Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Müqəddəs İohann kilsəsi – Gəncə şəhərində yerləşən Alban Həvari kilsəsidir. Şəhərdə ən qədim və əsas alban kilsəsi olan Müqəddəs İohann kilsəsi 1633-cü ildə inşa edilmişdir.
| Müqəddəs İohann kilsəsi | |
|---|---|
| erm. Սուրբ Հովհաննես եկեղեցի | |
 | |
 | |
| Ölkə |  Azərbaycan |
| Şəhər |  Gəncə |
| Yerləşir | M.A.Abbaszadə küçəsi |
| Tikilmə tarixi | 1633 |
| Vəziyyəti | Gəncə Dövlət Filarmoniyasının Kamera zalı kimi istifadə olunur, fasadındakı kitabələr sökülüb. |
| İstinad nöm. | 187 |
| Əhəmiyyəti | Ölkə əhəmiyyətli |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Şəhərin qədim Kilsəkənd məhəlləsi (Gəncəçayın sağ sahili) ərazisində yerləşən Müqəddəs İohann kilsəsi üçnefli bazilika formasına malikdir. Kilsənin üzəri ikimeylli dam altında yerləşən yarımdairəvi tağtavanla örtülmüşdür. Tavan tağları üç cüt sütun üzərində dayanır.
Tarixi
XIX əsrə qədər Alban kimliyini qoruyan və sonradan ermenilər tərəfindən restavrasiya olunur və Gəncədə dörd erməni kilsəsindən biri kimi fəaliyyət göstərirdi ki, onlardan üçü şəhərdə, biri isə qəbirsanlıq ərazisində yerləşir. 1849-cu ilə aid arxiv sənədində həmin kilsələrin adları qeyd edilir. Müqəddəs İohann kilsəsi, Müqəddəs Gevorq kilsəsi, Müqəddəs Tanrı anası kilsəsi və Müqəddəs Sərkis kilsəsi.
1870-ci ildə Gəncədə ümumilikdə dörd şəhər kilsəsinin olması haqqında məlumat verilir.1885-ci ilin məlumatında artıq şəhərdə altı kilsənin olması xəbər verilir.
Şəhərdə ən qədim və əsas erməni kilsəsi olan Müqəddəs İohann kilsəsi XVII əsrdə inşa edilmişdir. Kilsənin cənub divarında günəş qabartması ilə yanaşı yerləşdirilmiş kitabədə onun nəzaman və kim tərəfindən inşa etdirilməsi dəqiq göstərilmişdir:
 | Müqəddəs İohann kilsəsi 1633-cü ildə Katolikos Hovannesin dövründə inşa edilmişdir. |  |
Vestibülün fasadında yerləşdirilmiş və XIX əsrə aid olan digər bir kitabədə isə deyilir:
| | 1860. Bu kitabə xatirəsini əbədiləşdirmək istəyən Hosep Zarab Qriqoryants tərəfindən inşa etdirilmişdir. | |
Kilsənin cənub fasadında yerləşdirilmiş başqa bir kitabə isə, onun damının inşa edilməsi (və ya təmir edilməsi) ilə əlaqəlidir:
| | Rəbbimizin rəhmi ilə 1862-ci ildə mən, Məhsəti Ağacan Xaçaturyan Müqəddəs İohann kilsəsinin damını zərif daşlardan inşa etdirdim, daxili və xarici divarlarını ağartdım ki, sağ və vəfat etmiş qohumlarımın xatirəsini əbədiləşdirim. | |
Arxiv sənədlərində də Müqəddəs İohann kilsəsində aparılmış inşaat və yenidənqurma işləri ilə bağlı məlumatlar dövrümüzə çatmışdır. Xüsusi diqqət çəkən məsələlərdən biri XX əsrin əvvəllərinə kimi kilsədə dəfələrlə əsaslı təmir işlərinin aparılmasıdır. İlk əsaslı yenidən qurma işinin layihə və smetası 1903-cü ildə memar Oltarjevskiy tərəfindən hazırlanmışdır. Təmir işləri ilə bağlı səənədlər 1899-cu ildə şəhər rəhbərliyinə təqdim edilsə də, sonradan Erməni-türk müharibəsinə görə təxirə salınmış və yalnız 1910-cu ildə inşaata başlamaq mümkün olmuş və elə həmin il də yekunlaşdırılmışdır. İnşaat işlərinə Hovsep bəy Məlik-Bəyləryan, Simeon Afanasyan, Mixail Lazaryan, Akop Lisikyan, Martiros Nabatyan və Simeon Babakevxiyan rəhbərlik etmişlər.
