Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qiyasəddin Məhəmməd, Mirzə Qiyas bəy (XVI əsr, Qəzvin – 1622) — Böyük Moğol imperiyasının baş vəziri.
| Mirzə Qiyas bəy | |
|---|---|
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | XVI əsr |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1622 |
| Dəfn yeri | |
Həyatı
I Şah Təhmasib Səfəvinin (1524–1576) sadiq rəiyyətlərininn arasında Mirzə Qiyas bəy adlı bir şəxs vardı. Onun atası dövlət idarələrində məmur kimi çalışırdı. Buna görə də ailə ac deyildi. Şah vəfat edəndən sonra onun övladları arasında taxt-tac uğrunda mübarizə başlayır. Hökumətdə boşluq yaranır. Əhalinin vəziyyəti ağırlaşır. Hökumətdən aylarla maaş ala bilməyən məmurların güzəranı çətinləşir. Bu kimi çətinliklərin zərbəsi Mirzə Qiyas bəyin ailəsinə də dəyir. O, son qəpik-quruşlarını toplayıb hamilə arvadı Əsmət xanımı da götürüb Hindistana gedən karvana qoşulur. O zaman Hindistanda Böyük Moğollar impereiyası iqtidarda idi. Sən saydığını say… Yolda karvana həramilər basqın edir. Karvan basqınçılar tərəfindən soyulur. Onsuz da aclıq çəkən Mirzə Qiyas bəy lüt-üryan Hindistana yetişir. Onun var-dövlətdən iki qatırı qalmışdı. Nəhayət, hamilə xanımı, üç ac-yalavac uşaqla 1577-ci ildə moğolların əlində olan Qəndəhara çatır. Burda onun xanımı dördüncü uşağı, Mehrənnisə bəyimi doğur.
Mirzə Qiyas bəy Dehliyə çatanda saraya yollar axtarır. O dövrdə Böyük Moğollar imperiyasının sultanı Əkbər şah idi. Əkbərin atası Sultan Hümayun İrana yardım üçün qaçanda I Şah Təhmasib ona köməyini əsirgəməmişdi. Səfəvi şahının yardımı ilə Hümayun taxt-tacına qovuşmuşdu. Əkbər də bu borcu yaddan çıxarmırdı. Qızılbaş ölkəsindən gələnlərə hörmət və izzətini əsirgəmirdi. Mirzə Qiyas bəyin sarayda iş tapması o qədər də çətin olmadı. Biliyi, bacarığı, istedadı sayəsində vəzifəsində ucalaraq etimadəddövlə ləqəbiylə baş vəzir postunu tutdu.
Mirzə Qiyas bəyin övladları da yavaş-yavaş yekəlib yetman həddinə çatdılar. Mehrənnisə bəyim gözəlləşib, göz qamaşdırmağa başladı. Cahangir Mirzə onu görüb, baş vəzirgilin yolunu tutmağa başladı. Mirzə Qiyas bəy isə Əkbər şahın hiddətindən qorxub qızını saray kargüzarlardan birinə, Əliqulu xana adaxladı. Cahangir Mirzə günahı atasında görüb, onun son illərini qara günə boyadı. Saray intriqaları şiddətləndikcə Mirzə Qiyas bəy xəzinəni dədəmalı kimi xərcləməyə başladı.
1605-ci ildə Əkbər şah vəfat etdi. Cahangir Mirzə Böyük Moğollar imperiyasının sultanı oldu. Səltənət məsələsini həll edən kimi, Mehrənnisə bəyimi əldə etməyə girişdi. 1607-ci ildə Mehrənnisə bəyimin əri qəribə bir şəraitdə vəfat etdi. 1611-ci ildə sultan Mehrənnisə bəyimlə evləndi. Mehrənnisə bəyim sultanın iyirminci, amma ən sevimli xanımı idi. O, bir müddət sonra Nurcahan ləqəbini aldı. Ta Mirzə Qiyas bəyin kəsdiyi başa sorğu-sual olmadı. Sözü bütün səltənətdə keçərli idi. