Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Moskva Paleontologiya Muzeyi (rus. Палеонтологический музей им. Ю. А. Орлова) — Moskva muzeyi, dünyanın ən iri təbii-tarixi muzeylərindən biridir. Muzeydə 120 mindən artıq müxtəlif qazıntı nümunəsi saxlanılır. 1937-ci ildə qurulmuş, 1966-cı ildən zooloq və paleontoloq Yuri Orlovun adını daşıyır. Muzey Borisyak Paleontologiya İnstitutunun bir hissəsidir. Altı otaqdan ibarət muzeyin dörd sərgi sahəsi yer üzündəki üzvi dünyanın inkişafına həsr olunmuşdur.
| Moskva Paleontologiya Muzeyi | |
|---|---|
 | |
 | |
| Əsası qoyulub | 1937 |
| Ölkə | |
| Yerləşir | Moskva |
| paleo.ru/museum | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
Muzeyin qurulması
Orlov adına Paleontologiya Muzeyi 1937-ci ildə Elmlər Akademiyasının Paleontologiya İnstitutu tərəfindən Beynəlxalq Geoloji Konqresinin XVII sessiyasında təsis edilmişdir. Muzeyin tarixi buz dövrünə aid məməlilərin sümükləri və dişləri yeni tikilmiş Kunstkameraya daxil olduğu andan - 1716-cı ildən Sankt-Peterburqda başlayır. Toplanan bu kolleksiya Fersman Mineralogiya Muzeyinə çevrilən Elmlər Akademiyasının Mineral Kabinetində saxlanılıb. 1925-ci ildə Rusiya Elmlər Akademiyasının 200 illik yubileyinə qəzər bura iki muzeyə bolunmuşdur:
- Geoloji
- Mineralojik
Geoloji muzeyin başçısı Aleksey Borisek olmuşdur, muzeydə paleontoloji materiallar toplusu saxlanılırdı. 1500 m²-lik iki zalda onurğaların skeletləri nümayiş olunmuşdur, bunlar XX əsrin əvvəllərində professor Vladimir Amalitskiy tərəfindən əldə olunmuşdur. 1930-cu ildə Geologiya Muzeyi SSRİ Elmlər Akademiyasının Paleozoloqiya İnstitutuna çevrildi.
1987–ci ildə Moskvanın ən ucqar yerində, “Tyoplı stan” meşəsinin kənarında muzeyin qırmızı kərpicdən qalaya bənzəyən formada tikilmiş təzə binası açıldı. Muzeyin eksponatları arasında mamontun ilk dəfə tapılmış bütöv skeleti nümayiş olunur. Əlbəttə, mamont muzeydə saxlanan ən qədim canlı qalığı deyil. Lakin o zaman paleontologiya elmi məhz bu heyvanın ilk dəfə öyrənilməsindən başlanmışdı: 1799-cu ildə fransız təbiətşünası Jorj Küvye ilk dəfə olaraq, bu heyvanı Elefas mammonteus adı ilə təsvir etmişdi. Ekspozisiyanın əvvəlində qabarcıqlı, en kəsiyi zolağı olan daşlar stromatolitlər nümayiş olunur. Onlarla yanaşı Ağ dəniz sahillərindəki vend dövrü çöküntülərində aşkar edilmiş, dünyanın ən cazibali, daşlaşmış nəhəng molyusklar (yumşaqbədənlilər) kolleksiyası yerləşir. Heç bir müasir heyvana oxşamayan bu möcüzəli canlılar meydana gəlmiş, çox qısa müddət yaşamış və tez də yox olmuşlar.
