Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Məmməd Əli Uğurlu oğlu Haşımzadə (1906-1980) — Azərbaycanın ilk fizik və astronomlarından biri, fizika-riyaziyyat elmləri namizədi, professor.
| Məmməd Əli Haşımzadə | |
|---|---|
| azərb. Məmməd Əli Uğurlu oğlu Haşımzadə | |
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri |  Azərbaycan SSR SSRİ |
| Vəfat tarixi | |
| Vətəndaşlığı | Azərbaycan |
| Milliyyəti | azərbaycanlı |
| Elmi dərəcəsi | |
| Elmi adı | professor |
| Təhsili | ali |
Həyatı
Məmməd Əli Uğurlu oğlu Haşımzadə 1906-cı ildə indiki Qəbələ rayonunun Zarağan kəndində anadan olmuşdur. 1921-ci ildə ibtidai məktəbi bitirdikdən sonra təhsilini Ağdaşda davam etdirmişdir.
1925-ci ildə Bakıda Azərbaycan Pedaqoji İnstitutuna daxil olmuşdur. 1927-ci ildə həmin institut Azərbaycan Dövlət Universiteti (indiki Bakı Dövlət Universiteti) ilə birləşdiyindən Məmməd Əli Haşımzadə Azərbaycan Dövlət Universitetinin Pedaqoji Fakültəsinin təbiyyat-riyaziyyat bölməsinə keçirilmişdir.
O, 1930-cu ildə ali təhsilini başa vurduqdan sonra təyinatla Quba pedaqoji texnikumunda işləməyə başlamışdır.
1933-1936-cı illərdə Azərbaycan Dövlət Tibb institutunda fizika kafedrasında assistent, 1936-cı ildən 1944-cü ilə qədər bu kafedrada dosent vəzifəsində çalışmışdır. 1944-cü ildən 1946-cı ilə kimi Azərbaycan Dövlət Tibb institutunda fizika kafedrasına rəhbərlik etmiş və bununla yanaşı Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyasının Fizika institutunda fəaliyyət göstərmişdir. 1947-ci ildə Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyasının Fizika İnstitutu ilə Riyaziyyat Sektoru birləşdirilərək Fizika və Riyaziyyat İnstitutu yaradıldığından sonra orada 1952-ci ilədək böyük elmi işçi vəzifəsində çalışmışdır. 1953-cü ildə Fizika-Riyaziyyat İnstitutu nəzdində Şamaxı astronomiya ekspedisiyası təşkil edilmiş və M.U.Haşımzadə ekspedisiyanın rəis müavini təyin olmuşdur.
Eyni zamanda 1937-ci ildən 1949-cu ilə kimi Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutunda astronomiya kursunu tədris etmişdir. 1952-ci ildə Qiyabi Pedaqoji İnstitutda işləməyə başlamış və 1959-cu ilə kimi bu institutda fizika kafedrasının müdiri vəzifəsində çalışmışdır. Qiyabi Pedaqoji İnstitutun Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutu ilə birləşməsindən sonra “Nəzəri fizika” kafedrasında dosent işləmişdir.
1961-ci ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinə (indiki Bakı Dövlət Universitetinə) keçmiş və 1975-ci ilə qədər “Molekulyar fizika” kafedrasında, 1975-ci ildən sonra isə ömrünün son gününədək “Astrofizika” kafedrasında professor vəzifəsində çalışmışdır.
Elmi və pedaqoji fəaliyyəti
1949-cu ildə namizədlik dissertasiyasını (“Исследование асимметрии электропроводности электронных полупроводников в тепловом поле”) tanınmış alım, Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyasının akademiki (1949), SSRİ Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü (1970) H.İ.Əmirxanovun rəhbərliyi ilə müdafiə etmişdir.
Sonralar Günəş fəaliyyətinin tədqiqi və Azərbaycan alimi Nəsirəddin Tusinin elmi irsinin öyrənilməsi ilə məşğul olmuşdur. H.C.Məmmədbəyliilə birlikdə Nəsirəddin Tusinin “Şəklül-Qita” (“Tam dördtərəfli haqqında traktat”) adlı əsərinin tərcüməsini redaktə etmişdir.
