Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Məişət tullantıları — məişət tullantıların bir neçə növü var. Ağır məişət tullantıları (AMT) predmet və ya mal, ehtiyac zərurətini itirmiş, çox hissəsi tullantıya dönmüş materialdır. AMT 3 hissədən ibarətdir: bioloji, qeyri bioloji( süni və sintetik hissə) və sonuncu hissə lazımsız tullantı hissəsi Tullantıların öyrənilməsi «Tullantı arxeologiyası», onun utilizasiyası ilə məşğul olan bölməsi Qabrologiya adlanır.
Tərkibi
ATM çox mürəkkəb getorogen qarışıqdan ibarətdir Morfoloji cəhətdən ATM indiki dövrə nəzərən müxtəfil komponentlidir.
- Bioloji tullantı
- Qida tullantıları
- Sintetik tullantılar
- kağız – qəzet, jurnal, hədiyyəlik paketlər və s.
- neft məhsulları:
ATM -in kimyəvi tərkibi Onun keyfiyyətini müəyyən etməklə yanaşı bioqazınn alınması üşün vacibdir. Dövlət Statistika Komitəsinin illik hesabatına əsasən 2017-ci il ərzində ölkə ərazisində ümumilikdə 6.6 mln. m³ məişət tullantısı əmələ gəlmişdir.
Məişət tullantılarının idarə edilməsi probleminin həllinə yüksək dövlət qayğısı və bu işin dövlət siyasətinə çevrilməsi, ölkəmizdə ekoloji mühitin yaxşılaşdırılması üçün çoxşaxəli tədbirlər həyata keçirilir ki, bu tədbirlərdən biri də Azərbaycan Respublikası Prezidentinin müvafiq sərəncamı ilə təsdiq edilmiş «Azərbaycan Respublikasında ekoloji vəziyyətin yaxşılaşdırılmasına dair 2006-2010-cu illər üçün kompleks Tədbirlər planı»na uyğun olaraq Balaxanı ərazisində ildə 500 min ton məişət tullantısını emal etmək gücünə malik müasir məişət tullantılarının yandırılması zavodunun və ildə 200 min ton məişət tullantısını çeşidləyən müasir zavodunun tikilməsi və istismara verilməsidir. Məişət tullantılarının idarə olunması sisteminin təkmilləşdirilməsi məqsədilə son dövrlərdə ölkəmizdə həyata keçirilən digər bu kimi tədbirlər ümumilikdə idarə olunma sisteminin beynəlxalq tələblərə uyğun inkişafının təməlini qoymuşdur və hazırda da bu istiqamətdə davamlı olaraq tədbirlər həyata keçirilir.
Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 21 aprel 2005-ci il tarixli 74 saylı Qərarı ilə təsdiq edilmiş «Şəhərlər və digər yaşayış məntəqələri ərazisinin sanitariya, gigiyena və ekoloji normativlərə uyğun olaraq təmizlənməsi, məişət tullantılarının müvəqqəti saxlanılması, müntəzəm daşınması və zərərsizləşdirilməsi Qaydaları»nda məişət tullantılarının idarə olunması istiqamətləri, habelə idarə olunmaya cavabdeh qurumlar müəyyən edilmişdir. Belə ki, tullantıların toplanması, yığılması və daşınmasına şəhər və rayon İcra Hakimiyyətlərinin mənzil kommunal təsərrüfatı birlikləri, qəsəbə üzrə nümayəndəlikləri, həmçinin ərazi bələdiyyələri institusional cavabdeh təşkilatlardır. Bununla yanaşı, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin “Bakı şəhərində məişət tullantıları ilə bağlı idarəetmənin təkmilləşdirilməsi haqqında” 6 avqust 2008-ci il tarixli Sərəncamına əsasən şəhər ərazisində əmələ gələn məişət tullantılarının yığılması və daşınması Bakı şəhər İcra Hakimiyyətinin, qəbulu və zərərsizlədirilməsi isə “Təmiz şəhər” ASC-nin səlahiyyətlərindədir.
