Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Nikolay İvanoviç Piroqov (13 (25) noyabr 1810, Moskva – 23 noyabr (5 dekabr) 1881, Vinnitsa, Rusiya imperiyası) — rus cərrah.
| Nikolay Piroqov | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | 13 (25) noyabr 1810 |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 23 noyabr (5 dekabr) 1881 (71 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | xərçəng xəstəliyi |
| Dəfn yeri | |
| Elm sahəsi | tibb |
| Elmi dərəcələri |
|
| İş yerləri |
|
| Təhsili |
|
| Elmi rəhbəri | İvan Moyer[d] |
| Üzvlüyü |
|
| Mükafatları |      |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Nikolay Piroqov 13 noyabr 1810-cu ildə Moskva şəhərində hərbi xəzinadar, mayor İvan İvanoviç Piroqovun ailəsində doğulmuşdur. 14 yaşında Piroqov Moskva universitetinin tibb fakültəsinə qəbul olunur. Orada o, rus həkimləri və anatomlarının məktəbini yaratmış E.O.Muxinin (1766-1850) ən yaxşı tələbəsi olur. 18 yaşında Piroqov öz müəlliminin tövsiyəsi ilə Moskva universitetinin diplomunu alır və təhsilini davam etdirmək üçün Derptə (Tartu) professor institutuna göndərilir. O zaman bu universitet Rusiyada ən yaxşı universitet hesab olunurdu. Burada, cərrahiyyə klinikasında Piroqov beş il işləyir, iyirmi altı yaşında ikən müvəffəqiyyətlə doktorluq dissertasiyasını müdafiə edir və Derpt Universitetinin (indiki Tartu Universiteti) professoru seçilir.
Bu müddətdə o, anatomiyaya böyük diqqət yetirirdi. Meyidləri dondurmaqla mişarlama üsulundan N.İ.Piroqov istifadə etməklə o, orqanların üçölçülü qarşılıqlı münasibətini öyrənmişdir. Piroqov özü bunu “buz anatomiyası” adlandırırdı.
“İnsanın dondurulmuş meyidinin üç istiqamətində kəsikləri ilə təsvir olunmuş Topoqrafik anatomiya” kitabının ilk (şəkil 2) və ikinci (şəkil 3) nəşri
Beləliklə, yeni tibbi fənn yarandı – topoqrafik anatomiya. Bir neçə ildən sonra Piroqov “İnsanın dondurulmuş meyidinin üç istiqamətində kəsikləri ilə təsvir olunmuş Topoqrafik anatomiya” (rus. "Топографическая анатомия, иллюстрированная разрезами, проведёнными через замороженное тело человека в трёх направлениях" (т. 1-4, 1851 -1854)) ilk anatomik atlasını nəşr etdirmişdir. Bu kitab cərrah-həkimlər üçün əvəzolunmaz dərslik olmuşdur (ş.2, 3). Bu andan etibarən cərrahlar xəstəyə minimum zədə vurmaqla əməliyyat etmək bacarıqlarını əldə etdilər. Bu atlas və Piroqovun metodikası operativ cərrahiyyənin sonrakı inkişafının əsasını təşkil etmişdir. Bu illərdə Piroqov eləcə də özünün klassik zəhməti olan “Arterial lülələrin və fassiyaların cərrahi anatomiyası” əsərini yazmışdır.
Piroqov deyirdi ki, cərrah antomiya ilə məşğul olmalıdır, belə ki, insan bədəninin anatomiyasını bilmədən cərrahiyyə inkişaf edə bilməz, lakin anatomiyanı bilmək cərrahi texnika ilə uyğunlaşmalıdır.
|
Özü anatomiyanı və cərrahiyyəni bilməklə cərrahiyyə texnikasının virtuozu – mahir ustası idi. Xəstəliklərin kiliniki təzahürlərini bilmək də cərrahiyyə üçün az önəmli deyildir.
Özünün “Cərrahi diaqnostikanın çətinlikləri və cərrah xoşbəxtliyi” əsərində N.İ.Piroqov qeyd etmişdir ki: “Qəza bizi həmişəki kimi izləyir, diaqnostikada əvvəlki kimi kifayət qədər səhvlər olur, bu isə biliklərin mükəmməl olmasından və ya təsadüfi səbəbdən, zəifləmiş diqqətdən irəli gəlir – qədərin nəticəsi isə üzdədir”. N.İ.Piroqov özü təkcə virtuoz cərrah deyildi, o həm də yaxşı diaqnost idi.
