Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qaraqınıq (lat. Origanum) — bitkilər aləminin dalamazçiçəklilər dəstəsinin dalamazkimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.
| Qaraqınıq | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Cins: Qaraqınıq | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Qaraqınıq dalamazkimilər fəsiləsinə, qaraqınıq cinsinə aiddir. Qaraqınıq bitkisinə xalq arasında qara yarpız və ya kəkotu da deyirlər. Onun boyu 90 sm hündürlüyə qədər qalxa bilir. Qaraqınıq möhkəm kök və budaq sisteminə malikdir. Onun ətri kəklikotunun ətrinə çox bənzəyir. Qaraqınıq otunun gövdəsi düz, yarpaqları kiçik, tünd yaşıl rəngdə, yumurta formasında və yumşaq olur. Qaraqınıq otunun çiçəkləri xırda, qoxulu, bənövşəyi-qırmızı və ya bənövşəyi-çəhrayı rəngdə olur. Onun çiçəkləri budaqların uc hissəsində bitir. qaraqınıq toxumları dörd ədəd olmaqla, qəhvəyi olur və kasacıqda yerləşir. Çiçəklər iyul-avqust aylarında açır, avqust-sentyabr aylarında isə toxumlar əmələ gəlir. Qaraqınıq toxum və vegetasiya yolu ilə çoxalır. Qaraqınıq MDB ölkələrində, Qafqazda, Qərbi və Şərqi Sibirdə,Orta Asiya ölkələrində və Qazağıstanda daha geniş yayılıb. Qaraqınıq kütləvi şəkildə, quru torpaqlarda, meşəlik və düzənlik ərazilərdə bitir. Qaraqınıq az kalorilidir. Ondan dəmlənmiş çayın 100 qramında 27 kKal var. O dietik qida sayılır. 100 qram qaraqınığın tərkibində olan qida dəyəri:
- Zülallar - 1,5 qr
- Yağlar - 0
- Karbohidratlar - 5 qr
- Su - 90 qr
- Kalori - 27 kKal.
Qaraqınığın tərkibində 1% efir yağları, fenol, timol və onların izomer birləşmələri, trisiklik seskviterpen, tanin maddələr, piqmentlər, askorbin turşusu və s. var. Qaraqınığın çiçəklərində 166 mq%, yarpaqlarında 565 mq%, saplaqlarında isə 58 mq% askorbin turşusu var. Qaraqınıq güclü antioksidant təsirə malikdir. Qaraqınıq orqanizmə sakitləşdirici təsir göstərir. Qaraqınıq dəmləməsi mərkəzi sinir sisteminə sakitləşdirici təsir göstərir, mədə-bağırsaq sisteminin işini normallaşdırır, bağırsaqların peristaltikasını yaxşılaşdırır, ödqovucu, iltihab əleyhinə və sidikqovucu təsir göstərir. Qaraqınıqdan hazırlanan preparatları nevrozlar, isteriyalar, yuxusuzluq, epilepsiya, hipertoniya, atereskleroz, klimakterik şikayətlər, mədə-bağırsaq spazmları, xroniki qastritlər, mədə və onikibarmağın yara xəstəliyi, qaraciyər, öd kisəsi xəstəlikləri zamanı təyin edirlər.
Qaraqınığın faydaları
Qaraqınıq otu Avropa ölkələrində ədviyyat kimi tanınır və çox geniş istifadə olunur. Avropada bu ot "oreqano" adlandırılır.
Qaraqınıq otunun bir çox faydalı və müalicəvi xüsusiyyətləri var. Onlardan ən əsası güclü antibakterial xüsusiyyətidir. Sübut olunub ki, oreqanonun tərkibində olan karvakrol maddəsi bir çox mikrob və göbələkləri məhv edir.
Elmi araşdırmalar göstərib ki, qaraqınıq otunun antibakteriaa xüsusiyyətləri hətta bəzi antibiotiklərindən də üstündür. Oreqano hətta ən davamlı mikrob sayılan qızılı stafilokokk məhv edə bilir.
Qaraqınıq otu tibdə qədim zamanlardan istifadə olunur. Bu otun dəmləmələri və efir yağını müxtəlif iltihablar və infeksiyaların müalicəsində (ağız boşluğu, boğaz, böyrək, qadın cinsiyyət orqanlarının iltihabları və s.) öz effektliyini sübut edib.
