Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mirzə Rza Əlizadə (Tam adı: Mirzə Rza Mahmudəli oğlu Əlizadə 1875, Faxralı – 1942, İstanbul) — Tiflis şəhər ibtidai məktəbinin müəllimi.
| Mirzə Rza Əlizadə | |
|---|---|
| Mirzə Rza bəy Mahmudəli oğlu Əlizadə | |
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Faxralı, Borçalı |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | İstanbul  Türkiyə |
| Uşaqları | Səltənət, Hidayət |
| Milliyyəti | azərbaycanlı |
| Fəaliyyəti | pedaqoq |
Həyatı
Mirzə Rza bəy Əlizadə 1875-ci ildə Borçalı qəzasının Faxralı elində dünyaya gəlmişdir. Tiflis Əliyyə məktəbində oxumuş, 1890–1895-ci illərdə Qori seminaryasında təhsil almışdır.
Ailəsi
Məmmədəlizadələr (Kovxalılar) nəslindən idi. Bölgədə tanınan axund Qazi Ələsgər onun əmisi idi. Mirzə Rza Əlizadənin mühəndis təhsilli Hidayət adlı oğlu və Səltənət adlı qızı olmuşdur.
Fəaliyyəti
Seminariyanı bitirdikdən sonra, 1895-ci il sentyabrın 6-dan 1899-cu ilin yayına qədər Telavi-Qaracalar məktəbində müəllim olmuş, sonra Borçalı qəzası barışdırıcı münsifi (мировой посредник) yanında tərcüməçi, 1917–1918-ci illərdə Borçalı qəza komissarı Əbdürrəhim bəy Haqverdiyevin yardımçısı, 1918–19-cu tədris ilində Tiflis Puşkin adına Azərbaycan şəhər məktəbinin müdiri işləmişdir.
Mirzə Rzanın Gürcüstan Demokratik Respublikası qurulanda orada Azərbaycan xalq məktəbləri inspektoru vəzifəsini tutur. Və məktəblərin inkişafında xüsusi rol oynamışdır.
Onun bu məsul vəzifəyə namizədliyini Gürcüstan hökumətinə 1919-cu ildə Gürcüstan Azərbaycanlıları Milli Şurası parlamentin Azərbaycan firqəsinin təşəbbüsü ilə qaldırılmış və şuranın sədri Əlimirzə Nərimanov M.R.Əlizadəni belə səciyyələndirmişdi:
 | Onu tanıyanlar kəsin deyə bilərlər ki, xalq maarifi nazirliyi öz seçimində yanılmayıb. Əlizadənin şəxsində bizim yüksək əxlaqi dəyərli insanımız, öz işini yaxşı bilən və bütün Gürcüstanın müsəlman əhalisinə gözəl tanış olan təcrübəli pedaqoqumuz var. Onun öz keçmişi təsdiqləyir ki, o, həmişə xalq naminə çalışmış, xidməti işində də dözümü, bacarığı, əzmkarlığı və öz vəzifələrinə ürəklə yanaşmağıyla seçilmişdir, buna baxmayaraq də onun qabiliyyətini alqışlayır və möhkəm inanırıq ki, o, hadisələrin fövqündə dura biləcəkdir. |  |
Avqustun 1-də o, Qarayazı, Görarxı, Qızılhacılı, Sarvan, Sadaxlı, Arıxlı, Tecis, Soyuqbulaq, Muğanlı məktəblərinin sənədlərini qəbul etmişdi.
