Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
OSI Modeli (Açıq Sistemlərin Etalon modeli, ing. Open Systems Interconnection Basic Reference Model, 1978-ci il) — xəyali bir şəbəkə modeli. Yəni, heç bir yerdə OSI proqramı və ya OSI təchizatı deyilən bir şey görmək mümkün deyil. Ancaq proqram və təchizat istehsalçıları bu modeldə təsvir olunan qaydalar çərçivəsində malları istehsal edirlər və satışda olan mallar buna görə bir-biri ilə uyğunlaşa bilirlər.
OSI modeli aparatların iş funksiyasını anlamaq və açıqlamaq üçün istifadə olunur. Məsələn, hab cihazlar gələn məlumatı sadəcə müəyyən elektrik siqnalları şəklində görən və bu siqnalları çoxaldıb, digər portlarına göndərən bir cihazdır. Bu hab-ların fiziki (1-ci lay) layda çalışan cihazlar olduğunu göstərir. Ancaq switch (sviç) adlanan cihazlar iki layda çalışırlar. Çünki 2-ci layda təsvir olunan MAC adresləri anlaya bilirlər və bir portdan gələn məlumat paketini(yenə elektrik siqnalları halında) sadəcə lazım olan porta (o portdakı kompüterin MAC adresini bildiyi üçün) yollaya bilirlər.
Yönləşdiriciləri (router) olan üç layda işləyə bilən cihazlar bir az daha irəli gedib, 3-cü layda məlumat paketinə əlavə olunan IP adres kimi məlumatları da oxuya bilirlər. OSI modelinin ən üst layından yola çıxan xam məlumata (məsələn, A hərfi, bir rəsm, bir səs faylı v.s.) hər layda o layla bağlı bəzi əlavələr olunduqdan sonra bir alt laya ötürülür.
Təbəqələrin arxitekturaları
| Təbəqələr | Protokol məlumat vahidi (PDU) | Funksiyları | ||
|---|---|---|---|---|
| Host təbəqələri | 7 | Məlumat (Data) | Resurs mübadiləsi və ya uzaqdan fayl girişi kimi yüksək səviyyəli protokollar, məsələn HTTP. | |
| 6 | Şəbəkə xidməti və proqram arasında məlumatların tərcüməsi; simvol kodlaşdırması, məlumatların sıxılması və şifrələmə/şifrənin açılması daxil olmaqla. | |||
| 5 | Rabitə seanslarını idarə etmək, yəni iki qovşaq arasında çoxlu geri-irəli ötürmələr şəklində davamlı məlumat mübadiləsi. | |||
| 4 | Seqment, Datagram | Seqmentləşdirmə, təsdiqləmə və multipleksləmə daxil olmaqla, şəbəkədəki nöqtələr arasında məlumat seqmentlərinin etibarlı ötürülməsi. | ||
| Media təbəqələri | 3 | Şəbəkə | Paket | Ünvanlaşdırma, marşrutlaşdırma və trafikə nəzarət daxil olmaqla, çox qovşaqlı şəbəkənin strukturlaşdırılması və idarə edilməsi. |
| 2 | Məlumat bağlantısı | Kadr | Fiziki təbəqə ilə birləşdirilmiş iki qovşaq arasında məlumat çərçivələrinin ötürülməsi. | |
| 1 | Bit, Simvol | Fiziki mühit üzərində xam bit axınlarının ötürülməsi və qəbulu. | ||
Təbəqə 1: Fiziki təbəqə
Fiziki təbəqə şəbəkə interfeysi nəzarətçisi, Ethernet hub və ya şəbəkə açarı və fiziki ötürmə mühiti kimi bir cihaz arasında strukturlaşdırılmamış məlumatın ötürülməsi və qəbulu üçün cavabdehdir. Rəqəmsal bitləri elektrik, radio və ya optik siqnallara çevirir. Təbəqə spesifikasiyası gərginlik səviyyələri, gərginliyin dəyişmə vaxtı, fiziki məlumat sürətləri, maksimum ötürmə məsafələri, modulyasiya sxemi, kanala giriş metodu və fiziki bağlayıcılar kimi xüsusiyyətləri müəyyən edir. Buraya pinlərin düzülüşü, gərginliklər, xətt empedansı daxildir, kabel spesifikasiyası, simsiz cihazlar üçün siqnal vaxtı və tezliyi. Bit sürətinə nəzarət fiziki səviyyədə həyata keçirilir və ötürmə rejimini simpleks (simplex), yarım dupleks (half duplex) və tam dupleks (full duplex) kimi təyin edə bilər. Fiziki təbəqənin komponentləri şəbəkə topologiyası baxımından təsvir edilə bilər. Fiziki təbəqənin spesifikasiyası hər yerdə mövcud olan Bluetooth, Ethernet və USB standartları üçün spesifikasiyalara daxildir. Daha az tanınan fiziki təbəqə spesifikasiyasına misal CAN (CAN bus) standartı üçün ola bilər.