“İnsanın dondurulmuş meyidinin üç istiqamətində kəsikləri ilə təsvir olunmuş Topoqrafik anatomiya” atlasından nümunələr 2. N.İ.PİROQOVUN QANUNLARI: 1-Ətraflarda olan damar və sinirlər sıx lifli birləşdirici toxumadan əmələ gəlmiş fassial yatağın içərisində yerləşir.
2-Damar-sinir dəstəsinin yerləşdiyi yataq üçüzlü prizmanı xatırladır,yəni en kəsiyində üçbucaq formasındadır.
3-Üçüzlü prizmatik yatağın əsası yaxınlıqda yerləşən əzələ,yaxud yumşaq toxumalara,zirvəsi isə sümüküstlüyünə və ya oynaq kapsuluna birləşir.
3. N.İ.PİROQOVUN HƏRBİ-SƏHRA CƏRRAHİYYƏSİNDƏKİ ROLU, MƏRHƏLƏLİ MÜALİCƏ VƏ TİBBİ ÇEŞİDLƏMƏ
N.İ.Piroqov ilk dəfə olaraq yaralıların müalicəvi təcridini təmin edən tibbi çeşidləməni aparmışdır. Müahibə dövründə yaralıların aldıqları zədənin ağırlıq dərəcəsinə görə çeşidləmənin vacibliyini dərk edən N.İ.Piroqov deyirdi: ”Müharibədə əsas olan tibb deyil, administrasiyadır”. N.İ.Piroqov təsis etdiyi sistemdə yaralıları 5 əsas kateqoriyaya bölürdü: 1-Ölümcül yaralılar;
2-Həyatı təhlükə altında olan və təxirə salınmaz köməyə ehtiyacı olan yaralılar;
3-Vəziyyəti ağır olan təxirəsalınmaz yaralılar;
4-Üzərində cərrahi əməliyyat aparılacaq yaralılar;
5-Zədəsi yüngül olan xəstələr və ya yarası səthdə olan xəstələr.
N.İ.Piroqov bu dövrdəki səriştələrini 20 bölmədə birləşdirərək “Mənim səhra cərrahiyəmin əsas başlanğıcı (1879)” adlı əsəri vasitəsilə özündən sonrakılara miras qoymuşdur.
N.İ.Piroqovun Hərbi-Səhra Cərrahiyyəsinə 4 böyük əsəri həsr olunmuşdur:
1-“Qafqaza səyahətin tibbi hesabatı”-1849;
2-“Ümumi Hərbi-Səhra Cərrahiyyəsinin başlanğıcı”-1865-1866;
3-“Almaniyada Cəbhə Sanitariya müəssisəsinin yoxlanılması”-1870;
4-“Cəbhə Həkim işi və Bolqarıstanda arxa cəbhə xüsusi kömək komandası”-1879.
4.İNHALYASİON EFİR NARKOZU
N.İ.Piroqov Efir narkozunu hərbi şəraitdə işlədən alim-cərrah olmuşdur.Bu nöqteyi nəzərdən 16 oktyabr 1846 –cı il cərrahiyyə tarixinə qızıl hərflərlə yazılmışdır.Bu tarixdə efir narkozu altında keçən ilk cərrahi əməliyyatda əzələlərin ağrısız boşalması və reflekslərin itməsi müşahidə olundu.Narkoz altındakı xəstə dərin yuxuya getdi və ümumi hissiyatını itirdi.
Efirin yuxuladıcı təsiri el arsında da məlum idi və buna görə də “şirin kupors” adlandırılırdı.Bu hələ 1540-cı ildə Paraselsə də məlum idi.XVIII-ci əsrin sonunda efirin nəfəs yolu ilə alınması ağciyər vərəmi və bağırsaq kolikləri zamanı da tətbiq olunurdu.
N.İ.Piroqov efir narkozunu labarotoriya şəraitində itlər üzərində sonra isə özü,köməkçiləri üzərində və Qafqaz cəbhəsində tətbiq edir. N.İ.Piroqov bu eksperimenti tez müddətdə öz klinikasına gətirir.Onun efir narkozu altındakı əməliyyatları 14 fevral 1847-ci ildə 2-ci hərbi quru qoşunlar hospitalında,sonra 16 fevral Obuxov xəstəxanasında,27 fevral San-Peterburqda gerçəkləşmişdir.