Növbəti vitrində Yakutiya və Tuvanın çox zəngin yataqlarından gətirilmiş, yaşı 540 mln il olan skelitli orqanizmlər-əhəngləşmiş zərif süngərlər - arxeoseatlar, ilk molyuskların qapaq formalı çanaqları, dayaq dirəkləri olan, qeyri-adi konus forması almış xiolit qabıqları nümayiş olunur. Bəzi nümunələrə böyüdücü şüşələr bərkidilmişdi-boyu 1–2 mm-dən böyük olmayan bu orqanizmləri adi gözlə görmək mümkün deyil. Xırda olduqları üçün 100q süxur içərisindən kimyəvi üsulla bu orqanizmlərin bir neçə min qabığını çıxarmaq mümkündü.
Dəniz faunasının ordevik-silur yaşlı nümunələri, əsasən, Baltik dənizi sahillərindən və Podoloya yamaclarından (Ukrayna) gətirilmişdi.
Bu kolleksiyalara əhəngləşmiş ikitaylı braxiopod (çiyinayaqlılar) və sıx arasıkəsmələrlə bölünmüş nəhəng konusa bənzəyən başıayaqlıların, xərçəng-əqrəblərin qabıqları, habelə mərcan və süngər skeletləri, həmçinin balığabənzər onurğalıların pulcuqları daxildi.
Ammonit(çoxdan qırılmış xariciqabıqlı başıayaqlı yumuşaqbədənli) kolleksiyasına baxarkən, yaşadıqları uzun zaman ərzində bu heyvanların qabıqlarının necə dəyişilməsini görmək mümkündür. Onlar üçün qabığın, əsasən, müstəvi spiral formasında bükülməsi səciyyəvidi. Lakin inkişafının böhran dövrlərində (onların inkişafında belə dövrlər bir neçə dəfə təkrarlanmışdı) onların qabıqları gah açılmış, gah yumaq kimi dolanmış, gah da saksofon formasını almışdı. Yalnız tarakanlar (yüyürəklər) 320 mln il ərzində dəyişilmədən qalmışdı: bunu qazıntı halında tapılan cücülərin vitrinində görmək mümkündür.
Muzeyin ən qədim kolleksiyası "Şimali Dvina qalereyasıdır". Onun əsası XIX əsrin sonu - XX əsrin əvvəlində Varşava Universitetinin professoru V.P.Amaltski tərəfindən qoyulmuşdur. Kiçik şimali Dvina çayının sahilində, Kotlas yaxınlığında üst perm kontinental çöküntülərində qazma işləri apararkən o, qırmızı rəngli gil və mergelləriniçərisində müxtəlif sümüklər, kəllələr, hətta dördayaqlı onurğalıların bütöv skeletlərini aşkar etmişdir. Bərpa edilmiş skeletlərin əksəriyyəti pareyazavrlara (yanaqlı kələzlərə) məxsusdur.
"Qalareya"nın yanındakı vitrində ilk baxışda nəzərə çarpmayan sümüklər nümayiş etdirilir. Bu, Tula vilayətinin üst devon çöküntülərində tapılmış ən qədim suda-quruda yaşayan dödrayaqlı heyvanın - tulerpetonun çox nadir tapılan skeletidir. Onun çox nadir - altıbarmaqlı ətrafları var. Ona görə də, tulerpetonun pəncəsi pəncəüzgəcli balıqların üzgəcini xatırladır. Bu balıqlardan birinin - müasir latimeriya - selakantın mulyajı şüşəli şkafda saxlanır. Tulerpetona daha çox oxşayanqədim pəncəüzgəcli balıqların qalıqların Latviyanın gec devon çöküntülərindən gətirilmiş plitənin üzərində saxlanmışdır. Bu muzeyin eksponatları içərisində steqosefalların (başızirehlilərin), deynosefalların (möcüzəlibaşlıların), disinodontların (ikidişlilərin) və b. ən qədim dördayaqlıların skeletləri; köpək balıqlarının, skatların, çənəsiz balıqların və balığabənzərlərin də izləri nümayiş olunur. Tacikistanın orta trias çöküntülərində aşkar olunmuş cücü qalıqları (onların üzərində hətta qanad bəzəyinin izləri də saxlanmışdır), qeyri-adi kərtənkələlərin izləri də çox maraqlıdır: onların bəzilərində bədənlə ətraflar arasında pərdə vardır, digərinin isə bel pulcuqları qanad kimi uzanmışdır.