Mirzə Rza pedaqoji təşkilatçılığına "Vozrojdenye" qəzetində "Gürcüstanın müsəlman müəllimlərinə açıq məktub"la çıxış etməklə başlamışdır. O bu məktubunda qeyd edirdi ki:
| | Gürcüstan hökumətinin humanist xadimləri respublikada məskunlaşan bütün xalqlara eyni cür ilişki bəslədikləri, respublikanın müsəlman əhalisini nadanlıq zülmətindən çıxarmaq, müsəlmanlar arasında maarif, mədəniyyəti yaymaq məqsədiylə tədbirlər gördükləri, bunun üçün çoxlu vəsait buraxdıqları bir vaxtda başa düşmək çətin deyil ki, bizim ziyalılar nə etməlidirlər və hökumət, öz xalqımız qarşısında sizin hüquqi, əxlaqi borcunuz nədə ifadələnməlidir. | |
1919–20-ci dərs ili başlamazdan əvvəl var olan Azərbaycan məktəblərinə müəllim göndərmək gərəkliliyi meydana çıxanda Mirzə Rza ən yaxşı çıxış yolu kimi qısasürətli pedaqoji kursların açılmağını təklif etmiş, sentyabrın 3-də aşağı dərəcəli təhsil ocaqları baş rəisinə raportla müraciət edib azərbaycanlı müəllimlər hazırlayan kursların açılmağı gərəkliliyini müfəssəl əsaslandırdı. 1919-cu il dekabrın 31-də şəhərdəki üç Azərbaycan məktəbində 389 nəfər şagird oxuduğunu və onların müəyən qisminin təhsili davam etdirmək istədiyini bildirmişdi, bu məsələnin çözümü məqsədilə Tiflis şəhərində müsəlmanlar üçün hökumət hüququnda yüksək dərəcəli ibtidai məktəbin açılmağını zəruri saymışdı. 1920-ci il dekabrın 16-da inspektor adıkeçən məktəbdən belə məktub aldı:
| | Sizin 5/XII tarixli 428 saylı təklifinizə əməl edərək, mənə etibar olunmuş məktəbin pedaqoji şurası dekabrın 11-də qərara alıb ki, məktəbə görkəmli müsəlman şairi Şeyx Nizaminin adı verilməyi haqqında müvafiq rəhbərlik önündə məsələ qaldıraq. Onun Tiflis şəhərinin başqa Azərbaycan məktəblərindən fərqləndirilməsi üçün mənə etibar olunmuş məktəbə həmin adın təsdiqi barədə tövsiyə verməkdən imtina etməmənizi xahiş edirəm. Müdir: Qulubəyov | |
Azərbaycan aşağı ibtidai məktəblərinin tədris planını Mirzə Rza tərtib etmişdi. Burada məcburi fənnlər sırasında Azərbaycan dili dururdu. Azərbaycan dili dərsləri Gürcüstan Müsəlman Milli Şurasının, inspektor Mirzə Rza Əlizadənin, qəza məktəb şöbələrinin hazırladıqları proqramlar, Bakıda və Tiflisdə çap olunmuş dərsliklər əsasında keçilirdi.
Sovet işğalından sonra
Mirzə Rza Əlizadə 1921–1931-ci illərdə Gürcüstan maarif komissarlığında Azərbaycan məktəbləri üzrə baş təlimatçı işləmiş, Borçalı ellərində müəllimliklə məşğul olmuşdu. Mirzə Rza bəy Məhəmməd Əmin Rəsulzadə ilə dostluq əlaqələrinə, 1918-ci ildə Azərbaycan Milli Hökumətinin təşkilində iştirakına və Türk millətinin azadlığı uğrunda çıxışlarına görə Sovet dövründə siyasi təqiblərə məruz qalmış, 1934-cü ildə M. Ə. Rəsulzadənin məsləhəti ilə mühəndis təhsilli oğlu Hidayət və qızı Səltənətlə birlikdə Türkiyəyə mühacirətə getmişdir. 1942-ci ildə orada vəfat etmişdir.
Haqqında
Onu məktəb və seminarya yoldaşı, Səməd bəy Acalov o dövrü belə xatırlamışdı:
| | Biz üç yoldaş: mən, Məmməd Məmmədov və Rza Əlizadə hələ Tiflisdə oxuduğumuz şiə-məzhəb məktəbini ikmal etmədən qət etdik ki, Qori darülmüəlliminə daxil olaq. Bizim bu fikrə düşməyimiz müəllimimiz təsiri altında əmələ gəlib. O, özü həmin darülmüəllimini qurtarmışdı və gözəl əxlaq və ətvar sahibi olmaqla bərabər, çox yaxşı dərs deməyiylə, uşaqlarla qayət-mülayim atacasına rəftar edirdi və gözəl danışığıyla hamımızı özünə cəlb etmişdi. Nəhayət, hər üçümüz ərizələrimizi onun əliylə hazırlayıb Qori darülmüəlliminə göndərdik, özümüz də 1890-cı il avqustunda Qoriyə yola düşdük, imtahan tutmağa. O vaxt hər birimizin 14–15 yaşı ancaq olardı. | |