Efir narkozu altında gerçəkləşdirdiyi 50 əməliyyatdan sonra N.İ.Piroqov qərara alır ki,hərbi-səhra cərrahiyyəsində yaralılara cərrahi yardımı döyüş meydanında etsin.Bu vaxt Qafqaz hərbi münaqişələrin daimi səhnəsinə çevrilmişdi. N.İ.Piroqov 1847-ci il 8 iyulda efiri ağrıkəsici dərman kimi işlətmək məqsədilə Qafqaza gedir. Pyatiqorski və Temir-Xan-Şur yolunda N.İ.Piroqov həkimləri esterizasiya ilə tanış edir.
Oqldakı yaralılar düşərgəsində efir buxarı ilə əməliyyatlarından sonra narkozu rektal olaraq istifadə etməyi təklif etmişdir.Bunu üçün N.İ.Piroqov hətta cihaz da düzəltmişdir.
N.İ.Piroqovun klassik əməkləri və onun Avropa həkimləri ilə birgə apardığı tədqiqatlar
5.YARALILARA QADIN QULLUĞU
N.İ.Piroqov ilk dəfə olaraq yaralılara qadın qulluğunu cəbhə rayonlarında tətbiq etdi. N.İ.Piroqov ilk dəfə olaraq “Xəstə və yaralılara tibb bacısı qayğısı üçün Müqqədəs Xaç İcması”-nı təsis etdi. 6. BALDIRIN SÜMÜK-PLASTİK AMPUTASİYASI
Bu cərrahi əməliyyat 1852-ci ildə N.İ.Piroqov tərəfindən təklif olunmuşdur. Onun icrasından sonra ətraf azacıq qısalsa da, protezə ehtiyac qalmır, çünki daban qabarının hesabına təbii dayaq yaradılır.
N.İ.Piroqovun bu əməliyyat zamanı damarlar işlənilərkən daban damarlarının da bağlanıla bilməsi nəticəsində daban qabarının onu əhatə edən yumşaq toxumalarla birlikdə nekroza uğraması,texniki həll nöqteyi-nəzərindən üsulun yeganə çatışmayan cəhətidir.
7. TRAVMATİK ŞOK
N.İ.Piroqovun Krım müharibəsindəki iştirakı onun əsərlərinə təsirsiz ötüşmədi. Bu dövrdə N.İ.Piroqov şokun klassik tərifini vermişdir. O travmatik şokun klinik təsvirini belə vermişdir:”... Əli və yaxud ayağı qoparılmış xəstə sarğı punktunda hərəkətsiz uzanmışdır və onda heç bir emosional reaksiya müşahidə olunmur. Onun bədəni soyuqdur,üzü solğun və meyit kimi baxışı hərəkətsizdir. Nəfəsi çətinliklə hiss olunur. Dəri hissiyyatı yoxdur. Xəstənin bu vəziyyəti dərman qəbulundan sonra keçsə də, bəzən ömrünün sonuna qədər davam edir.
8. ANATOMİK HEYKƏLTƏRAŞLIQ
N.İ.Piroqovun insan bədənin öyrənilməsində buzlu anatomiyadan sonrakı dahiyanə metodu isə Anatomik Heykəltəraşlıq metodudur. N.İ.Piroqov özü bu metoddan meyitlərin doğranılması zamanı istifadə etmişdir. Metodun mahiyyəti isə dondurulmuş meyit təşrih edilərkən insan əzalarının bir qrupunun və ya hər hansı bir üzvünün iskənə vasitəsilə yonularaq əldə olunmasına əsaslanır. Bu metod az hallarda,əsasən tədris məqsədilə istifadə edilir.
9. BUZLU ANATOMİYA
N.İ.Piroqov tərəfindən işlənib hazırlanmış buzlu anatomiyada meyitlər kəsilməzdən əvvəl dondurulurlar. Sonra qatbaqat kəsilib və ya mişarlanıb üzvlərin yerləşməsini, onların birinin digərinə olan münasibətini, ölçü və məsafəsini müəyyənləşdirmək mümkündür. Çünki meyit dondurularkən üzvlərin yerləşməsi nisbətən məhdudlaşdırılır və onların arasında olan məsafə nisbi də olsa dəqiqləşdirilir.
