Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Noxud mənənəsi-(lat. Acyrthosiphon pisum) — buğumayaqlılar tipinin bərabərqanadlılar dəstəsinin mənənələr fəsiləsinə aid olan növ.
| Noxud mənənəsi | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Aləm: Yarımaləm: Klad: Klad: Ranqsız: Tipüstü: Ranqsız: Ranqsız: Tip: ???: Noxud mənənəsi | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
| ||||||||||
Xarici quruluşu
Noxud mənənəsi bütün mənənələr içərisində ən iri növdür. Qanadsız bakirə dişi fərdlərin bədəni 4–4,5 mm-dir. Yayıla bilən dişi fərdlərin bədənləri isə 5 mm uzunluğundadır. Dişilərin bədəni yaşıl, gözləri isə qırmızı-qonurdur. Bunların bığcıqları bir cüt alın şişkinlikləri üzərində yerləşir və bədəndən xeyli uzundur. Şirə borucuqları uzun, quyruqcuğu isə ağımtıldır. Qanadlarında olan xarici damarlar və gözcüklər yaşıl rənglidir. Noxud mənənəsinin yumurtası əvvəlcə göy-yaşıl, sonra isə qara rəngdə olur.
Həyat tərzi
Noxud mənənəsinin payızda çoxillik paxlalı bitkilər üzərinə qoyduğu yumurtaları orada qışlayıb, aprel ayının axırları, mayın əvvəllərindən başlayaraq qışlayan yumurtalardan dişi sürfələr çıxmağa başlayır. Yazdan başlamış payıza qədər noxud mənənəsi bakirə yolla çoxalır. Hər bir bakirə dişi 50–100 yumurta qoyur. Yay nəsillərinin birində qanadlı-yayılan dişilər əmələ gəlir. Bunlar uçaraq birillik dənli paxlalı bitkiləri yoluxdurur və orada da bakirə yolla çoxalır. İyul-avqust aylarında havaların qızması və bitki toxumlarının iriləşib bərkiməsi (qida üçün nisbətən yararsız olması) nəticəsində mənənənin inkişafı və çoxalmasında durğunluq yaranır və onun miqdarı sürətlə azalır. Bu zaman əlverişsiz şərait nəticəsində yeni qanadlı dişi formalar əmələ gəlir ki, bunlar da uçaraq çoxillik paxlalı bitkiləri yoluxdurur. Noxud mənənəsinin bir nəslinin inkişafı hava şəraitindən asılı olaraq 10–15 günə başa çatır və beləliklə, vegetasiya ərzində 10-dan çox nəsil verə bilir.
Payızda çoxillik paxlalı bitkilər üzərində qidalanan bakirə dişilərdən cinsiyyəti davam etdirən dişilər əmələ gəlməyə başlayır. Bu dişilər erkək və dişi sürfələr doğmaq qabiliyyətinə malikdir. Doğulmuş sürfələr yetkin hala keçdikdən sonra cütləşir və bundan sonra mayalanmış sürfələr qışlayır. Noxud mənənəsinin çoxalma və inkişafında mühitin abiotiki amillərinin böyük rolu vardır. Normal temperaturlu və rütubətli havalar zərərvericinin kütləvi çoxalması üçün əlverişlidir. Aşağı temperatur və quraqlıq, eləcə də həddindən artıq rütubətli və yağışlı havalar bu həşəratın inkişafına mənfi təsir edir. Leysan yağışlar mənənəni bitkilərin üzərindən yuyub, yerə tökür və əksər halda bitkinin tamamilə təmizlənməsinə səbəb olur.
Yayılması
Bu mənənə Azərbaycanın bütün rayonlarında geniş yayılmışdır
Şəkillər
İstinadlar
- Integrated Taxonomic Information System (ing.). 1996.
- S. R. Məmmədova, B. B. Xəlilov. Kənd təsərrüfatı entomologiyası. 1986, səh 186.
Ədəbiyyat
- S. R. Məmmədova, B. B. Xəlilov. Kənd təsərrüfatı entomologiyası. 1986, səh 186.
