Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Molla Pənah Vaqifin muzey-məqbərə kompleksi və ya Vaqif türbəsi — 1982-ci il yanvarın 14-də ulu öndər Heydər Əliyevin bilavasitə təşəbbüsü və iştirakı ilə Azərbaycanın qədim mədəniyyət mərkəzi Şuşa şəhərində şair Molla Pənah Vaqifin məzarı üzərində ucaldılmış əzəmətli məqbərənin açılışı olmuşdur.
| Vaqif türbəsi | |
|---|---|
 Türbə 2021-ci ildə restavrasiyadan sonra | |
 | |
| Ölkə |  Azərbaycan |
| Şəhər | Şuşa |
| Yerləşir | S.Quliyev küç. |
| Aidiyyatı | Şuşa Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu |
| Memar | Əbdülvahab Salamzadə |
| Tikilmə tarixi | 1982 |
| Üslubu | konstruktivizm |
| Vəziyyəti | yenidən bərpa edilib |
| İstinad nöm. | 367 |
| Kateqoriya | türbə |
| Əhəmiyyəti | Ölkə əhəmiyyətli |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
1967-ci ildə Şuşada olarkən Heydər Əliyev Vaqifin məzarını ziyarət etmək istəmiş, lakin məzarı tapa bilməmişdir. Onun göstərişi ilə məzar tapılmış və Vaqifin məzarı üstündə 1980-1981-ci illərdə abidə, türbə tikilmiş və 1982-ci ilin yanvar ayında Ulu öndərin iştirakı ilə təntənəli açılışı olmuşdu.
1992-ci il mayın 8-də Ermənistanın silahlı dəstələri işğala məruz qoyduqları Şuşa şəhərində mədəniyyət nümunələrinə qarşı vandalizm aktları törətmiş, Vaqifin məqbərəsini dağıtmışlar.
Böyük Azərbaycan şairi Molla Pənah Vaqifin 300 illik yubileyinin layiqincə keçirilməsini təmin etmək məqsədilə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev 12 yanvar 2017-ci il tarixli sərəncam imzalamışdır.
Abidə
Türbə AMEA-nın həqiqi üzvü, sənətşünaslıq doktoru Əbdülvahab Salamzadə və əməkdar memar, memarlıq üzrə elmlər namizədi layihəsi əsasında tikilmişdir.
Vaqif türbəsi Şuşanın cənub-qərb tərəfində, bayram şənlikləri və cıdır yarışları təşkil edilən məşhur Cıdır düzündə, şairin həlak olduğu və dəfn edildiyi qayalı təpədə ucalır.
Şairin türbəsinin inşası məsələsi həll edilərkən, ətrafdakı dağ mənzərəsi və şəhərsalma xüsusiyyəti nəzərə alınmış, Azərbaycanın qülləvari türbələrinin kompozisiya quruluşundan istifadə edilmişdir. Türbənin inşasında müəlliflərin xalq memarlığının yerli ənənələrinə, monumental-dekorativ və tətbiqi plastika vasitələrinə geniş müraciət etmələri diqqəti cəlb edir.
Vaqif türbəsində bədii memarlıq fikrinin son dərəcə aydınlığı və kompozisiyanın məntiqi sadəliyi konstruksiya və bədii surətinin ahəngdarlığı əldə edilmişdir.
Şairin abidəsi kompozisiyanın tamlığı və formaların plastik zənginliyi ilə də fərqlənir. O, planda kvadrat şəkilli, aşağısı bir qədər geniş, oturacaq şəklində olan xaricdən qırmızımtıl Qarabağ mərməri ilə üzlənmiş hündür bürcdür. Türbənin oturcağının üç tərəfindən başqa bütün fasadların hündürlüyü boyunca anodlaşdırılmış alüminium şəbəkə ilə örtülmüşdür.
Türbənin şəhərə baxan tərəfi təsirli baştağ görkəmi ilə nəzərə çarpır. Baştağın atqısında ağ mərmərdən böyük hərflərlə şairin adı həkk edilmişdir. 18 metr hündürlükdə ağ mərmər salonun mərkəzində şairin qəbri üzərində qara mərmərdən sənduqə qoyulmuşdur.
Türbənin daili memarlğına işıq və hava hopdurulması və heykəltaraş A. Mustafayevin işi olan qabartmanın əlavə edilməsi şairin abidəsini daha da zənginləşdirmişdir. Girişə yönəldilmiş qabartma heykəl interyerin miqyası ilə yaxşı uyğunlaşdırılmışdır. Şəbəkələrdən süzülən işıq şüaları insanda dinamik işıq və kölgə strukturlu daxili məkan haqqında nəhənglik, təmtəraq və romantik coşğunluq kimi xoş duyğular oyadır.