Öskürək və zökəm zamanı bu otun dəmləməsi ilə inhalyasiyalar edin. Həmçinin dəmləməni öskürək və bronxit zamanı daxilə də qəbul etmək olar. Oreqano immun sistemi üçün də çox faydalıdır. Soyuq fəsillərdə oreqano ilə çay yaxşı profilaktik təsir edir, soyuqdəymə və qripp infeksiyalarının riskini artırır.
Qaraqınıq otu qədimdən qadın otu kimi tanınır və müxtəlif qadın xəstəlikləri zamanı istifadə olunurdu. Belə ki, qədim təbiblər bu otu dölsalma (abort) üçün çox geniş istifadə edirdilər. Oreqano qadın cinsiyyət sisteminə olduqca müsbət təsir edir, menstrual dövrünün tənzimlənməsinə kömək edir, menstrual ağrıları azaldır, klimaks zamanı qadının vəziyyətini yaxşılaşdırır.
Qaraqınıq otu güclü xərçəng əleyhinə xüsusiyyətlərlə tanınır. Araşdırmalar göstərib ki, otun tərkibində olan bəzi bioloji aktiv maddələr xərçəng hüceyrələrin çoxalmasını ləngidir, onların məhv olmasını sürətləndirir.
Oreqano mədə-bağırsaq sisteminə antiseptik təsir edir, mikrobları və qurdları öldürür, həzm proseslərinə müsbət təsir edir.
Qaraqınıq otu ürək-damar və sinir sistemləri üçün də faydalıdır - sakitləşdirir, ürək ritmini tənzimləyir, təzyiqi normallaşdırır.
Oreqanonu müxtəlf salatlar, suplar, pizza və s. kimi qidalara əlavə etmək, adi göyərti kimi yemək olar.
Xalq təbabətində istifadəsi
Xalq təbabətində qaraqınıq otundan raxit, qızılca, qaşınma, yaralanma və digər müxtəlif dəri xəstəlikləri zamanı vannalar, kompreslər tətbiq edilir.
Soyuqlama və baş ağrıları zamanı qaraqınıq çiçəklərini iyləmək xəstəliyin əlamətlərini azaldır.
Qaraqınıq dəmlənmiş su ilə saçları yuduqda saçlar kəpəkdən xilas olur və tökülmənin qarşısı alınır.
Qaraqınıq otundan şampunların, sabunların hazırlanmasında geniş istifadə edilir.
Qaraqınıq bal verən bitkidir. O dekorativ bitki sayılır və ətrindən bir çox parfümeriya vasitələrinin hazırlanmasında istifadə edilir.
Bolqarıstanda qaraqınıq bitkisinin, çiçəklənən zaman torpaqda qalan hissəsini yığıb, fitoterapiyada istifadə edirlər. Qaraqınıq kökü mədə-bağırsaq spazmlarında, əsəbləşmə zamanı, aybaşı ağrılarında, cinsi oyanmaları sakitləşdirmək, sarılıq və qaraciyər xəstəlikləri zamanı istifadə edilir. Ondan tünd və isti dəmlənmiş çay orqanizmə tərlədici təsir göstərir. Qaraqınıq dəmləməsi ilə vanna etdikdə ekzema, dəri yaraları qısa müddətdə sağalır. Bunun üçün 100 qram quru qaraqınıq otunu 2 litr suda qaynadıb vannadakı suya əlavə eləmək lazımdır.
Bronxitlər, pnevmoniyalar, bronxhektaziyalar, bronxial astmalar zamanı qaraqınıq dəmləməsi tərlədici, bəlğəmgətirici, öskürəkkəsici təsir göstərir. Bunun üçün 2 xörək qaşığı xırdalanmış qaraqınıq otunu 2 stəkan qaynar suda dəmləyib, 3 hissəyə bölərək yeməkdən əvvəl gündə 3 dəfə içmək lazımdır. Epilepsiya xəstəliyi zamanı 3 il müddətinə fasilələrlə qaraqınıq dəmləməsi içmək məsləhət görülür. Bu zaman 2 xörək qaşığı qaraqınıq otunu yarım stəkan qaynar suda 2-3 saat dəmləyib içmək lazımdır.
