Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Naram-Sin Akkadlı (akkadca Nāram-Sîn "tanrı Sinin sevimlisi") — e. ə. 2237–2200 Akkad çarı, çar Maniştunun oğlu.
Çar Sarqondan sonra Akkad dövləri zəifləmiş, parçalanma meylləri artmışdır. Atası Maniştunun ölümündən sonra hakimiyyətə gələn Naram-Sin Akkadı yenidən qüdrətli ölkəyə çevirə bilmişdir. O ilk hökmdar idi ki, "Akkadın tanrısı" şərəfinə nail olmuşdu.
O, işğalçılıq siyasətini davam etdirməyə başladı, Akkadın siyasi təsir dairəsindən çıxmış bir sıra ölkələri yenidən özünə tabe etdi. O, Subartunu və qərbdə "Sidr meşələrinə" qədərki ərazini zəbt etdi və onlardan xərac aldı.
Naram-Sin Dəclə çayının şərqində yerləşən Arman vilayətini, Fərat çayının qərbindəki Elba və Aman (şimali Suriya) ölkələrini Akkad siyasi təsir dairəsinə saldı. "yuxarı dənizə" (Urmiyyə gölü) kimi ərazi tutuldu.
İkiçayarasınnın şimal-şərqində (ind. Şimali İraq və Cənubi Azərbaycan) yaşayan lullubi və kuti (quti) tayfalarının siyasi fəallığı Naram-Sinin dövründə daha da artdı. Lullubi hökmdarı Satuni Naram-Sinə qarşı ittifaq təşkil etdi. Naram-Sin "Qələbə sütunu" adlanan abidəsində bu birləşməni məğlubiyyətə uğratması barədə məlumat vermişdir. E. ə. XII əsrdə Elam hökmdarı Şutruk-Nahhunti bu abidəni qənimət kimi Suz şəhərinə aparmışdı: abidə qazıntılar zamanı oradan tapılmışdı. Abidə üzərində Naram-Sin və onun ordusunun dağlara qalxması, müttəfiq hökmdarlardan birinin yaralanması, o birisinin isə aman diləməsi təsvir olunmuşdur. Bu daş abidə incəsənət əsəri hesab olunur.
Hakimiyyətinin son illərində Naram-Sin uğursuz müharibələr aprmalı olmuşdur. Epik əsərlərin birində Naram-Sinin Şumer dini mərkəzi Nippur şəhərinə qarşı yürüşü şərh edilmişdir. Yürüşün səbəbi aydın deyildir. Ola bilsin ki, Nippur din kahinləri Naram-Sinin şəxsiyyətinin ilahiləşdirilməsini rədd edirdilər.
Naram-Sinin Nippura hücumu uğurla nəticələnmədi. Kutilər şəhər sakinlərinin köməyinə gəlmişdilər. Kuti hökmdarı Enridavazir, ola bilsin ki, Kuti dəstələrinin başında dururdu. Onun yazılı abidəsi Nippurda aşkar edilmişdir. Naram-Sinin hakimiyyəti illərində kutilər Akkad dövlətini tez-tez narahat edirdilər. Kutilərlə mübarizədə olan Elam hökmdarı Kutik-İnşuşinak (e. ə. 2240–2220-ci illər) yardım göstərirdi. Elam bu dövrdə Akkadla müqavilə ilə bağlı idi. Elam ilə Akkad arasında beynəlxalq müqavilədə Elam hökmdarı adından qeyd edimişdi: Naram-Sinin düşməni mənim düşmənimdir, Naram-Suenin dostu mənim dostumdur.
Müqaviləyə uyğun olaraq Kutik-İnşuşinak Zarqoş dağları ölkələrinə hərbi yürüş təşkil etmişdi. 70-ə qədər xırda ölkələri, o cümlədən Kutiumu (kutilərin ölkəsini) zəbt etmişdi. Bu müvəqqəti qələbə kutilərin İkiçayarasına axınının qarşısını ala bilmədi. Naram-Sinin varisi Şarkalişarrinin (e. ə. 2200–2175-ci illər) hakimiyyəti dövründə qərbdən sami tayfaları, şərqdən elamlılar, şimal-şərqdən kuti tayfaları Akkad dövlətini narahat edirdilər. Kutilərin müdaxiləsi daha böyük təhlükə yaradırdı. Kutilərin hərəkəti çöl əkin işlərinin pozulmasına səbəb olurdu və mal-qaranın şəhərlərə gətirilməsinə əngəl törədirdi. Şarkalişarri kutilərin təzyiqini ləğv etmək məqsədilə onlara qarşı yürüş təşkil etdi. Bu zaman kutilərin hökmdarı Sarlaq (e. ə. 2191–2185-ci illər) idi. Kutilər ilə döyüş İkiçayarasının ərazisində baş verdi, Sarlaq məğlubiyyətə uğradı və əsir düşdü. Ehtimal ki, bu döyüş Akkad hökmdarı Şarkalişarrinin hakimiyyətinin sonunda, təxminən 2185-ci ildə baş vermişdi. Lakin bu qələbə Akkad dövlətinin dağılmasının qarşısını ala bilmədi. Kutilərin İkiçayarasına müdaxiləsi və lullubilərin iştirakı ilə təşkil olunmuş ittifaqların təzyiqi altında Akkad dövləti tədricən zəifləmiş və tənəzzülə uğramışdı.