Mənbə
- Gülnara Qocayeva-Məmmədova, Gürcüstan Azərbaycanlılarının təhsili tarixi: Yüz yaşlı məktəblər, Tbilisi, Qlobal-Print, 2002
- Gürcüstan Milli Arxivi, fondlar 745, 767: Gürcüstan Demokratik Respublikası Xalq Təhsili Nazirliyi fondu, 1918–1921
- "Грузия" (Qruziya – Gürcüstan), gündəlik siyasi və ədəbi qəzet, rus dilində, Tiflis 1918–1921
- "Возрожденье" (Vozrojdenye – Dirçəliş), gündəlik siyasi və ədəbi qəzet, rus dilində, Tiflis 1919
İstinadlar
- «Грузия» qəzeti, 1919, sayı 169, s. 3
- Gürcüstan Dövlət Mərkəzi Arxivi, saxlama vahidi 767, səh. 12
- «Возрожденье», 1919, №1, s. 4
- GDMA, s. v. 767, s. 44
- GDMA, s. v. 745, s. 154
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Mirze Rza Elizade Tam adi Mirze Rza Mahmudeli oglu Elizade 1875 Faxrali 1942 Istanbul Tiflis seher ibtidai mektebinin muellimi Mirze Rza ElizadeMirze Rza bey Mahmudeli oglu ElizadeDogum tarixi 1875Dogum yeri Faxrali BorcaliVefat tarixi 1942Vefat yeri Istanbul TurkiyeUsaqlari Seltenet HidayetMilliyyeti azerbaycanliFealiyyeti pedaqoqHeyatiMirze Rza bey Elizade 1875 ci ilde Borcali qezasinin Faxrali elinde dunyaya gelmisdir Tiflis Eliyye mektebinde oxumus 1890 1895 ci illerde Qori seminaryasinda tehsil almisdir AilesiMemmedelizadeler Kovxalilar neslinden idi Bolgede taninan axund Qazi Elesger onun emisi idi Mirze Rza Elizadenin muhendis tehsilli Hidayet adli oglu ve Seltenet adli qizi olmusdur FealiyyetiSeminariyani bitirdikden sonra 1895 ci il sentyabrin 6 dan 1899 cu ilin yayina qeder Telavi Qaracalar mektebinde muellim olmus sonra Borcali qezasi barisdirici munsifi mirovoj posrednik yaninda tercumeci 1917 1918 ci illerde Borcali qeza komissari Ebdurrehim bey Haqverdiyevin yardimcisi 1918 19 cu tedris ilinde Tiflis Puskin adina Azerbaycan seher mektebinin mudiri islemisdir Mirze Rzanin Gurcustan Demokratik Respublikasi qurulanda orada Azerbaycan xalq mektebleri inspektoru vezifesini tutur Ve mekteblerin inkisafinda xususi rol oynamisdir Onun bu mesul vezifeye namizedliyini Gurcustan hokumetine 1919 cu ilde Gurcustan Azerbaycanlilari Milli Surasi parlamentin Azerbaycan firqesinin tesebbusu ile qaldirilmis ve suranin sedri Elimirze Nerimanov M R Elizadeni bele seciyyelendirmisdi Onu taniyanlar kesin deye bilerler ki xalq maarifi nazirliyi oz seciminde yanilmayib Elizadenin sexsinde bizim yuksek exlaqi deyerli insanimiz oz isini yaxsi bilen ve butun Gurcustanin muselman ehalisine gozel tanis olan tecrubeli pedaqoqumuz var Onun oz kecmisi tesdiqleyir ki o hemise xalq namine calismis xidmeti isinde de dozumu bacarigi ezmkarligi ve oz vezifelerine urekle yanasmagiyla secilmisdir buna baxmayaraq de onun qabiliyyetini alqislayir ve mohkem inaniriq ki o hadiselerin fovqunde dura bilecekdir Avqustun 1 de o Qarayazi Gorarxi Qizilhacili Sarvan Sadaxli Arixli Tecis Soyuqbulaq Muganli mekteblerinin senedlerini qebul etmisdi Mirze Rza pedaqoji teskilatciligina Vozrojdenye qezetinde Gurcustanin muselman muellimlerine aciq mektub la cixis etmekle baslamisdir O bu mektubunda qeyd edirdi ki Gurcustan hokumetinin humanist xadimleri respublikada meskunlasan butun xalqlara eyni cur iliski besledikleri respublikanin muselman ehalisini nadanliq zulmetinden cixarmaq muselmanlar arasinda maarif medeniyyeti yaymaq meqsediyle tedbirler gordukleri bunun ucun coxlu vesait buraxdiqlari bir vaxtda basa dusmek cetin deyil ki bizim ziyalilar ne etmelidirler ve hokumet oz xalqimiz