Oğuz-Həzbani münaqişəsi Rəvvadilər dövləti ərazisində yerləşdirilən, Boğa, Göy Daş, Mənsur və Dana rəhbərliyindəki oğuz türkləri ilə bölgədə yerləşən Həzbanilər arasında baş vermişdir.
Oğuz-Həzbani münaqişəsi | |||
---|---|---|---|
Səlcuq axınları | |||
Yeri | Marağa, Urmiya | ||
Nəticəsi | Urmiya Danaya verildi. | ||
Münaqişə tərəfləri | |||
| |||
Komandan(lar) | |||
| |||
Erkən dövr
Oğuzların Azərbaycana gəlişi Rəvvadi hökmdarı Vəhsudanın (1025–1058) dəvəti ilə olmuşdur. Vəhsudan, ərazidəki digər dövlətləri öz təsiri altına almaq üçün oğuzlarla ittifaq qurmuşdur. Ancaq qısa müddət sonra Vəhsudanla oğuzların ittifaqı dağıldı. Vəhsudanın onlara qarşı hazırladığı xəyanət planı ortaya çıxınca, oğuzlar dostluqlarını pozdular və Rəvvadi mülklərini talan etməyə başladılar. Oğuzlar narazılıqlarını büruzə vermək üçün Marağada bir məscidi də yandırdılar.
Bundan başqa, oğuzlar Həzbaniyye oymağından və xalqından çoxlu insanı qılıncdan keçirdilər. Bu hadisənin əslində Vəhsudanın istəyi ilə meydana gəldiyi haqqında məlumatlar vardır. Zira, Vəhsudan ilə Həzbaniyye oymağı başçısı Əbul-Heyca ibn Rəbibüddövlə bir-birlərinə düşmən idilər.
Ancaq Vəhsudan köhnə düşmənlərini zəiflətdikdən sonra oğuzların böyük bir siyasi və əsgəri güc kimi ortaya çıxmasından narazıydı. Bu məqsədlə Əbul-Heyca ilə ittifaq qurdu və oğuzlara qarşı düşmənçiliyini açıq şəkildə büruzə verdi. Bu vəziyyət qarşısında xeyli güclənən Vəhsudanla müharibə edə bilməyəcəklərini başa düşən oğuzlar Azərbaycanı tərk edib İraq tərəfinə getdilər.
Ancaq oğuz sərkərdəsi Dananın əmrindəki oğuz birlikləri Vəhsudanla qurduqları yaxşı münasibətlər sayəsində Urmiyaya yerləşdilər. Vəhsudan, Dananın qohumlarından bir qızla evləndi və oğuzları, xüsusilə də bu ərazilərdəki bəylərin gözünü qorxutmaq üçün Urmiyaya yerləşdirdi. Bu oğuz türkmənlərin Azərbaycanda ilk məskunlaşmasıdır.
1038-ci ildən sonra
1038-ci ildə Dananın idarəsində Urmiyada məskunlaşan oğuzlar Ərməniyyə ərazisində məskunlaşmış yerli əhaliyə hücum etdilər. Cərəyan edən hadisələrin sonunda oğuzlar əsir və qənimətlərlə geri dönmüşdür. Oğuzların bu zəfərinin arxasından Urmiyə ətrafında mövcud olan Həzbanilər sülaləsinə qarşı müharibə etdikləri məlumdur. Xüsusilə Vəhsudanın xahişi ilə bu əraziyə yerləşən Dananın qüvvətləri Həzbani Əbul-Heyceya gözdağı verirdilər. Oğuzların rahat hərəkəti və istədiklərini etmələri Əbul-Heycanı çox əsəbiləşdirmişdir. Buna görə, bütün gücünü yığıb onlarla vuruşmağa başladı. Bunun nəticəsində oğuzlar buradakı Həzbani idarəsindəki kəndlərə hücum etdilər. Talan və çoxlu insanın öldürülməsi Həzbanilərin geri çəkilməsinə səbəb oldu. F. Sumər haqlı olaraq, Vəhsudanın qız qohumluğu əvəzində başlıq pulu olaraq Urmiyəni Danaya dirlik payı verdiyini qeyd etməsi bu hadisələrlə əlaqədardır.