Təbəqə 2: Məlumat bağlantısı təbəqəsi
Məlumat bağlantısı səviyyəsi node-to-node məlumat ötürülməsini təmin edir- iki birbaşa əlaqəli qovşaq arasında əlaqə. Fiziki təbəqədə baş verə biləcək səhvləri aşkar edir və bəlkə də düzəldir. O, iki fiziki bağlı cihaz arasında əlaqə yaratmaq və dayandırmaq üçün protokolu müəyyən edir. O, həmçinin onların arasında axına nəzarət üçün protokolu müəyyən edir.
Ədəbiyyat
- İsmayıl Calallı (Sadıqov), “İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti”, 2017, “Bakı” nəşriyyatı, 996 s.
İstinadlar
- . 2011-02-23 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-11-18.
- ""Windows Şəbəkə Arxitekturası və OSI Modeli"". Microsoft Documentation. İstifadə tarixi: 2020-06-24.
Xarici keçidlər
- Kompüter şəbəkəsi 2011-02-23 at the Wayback Machine
- ITU-T X.200 (the same contents as from ISO)
- Cisco Systems Internetworking Technology Handbook 2015-09-06 at the Wayback Machine
- Osi Model : 7 Layer Of The Network Communication 2016-12-12 at the Wayback Machine
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
OSI Modeli Aciq Sistemlerin Etalon modeli ing Open Systems Interconnection Basic Reference Model 1978 ci il xeyali bir sebeke modeli Yeni hec bir yerde OSI proqrami ve ya OSI techizati deyilen bir sey gormek mumkun deyil Ancaq proqram ve techizat istehsalcilari bu modelde tesvir olunan qaydalar cercivesinde mallari istehsal edirler ve satisda olan mallar buna gore bir biri ile uygunlasa bilirler OSI modeli aparatlarin is funksiyasini anlamaq ve aciqlamaq ucun istifade olunur Meselen hab cihazlar gelen melumati sadece mueyyen elektrik siqnallari seklinde goren ve bu siqnallari coxaldib diger portlarina gonderen bir cihazdir Bu hab larin fiziki 1 ci lay layda calisan cihazlar oldugunu gosterir Ancaq switch svic adlanan cihazlar iki layda calisirlar Cunki 2 ci layda tesvir olunan MAC adresleri anlaya bilirler ve bir portdan gelen melumat paketini yene elektrik siqnallari halinda sadece lazim olan porta o portdaki komputerin MAC adresini bildiyi ucun yollaya bilirler Yonlesdiricileri router olan uc layda isleye bilen cihazlar bir az daha ireli gedib 3 cu layda melumat paketine elave olunan IP adres kimi melumatlari da oxuya bilirler OSI modelinin en ust layindan yola cixan xam melumata meselen A herfi bir resm bir ses fayli v s her layda o layla bagli bezi elaveler olunduqdan sonra bir alt laya oturulur Tebeqelerin arxitekturalariOSI modeli Tebeqeler Protokol melumat vahidi PDU FunksiylariHost tebeqeleri 7 Melumat Data Resurs mubadilesi ve ya uzaqdan fayl girisi kimi yuksek seviyyeli protokollar meselen HTTP 6 Sebeke xidmeti ve proqram arasinda melumatlarin tercumesi simvol kodlasdirmasi melumatlarin sixilmasi