Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Pirqəmiş məscidi — Naxçıvan şəhərində Şəhid İ. Məmmədov küçəsində, Şahab məhəlləsində tarixi-memarlıq abidəsi.
| Pirqəmiş məscidi | |
|---|---|
 | |
| Ölkə |  Azərbaycan |
| Şəhər | Naxçıvan |
| Yerləşir | İ. Məmmədov küçəsi |
| Tikilmə tarixi | XVII-XVIII əsrlər |
| Üslubu | Naxçıvan-Marağa memarlıq məktəbi |
| Vəziyyəti | stabil |
Tarixi
Naxçıvan şəhərindəki Pirqəmiş məscidinin yaranması tarixi VIII əsrə aid edilir. Naxçıvandakı Pirqəmiş məscidi ərəblər tərəfindən tikilib ilk tarixi ziyarətgahdır. Ərəb əmirləri, zavallı qələndərin məzarı yanında (Məzar 50-ci ilədək məscidin həyətindəki tut ağacının yanında idi.) məscid binası qururlar. Həmin dövrlərdə məscid gil kərpiclə hörülərək zaman-zaman bərpa olunur. Həmin bina düzbucaqlı şəkildə tikilərək hündürlüyü 5, eni 20 və uzunluğu 30 metr ölçüsündə olur. Divarlar samanlı gillə suvanaraq, içəridən tavana (üst örtüyə) dayaq tirləri qurularaq üstü torpaqla örtülür.
60-cı illərdə şəhərdəki məhəllə məscidləri bağlanıb. Xaraba məscid yerində ictimai bina tikmək istəyirlər. Torpaq qazılan yerdən içərisində insan sümükləri olan saxsı küp tapılır. Torpaq altında o 21 cümlədən küfi xətti ilə ərəbcə yazılmış saxsı bardaq içərisində sikkələr də üzə çıxır ki, həmin ianəni qoyanlar məscidin təmiri üçün saxlayıbmışlar. Tikintidə qəribə işlər meydana çıxır. İşləyən ekskavatorun yanacaq çəni öz-özünə çatlayaraq yanacaq yerə tökülür, ertəsi günü çən dəyişdirildikdən sonra işləyən saz mühərrikin çarxları sınır və təmir olunan mühərriklər işə başlayarkən polad məftillər qırılaraq yerə tökülür. Ekskavator sürücüsü qorxudan ruhi xəstəliyə tutularaq xəstəxanada keçinir. Qazılmış məscidin yeri xəndək şəklində uzun illər baxımsız qalır. 1975-ci il (on ildən sonra) orada hamam binası tikilərək istifadəyə veriləndə tərs hörüldüyü aşkar olur. 1992-ci ildə yanacaq qıtlığından hamam fəaliyyətini həmişəlik dayandırır, baxımsızlıqdan binanın avadanlıqları sökülərək aparılır.
1996-cı ilin Qurban bayramı günündə məhəllə camaatının təklifi ilə xeyriyyəçi A. Kazımovun vəsaiti ilə sökülmüş hamam binası yerində məhəllə məscidi inşa olunur. 1998-ci il aprelin 26-da (Məhərrəm ayının əvvəlində) Naxçıvandakı Pirqəmiş məhəllə məscidi yeni görkəmi ilə qapılarını möminlərin üzünə açır.
Pirqəmiş məhəllə məscidi öz görkəminə görə şəhərdəki digər məscidlərdən seçilir. Məscid binasının ümumi sahəsi 400, həyətyanı hissəsi isə 1500 kvadrat metr ölçüsündədir. İkimərtəbəli məsciddə eyni vaxtda 500 nəfər ibadət edə bilər. Məscidin uca minarəsi ilə günbəzi də vardır. Binanın divarları bişmiş kərpiclə üzlənərək Quran ayələri yazılıb.
Səkkiz metr ucalığındakı minarənin yuxarısında ərəbcə "Allahu Əkbər" sözləri ilə "1998-ci il" tarixi qeyd olunub.
Qələndər
Rəvayətə görə, Naxçıvanda islam dinindən öncə İraq əcəmi vilayətlərindən bir nəfər qələndər (tərki dünya) gələrək, indiki məscid yerində özünə daxma tikmiş və tənha ömür sürüb.
Qələndər öldükdən sonra, adamlar mərhumun cənazəsini adət üzrə daxmasında böyük saxsı küpdə dəfn ediblər. İslamdan öncə insan cəsədləri adətən Zərdüşt qanunlarına görə, günahkarlar yandırılar, günahsızlar isə böyük küplərdə torpağa basdırılarmış.
Baxımsız qalan daxma uçub-tökülür, yeraltı sular ətrafda sıx qəmişlik bitirir. Atəşpərəst əhali, bayram günlərində bivaris qələndərin (daxması) "məzarı" yanında tonqal qalayaraq (Avesta" kitabındakı atəşbazlıq, Zərdüşt dinin əsasını təşkil edirdi. Həmin dinin bir neçə təriqət formaları Hindistanda qalmaqdadır) oranı ziyarətgaha çevirmişlər. Zaman keçir, qələndərin adı unudulur, yalnız xalqın yaddaşında ziyarət yeri kimi "pirqəmiş" olaraq qalır.