M.U.Haşımzadə Azərbaycan dilində astronomiyaya dair terminlər yaratmışdır. Ali məktəblər üçün astronomiyadan dərsliklər yazmışdır. S.E.Friş və A.V.Timorevanın “Ümumi fizika kursu” (Optika) dərsliyini və B.A.Vorontsov-Velyaminovun “Astronomiya” dərsliyini Azərbaycan dilinə tərcümə etmişdir.
Azərbaycan dilində fizika və astronomiya sahəsində yazılmış bir çox kitabların elmi redaktoru olmuşdur. Azərbaycan Sovet Ensiklopediyasının işində yaxından iştirak etmiş, ümumi astronomiya üzrə elmi məsləhətçilər şurasının üzvü olmuşdur.
Əsas elmi işləri
М.У.Гашимзаде. Тепловое выпрямление. Известия АН СССР, серия физическая, 1952, том 16, № 2, с. 218-224.
H.Məmmədbəyli, M.Haşımzadə. Şəklül-Qita (Kəsişmələrin Şəkli) əsərinin riyaziyyat tarixində əhəmiyyəti. Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyasının Xəbərləri, 1951, № 8, səh. 57-77.
Kitabları
M.U.Haşımzadə. Optikadan laborator məşğələləri üçün metodik göstəriş. Azərb. SSR Maarif Nazirliyi, Azərb. Dövlət Qiyabi Pedaqoji İnstitutu. Bakı, 1954.
M.U.Haşımzadə. Astronomiya. Pedaqoji institutunun fizika-riyaziyyat fakültəsi tələbələri üçün dərs vəsaiti. I hissə. Azərb. SSR Maarif Nazirliyi, Azərb. Qiyabi Pedaqoji İnstitutu. Bakı, 1957.
M.U.Haşımzadə. Astronomiya. Dərs vəsaiti. II hissə. Azərb. SSR Maarif Nazirliyi, Azərb. Dövlət Qiyabi Pedaqoji İnstitutu. Bakı, 1959.
M.U.Haşımzadə. Günəşin və ayın tutulması. Bakı: Azərnəşr, 1965.
M.U.Haşımzadə. Astronomiya. ADU-nun fizika və mexanika-riyaziyyat fakültəsinin tələbələri üçün dərs vəsaiti. Azərbaycan SSR Ali və Orta İxtisas Təhsili Nazirliyi, S.M.Kirov adına Azərbaycan Dövlət Universiteti. Bakı: ADU, 1970.
Azərbaycan dilinə tərcümələri
P.İ.Popov. Astronomiya. Fizika-riyaziyyat fakültələri üçün (riyaziyyat ixtisası). Tərcümə edən M.Haşımzadə. Redaktoru A.Xəlilov. Azərb. SSR Maarif Nazirliyi, Azərb. Dövlət Qiyabi Pedaqoji İnstitutu, Bakı, 1957.
S.E.Friş, A.V.Timoreva. Ümumi fizika kursu. III cild. Optika və atom fizikası. Ali məktəblər üçün dərslik. Tərcümə edənlər M.Haşımzadə və K.Köçərli. Redaktoru Y.Məmmədov. – Bakı: Azərnəşr, 1960.
B. A.Vorontsov-Velyaminov. Astronomiya. Orta məktəb üçün dərslik. Tərcümə edən M.Həşimzadə. Bakı: Azərnəşr, 1956-1959; Azərbaycan Dövlət Tədris-Pedaqoji Ədəbiyyatı, 1962; Azərtədrisnəşr, 1963-1964; Maarif, 1967-1985.
V.N.Komarov. Kosmos, Allah və dünyanın əbədiliyi. Tərcümə edənlər M.Haşımzadə və C.Məmmədzadə. Redaktoru C.Qaryağdı. Bakı: Azərnəşr, 1965.