İstinadlar
- Əkbər N. Nəcəf. Səlcuqlu dövlətləri və atabəyləri tarixi (Oğuzların ortaya çıxmasından — XIV əsrə qədər). Bakı: Qanun, 2010.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Oguz Hezbani munaqisesi Revvadiler dovleti erazisinde yerlesdirilen Boga Goy Das Mensur ve Dana rehberliyindeki oguz turkleri ile bolgede yerlesen Hezbaniler arasinda bas vermisdir Oguz Hezbani munaqisesiSelcuq axinlariYeri Maraga UrmiyaNeticesi Urmiya Danaya verildi Munaqise terefleriOguz turkleri Revvadiler sulalesi bezi menbelere gore HezbanilerKomandan lar Dana Ebu Mensur Vehsudan bezi menbelere gore ilk doyuslerde Boga Goy Das Mensur Ebul Heyca ibn RebibuddovleErken dovrOguzlarin Azerbaycana gelisi Revvadi hokmdari Vehsudanin 1025 1058 deveti ile olmusdur Vehsudan erazideki diger dovletleri oz tesiri altina almaq ucun oguzlarla ittifaq qurmusdur Ancaq qisa muddet sonra Vehsudanla oguzlarin ittifaqi dagildi Vehsudanin onlara qarsi hazirladigi xeyanet plani ortaya cixinca oguzlar dostluqlarini pozdular ve Revvadi mulklerini talan etmeye basladilar Oguzlar naraziliqlarini buruze vermek ucun Maragada bir mescidi de yandirdilar Bundan basqa oguzlar Hezbaniyye oymagindan ve xalqindan coxlu insani qilincdan kecirdiler Bu hadisenin eslinde Vehsudanin isteyi ile meydana geldiyi haqqinda melumatlar vardir Zira Vehsudan ile Hezbaniyye oymagi bascisi Ebul Heyca ibn Rebibuddovle bir birlerine dusmen idiler Ancaq Vehsudan kohne dusmenlerini zeifletdikden sonra oguzlarin boyuk bir siyasi ve esgeri guc kimi ortaya cixmasindan naraziydi Bu meqsedle Ebul Heyca ile ittifaq qurdu ve oguzlara qarsi dusmenciliyini aciq sekilde buruze verdi Bu veziyyet qarsisinda xeyli guclenen Vehsudanla muharibe ede bilmeyeceklerini basa dusen oguzlar Azerbaycani terk edib Iraq terefine getdiler Ancaq oguz serkerdesi Dananin emrindeki oguz birlikleri Vehsudanla qurduqlari yaxsi munasibetler sayesinde Urmiyaya yerlesdiler Vehsudan Dananin qohumlarindan bir qizla evlendi ve oguzlari xususile de bu erazilerdeki beylerin gozunu qorxutmaq ucun Urmiyaya yerlesdirdi Bu oguz turkmenlerin Azerbaycanda ilk meskunlasmasidir 1038 ci ilden sonra1038 ci ilde Dananin idaresinde Urmiyada meskunlasan oguzlar Ermeniyye erazisinde meskunlasmis yerli ehaliye hucum etdiler Cereyan eden hadiselerin sonunda oguzlar esir ve qenimetlerle geri donmusdur Oguzlarin bu zeferinin arxasindan Urmiye etrafinda movcud olan Hezbaniler sulalesine qarsi muharibe etdikleri melumdur Xususile Vehsudanin xahisi ile bu eraziye yerlesen Dananin quvvetleri Hezbani Ebul Heyceya gozdagi verirdiler Oguzlarin rahat hereketi ve istediklerini etmeleri Ebul Heycani cox esebilesdirmisdir Buna gore butun gucunu yigib onlarla vurusmaga basladi Bunun neticesinde oguzlar buradaki Hezbani idaresindeki kendlere hucum etdiler Talan ve coxlu insanin oldurulmesi Hezbanilerin geri cekilmesine sebeb oldu F Sumer haqli olaraq Vehsudanin qiz qohumlugu evezinde basliq pulu olaraq Urmiyeni Danaya dirlik payi verdiyini qeyd etmesi bu hadiselerle elaqedardir IstinadlarEkber N Necef Selcuqlu dovletleri ve atabeyleri tarixi Oguzlarin ortaya cixmasindan XIV esre qeder Baki Qanun 2010