Xarici keçidlər
- NAXÇIVAN ŞƏHƏRİNDƏKİ PİRQƏMİŞ MƏSCİDİ TƏMİR VƏ YENİDƏNQURMA İŞLƏRİNDƏN SONRA İSTİFADƏYƏ VERİLMİŞDİR
- [1]
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Pirqemis mescidi Naxcivan seherinde Sehid I Memmedov kucesinde Sahab mehellesinde tarixi memarliq abidesi Pirqemis mescidiOlke AzerbaycanSeher NaxcivanYerlesir I Memmedov kucesiTikilme tarixi XVII XVIII esrlerUslubu Naxcivan Maraga memarliq mektebiVeziyyeti stabilTarixiNaxcivan seherindeki Pirqemis mescidinin yaranmasi tarixi VIII esre aid edilir Naxcivandaki Pirqemis mescidi erebler terefinden tikilib ilk tarixi ziyaretgahdir Ereb emirleri zavalli qelenderin mezari yaninda Mezar 50 ci iledek mescidin heyetindeki tut agacinin yaninda idi mescid binasi qururlar Hemin dovrlerde mescid gil kerpicle horulerek zaman zaman berpa olunur Hemin bina duzbucaqli sekilde tikilerek hundurluyu 5 eni 20 ve uzunlugu 30 metr olcusunde olur Divarlar samanli gille suvanaraq iceriden tavana ust ortuye dayaq tirleri qurularaq ustu torpaqla ortulur 60 ci illerde seherdeki mehelle mescidleri baglanib Xaraba mescid yerinde ictimai bina tikmek isteyirler Torpaq qazilan yerden icerisinde insan sumukleri olan saxsi kup tapilir Torpaq altinda o 21 cumleden kufi xetti ile erebce yazilmis saxsi bardaq icerisinde sikkeler de uze cixir ki hemin ianeni qoyanlar mescidin temiri ucun saxlayibmislar Tikintide qeribe isler meydana cixir Isleyen ekskavatorun yanacaq ceni oz ozune catlayaraq yanacaq yere tokulur ertesi gunu cen deyisdirildikden sonra isleyen saz muherrikin carxlari sinir ve temir olunan muherrikler ise baslayarken polad meftiller qirilaraq yere tokulur Ekskavator surucusu qorxudan ruhi xesteliye tutularaq xestexanada kecinir Qazilmis mescidin yeri xendek seklinde uzun iller baximsiz qalir 1975 ci il on ilden sonra orada hamam binasi tikilerek istifadeye verilende ters horulduyu askar olur 1992 ci ilde yanacaq qitligindan hamam fealiyyetini hemiselik dayandirir baximsizliqdan binanin avadanliqlari sokulerek aparilir 1996 ci ilin Qurban bayrami gununde mehelle camaatinin teklifi ile xeyriyyeci A Kazimovun vesaiti ile sokulmus hamam binasi yerinde mehelle mescidi insa olunur 1998 ci il aprelin 26 da Meherrem ayinin evvelinde Naxcivandaki Pirqemis mehelle mescidi yeni gorkemi ile qapilarini mominlerin uzune acir Pirqemis mehelle mescidi oz gorkemine gore seherdeki diger mescidlerden secilir Mescid binasinin umumi sahesi 400 heyetyani hissesi ise 1500 kvadrat metr olcusundedir Ikimertebeli mescidde eyni vaxtda 500 nefer ibadet ede biler Mescidin uca minaresi ile gunbezi de vardir Binanin divarlari bismis kerpicle uzlenerek Quran ayeleri yazilib Sekkiz metr ucaligindaki minarenin yuxarisinda erebce Allahu Ekber sozleri ile 1998 ci il tarixi qeyd olunub Qelender Revayete gore Naxcivanda islam dininden once Iraq ecemi vilayetlerinden bir nefer qelender terki dunya gelerek indiki mescid yerinde ozune daxma tikmis ve tenha omur surub Qelender oldukden sonra adamlar merhumun cenazesini adet uzre daxmasinda boyuk saxsi kupde defn edibler Islamdan once insan cesedleri adeten Zerdust qanunlarina gore gunahkarlar yandirilar gunahsizlar ise boyuk kuplerde torpaga basdirilarmis Baximsiz qalan daxma ucub tokulur yeralti sular etrafda six qemislik bitirir Atesperest ehali bayram gunlerinde bivaris qelenderin daxmasi mezari yaninda tonqal qalayaraq Avesta kitabindaki atesbazliq Zerdust dinin esasini teskil edirdi Hemin dinin bir nece teriqet formalari Hindistanda qalmaqdadir orani ziyaretgaha cevirmisler Zaman kecir qelenderin adi unudulur yalniz xalqin yaddasinda ziyaret yeri kimi pirqemis olaraq qalir Xarici kecidlerNAXCIVAN SEHERINDEKI PIRQEMIS MESCIDI TEMIR VE YENIDENQURMA ISLERINDEN SONRA ISTIFADEYE VERILMISDIR 1