Təltif və mükafatları
“Fədakar əməyə görə” yubiley medalı (1970).
Azərbaycan SSR Ali və Orta İxtisas Nazirliyinin Fəxri Fərmanı (1977).
“Əmək veteranı” medalı (1979).
- Azərbaycan Milli Ensiklopediyası: Azərbaycan, “Azərbaycan Milli Ensiklopediyası” Elmi Mərkəzi, 2007, səhifə 563.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Memmed Eli Ugurlu oglu Hasimzade 1906 1980 Azerbaycanin ilk fizik ve astronomlarindan biri fizika riyaziyyat elmleri namizedi professor Memmed Eli Hasimzadeazerb Memmed Eli Ugurlu oglu Hasimzade Dogum tarixi 1906Dogum yeri Azerbaycan SSR SSRIVefat tarixi 1980Vetendasligi AzerbaycanMilliyyeti azerbaycanliElmi derecesiElmi adi professorTehsili aliHeyatiMemmed Eli Ugurlu oglu Hasimzade 1906 ci ilde indiki Qebele rayonunun Zaragan kendinde anadan olmusdur 1921 ci ilde ibtidai mektebi bitirdikden sonra tehsilini Agdasda davam etdirmisdir 1925 ci ilde Bakida Azerbaycan Pedaqoji Institutuna daxil olmusdur 1927 ci ilde hemin institut Azerbaycan Dovlet Universiteti indiki Baki Dovlet Universiteti ile birlesdiyinden Memmed Eli Hasimzade Azerbaycan Dovlet Universitetinin Pedaqoji Fakultesinin tebiyyat riyaziyyat bolmesine kecirilmisdir O 1930 cu ilde ali tehsilini basa vurduqdan sonra teyinatla Quba pedaqoji texnikumunda islemeye baslamisdir 1933 1936 ci illerde Azerbaycan Dovlet Tibb institutunda fizika kafedrasinda assistent 1936 ci ilden 1944 cu ile qeder bu kafedrada dosent vezifesinde calismisdir 1944 cu ilden 1946 ci ile kimi Azerbaycan Dovlet Tibb institutunda fizika kafedrasina rehberlik etmis ve bununla yanasi Azerbaycan SSR Elmler Akademiyasinin Fizika institutunda fealiyyet gostermisdir 1947 ci ilde Azerbaycan SSR Elmler Akademiyasinin Fizika Institutu ile Riyaziyyat Sektoru birlesdirilerek Fizika ve Riyaziyyat Institutu yaradildigindan sonra orada 1952 ci iledek boyuk elmi isci vezifesinde calismisdir 1953 cu ilde Fizika Riyaziyyat Institutu nezdinde Samaxi astronomiya ekspedisiyasi teskil edilmis ve M U Hasimzade ekspedisiyanin reis muavini teyin olmusdur Eyni zamanda 1937 ci ilden 1949 cu ile kimi Azerbaycan Dovlet Pedaqoji Institutunda astronomiya kursunu tedris etmisdir 1952 ci ilde Qiyabi Pedaqoji Institutda islemeye baslamis ve 1959 cu ile kimi bu institutda fizika kafedrasinin mudiri vezifesinde calismisdir Qiyabi Pedaqoji Institutun Azerbaycan Dovlet Pedaqoji Institutu ile birlesmesinden sonra Nezeri fizika kafedrasinda dosent islemisdir 1961 ci ilde Azerbaycan Dovlet Universitetine indiki Baki Dovlet Universitetine kecmis ve 1975 ci ile qeder Molekulyar fizika kafedrasinda 1975 ci ilden sonra ise omrunun son gununedek Astrofizika kafedrasinda professor vezifesinde calismisdir Elmi ve pedaqoji fealiyyeti 1949 cu ilde namizedlik dissertasiyasini Issledovanie asimmetrii elektroprovodnosti elektronnyh poluprovodnikov v teplovom pole taninmis alim Azerbaycan SSR Elmler Akademiyasinin akademiki 1949 SSRI Elmler Akademiyasinin