ve sifreleme sifrenin acilmasi daxil olmaqla 5 Rabite seanslarini idare etmek yeni iki qovsaq arasinda coxlu geri ireli oturmeler seklinde davamli melumat mubadilesi 4 Seqment Datagram Seqmentlesdirme tesdiqleme ve multipleksleme daxil olmaqla sebekedeki noqteler arasinda melumat seqmentlerinin etibarli oturulmesi Media tebeqeleri 3 Sebeke Paket Unvanlasdirma marsrutlasdirma ve trafike nezaret daxil olmaqla cox qovsaqli sebekenin strukturlasdirilmasi ve idare edilmesi 2 Melumat baglantisi Kadr Fiziki tebeqe ile birlesdirilmis iki qovsaq arasinda melumat cercivelerinin oturulmesi 1 Bit Simvol Fiziki muhit uzerinde xam bit axinlarinin oturulmesi ve qebulu Tebeqe 1 Fiziki tebeqe Fiziki tebeqe sebeke interfeysi nezaretcisi Ethernet hub ve ya sebeke acari ve fiziki oturme muhiti kimi bir cihaz arasinda strukturlasdirilmamis melumatin oturulmesi ve qebulu ucun cavabdehdir Reqemsal bitleri elektrik radio ve ya optik siqnallara cevirir Tebeqe spesifikasiyasi gerginlik seviyyeleri gerginliyin deyisme vaxti fiziki melumat suretleri maksimum oturme mesafeleri modulyasiya sxemi kanala giris metodu ve fiziki baglayicilar kimi xususiyyetleri mueyyen edir Buraya pinlerin duzulusu gerginlikler xett empedansi daxildir kabel spesifikasiyasi simsiz cihazlar ucun siqnal vaxti ve tezliyi Bit suretine nezaret fiziki seviyyede heyata kecirilir ve oturme rejimini simpleks simplex yarim dupleks half duplex ve tam dupleks full duplex kimi teyin ede biler Fiziki tebeqenin komponentleri sebeke topologiyasi baximindan tesvir edile biler Fiziki tebeqenin spesifikasiyasi her yerde movcud olan Bluetooth Ethernet ve USB standartlari ucun spesifikasiyalara daxildir Daha az taninan fiziki tebeqe spesifikasiyasina misal CAN CAN bus standarti ucun ola biler Tebeqe 2 Melumat baglantisi tebeqesi Melumat baglantisi seviyyesi node to node melumat oturulmesini temin edir iki birbasa elaqeli qovsaq arasinda elaqe Fiziki tebeqede bas vere bilecek sehvleri askar edir ve belke de duzeldir O iki fiziki bagli cihaz arasinda elaqe yaratmaq ve dayandirmaq ucun protokolu mueyyen edir O hemcinin onlarin arasinda axina nezaret ucun protokolu mueyyen edir EdebiyyatIsmayil Calalli Sadiqov Informatika terminlerinin izahli lugeti 2017 Baki nesriyyati 996 s Istinadlar 2011 02 23 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2010 11 18 Windows Sebeke Arxitekturasi ve OSI Modeli Microsoft Documentation Istifade tarixi 2020 06 24 Xarici kecidlerKomputer sebekesi 2011 02 23 at the Wayback Machine ITU T X 200 the same contents as from ISO Cisco Systems Internetworking Technology Handbook 2015 09 06 at the Wayback Machine Osi Model 7 Layer Of The Network Communication 2016 12 12 at the Wayback Machine