İkimərtəbəli mezozoy zalı xüsusilə maraqlıdır: burada çox dəqiq bərpa olunmuş dinozavrların skeletləri qoyulmuşdur - zal ikimərtəbəli olmasaydı onlar buraya yerləşməzdi. Onların əksəriyyəti Monqolustanın üst təbaşir çöküntülərindən gətirilmişdir. XX əsrin 40-cı illərində paleontoloqm və yazıçı-fantast kimi tanınmış İ.A.Yefremov Qobi yaylasında tədqiqat apararkən, topladığı iri heyvan sümükləri kolleksiyası ilə bu zaldakı eksponatların əsasını qoymuşdur. Burada quruda yaşayan mişara oxşar dişləri olan ikiayaqlı nəhəng yırtıcıların - tarbozavrların ailəsi, suda-quruda yaşayan, nəhəng ördəkburun kərtənkələ - zaurolof, xırda, buynuzlu kərtənkələlər - protoseratopslar və baqaseratopslar, həmçinin müxtəlif dinazrların daşlanmış yumurtaları nümayiş etdirilir. Mezozoy zalının eksponatları içərisində olan təbaşir dinozavrlarının skeletləri Özbəkistan, yura dəniz ixtiozavrlarının skeletləri Almaniyadan, gec yura dinozavrlarının pəncə izləri, Tacikistandan gətirilmişdir. Cənubi Qazaxıstanın Qaratau üst yura göl çöküntüklərindən gətirilmiş uçan xırda kətənkələnin (tüklü şeytanın) dərisindəki tüklər də süxur üzərində saxlanmışdır. Dinozavrların müasiri olan bitkilər - lotos meyvələri, araukariya qozaları, ginkqoyarpaqları və digər heyvanların - qarınayaqlı və ikitayqabıqlı molyuskların qabıqları, hətta çox nadir qədim quşların və məməlilərin skeletləri nümayiş etdirilir. Məməlilər zalındakı ən böyük skelet mamonta deyil, kərgədana - indrikoteriyə məxsusdur. Amma Afrika və Avstriyanın nisbətən mülayim meşələrinin sakinləri olan qədim atların və fillərin skeletləri çox xırdadır.
- GeoNames (ing.). 2005.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Moskva Paleontologiya Muzeyi rus Paleontologicheskij muzej im Yu A Orlova Moskva muzeyi dunyanin en iri tebii tarixi muzeylerinden biridir Muzeyde 120 minden artiq muxtelif qazinti numunesi saxlanilir 1937 ci ilde qurulmus 1966 ci ilden zooloq ve paleontoloq Yuri Orlovun adini dasiyir Muzey Borisyak Paleontologiya Institutunun bir hissesidir Alti otaqdan ibaret muzeyin dord sergi sahesi yer uzundeki uzvi dunyanin inkisafina hesr olunmusdur Moskva Paleontologiya MuzeyiEsasi qoyulub 1937Olke RusiyaYerlesir Moskva55 37 26 sm e 37 30 50 s u paleo ru museum Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixiMuzeyin qurulmasi Orlov adina Paleontologiya Muzeyi 1937 ci ilde Elmler Akademiyasinin Paleontologiya Institutu terefinden Beynelxalq Geoloji Konqresinin XVII sessiyasinda tesis edilmisdir Muzeyin tarixi buz dovrune aid memelilerin sumukleri ve disleri yeni tikilmis Kunstkameraya daxil oldugu andan 1716 ci ilden Sankt Peterburqda baslayir Toplanan bu kolleksiya Fersman Mineralogiya Muzeyine cevrilen Elmler Akademiyasinin Mineral Kabinetinde saxlanilib 1925 ci ilde Rusiya Elmler Akademiyasinin 200 illik yubileyine qezer bura iki muzeye bolunmusdur Geoloji Mineralojik Geoloji muzeyin bascisi Aleksey Borisek olmusdur muzeyde paleontoloji