qarsisinda sizin huquqi exlaqi borcunuz nede ifadelenmelidir 1919 20 ci ders ili baslamazdan evvel var olan Azerbaycan mekteblerine muellim gondermek gerekliliyi meydana cixanda Mirze Rza en yaxsi cixis yolu kimi qisasuretli pedaqoji kurslarin acilmagini teklif etmis sentyabrin 3 de asagi dereceli tehsil ocaqlari bas reisine raportla muraciet edib azerbaycanli muellimler hazirlayan kurslarin acilmagi gerekliliyini mufessel esaslandirdi 1919 cu il dekabrin 31 de seherdeki uc Azerbaycan mektebinde 389 nefer sagird oxudugunu ve onlarin mueyen qisminin tehsili davam etdirmek istediyini bildirmisdi bu meselenin cozumu meqsedile Tiflis seherinde muselmanlar ucun hokumet huququnda yuksek dereceli ibtidai mektebin acilmagini zeruri saymisdi 1920 ci il dekabrin 16 da inspektor adikecen mektebden bele mektub aldi Sizin 5 XII tarixli 428 sayli teklifinize emel ederek mene etibar olunmus mektebin pedaqoji surasi dekabrin 11 de qerara alib ki mektebe gorkemli muselman sairi Seyx Nizaminin adi verilmeyi haqqinda muvafiq rehberlik onunde mesele qaldiraq Onun Tiflis seherinin basqa Azerbaycan mekteblerinden ferqlendirilmesi ucun mene etibar olunmus mektebe hemin adin tesdiqi barede tovsiye vermekden imtina etmemenizi xahis edirem Mudir Qulubeyov Azerbaycan asagi ibtidai mekteblerinin tedris planini Mirze Rza tertib etmisdi Burada mecburi fennler sirasinda Azerbaycan dili dururdu Azerbaycan dili dersleri Gurcustan Muselman Milli Surasinin inspektor Mirze Rza Elizadenin qeza mekteb sobelerinin hazirladiqlari proqramlar Bakida ve Tiflisde cap olunmus derslikler esasinda kecilirdi Sovet isgalindan sonraMirze Rza Elizade 1921 1931 ci illerde Gurcustan maarif komissarliginda Azerbaycan mektebleri uzre bas telimatci islemis Borcali ellerinde muellimlikle mesgul olmusdu Mirze Rza bey Mehemmed Emin Resulzade ile dostluq elaqelerine 1918 ci ilde Azerbaycan Milli Hokumetinin teskilinde istirakina ve Turk milletinin azadligi ugrunda cixislarina gore Sovet dovrunde siyasi teqiblere meruz qalmis 1934 cu ilde M E Resulzadenin mesleheti ile muhendis tehsilli oglu Hidayet ve qizi Seltenetle birlikde Turkiyeye muhacirete getmisdir 1942 ci ilde orada vefat etmisdir HaqqindaOnu mekteb ve seminarya yoldasi Semed bey Acalov o dovru bele xatirlamisdi Biz uc yoldas men Memmed Memmedov ve Rza Elizade hele Tiflisde oxudugumuz sie mezheb mektebini ikmal etmeden qet etdik ki Qori darulmuellimine daxil olaq Bizim bu fikre dusmeyimiz muellimimiz tesiri altinda emele gelib O ozu hemin darulmuellimini qurtarmisdi ve gozel exlaq ve etvar sahibi olmaqla beraber cox yaxsi ders demeyiyle usaqlarla qayet mulayim atacasina reftar edirdi ve gozel danisigiyla hamimizi ozune celb etmisdi Nehayet her ucumuz erizelerimizi onun eliyle hazirlayib Qori darulmuellimine gonderdik ozumuz de 1890 ci il avqustunda Qoriye yola dusduk imtahan tutmaga O vaxt her birimizin 14 15 yasi ancaq olardi MenbeGulnara Qocayeva Memmedova Gurcustan Azerbaycanlilarinin tehsili tarixi Yuz yasli mektebler Tbilisi Qlobal Print 2002 Gurcustan Milli Arxivi fondlar 745 767 Gurcustan Demokratik Respublikasi Xalq Tehsili Nazirliyi fondu 1918 1921 Gruziya Qruziya Gurcustan gundelik siyasi ve edebi qezet rus dilinde Tiflis 1918 1921 Vozrozhdene Vozrojdenye Dircelis gundelik siyasi ve edebi qezet rus dilinde Tiflis 1919Istinadlar Gruziya qezeti 1919 sayi 169 s 3 Gurcustan Dovlet Merkezi Arxivi saxlama vahidi 767 seh 12 Vozrozhdene 1919 1 s 4 GDMA s v 767 s 44 GDMA s v 745 s 154