Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mərəzə xalçaları — Azərbaycanın Quba-Şirvan xalçaçılıq mərkəzinin Şirvan qrupuna aid olan bu xalçalar qədim və zəngin tarixə malikdir.
| Xalça | |
| Mərəzə xalçaları | |
|---|---|
    | |
 Mərəzə xalçası | |
| Xalça haqqında məlumatlar | |
| Məktəbi | Şirvan xalçaçılıq məktəbi |
| Növü | Xovlu |
| Ölkə | Azərbaycan |
| Şəhər | Qobustan |
| Bölgə | Şirvan |
İstehsalı
"Mərəzə" adlı xalçalar təkcə Mərəzədə (indiki Qobustan) deyil, "Çuxanlı", "Nabur", Göylər" və başqa xalçaçılıq məntəqələrində istehsal olunur. Ticarət bazarlarında "Mərəzə" xalçalarına "Qobustan" ("Kavıstan", "Kovıstan"), "Kabristan" və ya "Qebrıstan" deyir, bəzən isə səhvən "Mərəzəli" adlandırırdılar.
Bədii xüsusiyyətləri
"Mərəzə" adını daşıyan xalçalar Şirvan tipli xalçaların ən qədimlərindən hesab olunur. Onların çox müxtəlif kompozisiyaları var. Burada onların əsas variantları təqdim edilmişdir.
Birinci variant
Birinci variantlı "Mərəzə" xalçasının ara sahəsinin kompozisiyası Azərbaycanın digər xalçalarının kompozisiyasından əhəmiyyətli şəkildə fərqlənir. Bu xalçaların bütün sahəsi şaquli istiqamətdə enli zolaqlara bölünmüşdür. Zolaqların bəzəkləri əsas etibarilə "İlanqaç" adlanan budaqda yerləşmişdir. Bu zolaqlar əsrlər boyu Hindistanda istehsal olunan tirmə parçadan götürülümüş, sonra assimlyasiya edərək xalçaçılıq sənətinin xüsusiyyətlərini əldə etmiş və şəklini dəyişmişdir. Naxışın tirmə parçadan götürülməsi təkcə Şirvan xalçalarına aid deyil, həm də Qarabağın "Xan tirmə" və Cənubi Azərbaycanın "Sərabi" xalçalarına aiddir. Birinci variantlı "Mərəzə" xalçasında orta haşiyənin naxışlarının əsasını qeyri — müəyyən formalı bir neçə təsvir təşkil edir. Bunlar özünün qədim, ilkin formasını itirmiş butanın çox üslublaşdırılmış əyrixətli təsvirləridir.
İkinci variant
İkinci variantlı "Mərəzə" xalçalarında ara sahənin kompozisiyası onu təkcə birinci variantlı "Mərəzə" xalçasından deyil, Quba — Şirvan tipli bütün xalçalardan fərqləndirir. Xalçanın ara sahəsinin əvvəlində və sonunda Azərbaycanın qrup şəkilli "yallı" xalq rəqsini oynayan insanların sxematik təsviri verilmişdir. Bu təsvir xalçaçılar arasında "əl — ələ" adını almışdır. Bu fiqurların sayı xalçanın enindən asılı olaraq artıb azala bilir. Bundan başqa ara sahədə bir neçə element simmetrik yerləşdirilmişdir. Bu elementlər xalq arasında "ala qapı" və "bəzəkli qapı" adını almışlar. Onların arasında şaquli istiqamətdə taxt adlanan bir cüt element var. İkinci variantlı "Mərəzə" xalçasının özünəməxsus köbə naxışları olur. Tünd qırmızı rəngli orta haşiyə sıraya düzülmüş kiçik butalardan ibarətdir. Belə butaları İranın cənubunda, xüsusən Kirman şəhərində istehsal olunan qalın parçalı tirmədə, həmçinin Hindistanda hazırlanan bej rəngli tirmə şalın zolaqlarında görmək olar. Ona görə də "Mərəzə" xalçalarının orta haşiyəsini xalq arasında "tirmə sayağı" adlandırırlar. Xalçanın daha bir xüsusiyyəti ondan ibarətdir ki, orta haşiyənin (zəncirənin) elementlərindən ara sahənin detallarında istifadə olunur. İkinci variantlı "Mərəzə" xalçalarının ara sahəsinin fonu ya sürməyi, ya da tünd — abı olur. Bəzən tünd — qırmızı fonlu xalçalar da istehsal olunur. Qocaman xalça ustalarının bildirdiyinə görə, əvvəllər "Mərəzə" xalçaları tünd — kərpic fonda istehsal olunurdu.