Donmuş meyitlər üzərində disseksiya metodu ilə 3 fərqli müstəvi üzrə kəsiklər apararaq ərsəyə gətirdiyi ölümsüz əsərində («Anatomia topographica sectionibus, per corpus humanum congelatum triplice directione ductis, illustrate») N.İ.Piroqov 216 tablo, 995 şəkil və 800 səhifəlik mətnə yer vermişdir.Bu əsərdə yalnız burun boşluğunu göstərən rəsimlərin sayı 72-ə bərabərdir. 10. PƏNCƏRƏLİ TƏŞRİH
Təşrih olunacaq nahiyənin hüdudları daxilində-proksimal və distal tərəflərdə iki üfuqi kəsik aparılır. Daha sonra isə bu üfüqi kəsiklər arasında onları birləşdirən şaquli kəsik aparılaraq nahiyə pəncərə formasında açılır.
İstifadə olunmuş ədəbiyyat
- L.A.Məmmədov “Ümumi Operativ Cərrahlıq, Ətraflarda Cərrahi Əməliyyatlar”,”Müəllim” nəşriyyat, Bakı-2003
- Островерхов Г.Е., Лубоцкий Д.Н., Бомаш Ю.М. «Оперативная хирургия и топографическая анатомия», Медицина, Москва, 1972г.
- Прохоров А. М. Советский энциклопедический словарь 3-е изд. – М.: Сов. Энциклопедия, 1984 – 1600с., ил.
- Шапошников Ю. Г., Маслов В. И. Военно-полевая хирургия – М.: Медицина, 1986 – 405с., ил.
- Беркутова Л. Н. Учебник военно-полевой хирургии, 2-е изд. – Ленинград, 1973 - 567 с., ил.
- Гостищев В. К. Общая хирургия 3-е изд. – М.: издательская группа ГЭОТАР – Мвдиа, 2005 – 607 с., ил.
- Лубоцкий Д. Н. Основы топографической анатомии - М.: Медгиз, 1953 - 647с., ил.
- Прохоров А. М. Советский энциклопедический словарь 3-е изд. – М.: Сов. Энциклопедия, 1984 – 1600с., ил.
- Шапошников Ю. Г., Маслов В. И. Военно-полевая хирургия – М.: Медицина, 1986 – 405с., ил.
İstinadlar
- Пирогов Николай Иванович // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- "НИКОЛАЙ ПИРОГОВ (rus.)". 2023-08-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-03-10.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Nikolay Ivanovic Piroqov 13 25 noyabr 1810 Moskva 23 noyabr 5 dekabr 1881 Vinnitsa Rusiya imperiyasi rus cerrah Nikolay PiroqovDogum tarixi 13 25 noyabr 1810Dogum yeri Moskva Moskva quberniyasi d Rusiya imperiyasiVefat tarixi 23 noyabr 5 dekabr 1881 71 yasinda Vefat yeri Vinnitsa Rusiya imperiyasiVefat sebebi xerceng xesteliyiDefn yeri VinnitsaElm sahesi tibbElmi dereceleri elmler doktoru 1833 Dorpat Imperator Universiteti d Is yerleri Dorpat Imperator Universiteti d 1836 Imperator Tibbi Cerrahiyye Akademiyasi d 1841 Tehsili Moskva Universitetinin Tibb fakultesi d 1823 1828 Professor Institutu d Humboldt adina Berlin Universiteti 1833 Tartu Universiteti Birinci Moskva Dovlet Tibb UniversitetiElmi rehberi Ivan Moyer d Uzvluyu Leopoldin Alman Milli Elmler Akademiyasi 1856 Peterburq Elmler Akademiyasi 1846 Imperator Tibbi Cerrahiyye Akademiyasi d 1847 Mukafatlari Vikianbarda elaqeli mediafayllarAnadan olmasinin 150 illiyi ile elaqeder buraxilan poct markasiHeyatiNikolay Piroqov 13 noyabr 1810 cu ilde Moskva seherinde herbi xezinadar mayor Ivan Ivanovic Piroqovun ailesinde dogulmusdur 14 yasinda Piroqov Moskva universitetinin tibb fakultesine qebul olunur Orada o rus hekimleri ve anatomlarinin mektebini yaratmis E O Muxinin 1766 1850 en yaxsi telebesi olur 18 yasinda Piroqov oz muelliminin tovsiyesi ile Moskva universitetinin diplomunu alir ve tehsilini davam etdirmek ucun