Xarici keçidlər
- Acyrthosiphon pisum
- Naxçıvan Muxtar Respublikasında çəyirdəkli meyvə ağaclarına zərər verən həşəratlar və onların entomoqafları
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Noxud menenesi lat Acyrthosiphon pisum bugumayaqlilar tipinin beraberqanadlilar destesinin meneneler fesilesine aid olan nov Noxud menenesiElmi tesnifatDomen EukariotlarRanqsiz AmorpheaRanqsiz Ranqsiz Ranqsiz Ranqsiz FilozoaAlem HeyvanlarYarimalem EumetazoylarKlad Klad IkitereflisimmetriyalilarKlad Ranqsiz IlkagizlilarTipustu TuleyenlerRanqsiz PanarthropodaRanqsiz Tip Bugumayaqlilar Noxud menenesiBeynelxalq elmi adiAcyrthosiphon pisum Moses Harris 1776Sekil axtarisiITIS 200572NCBI 7029EOL 588004Xarici qurulusuNoxud menenesi butun meneneler icerisinde en iri novdur Qanadsiz bakire disi ferdlerin bedeni 4 4 5 mm dir Yayila bilen disi ferdlerin bedenleri ise 5 mm uzunlugundadir Disilerin bedeni yasil gozleri ise qirmizi qonurdur Bunlarin bigciqlari bir cut alin siskinlikleri uzerinde yerlesir ve bedenden xeyli uzundur Sire borucuqlari uzun quyruqcugu ise agimtildir Qanadlarinda olan xarici damarlar ve gozcukler yasil renglidir Noxud menenesinin yumurtasi evvelce goy yasil sonra ise qara rengde olur Heyat terziNoxud menenesinin payizda coxillik paxlali bitkiler uzerine qoydugu yumurtalari orada qislayib aprel ayinin axirlari mayin evvellerinden baslayaraq qislayan yumurtalardan disi surfeler cixmaga baslayir Yazdan baslamis payiza qeder noxud menenesi bakire yolla coxalir Her bir bakire disi 50 100 yumurta qoyur Yay nesillerinin birinde qanadli yayilan disiler emele gelir Bunlar ucaraq birillik denli paxlali bitkileri yoluxdurur ve orada da bakire yolla coxalir Iyul avqust aylarinda havalarin qizmasi ve bitki toxumlarinin irilesib berkimesi qida ucun nisbeten yararsiz olmasi neticesinde menenenin inkisafi ve coxalmasinda durgunluq yaranir ve onun miqdari suretle azalir Bu zaman elverissiz serait neticesinde yeni qanadli disi formalar emele gelir ki bunlar da ucaraq coxillik paxlali bitkileri yoluxdurur Noxud menenesinin bir neslinin inkisafi hava seraitinden asili olaraq 10 15 gune basa catir ve belelikle vegetasiya erzinde 10 dan cox nesil vere bilir Payizda coxillik paxlali bitkiler uzerinde qidalanan bakire disilerden cinsiyyeti davam etdiren disiler emele gelmeye baslayir Bu disiler erkek ve disi surfeler dogmaq qabiliyyetine malikdir Dogulmus surfeler yetkin hala kecdikden sonra cutlesir ve bundan sonra mayalanmis surfeler qislayir Noxud menenesinin coxalma ve inkisafinda muhitin abiotiki amillerinin boyuk rolu vardir Normal temperaturlu ve rutubetli havalar zerervericinin kutlevi coxalmasi ucun elverislidir Asagi temperatur ve quraqliq elece de heddinden artiq rutubetli ve yagisli havalar bu heseratin inkisafina menfi tesir edir Leysan yagislar meneneni bitkilerin uzerinden yuyub yere tokur ve ekser halda bitkinin tamamile temizlenmesine sebeb olur YayilmasiBu menene Azerbaycanin butun rayonlarinda genis yayilmisdirSekillerIstinadlarIntegrated Taxonomic Information System ing 1996 S R Memmedova B B Xelilov Kend teserrufati entomologiyasi 1986 seh 186 EdebiyyatS R Memmedova B B Xelilov Kend teserrufati entomologiyasi 1986 seh 186 Xarici kecidlerAcyrthosiphon pisum Naxcivan Muxtar Respublikasinda ceyirdekli meyve agaclarina zerer veren heseratlar ve onlarin entomoqaflari