1920-ci ildə döyüşlər zamanı atılmış mərmilərdən beşi kilsəyə düşmüş, onlardan üçü kilsənin günbəzini, ikisi isə divarlarını dağıtmışdır.
Keşişləri
Müqəddəs İohann kilsəsinin bəzi keşişlərinin adları və xidmət dövrləri haqqında məlumatlar da dövrümüzə çatmışdır. Belə ki, mənbələrdə adı xatırlanan ilk keşiş Hovannes Yengibariants 1862-ci ildə vəfat etmişdir. Qaregin Ter-Qriqoryan Tumanyants 15 noyabr 1898-ci ildə baş keşiş təyin edilmiş, 1908-ci ildən keşiş Qriqor Babakevxyantsla (1908-ci ildə vəfat edib), daha sonra isə Daniel Ter-Danielyants, Mkrtç Ter_Hovsepyan və Şmavon Boriyantsla birlikdə xidmət etmişlər.
Memarlıq xüsusiyyətləri
Şəhərin qədim Kilsəkənd məhəlləsi (Gəncəçayın sağ sahili) ərazisində yerləşən Müqəddəs İohann kilsəsi üçnefli bazilika formasına malikdir. Kilsənin üzəri ikimeylli dam altında yerləşən yarımdairəvi tağtavanla örtülmüşdür. Tavan tağları üç cüt sütun üzərində dayanır.
Kilsənin iki qiriş qapısı onun cənub və qərb divarlarında yerləşdirilmişdir. Şərq tərəfində isə iki mərtəbəli cübbəxana yerləşir. Sonrakı dövrdə kilsə binasına əlavə kimi gavit, vestibül və zəng qülləsi inşa edilmişdir.
XVIII-XIX əsrlərdə kilsənin həm vestibülündə, həm daxilində, həm də həyətində dəfnlər həyata keçirilmişdir.
İstinadlar
- Karapetyan, 2007. səh. 45
- Бархударянц, Макар. Арцах. Баку: Арор. 1895. 37.
- Nor-Dar (No. 85): 2. 1899.
- Karapetyan, 2007. səh. 46
- Karapetyan, 2007. səh. 47
- Karapetyan, 2007. səh. 51
Ədəbiyyat
- Barkhutariants, M. Artsakh. Baku, 1895
- Karapetyan, S. Northern Karapetyan. Yerevan, 2007
portalı portalı portalı portalı portalı |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu adin diger istifade formalari ucun bax Muqeddes Iohann kilsesi Muqeddes Iohann kilsesi Gence seherinde yerlesen Alban Hevari kilsesidir Seherde en qedim ve esas alban kilsesi olan Muqeddes Iohann kilsesi 1633 cu ilde insa edilmisdir Muqeddes Iohann kilsesierm Սուրբ Հովհաննես եկեղեցի40 40 10 sm e 46 21 49 s u Olke AzerbaycanSeher GenceYerlesir M A Abbaszade kucesiTikilme tarixi 1633Veziyyeti Gence Dovlet Filarmoniyasinin Kamera zali kimi istifade olunur fasadindaki kitabeler sokulub Azerbaycandaki tarixi abidelerin milli qeydiyyatiIstinad nom 187EhemiyyetiOlke ehemiyyetli Vikianbarda elaqeli mediafayllar Seherin qedim Kilsekend mehellesi Gencecayin sag sahili erazisinde yerlesen Muqeddes Iohann kilsesi ucnefli bazilika formasina malikdir Kilsenin uzeri ikimeylli dam altinda yerlesen yarimdairevi tagtavanla ortulmusdur Tavan taglari uc cut sutun uzerinde dayanir TarixiKilsenin fasadinda olmus ve 1990 ci illerde dagidilmis kitabeler XIX esre qeder Alban kimliyini qoruyan ve sonradan ermeniler terefinden restavrasiya olunur ve Gencede dord ermeni kilsesinden biri kimi fealiyyet gosterirdi ki onlardan ucu seherde biri ise qebirsanliq erazisinde yerlesir 1849 cu ile aid arxiv senedinde hemin kilselerin adlari qeyd edilir Muqeddes Iohann kilsesi Muqeddes Gevorq kilsesi Muqeddes Tanri anasi kilsesi ve Muqeddes Serkis kilsesi 1870 ci ilde Gencede umumilikde dord seher kilsesinin olmasi haqqinda melumat verilir 1885 ci ilin melumatinda artiq seherde alti kilsenin olmasi xeber verilir Seherde en qedim ve esas ermeni kilsesi olan Muqeddes Iohann kilsesi XVII esrde insa edilmisdir Kilsenin cenub divarinda gunes qabartmasi ile yanasi yerlesdirilmis kitabede onun nezaman ve kim terefinden insa etdirilmesi deqiq gosterilmisdir Muqeddes Iohann kilsesi 1633 cu ilde Katolikos Hovannesin dovrunde insa edilmisdir Vestibulun fasadinda yerlesdirilmis ve XIX esre aid olan diger bir kitabede ise deyilir 1860 Bu kitabe xatiresini ebedilesdirmek isteyen Hosep Zarab Qriqoryants terefinden insa etdirilmisdir Kilsenin cenub fasadinda yerlesdirilmis basqa bir kitabe ise onun daminin insa edilmesi ve ya temir edilmesi ile elaqelidir Rebbimizin rehmi ile 1862 ci ilde men Mehseti Agacan Xacaturyan Muqeddes Iohann kilsesinin damini zerif daslardan insa etdirdim daxili ve xarici divarlarini agartdim ki sag ve vefat etmis qohumlarimin xatiresini ebedilesdirim Arxiv senedlerinde de Muqeddes Iohann kilsesinde aparilmis insaat ve yenidenqurma isleri ile bagli melumatlar dovrumuze catmisdir Xususi diqqet ceken meselelerden biri XX esrin evvellerine kimi kilsede defelerle esasli temir islerinin aparilmasidir Ilk esasli yeniden qurma isinin layihe ve smetasi 1903 cu ilde memar Oltarjevskiy terefinden hazirlanmisdir Temir isleri ile bagli seenedler 1899 cu ilde seher rehberliyine teqdim edilse de sonradan Ermeni turk muharibesine gore texire salinmis ve yalniz 1910 cu ilde insaata baslamaq mumkun olmus ve ele hemin il de yekunlasdirilmisdir Insaat islerine Hovsep bey Melik Beyleryan Simeon Afanasyan Mixail Lazaryan Akop Lisikyan Martiros Nabatyan ve Simeon Babakevxiyan rehberlik etmisler 1920 ci ilde doyusler zamani atilmis mermilerden besi kilseye dusmus onlardan ucu kilsenin gunbezini ikisi ise divarlarini dagitmisdir Kesisleri Muqeddes Iohann kilsesinin bezi kesislerinin adlari ve xidmet dovrleri haqqinda melumatlar da dovrumuze catmisdir Bele ki menbelerde adi xatirlanan ilk kesis Hovannes Yengibariants 1862 ci ilde vefat etmisdir Qaregin Ter Qriqoryan Tumanyants 15 noyabr 1898 ci ilde bas kesis teyin edilmis 1908 ci ilden kesis Qriqor Babakevxyantsla 1908 ci ilde vefat edib daha sonra ise Daniel Ter Danielyants Mkrtc Ter Hovsepyan ve Smavon Boriyantsla birlikde xidmet etmisler Memarliq xususiyyetleriSeherin qedim Kilsekend mehellesi Gencecayin sag sahili erazisinde yerlesen Muqeddes Iohann kilsesi ucnefli bazilika formasina malikdir Kilsenin uzeri ikimeylli dam altinda yerlesen yarimdairevi tagtavanla ortulmusdur Tavan taglari uc cut sutun uzerinde dayanir Kilsenin iki qiris qapisi onun cenub ve qerb divarlarinda yerlesdirilmisdir Serq terefinde ise iki mertebeli cubbexana yerlesir Sonraki dovrde kilse binasina elave kimi gavit vestibul ve zeng qullesi insa edilmisdir XVIII XIX esrlerde kilsenin hem vestibulunde hem daxilinde hem de heyetinde defnler heyata kecirilmisdir IstinadlarKarapetyan 2007 seh 45 Barhudaryanc Makar Arcah Baku Aror 1895 37 Nor Dar No 85 2 1899 Karapetyan 2007 seh 46 Karapetyan 2007 seh 47 Karapetyan 2007 seh 51EdebiyyatBarkhutariants M Artsakh Baku 1895 Karapetyan S Northern Karapetyan Yerevan 2007 Gence portali Memarliq portali Xristianliq portali Azerbaycan portali Tarix portali