Türbənin konstruksiya həlli monolit dəmir-beton karkasa əsaslanır. Bəzək vurmaq üçün yalnız yerli inşaat materiallarından istifadə edilmişdir. Müəlliflər Azərbaycanın bürclü türbələrinin kompozisiyalı tərtibatı ənənələrini davam etdirmişlər.
Ənənədən fərqli olaraq qülləvari abidənin günbəzlə qurtarmaması, ümumi kompozisiyanın müasir bədii həllini tapmışdır. Günbəz əvəzinə yastı dəmir-beton örtük layihələşdirilmişdir. Örtüyün yanlarından çıxıntı əmələ gətirən yüksək söykənəcəklər, fasadların zərif alüminium şəbəkələri ilə şaquli kompozisiyada xüsusi yüngüllük, milli xüsusiyyət və uçuş təəssüratı yaradır.
Gözəl təbiət mənzərəsi ilə təsirli təzad təşkil edən, irimiqyaslı abidəvi kompozisiyasına görə yadda qalan, dəqiq və təsirli siluetə malik abidə ustalıqla gözəl dağ mənzərəsinə daxil edilmişdir.
Yüksək peşəkar səviyyədə hazırlanmış Vaqif türbəsi qoruq şəhər olan Şuşanın memarlıq üslubuna yeni bir nəfəs gətirmiş gözəl abidədir.
Erməni silahlı dəstələri şəhəri 1992-ci ildə işğal etdikdən sonra məqbərəyə zərər dəymiş və o hal hazırda bərbad vəziyyətdədir.
1992-ci ildən 2020-ci ilə qədər erməni işğalında qalan abidə xeyli ziyan görmüşdür.
Qalereya
-
![image]()
Azərbaycan poçt markasının üzərindəki təsviri (2002) -
![image]()
Türbənin 2012-ci ildəki vəziyyəti. -
![image]()
Şuşa azad edildikdən sonra İlham Əliyev və ailəsi dağıdılmış türbənin qarşısında. -
![image]()
Türbə bərpa dövründə -
![image]()
İlham Əliyev və birinci xanım Mehriban Əliyeva Molla Pənah Vaqifin muzey-məqbərə kompleksinin açılış mərasimində
Qələbədən sonra
Azərbaycan Ordusunun şanlı Zəfərindən sonra, 39 il əvvəl məqbərənin açıldığı gündə - yanvarın 14-də Şuşa şəhərinə səfəri zamanı məqbərəni ziyarət edən Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin tapşırığına əsasən, burada təmir-bərpa və yenidənqurma işlərinə start verildi.
Məqbərədə təmir-bərpa və yenidənqurma işləri Heydər Əliyev Fondu tərəfindən aparılıb. 2021-ci ilin mart ayından başlayaraq türbə ilkin mərhələdə konstruktiv müayinədən keçirilərək, tələb olunan hissələr üzrə gücləndirmə tədbirləri araşdırılıb və bu çərçivədə işçi layihələr hazırlanıb. İşçi layihələr əsasında xarici mütəxəssislər tərəfindən təyin edilən xüsusi kimyəvi materiallarla elementlərin konstruktiv bərpa işləri yerinə yetirilib, korroziyaya qarşı əlavə tədbirlər görülüb. Həmçinin abidənin dam örtüyü yenidən qurulub. Topoqrafiya işləri nəticəsində əldə edilən məlumatlar üzrə, o cümlədən ərazidə axtarış işləri keçirməklə qırılmış, dağılmış üzlük hissələrin əldə edilməsi ilə birlikdə abidənin ilkin ölçülərinin bərpası məqsədilə memarlıq işçi layihələri hazırlanıb. Bu layihələr əsasında isə fasadın və daxili hissələrin divar səthləri mərmərlə üzlənib və abidənin tarixi görkəmi bərpa edilib.
Bundan əlavə, ərazidən tapılan tökmə alüminium şəbəkə nümunəsi əsasında hazırlanmış işçi layihələr üzrə bütün şəbəkə və dekorlar, o cümlədən giriş qapısı tökmə üsulu ilə alüminium materialdan tarixi ölçüləri qorunmaqla hazırlanıb, Şuşa şəhərinə gətirilərək layihə üzrə quraşdırılıb. Salonun mərkəzində qəbir daşı üzərində qara mərmərdən sənduqə qoyulub, ilkin formanın bərpası nəzərə alınmaqla büst ağ mərmərdən işlənib hazırlanaraq quraşdırılıb.