Ədəbiyyat
- Yusif Yusifov, "Qədim Şərq Tarixi", B., 1993
- Mehdixan Yerevanski, "Qədim Dünya tarixi"
- Tofiq Mustafazadə, "Ümumi tarix" (dörd cilddə, I cild) B.,1995
- "Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası" (II cild) B., 1981
- Mürşüd Behbudov, "Ümumi Tarix", B., 2006
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Naram Sin Akkadli akkadca Naram Sin tanri Sinin sevimlisi e e 2237 2200 Akkad cari car Manistunun oglu Akkad cari Naram Sin Car Sarqondan sonra Akkad dovleri zeiflemis parcalanma meylleri artmisdir Atasi Manistunun olumunden sonra hakimiyyete gelen Naram Sin Akkadi yeniden qudretli olkeye cevire bilmisdir O ilk hokmdar idi ki Akkadin tanrisi serefine nail olmusdu O isgalciliq siyasetini davam etdirmeye basladi Akkadin siyasi tesir dairesinden cixmis bir sira olkeleri yeniden ozune tabe etdi O Subartunu ve qerbde Sidr meselerine qederki erazini zebt etdi ve onlardan xerac aldi Naram Sin Decle cayinin serqinde yerlesen Arman vilayetini Ferat cayinin qerbindeki Elba ve Aman simali Suriya olkelerini Akkad siyasi tesir dairesine saldi yuxari denize Urmiyye golu kimi erazi tutuldu Ikicayarasinnin simal serqinde ind Simali Iraq ve Cenubi Azerbaycan yasayan lullubi ve kuti quti tayfalarinin siyasi fealligi Naram Sinin dovrunde daha da artdi Lullubi hokmdari Satuni Naram Sine qarsi ittifaq teskil etdi Naram Sin Qelebe sutunu adlanan abidesinde bu birlesmeni meglubiyyete ugratmasi barede melumat vermisdir E e XII esrde Elam hokmdari Sutruk Nahhunti bu abideni qenimet kimi Suz seherine aparmisdi abide qazintilar zamani oradan tapilmisdi Abide uzerinde Naram Sin ve onun ordusunun daglara qalxmasi muttefiq hokmdarlardan birinin yaralanmasi o birisinin ise aman dilemesi tesvir olunmusdur Bu das abide incesenet eseri hesab olunur Hakimiyyetinin son illerinde Naram Sin ugursuz muharibeler aprmali olmusdur Epik eserlerin birinde Naram Sinin Sumer dini merkezi Nippur seherine qarsi yurusu serh edilmisdir Yurusun sebebi aydin deyildir Ola bilsin ki Nippur din kahinleri Naram Sinin sexsiyyetinin ilahilesdirilmesini redd edirdiler Naram Sinin Nippura hucumu ugurla neticelenmedi Kutiler seher sakinlerinin komeyine gelmisdiler Kuti hokmdari Enridavazir ola bilsin ki Kuti destelerinin basinda dururdu Onun yazili abidesi Nippurda askar edilmisdir Naram Sinin hakimiyyeti illerinde kutiler Akkad dovletini tez tez narahat edirdiler Kutilerle mubarizede olan Elam hokmdari Kutik Insusinak e e 2240 2220 ci iller yardim gosterirdi Elam bu dovrde Akkadla muqavile ile bagli idi Elam ile Akkad arasinda beynelxalq muqavilede Elam hokmdari adindan qeyd edimisdi Naram Sinin dusmeni menim dusmenimdir Naram Suenin dostu menim dostumdur Muqavileye uygun olaraq Kutik Insusinak Zarqos daglari olkelerine herbi yurus teskil etmisdi 70 e qeder xirda olkeleri o cumleden Kutiumu kutilerin olkesini zebt etmisdi Bu muveqqeti qelebe kutilerin Ikicayarasina axininin qarsisini ala bilmedi Naram Sinin varisi Sarkalisarrinin e e 2200 2175 ci iller hakimiyyeti dovrunde qerbden sami tayfalari serqden elamlilar simal serqden kuti tayfalari Akkad dovletini narahat edirdiler Kutilerin mudaxilesi daha boyuk tehluke yaradirdi Kutilerin hereketi col ekin islerinin pozulmasina sebeb olurdu ve mal qaranin seherlere getirilmesine engel toredirdi Sarkalisarri kutilerin tezyiqini legv etmek meqsedile onlara qarsi yurus teskil etdi Bu zaman kutilerin hokmdari Sarlaq e e 2191 2185 ci iller idi Kutiler ile doyus Ikicayarasinin erazisinde bas verdi Sarlaq meglubiyyete ugradi ve esir dusdu Ehtimal ki bu doyus Akkad hokmdari Sarkalisarrinin hakimiyyetinin sonunda texminen 2185 ci ilde bas vermisdi Lakin bu qelebe Akkad dovletinin dagilmasinin qarsisini ala bilmedi Kutilerin Ikicayarasina mudaxilesi ve lullubilerin istiraki ile teskil olunmus ittifaqlarin tezyiqi altinda Akkad dovleti tedricen zeiflemis ve tenezzule ugramisdi EdebiyyatYusif Yusifov Qedim Serq Tarixi B 1993 Mehdixan Yerevanski Qedim Dunya tarixi Tofiq Mustafazade Umumi tarix dord cildde I cild B 1995 Azerbaycan Sovet Ensiklopediyasi II cild B 1981 Mursud Behbudov Umumi Tarix B 2006