Qaraqınıq otunun zərərli xüsusiyyətləri
Hamiləlik zamanı qaraqınıq dəmləməsi içmək məsləhət görülmür. O uşaqlıq duvarında spazmların əmələ gəlməsinə səbəb ola bilir. Bu isə uşaqsalmaya səbəb ola bilər. Həddindən çox qaraqınıq dəmləməsi içmək kişilərdə cinsi zəifliyin meydana çıxnasına səbəb ola bilir. Mədə turşuluğunun çox olduğu zamanlarda və mədə-bağırsaq yaraları zamanı qaraqınıq dəmləməsi xəstəliklərin əlamətlərini artıra bilir. Yüksək təzyiqdən əziyyət çəkənlərə qaraqınıq yağı qəbul eləmək və ya iyləmək məsləhət görülmür.
Növləri
Bu cinsə 20-yə yaxın növ daxil olmasına baxmayaraq, yarımnöv və növ müxtəlifliyi ilə birlikdə cinsə 50 takson aiddir.
Təbabətdə istifadəsi
- Adi qaraqınıq revmatizmi zamanı oynaqların şişkinliklərində, podaqrada, amonoreyyada, ekzema, dəri səpkiləri və müxtəlif yaralanmalarda istifadə edilir.
- Soyuqdəyməd, vərəm, mədə-bağırsaq və tənəffüs orqanlarının xəstəliklərində də təyin edilir.
- Yüngül yuxugətirici xassəyə malik olduğundan pisixi fəaliyyət pozğunluqlarında işlədilir.
- Bitkinin dəmləməsindən dəri xəstəliklərində vanna kompres, islatma kimi istifadə edilir.
- Adi qaraqınığın efir yağından parfümeriyada, sabun və ətirlərin tərkibinə daxil edilir. Qərbi Avropada xüsusən, İtaliya, İspaniya, Amerika və Meksikada ədviyyat kimi əvəzedilməz hesab olunur.
- Özünəməxsus iyinə görə dünyada “Oreqano” adı ilə tanınır. Rusiyada mayaotu ilə birlikdə ev şəraitində pivə hazırlanmasında, salat, sup, farş, sous, kolbasa və digər ərzaq məmulatların hazırlanmasında və uzun müddət saxlanılmasında istifadə edilir.
- Çiçəklənmə fazasında tibbi məqsədlə bu bitkinin çiçəkləri və 20 sm uzunluğunda gövdəsi toplanılır. Çardaq və ya quruducu şkafda 40oC temperaturda qurudulur. Xammalın saxlanma müddəti 2 ildir.
İstinadlar
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qaraqiniq lat Origanum bitkiler aleminin dalamazcicekliler destesinin dalamazkimiler fesilesine aid bitki cinsi QaraqiniqElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad Klad Klad Klad AsteridsKlad Deste DalamazciceklilerFesile DalamazkimilerYarimfesile NepetoideaeTriba MentheaeCins QaraqiniqBeynelxalq elmi adiOriganum L 1753Sekil axtarisiITIS 32630NCBI 39174EOL 61217 Qaraqiniq dalamazkimiler fesilesine qaraqiniq cinsine aiddir Qaraqiniq bitkisine xalq arasinda qara yarpiz ve ya kekotu da deyirler Onun boyu 90 sm hundurluye qeder qalxa bilir Qaraqiniq mohkem kok ve budaq sistemine malikdir Onun etri keklikotunun etrine cox benzeyir Qaraqiniq otunun govdesi duz yarpaqlari kicik tund yasil rengde yumurta formasinda ve yumsaq olur Qaraqiniq otunun cicekleri xirda qoxulu benovseyi qirmizi ve ya benovseyi cehrayi rengde olur Onun cicekleri budaqlarin uc hissesinde bitir qaraqiniq toxumlari dord eded olmaqla qehveyi olur ve kasaciqda yerlesir Cicekler iyul avqust aylarinda acir avqust sentyabr aylarinda ise toxumlar emele gelir Qaraqiniq toxum ve vegetasiya yolu ile coxalir Qaraqiniq MDB olkelerinde Qafqazda Qerbi ve Serqi Sibirde Orta Asiya olkelerinde ve Qazagistanda daha genis yayilib Qaraqiniq kutlevi sekilde quru torpaqlarda meselik ve duzenlik erazilerde bitir Qaraqiniq az kalorilidir Ondan demlenmis cayin 100 qraminda 27 kKal var O dietik qida sayilir 100 qram qaraqinigin terkibinde olan qida deyeri Zulallar 1 5 qr Yaglar 0 Karbohidratlar 5 qr Su 90 qr Kalori 