materiallar toplusu saxlanilirdi 1500 m lik iki zalda onurgalarin skeletleri numayis olunmusdur bunlar XX esrin evvellerinde professor Vladimir Amalitskiy terefinden elde olunmusdur 1930 cu ilde Geologiya Muzeyi SSRI Elmler Akademiyasinin Paleozoloqiya Institutuna cevrildi 1987 ci ilde Moskvanin en ucqar yerinde Tyopli stan mesesinin kenarinda muzeyin qirmizi kerpicden qalaya benzeyen formada tikilmis teze binasi acildi Muzeyin eksponatlari arasinda mamontun ilk defe tapilmis butov skeleti numayis olunur Elbette mamont muzeyde saxlanan en qedim canli qaligi deyil Lakin o zaman paleontologiya elmi mehz bu heyvanin ilk defe oyrenilmesinden baslanmisdi 1799 cu ilde fransiz tebietsunasi Jorj Kuvye ilk defe olaraq bu heyvani Elefas mammonteus adi ile tesvir etmisdi Ekspozisiyanin evvelinde qabarciqli en kesiyi zolagi olan daslar stromatolitler numayis olunur Onlarla yanasi Ag deniz sahillerindeki vend dovru cokuntulerinde askar edilmis dunyanin en cazibali daslasmis neheng molyusklar yumsaqbedenliler kolleksiyasi yerlesir Hec bir muasir heyvana oxsamayan bu mocuzeli canlilar meydana gelmis cox qisa muddet yasamis ve tez de yox olmuslar Novbeti vitrinde Yakutiya ve Tuvanin cox zengin yataqlarindan getirilmis yasi 540 mln il olan skelitli orqanizmler ehenglesmis zerif sungerler arxeoseatlar ilk molyusklarin qapaq formali canaqlari dayaq direkleri olan qeyri adi konus formasi almis xiolit qabiqlari numayis olunur Bezi numunelere boyuducu suseler berkidilmisdi boyu 1 2 mm den boyuk olmayan bu orqanizmleri adi gozle gormek mumkun deyil Xirda olduqlari ucun 100q suxur icerisinden kimyevi usulla bu orqanizmlerin bir nece min qabigini cixarmaq mumkundu Deniz faunasinin ordevik silur yasli numuneleri esasen Baltik denizi sahillerinden ve Podoloya yamaclarindan Ukrayna getirilmisdi Bu kolleksiyalara ehenglesmis ikitayli braxiopod ciyinayaqlilar ve six arasikesmelerle bolunmus neheng konusa benzeyen basiayaqlilarin xerceng eqreblerin qabiqlari habele mercan ve sunger skeletleri hemcinin baligabenzer onurgalilarin pulcuqlari daxildi Ammonit coxdan qirilmis xariciqabiqli basiayaqli yumusaqbedenli kolleksiyasina baxarken yasadiqlari uzun zaman erzinde bu heyvanlarin qabiqlarinin nece deyisilmesini gormek mumkundur Onlar ucun qabigin esasen mustevi spiral formasinda bukulmesi seciyyevidi Lakin inkisafinin bohran dovrlerinde onlarin inkisafinda bele dovrler bir nece defe tekrarlanmisdi onlarin qabiqlari gah acilmis gah yumaq kimi dolanmis gah da saksofon formasini almisdi Yalniz tarakanlar yuyurekler 320 mln il erzinde deyisilmeden qalmisdi bunu qazinti halinda tapilan cuculerin vitrininde gormek mumkundur Muzeyin en qedim kolleksiyasi Simali Dvina qalereyasidir Onun esasi XIX esrin sonu XX esrin evvelinde Varsava Universitetinin professoru V P Amaltski terefinden qoyulmusdur Kicik simali Dvina cayinin sahilinde Kotlas yaxinliginda ust perm kontinental cokuntulerinde qazma isleri apararken o