Ötən əsrin 60-cı illərindən fəaliyyət göstərən Sabunçu rayonunda Balaxanı məişət tullantıları poliqonu 2009-cu ildə İqtisadiyyat Nazirliyinin “Təmiz Şəhər” Açıq Səhmdar Cəmiyyətinin balansına verilib. Poliqonun ərazisində təhlükəsizliyi təmin etmək məqsədilə mühafizə sistemi qurulub, poliqonda torpaqlama, hamarlama işləri aparılıb, ətraf ərazilərdə yaşıllıqlar salınaraq poliqonun görünüşü tamamilə dəyişib. Dünya Bankı ilə birgə həyata keçirilən “Bərk məişət tullantılarının vahid idarəçiliyi” layihəsi çərçivəsində Balaxanı poliqonunda tullantıların beynəlxalq standartlara uyğun düzgün yerləşdirilməsi və basdırılması təmin edilib. Poliqona gətirilən bərk məişət tullantıları beynəlxalq sanitar normalara uyğun olaraq, xüsusi hücrələrə yerləşdirilir və hücrə dolduqdan sonra tullantıları ətraf mühitdən təcrid etmək məqsədilə tullantılar geomembran və geotekstil qatlarla örtülür, üzərinə vegetativ torpaq səpilərək yaşıllıqlar yaradılır. Tullantılardan ayrılan çirkab sular xüsusi süzgəclər vasitəsilə texniki suya çevrilərək suvarma işləri üçün istifadə edilir. Üzvi tullantıların çürüməsi nəticəsində əmələ gələn bioqazlardan isə xüsusi generator vasitəsilə ildə 2 MVt/saat elektrik enerjisi əldə olunur.
Respublikanın regionlarında məişət tullantıları poliqonları müvafiq norma və standartlara cavab vermir. Belə ki, ərazilər perimetri boyu hasarlanmır, ətraf mühitdən təcrid olunmur, nəzarət və mühafizə səthi xarakter daşıyır, tullantıların uçot və hesabatı demək olar ki, aparılmır və s. Tullantıların ətraf mühitdən təcrid olunmaması səbəbindən əsən küləklər zamanı bəzi tullantıların (məsələn, polietilen torbalar və s.) sovrularaq ətraf torpaq sahələrinə, dəniz və göllərə, çaylara düşməsi halları baş verir ki, bu da qeyd olunan ərazilərin davamlı olaraq çirklənməsinə gətirib çıxarır. Bu cür hal daha çox dəniz sahili və sahilyanı ərazilərdə müşahidə olunur.
Məişət tullantılarının yerlərdə uçot və hesabatının aparılmasında da problemlər az deyil. Əsasən də regionlarda bu problem daha qabarıqdır və əksər hallarda məlumatlar dəqiqlikdən uzaqdır. Əvvəl qeyd olunduğu kimi, bəzi regionlarda, əsasən də kənd yerlərində tullantıların müvəqqəti yığım və uçot sistemlərinin olmaması tullantıların uçotunun aparılmasında çətinliklər yaradır.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Боровский Е. Э. Отходы, мусор, отбросы… 2011-02-17 at the Wayback Machine // Химия. — № 10. — 2001.
Xarici keçidlər
- . United Nations Environment Programme. 2011-01-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-02-23.
- . envfor.nic.in. 2010-12-20 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-02-25.
- Municipal Solid Waste in the U.S. Factsheet 2004-10-14 at the Wayback Machine by the University of Michigan's Center for Sustainable Systems
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Meiset tullantilari meiset tullantilarin bir nece novu var Agir meiset tullantilari AMT predmet ve ya mal ehtiyac zeruretini itirmis cox hissesi tullantiya donmus materialdir AMT 3 hisseden ibaretdir bioloji qeyri bioloji suni ve sintetik hisse ve sonuncu hisse lazimsiz tullanti hissesi Tullantilarin oyrenilmesi Tullanti arxeologiyasi onun utilizasiyasi ile mesgul olan bolmesi Qabrologiya adlanir TerkibiATM cox murekkeb getorogen qarisiqdan ibaretdir Morfoloji cehetden ATM indiki dovre nezeren muxtefil komponentlidir Bioloji tullanti Qida tullantilari Sintetik tullantilar kagiz qezet jurnal hediyyelik paketler ve s neft mehsullari plastmas deri Muxtelif metallar agir ve elvan suse ATM in kimyevi terkibi Onun keyfiyyetini mueyyen etmekle yanasi bioqazinn alinmasi usun vacibdir Dovlet Statistika Komitesinin illik hesabatina esasen 2017 ci il erzinde olke erazisinde umumilikde 6 6 mln m meiset tullantisi emele gelmisdir Meiset tullantilarinin idare edilmesi probleminin helline yuksek dovlet qaygisi ve bu isin dovlet siyasetine cevrilmesi olkemizde ekoloji muhitin yaxsilasdirilmasi ucun coxsaxeli tedbirler heyata kecirilir ki bu tedbirlerden biri de Azerbaycan Respublikasi Prezidentinin muvafiq serencami ile tesdiq edilmis Azerbaycan Respublikasinda ekoloji veziyyetin yaxsilasdirilmasina dair 2006 2010 cu iller ucun kompleks Tedbirler plani na uygun olaraq Balaxani erazisinde ilde 500 