Texniki xüsusiyyətləri
"Mərəzə" xalçalarının ölçüsü 80x20sm-dən ("Namazlıq") 130x200sm-ə qədər olur. Orta ölçülü "Mərəzə" xalçalarına çox nadir hallarda rast gəlmək olur. İlmələrin sıxlığı: hər kvadrat desimetrdə 40x40 ilmədən 50x50 ilməyə qədərdir (bir kvadrat metrdə 160 mi ilmə). Xovun hündürlüyü 4–7mm-dir.
Şəkillər
- Mərəzə xalçaları
-
![image]()
Mərəzə xalçası -
![image]()
Mərəzə xalçası
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Mereze xalcalari Azerbaycanin Quba Sirvan xalcaciliq merkezinin Sirvan qrupuna aid olan bu xalcalar qedim ve zengin tarixe malikdir XalcaMereze xalcalariMereze xalcasiXalca haqqinda melumatlarMektebi Sirvan xalcaciliq mektebiNovu XovluOlke AzerbaycanSeher QobustanBolge SirvanIstehsali Mereze adli xalcalar tekce Merezede indiki Qobustan deyil Cuxanli Nabur Goyler ve basqa xalcaciliq menteqelerinde istehsal olunur Ticaret bazarlarinda Mereze xalcalarina Qobustan Kavistan Kovistan Kabristan ve ya Qebristan deyir bezen ise sehven Merezeli adlandirirdilar Bedii xususiyyetleri Mereze adini dasiyan xalcalar Sirvan tipli xalcalarin en qedimlerinden hesab olunur Onlarin cox muxtelif kompozisiyalari var Burada onlarin esas variantlari teqdim edilmisdir Birinci variant Birinci variantli Mereze xalcasinin ara sahesinin kompozisiyasi Azerbaycanin diger xalcalarinin kompozisiyasindan ehemiyyetli sekilde ferqlenir Bu xalcalarin butun sahesi saquli istiqametde enli zolaqlara bolunmusdur Zolaqlarin bezekleri esas etibarile Ilanqac adlanan budaqda yerlesmisdir Bu zolaqlar esrler boyu Hindistanda istehsal olunan tirme parcadan goturulumus sonra assimlyasiya ederek xalcaciliq senetinin xususiyyetlerini elde etmis ve seklini deyismisdir Naxisin tirme parcadan goturulmesi tekce Sirvan xalcalarina aid deyil hem de Qarabagin Xan tirme ve Cenubi Azerbaycanin Serabi xalcalarina aiddir Birinci variantli Mereze xalcasinda orta hasiyenin naxislarinin esasini qeyri mueyyen formali bir nece tesvir teskil edir Bunlar ozunun qedim ilkin formasini itirmis butanin cox uslublasdirilmis eyrixetli tesvirleridir Ikinci variant Ikinci variantli Mereze xalcalarinda ara sahenin kompozisiyasi onu tekce birinci variantli Mereze xalcasindan deyil Quba Sirvan tipli butun xalcalardan ferqlendirir Xalcanin ara sahesinin evvelinde ve sonunda Azerbaycanin qrup sekilli yalli xalq reqsini oynayan insanlarin sxematik tesviri verilmisdir Bu tesvir xalcacilar arasinda el ele adini almisdir Bu fiqurlarin sayi xalcanin eninden asili olaraq artib azala bilir Bundan basqa ara sahede bir nece element simmetrik yerlesdirilmisdir Bu elementler xalq arasinda ala qapi ve bezekli qapi adini almislar Onlarin arasinda saquli istiqametde taxt adlanan bir cut element var Ikinci variantli Mereze xalcasinin ozunemexsus kobe naxislari olur Tund qirmizi rengli orta hasiye siraya duzulmus kicik butalardan ibaretdir Bele butalari Iranin cenubunda xususen Kirman seherinde istehsal olunan qalin parcali tirmede hemcinin Hindistanda hazirlanan bej rengli tirme salin zolaqlarinda gormek olar Ona gore de Mereze xalcalarinin orta hasiyesini xalq arasinda tirme sayagi adlandirirlar Xalcanin daha bir xususiyyeti ondan ibaretdir ki orta hasiyenin zencirenin elementlerinden ara sahenin detallarinda istifade olunur Ikinci variantli Mereze xalcalarinin ara sahesinin fonu ya surmeyi ya da tund abi olur Bezen tund qirmizi fonlu xalcalar da istehsal olunur Qocaman xalca ustalarinin bildirdiyine gore evveller Mereze xalcalari tund kerpic fonda istehsal olunurdu Texniki xususiyyetleri Mereze xalcalarinin olcusu 80x20sm den Namazliq 130x200sm e qeder olur Orta olculu Mereze xalcalarina cox nadir hallarda rast gelmek olur Ilmelerin sixligi her kvadrat desimetrde 40x40 ilmeden 50x50 ilmeye qederdir bir kvadrat metrde 160 mi ilme Xovun hundurluyu 4 7mm dir SekillerMereze xalcalari Mereze xalcasi Mereze xalcasi