Abidənin hər detalında tarixi görkəm qorunub saxlanılıb. Abidə kompleksinin bütün infrastrukturu yenidən qurulub, yağış suları üçün drenaj xətləri və elektrik xətləri çəkilib quraşdırılıb. Landşaftda istinad divarları və meydança tarixi görkəmi çərçivəsində qranitlə üzlənib. Eyni zamanda ətrafda o dövrün şəkillərində əks olunduğu kimi, müxtəlif növ qızılgül kolları əkilib.
2021-ci il avqustun 29-da Şuşada dahi Azərbaycan şairi və ictimai-xadimi Molla Pənah Vaqifin muzey-məqbərə kompleksinin təmir-bərpa və yenidənqurma işlərindən sonra açılışı olub. AR Prezidenti İlham Əliyev və birinci xanım Mehriban Əliyeva açılış mərasimində iştirak ediblər.
Mənbə
- Qədim Şuşa, Bakı, 2005
- Şuşada Vaqif türbəsi, Azərbaycan abidələri dərgisi, I say, 1984
İstinadlar
Bu məqalədəki istinadlar müvafiq ilə göstərilməlidir. |
- "Molla Pənah Vaqif–300" (PDF) (az.). Azərbaycan Milli Kitabxanası. 2017. 9 Mar 2023 tarixində (PDF).
- "Böyük Azərbaycan şairi Molla Pənah Vaqifin 300 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı" (az.). https://president.az/. 12 yanvar 2017. 27 Mar 2022 tarixində .
- "Проблемы сохранения и реконструкции исторических городов Азербайджана". Абдул Вахав Саламзаде. 1979. January 22, 2021 tarixində . İstifadə tarixi: August 24, 2010.
- "Şuşa Azərbaycan mədəniyyətinin paytaxtı, Xarı bülbül Qarabağın azadlıq rəmzi oldu". azertag.az (az.). Azer Tac. 8 January 2021. 19 October 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 15 January 2021.
- "İlham Əliyev Vaqif türbəsini ziyarət edib". baku.ws (az.). 15 January 2021. 30 March 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 15 January 2021.
- "İlham Əliyev və birinci xanım Mehriban Əliyeva Molla Pənah Vaqifin muzey-məqbərə kompleksinin təmir-bərpa və yenidənqurma işlərindən sonra açılış mərasimində iştirak ediblər" (az.). https://president.az/. 27 Aug 2022 tarixində .
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Molla Penah Vaqifin muzey meqbere kompleksi ve ya Vaqif turbesi 1982 ci il yanvarin 14 de ulu onder Heyder Eliyevin bilavasite tesebbusu ve istiraki ile Azerbaycanin qedim medeniyyet merkezi Susa seherinde sair Molla Penah Vaqifin mezari uzerinde ucaldilmis ezemetli meqberenin acilisi olmusdur Vaqif turbesiTurbe 2021 ci ilde restavrasiyadan sonra39 45 19 sm e 46 45 30 s u Olke AzerbaycanSeher SusaYerlesir S Quliyev kuc Aidiyyati Susa Dovlet Tarix Memarliq QoruguMemar Ebdulvahab SalamzadeTikilme tarixi 1982Uslubu konstruktivizmVeziyyeti yeniden berpa edilibAzerbaycandaki tarixi abidelerin milli qeydiyyatiIstinad nom 367KateqoriyaturbeEhemiyyetiOlke ehemiyyetliVaqif turbesi Vikianbarda elaqeli mediafayllar 1967 ci ilde Susada olarken Heyder Eliyev Vaqifin mezarini ziyaret etmek istemis lakin mezari tapa bilmemisdir Onun gosterisi ile mezar tapilmis ve Vaqifin mezari ustunde 1980 1981 ci illerde abide turbe tikilmis ve 1982 ci ilin yanvar ayinda Ulu onderin istiraki ile tenteneli acilisi olmusdu 1992 ci il mayin 8 de Ermenistanin silahli desteleri isgala meruz qoyduqlari Susa seherinde medeniyyet numunelerine qarsi vandalizm aktlari toretmis Vaqifin meqberesini dagitmislar Boyuk Azerbaycan sairi Molla Penah Vaqifin 300 illik yubileyinin layiqince kecirilmesini temin etmek meqsedile Azerbaycan Respublikasinin Prezidenti Ilham Eliyev 12 yanvar 2017 ci il tarixli serencam imzalamisdir AbideTurbenin icerisinde yerlesen mezar Turbenin yanina yerlesdirilmis stend