min ton meiset tullantisini emal etmek gucune malik muasir meiset tullantilarinin yandirilmasi zavodunun ve ilde 200 min ton meiset tullantisini cesidleyen muasir zavodunun tikilmesi ve istismara verilmesidir Meiset tullantilarinin idare olunmasi sisteminin tekmillesdirilmesi meqsedile son dovrlerde olkemizde heyata kecirilen diger bu kimi tedbirler umumilikde idare olunma sisteminin beynelxalq teleblere uygun inkisafinin temelini qoymusdur ve hazirda da bu istiqametde davamli olaraq tedbirler heyata kecirilir Azerbaycan Respublikasi Nazirler Kabinetinin 21 aprel 2005 ci il tarixli 74 sayli Qerari ile tesdiq edilmis Seherler ve diger yasayis menteqeleri erazisinin sanitariya gigiyena ve ekoloji normativlere uygun olaraq temizlenmesi meiset tullantilarinin muveqqeti saxlanilmasi muntezem dasinmasi ve zerersizlesdirilmesi Qaydalari nda meiset tullantilarinin idare olunmasi istiqametleri habele idare olunmaya cavabdeh qurumlar mueyyen edilmisdir Bele ki tullantilarin toplanmasi yigilmasi ve dasinmasina seher ve rayon Icra Hakimiyyetlerinin menzil kommunal teserrufati birlikleri qesebe uzre numayendelikleri hemcinin erazi belediyyeleri institusional cavabdeh teskilatlardir Bununla yanasi Azerbaycan Respublikasi Prezidentinin Baki seherinde meiset tullantilari ile bagli idareetmenin tekmillesdirilmesi haqqinda 6 avqust 2008 ci il tarixli Serencamina esasen seher erazisinde emele gelen meiset tullantilarinin yigilmasi ve dasinmasi Baki seher Icra Hakimiyyetinin qebulu ve zerersizledirilmesi ise Temiz seher ASC nin selahiyyetlerindedir Oten esrin 60 ci illerinden fealiyyet gosteren Sabuncu rayonunda Balaxani meiset tullantilari poliqonu 2009 cu ilde Iqtisadiyyat Nazirliyinin Temiz Seher Aciq Sehmdar Cemiyyetinin balansina verilib Poliqonun erazisinde tehlukesizliyi temin etmek meqsedile muhafize sistemi qurulub poliqonda torpaqlama hamarlama isleri aparilib etraf erazilerde yasilliqlar salinaraq poliqonun gorunusu tamamile deyisib Dunya Banki ile birge heyata kecirilen Berk meiset tullantilarinin vahid idareciliyi layihesi cercivesinde Balaxani poliqonunda tullantilarin beynelxalq standartlara uygun duzgun yerlesdirilmesi ve basdirilmasi temin edilib Poliqona getirilen berk meiset tullantilari beynelxalq sanitar normalara uygun olaraq xususi hucrelere yerlesdirilir ve hucre dolduqdan sonra tullantilari etraf muhitden tecrid etmek meqsedile tullantilar geomembran ve geotekstil qatlarla ortulur uzerine vegetativ torpaq sepilerek yasilliqlar yaradilir Tullantilardan ayrilan cirkab sular xususi suzgecler vasitesile texniki suya cevrilerek suvarma isleri ucun istifade edilir Uzvi tullantilarin curumesi neticesinde emele gelen bioqazlardan ise xususi generator vasitesile ilde 2 MVt saat elektrik enerjisi elde olunur Respublikanin regionlarinda meiset tullantilari poliqonlari muvafiq norma ve standartlara cavab vermir Bele ki eraziler perimetri boyu hasarlanmir etraf muhitden tecrid olunmur nezaret ve muhafize sethi xarakter dasiyir tullantilarin ucot ve hesabati demek olar ki aparilmir ve s Tullantilarin etraf muhitden tecrid olunmamasi sebebinden esen kulekler zamani bezi tullantilarin meselen polietilen torbalar ve s sovrularaq etraf torpaq sahelerine deniz ve gollere caylara dusmesi hallari bas verir ki bu da qeyd olunan erazilerin davamli olaraq cirklenmesine getirib cixarir Bu cur hal daha cox deniz sahili ve sahilyani erazilerde musahide olunur Meiset tullantilarinin yerlerde ucot ve hesabatinin aparilmasinda da problemler az deyil Esasen de regionlarda bu problem daha qabariqdir ve ekser hallarda melumatlar deqiqlikden uzaqdir Evvel qeyd olundugu kimi bezi regionlarda esasen de kend yerlerinde tullantilarin muveqqeti yigim ve ucot sistemlerinin olmamasi tullantilarin ucotunun aparilmasinda cetinlikler yaradir Hemcinin baxIstinadlarBorovskij E E Othody musor otbrosy 2011 02 17 at the Wayback Machine Himiya 10 2001 Xarici kecidler United Nations Environment Programme 2011 01 25 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 02 23 envfor nic in 2010 12 20 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 02 25 Municipal Solid Waste in the U S Factsheet 2004 10 14 at the Wayback Machine by the University of Michigan s Center for Sustainable Systems