Derpte Tartu professor institutuna gonderilir O zaman bu universitet Rusiyada en yaxsi universitet hesab olunurdu Burada cerrahiyye klinikasinda Piroqov bes il isleyir iyirmi alti yasinda iken muveffeqiyyetle doktorluq dissertasiyasini mudafie edir ve Derpt Universitetinin indiki Tartu Universiteti professoru secilir Bu muddetde o anatomiyaya boyuk diqqet yetirirdi Meyidleri dondurmaqla misarlama usulundan N I Piroqov istifade etmekle o orqanlarin ucolculu qarsiliqli munasibetini oyrenmisdir Piroqov ozu bunu buz anatomiyasi adlandirirdi Insanin dondurulmus meyidinin uc istiqametinde kesikleri ile tesvir olunmus Topoqrafik anatomiya kitabinin ilk sekil 2 ve ikinci sekil 3 nesri Belelikle yeni tibbi fenn yarandi topoqrafik anatomiya Bir nece ilden sonra Piroqov Insanin dondurulmus meyidinin uc istiqametinde kesikleri ile tesvir olunmus Topoqrafik anatomiya rus Topograficheskaya anatomiya illyustrirovannaya razrezami provedyonnymi cherez zamorozhennoe telo cheloveka v tryoh napravleniyah t 1 4 1851 1854 ilk anatomik atlasini nesr etdirmisdir Bu kitab cerrah hekimler ucun evezolunmaz derslik olmusdur s 2 3 Bu andan etibaren cerrahlar xesteye minimum zede vurmaqla emeliyyat etmek bacariqlarini elde etdiler Bu atlas ve Piroqovun metodikasi operativ cerrahiyyenin sonraki inkisafinin esasini teskil etmisdir Bu illerde Piroqov elece de ozunun klassik zehmeti olan Arterial lulelerin ve fassiyalarin cerrahi anatomiyasi eserini yazmisdir Piroqov deyirdi ki cerrah antomiya ile mesgul olmalidir bele ki insan bedeninin anatomiyasini bilmeden cerrahiyye inkisaf ede bilmez lakin anatomiyani bilmek cerrahi texnika ile uygunlasmalidir cerrahiyyesiz tibb anatomiyasiz ise cerrahiyye yoxdur Orijinal metn rus net mediciny bez hirurgii i net hirurgii bez anatomii Nikolay Piroqov Ozu anatomiyani ve cerrahiyyeni bilmekle cerrahiyye texnikasinin virtuozu mahir ustasi idi Xesteliklerin kiliniki tezahurlerini bilmek de cerrahiyye ucun az onemli deyildir Ozunun Cerrahi diaqnostikanin cetinlikleri ve cerrah xosbextliyi eserinde N I Piroqov qeyd etmisdir ki Qeza bizi hemiseki kimi izleyir diaqnostikada evvelki kimi kifayet qeder sehvler olur bu ise biliklerin mukemmel olmasindan ve ya tesadufi sebebden zeiflemis diqqetden ireli gelir qederin neticesi ise uzdedir N I Piroqov ozu tekce virtuoz cerrah deyildi o hem de yaxsi diaqnost idi Insanin dondurulmus meyidinin uc istiqametinde kesikleri ile tesvir olunmus Topoqrafik anatomiya atlasindan numuneler 2 N I PIROQOVUN QANUNLARI 1 Etraflarda olan damar ve sinirler six lifli birlesdirici toxumadan emele gelmis fassial yatagin icerisinde yerlesir 2 Damar sinir destesinin yerlesdiyi yataq ucuzlu prizmani xatirladir yeni en kesiyinde ucbucaq formasindadir 3 Ucuzlu prizmatik yatagin esasi yaxinliqda yerlesen ezele yaxud yumsaq toxumalara zirvesi ise sumukustluyune ve ya oynaq kapsuluna birlesir 3 N I PIROQOVUN HERBI SEHRA CERRAHIYYESINDEKI ROLU MERHELELI MUALICE VE TIBBI CESIDLEME N I Piroqov ilk defe olaraq yaralilarin mualicevi tecridini temin eden tibbi cesidlemeni aparmisdir Muahibe dovrunde yaralilarin aldiqlari zedenin agirliq derecesine gore cesidlemenin vacibliyini derk eden N I Piroqov deyirdi Muharibede