27 kKal Qaraqinigin terkibinde 1 efir yaglari fenol timol ve onlarin izomer birlesmeleri trisiklik seskviterpen tanin maddeler piqmentler askorbin tursusu ve s var Qaraqinigin ciceklerinde 166 mq yarpaqlarinda 565 mq saplaqlarinda ise 58 mq askorbin tursusu var Qaraqiniq guclu antioksidant tesire malikdir Qaraqiniq orqanizme sakitlesdirici tesir gosterir Qaraqiniq demlemesi merkezi sinir sistemine sakitlesdirici tesir gosterir mede bagirsaq sisteminin isini normallasdirir bagirsaqlarin peristaltikasini yaxsilasdirir odqovucu iltihab eleyhine ve sidikqovucu tesir gosterir Qaraqiniqdan hazirlanan preparatlari nevrozlar isteriyalar yuxusuzluq epilepsiya hipertoniya atereskleroz klimakterik sikayetler mede bagirsaq spazmlari xroniki qastritler mede ve onikibarmagin yara xesteliyi qaraciyer od kisesi xestelikleri zamani teyin edirler Qaraqinigin faydalariQaraqiniq otu Avropa olkelerinde edviyyat kimi taninir ve cox genis istifade olunur Avropada bu ot oreqano adlandirilir Qaraqiniq otunun bir cox faydali ve mualicevi xususiyyetleri var Onlardan en esasi guclu antibakterial xususiyyetidir Subut olunub ki oreqanonun terkibinde olan karvakrol maddesi bir cox mikrob ve gobelekleri mehv edir Elmi arasdirmalar gosterib ki qaraqiniq otunun antibakteriaa xususiyyetleri hetta bezi antibiotiklerinden de ustundur Oreqano hetta en davamli mikrob sayilan qizili stafilokokk mehv ede bilir Qaraqiniq otu tibde qedim zamanlardan istifade olunur Bu otun demlemeleri ve efir yagini muxtelif iltihablar ve infeksiyalarin mualicesinde agiz boslugu bogaz boyrek qadin cinsiyyet orqanlarinin iltihablari ve s oz effektliyini subut edib Oskurek ve zokem zamani bu otun demlemesi ile inhalyasiyalar edin Hemcinin demlemeni oskurek ve bronxit zamani daxile de qebul etmek olar Oreqano immun sistemi ucun de cox faydalidir Soyuq fesillerde oreqano ile cay yaxsi profilaktik tesir edir soyuqdeyme ve qripp infeksiyalarinin riskini artirir Qaraqiniq otu qedimden qadin otu kimi taninir ve muxtelif qadin xestelikleri zamani istifade olunurdu Bele ki qedim tebibler bu otu dolsalma abort ucun cox genis istifade edirdiler Oreqano qadin cinsiyyet sistemine olduqca musbet tesir edir menstrual dovrunun tenzimlenmesine komek edir menstrual agrilari azaldir klimaks zamani qadinin veziyyetini yaxsilasdirir Qaraqiniq otu guclu xerceng eleyhine xususiyyetlerle taninir Arasdirmalar gosterib ki otun terkibinde olan bezi bioloji aktiv maddeler xerceng huceyrelerin coxalmasini lengidir onlarin mehv olmasini suretlendirir Oreqano mede bagirsaq sistemine antiseptik tesir edir mikroblari ve qurdlari oldurur hezm proseslerine musbet tesir edir Qaraqiniq otu urek damar ve sinir sistemleri ucun de faydalidir sakitlesdirir urek ritmini tenzimleyir tezyiqi normallasdirir Oreqanonu muxtelf salatlar suplar pizza ve s kimi qidalara elave etmek adi goyerti kimi yemek olar Xalq tebabetinde istifadesiXalq tebabetinde qaraqiniq otundan raxit qizilca qasinma yaralanma ve diger muxtelif deri xestelikleri zamani vannalar kompresler tetbiq edilir Soyuqlama ve bas agrilari zamani qaraqiniq ciceklerini iylemek xesteliyin elametlerini azaldir Qaraqiniq demlenmis su ile saclari yuduqda saclar kepekden xilas olur ve tokulmenin qarsisi alinir Qaraqiniq otundan sampunlarin sabunlarin hazirlanmasinda genis istifade edilir Qaraqiniq