Turbe AMEA nin heqiqi uzvu senetsunasliq doktoru Ebdulvahab Salamzade ve emekdar memar memarliq uzre elmler namizedi layihesi esasinda tikilmisdir Vaqif turbesi Susanin cenub qerb terefinde bayram senlikleri ve cidir yarislari teskil edilen meshur Cidir duzunde sairin helak oldugu ve defn edildiyi qayali tepede ucalir Sairin turbesinin insasi meselesi hell edilerken etrafdaki dag menzeresi ve sehersalma xususiyyeti nezere alinmis Azerbaycanin qullevari turbelerinin kompozisiya qurulusundan istifade edilmisdir Turbenin insasinda muelliflerin xalq memarliginin yerli enenelerine monumental dekorativ ve tetbiqi plastika vasitelerine genis muraciet etmeleri diqqeti celb edir Vaqif turbesinde bedii memarliq fikrinin son derece aydinligi ve kompozisiyanin mentiqi sadeliyi konstruksiya ve bedii suretinin ahengdarligi elde edilmisdir Sairin abidesi kompozisiyanin tamligi ve formalarin plastik zenginliyi ile de ferqlenir O planda kvadrat sekilli asagisi bir qeder genis oturacaq seklinde olan xaricden qirmizimtil Qarabag mermeri ile uzlenmis hundur burcdur Turbenin oturcaginin uc terefinden basqa butun fasadlarin hundurluyu boyunca anodlasdirilmis aluminium sebeke ile ortulmusdur Turbenin sehere baxan terefi tesirli bastag gorkemi ile nezere carpir Bastagin atqisinda ag mermerden boyuk herflerle sairin adi hekk edilmisdir 18 metr hundurlukde ag mermer salonun merkezinde sairin qebri uzerinde qara mermerden senduqe qoyulmusdur Turbenin daili memarlgina isiq ve hava hopdurulmasi ve heykeltaras A Mustafayevin isi olan qabartmanin elave edilmesi sairin abidesini daha da zenginlesdirmisdir Girise yoneldilmis qabartma heykel interyerin miqyasi ile yaxsi uygunlasdirilmisdir Sebekelerden suzulen isiq sualari insanda dinamik isiq ve kolge strukturlu daxili mekan haqqinda nehenglik temteraq ve romantik cosgunluq kimi xos duygular oyadir Turbenin konstruksiya helli monolit demir beton karkasa esaslanir Bezek vurmaq ucun yalniz yerli insaat materiallarindan istifade edilmisdir Muellifler Azerbaycanin burclu turbelerinin kompozisiyali tertibati enenelerini davam etdirmisler Eneneden ferqli olaraq qullevari abidenin gunbezle qurtarmamasi umumi kompozisiyanin muasir bedii hellini tapmisdir Gunbez evezine yasti demir beton ortuk layihelesdirilmisdir Ortuyun yanlarindan cixinti emele getiren yuksek soykenecekler fasadlarin zerif aluminium sebekeleri ile saquli kompozisiyada xususi yungulluk milli xususiyyet ve ucus teessurati yaradir Gozel tebiet menzeresi ile tesirli tezad teskil eden irimiqyasli abidevi kompozisiyasina gore yadda qalan deqiq ve tesirli siluete malik abide ustaliqla gozel dag menzeresine daxil edilmisdir Yuksek pesekar seviyyede hazirlanmis Vaqif turbesi qoruq seher olan Susanin memarliq uslubuna yeni bir nefes getirmis gozel abidedir Ermeni silahli desteleri seheri 1992 ci ilde isgal etdikden sonra meqbereye zerer deymis ve o hal hazirda berbad veziyyetdedir 1992 ci ilden 2020 ci ile qeder ermeni isgalinda qalan abide xeyli ziyan gormusdur QalereyaAzerbaycan poct markasinin uzerindeki tesviri 2002 Turbenin 2012 ci ildeki veziyyeti Susa azad edildikden sonra Ilham Eliyev ve ailesi dagidilmis turbenin qarsisinda Turbe berpa dovrunde Ilham Eliyev ve birinci xanim Mehriban Eliyeva Molla Penah Vaqifin muzey meqbere kompleksinin acilis merasimindeIlham Eliyev ve birinci xanim Mehriban Eliyeva Molla Penah Vaqifin muzey meqbere kompleksinin acilis