində istifadə olunurlar. Məsələn, onlar, elmin ən sadə problemlərindən ən mürəkkəb problemlərinə qədər bir çox hadisəni izah edən polinomial tənliklərin həlli kimi meydana çıxır, kimya və fizikadan iqtisadiyyat və ictimai elmlərə kimi bir çox məsələlərinin izah edilməsində rol oynayan polinomial funksiyaların təyin edilməsində, digər funksiyaların approksimasiyası və təqribi olaraq hesablanmasında iştirak edirlər.
Hədlərinin dərəcəsi eyni olan çoxhədli birсins çoxhədli və ya forma adlanır. Məsələn, .
Çoxhədlilərin toplanması, çıxılması və vurulması, uyğun olaraq kommutativlik, assosiativlik və distributivlik xassələrinə əsasən aparılır.
1.Çoxhədlilərin cəmini taparkən onların yazıldığı mötərizələr açılır,oxşar toplananlar islah edilir.
2.İki çoxhədlinin fərqini tapmaq üçün azalanın üstünə çıxılanın əksini əlavə etmək lazımdır.
Etimologiya
Çoxhədli və polinom sözləri iki müxtəlif kökə malik sözlərin birləşməsindən meydana gəlmişdir: yunan sözü olan və mənası "çox" olan "poli" və latın sözü olan və mənası "ad" olan "nomen" sözlərinin XVII əsrdə meydana çıxan birləşməsi, eyni zamanda, onların birbaşa tərcüməsi kimi azərbaycan sözləri olan "çox" və "hədli" sözlərinin birləşməsi.
Tərifi
Çoxhədli- Birhədlilərin cəbri cəminə Çoxhədli deyilir
Vahid x məchuluna malik çoxhədli ümumilikdə aşağıdakı kimi təyin olunur
Burada, sabitlərdir və məchuldur. Cəmləmə işarələməsindən istifadə etməklə, bu ifadə aşağıdakı kimi də yazıla bilər:
- Compact Oxford English Dictionary, "polynomial" sözü
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Coxhedli ve ya polinom sonlu sayda birhedlinin cemi Bu birhedlilerin en boyuyunun derecesine coxhedlinin derecesi deyilir Meselen z2y4x7 6xy5 7 displaystyle z 2 y 4 x 7 6xy 5 7 coxhedlisinin derecesi 13 dur 2 4 7 3 cu dereceli coxhedli funksiyanin qrafiki Riyaziyyatda coxhedli ve ya polinom aralarinda yalniz toplama cixma vurma ve qeyri menfi tam emeliyyatlari olan deyisenler ve ya mechullar ve emsallardan ibaret ifadedir Vahid x displaystyle x mechulu olan coxhedliye misal olaraq x2 4x 7 displaystyle x 2 4x 7 ifadesini gostermek olar x3 2xyz2 yz 1 displaystyle x 3 2xyz 2 yz 1 ifadesi ise uc deyisenli coxhedliye misaldir Coxhedliler riyaziyyat ve elmin diger sahelerinin genis spektre malik muxtelif istiqametlerinde istifade olunurlar Meselen onlar elmin en sade problemlerinden en murekkeb problemlerine qeder bir cox hadiseni izah eden polinomial tenliklerin helli kimi meydana cixir kimya ve fizikadan iqtisadiyyat ve ictimai elmlere kimi bir cox meselelerinin izah edilmesinde rol oynayan polinomial funksiyalarin teyin edilmesinde diger funksiyalarin approksimasiyasi ve teqribi olaraq hesablanmasinda istirak edirler Hedlerinin derecesi eyni olan coxhedli birsins coxhedli ve ya forma adlanir Meselen x2y7 x3y6 7x8y displaystyle x 2 y 7 x 3 y 6 7x 8 y Coxhedlilerin toplanmasi cixilmasi ve vurulmasi uygun olaraq kommutativlik assosiativlik ve distributivlik xasselerine esasen aparilir 1 Coxhedlilerin cemini taparken onlarin yazildigi moterizeler acilir oxsar toplananlar islah edilir 2 Iki coxhedlinin ferqini tapmaq ucun azalanin ustune cixilanin eksini elave etmek lazimdir EtimologiyaCoxhedli ve polinom sozleri iki muxtelif koke malik sozlerin birlesmesinden meydana gelmisdir yunan sozu olan ve menasi cox olan poli ve latin sozu olan ve menasi ad olan nomen sozlerinin XVII esrde meydana cixan birlesmesi eyni zamanda onlarin birbasa tercumesi kimi azerbaycan sozleri olan cox ve hedli sozlerinin birlesmesi TerifiCoxhedli Birhedlilerin cebri cemine Coxhedli deyilir Vahid x mechuluna malik coxhedli umumilikde asagidaki kimi teyin olunur anxn an 1xn 1 a2x2 a1x a0 displaystyle a n x n a n 1 x n 1 dotsb a 2 x 2 a 1 x a 0 Burada a0 an displaystyle a 0 ldots a n sabitlerdir ve x displaystyle x mechuldur Cemleme isarelemesinden istifade etmekle bu ifade asagidaki kimi de yazila biler k 0nakxk displaystyle sum k 0 n a k x k Riyaziyyat ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Etdiyiniz redakteleri menbe ve istinadlarla esaslandirmagi unutmayin Compact Oxford English Dictionary polynomial sozu