esas olan tibb deyil administrasiyadir N I Piroqov tesis etdiyi sistemde yaralilari 5 esas kateqoriyaya bolurdu 1 Olumcul yaralilar 2 Heyati tehluke altinda olan ve texire salinmaz komeye ehtiyaci olan yaralilar 3 Veziyyeti agir olan texiresalinmaz yaralilar 4 Uzerinde cerrahi emeliyyat aparilacaq yaralilar 5 Zedesi yungul olan xesteler ve ya yarasi sethde olan xesteler N I Piroqov bu dovrdeki seristelerini 20 bolmede birlesdirerek Menim sehra cerrahiyemin esas baslangici 1879 adli eseri vasitesile ozunden sonrakilara miras qoymusdur N I Piroqovun Herbi Sehra Cerrahiyyesine 4 boyuk eseri hesr olunmusdur 1 Qafqaza seyahetin tibbi hesabati 1849 2 Umumi Herbi Sehra Cerrahiyyesinin baslangici 1865 1866 3 Almaniyada Cebhe Sanitariya muessisesinin yoxlanilmasi 1870 4 Cebhe Hekim isi ve Bolqaristanda arxa cebhe xususi komek komandasi 1879 4 INHALYASION EFIR NARKOZU N I Piroqov Efir narkozunu herbi seraitde isleden alim cerrah olmusdur Bu noqteyi nezerden 16 oktyabr 1846 ci il cerrahiyye tarixine qizil herflerle yazilmisdir Bu tarixde efir narkozu altinda kecen ilk cerrahi emeliyyatda ezelelerin agrisiz bosalmasi ve reflekslerin itmesi musahide olundu Narkoz altindaki xeste derin yuxuya getdi ve umumi hissiyatini itirdi Efirin yuxuladici tesiri el arsinda da melum idi ve buna gore de sirin kupors adlandirilirdi Bu hele 1540 ci ilde Paraselse de melum idi XVIII ci esrin sonunda efirin nefes yolu ile alinmasi agciyer veremi ve bagirsaq kolikleri zamani da tetbiq olunurdu N I Piroqov efir narkozunu labarotoriya seraitinde itler uzerinde sonra ise ozu komekcileri uzerinde ve Qafqaz cebhesinde tetbiq edir N I Piroqov bu eksperimenti tez muddetde oz klinikasina getirir Onun efir narkozu altindaki emeliyyatlari 14 fevral 1847 ci ilde 2 ci herbi quru qosunlar hospitalinda sonra 16 fevral Obuxov xestexanasinda 27 fevral San Peterburqda gerceklesmisdir Efir narkozu altinda gerceklesdirdiyi 50 emeliyyatdan sonra N I Piroqov qerara alir ki herbi sehra cerrahiyyesinde yaralilara cerrahi yardimi doyus meydaninda etsin Bu vaxt Qafqaz herbi munaqiselerin daimi sehnesine cevrilmisdi N I Piroqov 1847 ci il 8 iyulda efiri agrikesici derman kimi isletmek meqsedile Qafqaza gedir Pyatiqorski ve Temir Xan Sur yolunda N I Piroqov hekimleri esterizasiya ile tanis edir Oqldaki yaralilar dusergesinde efir buxari ile emeliyyatlarindan sonra narkozu rektal olaraq istifade etmeyi teklif etmisdir Bunu ucun N I Piroqov hetta cihaz da duzeltmisdir N I Piroqovun klassik emekleri ve onun Avropa hekimleri ile birge apardigi tedqiqatlar 5 YARALILARA QADIN QULLUGU N I Piroqov ilk defe olaraq yaralilara qadin qullugunu cebhe rayonlarinda tetbiq etdi N I Piroqov ilk defe olaraq Xeste ve yaralilara tibb bacisi qaygisi ucun Muqqedes Xac Icmasi ni tesis etdi 6 BALDIRIN SUMUK PLASTIK AMPUTASIYASI Bu cerrahi emeliyyat 1852 ci ilde N I Piroqov terefinden teklif olunmusdur Onun icrasindan sonra etraf azaciq qisalsa da proteze ehtiyac qalmir cunki daban qabarinin hesabina tebii dayaq yaradilir N I Piroqovun bu emeliyyat zamani damarlar islenilerken daban damarlarinin da baglanila bilmesi neticesinde daban qabarinin onu ehate eden yumsaq toxumalarla birlikde nekroza ugramasi