bal veren bitkidir O dekorativ bitki sayilir ve etrinden bir cox parfumeriya vasitelerinin hazirlanmasinda istifade edilir Bolqaristanda qaraqiniq bitkisinin ciceklenen zaman torpaqda qalan hissesini yigib fitoterapiyada istifade edirler Qaraqiniq koku mede bagirsaq spazmlarinda eseblesme zamani aybasi agrilarinda cinsi oyanmalari sakitlesdirmek sariliq ve qaraciyer xestelikleri zamani istifade edilir Ondan tund ve isti demlenmis cay orqanizme terledici tesir gosterir Qaraqiniq demlemesi ile vanna etdikde ekzema deri yaralari qisa muddetde sagalir Bunun ucun 100 qram quru qaraqiniq otunu 2 litr suda qaynadib vannadaki suya elave elemek lazimdir Bronxitler pnevmoniyalar bronxhektaziyalar bronxial astmalar zamani qaraqiniq demlemesi terledici belgemgetirici oskurekkesici tesir gosterir Bunun ucun 2 xorek qasigi xirdalanmis qaraqiniq otunu 2 stekan qaynar suda demleyib 3 hisseye bolerek yemekden evvel gunde 3 defe icmek lazimdir Epilepsiya xesteliyi zamani 3 il muddetine fasilelerle qaraqiniq demlemesi icmek meslehet gorulur Bu zaman 2 xorek qasigi qaraqiniq otunu yarim stekan qaynar suda 2 3 saat demleyib icmek lazimdir Qaraqiniq otunun zererli xususiyyetleriHamilelik zamani qaraqiniq demlemesi icmek meslehet gorulmur O usaqliq duvarinda spazmlarin emele gelmesine sebeb ola bilir Bu ise usaqsalmaya sebeb ola biler Heddinden cox qaraqiniq demlemesi icmek kisilerde cinsi zeifliyin meydana cixnasina sebeb ola bilir Mede tursulugunun cox oldugu zamanlarda ve mede bagirsaq yaralari zamani qaraqiniq demlemesi xesteliklerin elametlerini artira bilir Yuksek tezyiqden eziyyet cekenlere qaraqiniq yagi qebul elemek ve ya iylemek meslehet gorulmur NovleriBu cinse 20 ye yaxin nov daxil olmasina baxmayaraq yarimnov ve nov muxtelifliyi ile birlikde cinse 50 takson aiddir amp Juss Benth Benth amp L amp Desf amp L Link amp ex Origanum majorana L Benth amp amp L amp amp L L amp amp Link Greuter amp Origanum vulgare L Adi qaraqiniqTebabetde istifadesiAdi qaraqiniq revmatizmi zamani oynaqlarin siskinliklerinde podaqrada amonoreyyada ekzema deri sepkileri ve muxtelif yaralanmalarda istifade edilir Soyuqdeymed verem mede bagirsaq ve teneffus orqanlarinin xesteliklerinde de teyin edilir Yungul yuxugetirici xasseye malik oldugundan pisixi fealiyyet pozgunluqlarinda isledilir Bitkinin demlemesinden deri xesteliklerinde vanna kompres islatma kimi istifade edilir Adi qaraqinigin efir yagindan parfumeriyada sabun ve etirlerin terkibine daxil edilir Qerbi Avropada xususen Italiya Ispaniya Amerika ve Meksikada edviyyat kimi evezedilmez hesab olunur Ozunemexsus iyine gore dunyada Oreqano adi ile taninir Rusiyada mayaotu ile birlikde ev seraitinde pive hazirlanmasinda salat sup fars sous kolbasa ve diger erzaq memulatlarin hazirlanmasinda ve uzun muddet saxlanilmasinda istifade edilir Ciceklenme fazasinda tibbi meqsedle bu bitkinin cicekleri ve 20 sm uzunlugunda govdesi toplanilir Cardaq ve ya quruducu skafda 40oC temperaturda qurudulur Xammalin saxlanma muddeti 2 ildir IstinadlarLinney K Genera plantarum eorumque characteres naturales secundum numerum figuram situm amp proportionem omnium fructificationis partium 5 Stokholm 1754 S 256 doi 10 5962 BHL TITLE 746 Linnaei C Species Plantarum lat Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas 1753 C 2 S 588 Hemcinin bax