qirmizi rengli gil ve mergellerinicerisinde muxtelif sumukler kelleler hetta dordayaqli onurgalilarin butov skeletlerini askar etmisdir Berpa edilmis skeletlerin ekseriyyeti pareyazavrlara yanaqli kelezlere mexsusdur Qalareya nin yanindaki vitrinde ilk baxisda nezere carpmayan sumukler numayis etdirilir Bu Tula vilayetinin ust devon cokuntulerinde tapilmis en qedim suda quruda yasayan dodrayaqli heyvanin tulerpetonun cox nadir tapilan skeletidir Onun cox nadir altibarmaqli etraflari var Ona gore de tulerpetonun pencesi penceuzgecli baliqlarin uzgecini xatirladir Bu baliqlardan birinin muasir latimeriya selakantin mulyaji suseli skafda saxlanir Tulerpetona daha cox oxsayanqedim penceuzgecli baliqlarin qaliqlarin Latviyanin gec devon cokuntulerinden getirilmis plitenin uzerinde saxlanmisdir Bu muzeyin eksponatlari icerisinde steqosefallarin basizirehlilerin deynosefallarin mocuzelibaslilarin disinodontlarin ikidislilerin ve b en qedim dordayaqlilarin skeletleri kopek baliqlarinin skatlarin cenesiz baliqlarin ve baligabenzerlerin de izleri numayis olunur Tacikistanin orta trias cokuntulerinde askar olunmus cucu qaliqlari onlarin uzerinde hetta qanad bezeyinin izleri de saxlanmisdir qeyri adi kertenkelelerin izleri de cox maraqlidir onlarin bezilerinde bedenle etraflar arasinda perde vardir digerinin ise bel pulcuqlari qanad kimi uzanmisdir Ikimertebeli mezozoy zali xususile maraqlidir burada cox deqiq berpa olunmus dinozavrlarin skeletleri qoyulmusdur zal ikimertebeli olmasaydi onlar buraya yerlesmezdi Onlarin ekseriyyeti Monqolustanin ust tebasir cokuntulerinden getirilmisdir XX esrin 40 ci illerinde paleontoloqm ve yazici fantast kimi taninmis I A Yefremov Qobi yaylasinda tedqiqat apararken topladigi iri heyvan sumukleri kolleksiyasi ile bu zaldaki eksponatlarin esasini qoymusdur Burada quruda yasayan misara oxsar disleri olan ikiayaqli neheng yirticilarin tarbozavrlarin ailesi suda quruda yasayan neheng ordekburun kertenkele zaurolof xirda buynuzlu kertenkeleler protoseratopslar ve baqaseratopslar hemcinin muxtelif dinazrlarin daslanmis yumurtalari numayis etdirilir Mezozoy zalinin eksponatlari icerisinde olan tebasir dinozavrlarinin skeletleri Ozbekistan yura deniz ixtiozavrlarinin skeletleri Almaniyadan gec yura dinozavrlarinin pence izleri Tacikistandan getirilmisdir Cenubi Qazaxistanin Qaratau ust yura gol cokuntuklerinden getirilmis ucan xirda ketenkelenin tuklu seytanin derisindeki tukler de suxur uzerinde saxlanmisdir Dinozavrlarin muasiri olan bitkiler lotos meyveleri araukariya qozalari ginkqoyarpaqlari ve diger heyvanlarin qarinayaqli ve ikitayqabiqli molyusklarin qabiqlari hetta cox nadir qedim quslarin ve memelilerin skeletleri numayis etdirilir Memeliler zalindaki en boyuk skelet mamonta deyil kergedana indrikoteriye mexsusdur Amma Afrika ve Avstriyanin nisbeten mulayim meselerinin sakinleri olan qedim atlarin ve fillerin skeletleri cox xirdadir GeoNames ing 2005