texniki hell noqteyi nezerinden usulun yegane catismayan cehetidir 7 TRAVMATIK SOK N I Piroqovun Krim muharibesindeki istiraki onun eserlerine tesirsiz otusmedi Bu dovrde N I Piroqov sokun klassik terifini vermisdir O travmatik sokun klinik tesvirini bele vermisdir Eli ve yaxud ayagi qoparilmis xeste sargi punktunda hereketsiz uzanmisdir ve onda hec bir emosional reaksiya musahide olunmur Onun bedeni soyuqdur uzu solgun ve meyit kimi baxisi hereketsizdir Nefesi cetinlikle hiss olunur Deri hissiyyati yoxdur Xestenin bu veziyyeti derman qebulundan sonra kecse de bezen omrunun sonuna qeder davam edir 8 ANATOMIK HEYKELTERASLIQ N I Piroqovun insan bedenin oyrenilmesinde buzlu anatomiyadan sonraki dahiyane metodu ise Anatomik Heykelterasliq metodudur N I Piroqov ozu bu metoddan meyitlerin dogranilmasi zamani istifade etmisdir Metodun mahiyyeti ise dondurulmus meyit tesrih edilerken insan ezalarinin bir qrupunun ve ya her hansi bir uzvunun iskene vasitesile yonularaq elde olunmasina esaslanir Bu metod az hallarda esasen tedris meqsedile istifade edilir 9 BUZLU ANATOMIYA N I Piroqov terefinden islenib hazirlanmis buzlu anatomiyada meyitler kesilmezden evvel dondurulurlar Sonra qatbaqat kesilib ve ya misarlanib uzvlerin yerlesmesini onlarin birinin digerine olan munasibetini olcu ve mesafesini mueyyenlesdirmek mumkundur Cunki meyit dondurularken uzvlerin yerlesmesi nisbeten mehdudlasdirilir ve onlarin arasinda olan mesafe nisbi de olsa deqiqlesdirilir Donmus meyitler uzerinde disseksiya metodu ile 3 ferqli mustevi uzre kesikler apararaq erseye getirdiyi olumsuz eserinde Anatomia topographica sectionibus per corpus humanum congelatum triplice directione ductis illustrate N I Piroqov 216 tablo 995 sekil ve 800 sehifelik metne yer vermisdir Bu eserde yalniz burun boslugunu gosteren resimlerin sayi 72 e beraberdir 10 PENCERELI TESRIH Tesrih olunacaq nahiyenin hududlari daxilinde proksimal ve distal tereflerde iki ufuqi kesik aparilir Daha sonra ise bu ufuqi kesikler arasinda onlari birlesdiren saquli kesik aparilaraq nahiye pencere formasinda acilir Istifade olunmus edebiyyatL A Memmedov Umumi Operativ Cerrahliq Etraflarda Cerrahi Emeliyyatlar Muellim nesriyyat Baki 2003 Ostroverhov G E Lubockij D N Bomash Yu M Operativnaya hirurgiya i topograficheskaya anatomiya Medicina Moskva 1972g Prohorov A M Sovetskij enciklopedicheskij slovar 3 e izd M Sov Enciklopediya 1984 1600s il Shaposhnikov Yu G Maslov V I Voenno polevaya hirurgiya M Medicina 1986 405s il Berkutova L N Uchebnik voenno polevoj hirurgii 2 e izd Leningrad 1973 567 s il Gostishev V K Obshaya hirurgiya 3 e izd M izdatelskaya gruppa GEOTAR Mvdia 2005 607 s il Lubockij D N Osnovy topograficheskoj anatomii M Medgiz 1953 647s il Prohorov A M Sovetskij enciklopedicheskij slovar 3 e izd M Sov Enciklopediya 1984 1600s il Shaposhnikov Yu G Maslov V I Voenno polevaya hirurgiya M Medicina 1986 405s il IstinadlarPirogov Nikolaj Ivanovich Bolshaya sovetskaya enciklopediya rus v 30 t pod red A M Prohorov 3 e izd Moskva Sovetskaya enciklopediya 1969 NIKOLAJ PIROGOV rus 2023 08 05 tarixinde Istifade tarixi 2015 03 10 Xarici kecidlerVikianbarda Nikolay Piroqov ile elaqeli mediafayllar var