merasiminde 2021 Qelebeden sonraAzerbaycan Ordusunun sanli Zeferinden sonra 39 il evvel meqberenin acildigi gunde yanvarin 14 de Susa seherine seferi zamani meqbereni ziyaret eden Azerbaycan Prezidenti Ilham Eliyevin tapsirigina esasen burada temir berpa ve yenidenqurma islerine start verildi Meqberede temir berpa ve yenidenqurma isleri Heyder Eliyev Fondu terefinden aparilib 2021 ci ilin mart ayindan baslayaraq turbe ilkin merhelede konstruktiv muayineden kecirilerek teleb olunan hisseler uzre guclendirme tedbirleri arasdirilib ve bu cercivede isci layiheler hazirlanib Isci layiheler esasinda xarici mutexessisler terefinden teyin edilen xususi kimyevi materiallarla elementlerin konstruktiv berpa isleri yerine yetirilib korroziyaya qarsi elave tedbirler gorulub Hemcinin abidenin dam ortuyu yeniden qurulub Topoqrafiya isleri neticesinde elde edilen melumatlar uzre o cumleden erazide axtaris isleri kecirmekle qirilmis dagilmis uzluk hisselerin elde edilmesi ile birlikde abidenin ilkin olculerinin berpasi meqsedile memarliq isci layiheleri hazirlanib Bu layiheler esasinda ise fasadin ve daxili hisselerin divar sethleri mermerle uzlenib ve abidenin tarixi gorkemi berpa edilib Bundan elave eraziden tapilan tokme aluminium sebeke numunesi esasinda hazirlanmis isci layiheler uzre butun sebeke ve dekorlar o cumleden giris qapisi tokme usulu ile aluminium materialdan tarixi olculeri qorunmaqla hazirlanib Susa seherine getirilerek layihe uzre qurasdirilib Salonun merkezinde qebir dasi uzerinde qara mermerden senduqe qoyulub ilkin formanin berpasi nezere alinmaqla bust ag mermerden islenib hazirlanaraq qurasdirilib Abidenin her detalinda tarixi gorkem qorunub saxlanilib Abide kompleksinin butun infrastrukturu yeniden qurulub yagis sulari ucun drenaj xetleri ve elektrik xetleri cekilib qurasdirilib Landsaftda istinad divarlari ve meydanca tarixi gorkemi cercivesinde qranitle uzlenib Eyni zamanda etrafda o dovrun sekillerinde eks olundugu kimi muxtelif nov qizilgul kollari ekilib 2021 ci il avqustun 29 da Susada dahi Azerbaycan sairi ve ictimai xadimi Molla Penah Vaqifin muzey meqbere kompleksinin temir berpa ve yenidenqurma islerinden sonra acilisi olub AR Prezidenti Ilham Eliyev ve birinci xanim Mehriban Eliyeva acilis merasiminde istirak edibler MenbeQedim Susa Baki 2005 Susada Vaqif turbesi Azerbaycan abideleri dergisi I say 1984IstinadlarBu meqaledeki istinadlar muvafiq istinad sablonlari ile gosterilmelidir Molla Penah Vaqif 300 PDF az Azerbaycan Milli Kitabxanasi 2017 9 Mar 2023 tarixinde PDF Boyuk Azerbaycan sairi Molla Penah Vaqifin 300 illik yubileyinin kecirilmesi haqqinda Azerbaycan Respublikasi Prezidentinin Serencami az https president az 12 yanvar 2017 27 Mar 2022 tarixinde Problemy sohraneniya i rekonstrukcii istoricheskih gorodov Azerbajdzhana Abdul Vahav Salamzade 1979 January 22 2021 tarixinde Istifade tarixi August 24 2010 Susa Azerbaycan medeniyyetinin paytaxti Xari bulbul Qarabagin azadliq remzi oldu azertag az az Azer Tac 8 January 2021 19 October 2021 tarixinde Istifade tarixi 15 January 2021 Ilham Eliyev Vaqif turbesini ziyaret edib baku ws az 15 January 2021 30 March 2022 tarixinde Istifade tarixi 15 January 2021 Ilham Eliyev ve birinci xanim Mehriban Eliyeva Molla Penah Vaqifin muzey meqbere kompleksinin temir berpa ve yenidenqurma islerinden sonra acilis merasiminde istirak edibler az https president az 27 Aug 2022 tarixinde