muxbir uzvu 1970 H I Emirxanovun rehberliyi ile mudafie etmisdir Sonralar Gunes fealiyyetinin tedqiqi ve Azerbaycan alimi Nesireddin Tusinin elmi irsinin oyrenilmesi ile mesgul olmusdur H C Memmedbeyliile birlikde Nesireddin Tusinin Seklul Qita Tam dordterefli haqqinda traktat adli eserinin tercumesini redakte etmisdir M U Hasimzade Azerbaycan dilinde astronomiyaya dair terminler yaratmisdir Ali mektebler ucun astronomiyadan derslikler yazmisdir S E Fris ve A V Timorevanin Umumi fizika kursu Optika dersliyini ve B A Vorontsov Velyaminovun Astronomiya dersliyini Azerbaycan diline tercume etmisdir Azerbaycan dilinde fizika ve astronomiya sahesinde yazilmis bir cox kitablarin elmi redaktoru olmusdur Azerbaycan Sovet Ensiklopediyasinin isinde yaxindan istirak etmis umumi astronomiya uzre elmi meslehetciler surasinin uzvu olmusdur Esas elmi isleriM U Gashimzade Teplovoe vypryamlenie Izvestiya AN SSSR seriya fizicheskaya 1952 tom 16 2 s 218 224 H Memmedbeyli M Hasimzade Seklul Qita Kesismelerin Sekli eserinin riyaziyyat tarixinde ehemiyyeti Azerbaycan SSR Elmler Akademiyasinin Xeberleri 1951 8 seh 57 77 KitablariM U Hasimzade Optikadan laborator mesgeleleri ucun metodik gosteris Azerb SSR Maarif Nazirliyi Azerb Dovlet Qiyabi Pedaqoji Institutu Baki 1954 M U Hasimzade Astronomiya Pedaqoji institutunun fizika riyaziyyat fakultesi telebeleri ucun ders vesaiti I hisse Azerb SSR Maarif Nazirliyi Azerb Qiyabi Pedaqoji Institutu Baki 1957 M U Hasimzade Astronomiya Ders vesaiti II hisse Azerb SSR Maarif Nazirliyi Azerb Dovlet Qiyabi Pedaqoji Institutu Baki 1959 M U Hasimzade Gunesin ve ayin tutulmasi Baki Azernesr 1965 M U Hasimzade Astronomiya ADU nun fizika ve mexanika riyaziyyat fakultesinin telebeleri ucun ders vesaiti Azerbaycan SSR Ali ve Orta Ixtisas Tehsili Nazirliyi S M Kirov adina Azerbaycan Dovlet Universiteti Baki ADU 1970 Azerbaycan diline tercumeleriP I Popov Astronomiya Fizika riyaziyyat fakulteleri ucun riyaziyyat ixtisasi Tercume eden M Hasimzade Redaktoru A Xelilov Azerb SSR Maarif Nazirliyi Azerb Dovlet Qiyabi Pedaqoji Institutu Baki 1957 S E Fris A V Timoreva Umumi fizika kursu III cild Optika ve atom fizikasi Ali mektebler ucun derslik Tercume edenler M Hasimzade ve K Kocerli Redaktoru Y Memmedov Baki Azernesr 1960 B A Vorontsov Velyaminov Astronomiya Orta mekteb ucun derslik Tercume eden M Hesimzade Baki Azernesr 1956 1959 Azerbaycan Dovlet Tedris Pedaqoji Edebiyyati 1962 Azertedrisnesr 1963 1964 Maarif 1967 1985 V N Komarov Kosmos Allah ve dunyanin ebediliyi Tercume edenler M Hasimzade ve C Memmedzade Redaktoru C Qaryagdi Baki Azernesr 1965 Teltif ve mukafatlari Fedakar emeye gore yubiley medali 1970 Azerbaycan SSR Ali ve Orta Ixtisas Nazirliyinin Fexri Fermani 1977 Emek veterani medali 1979 Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi Azerbaycan Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi Elmi Merkezi 2007 sehife 563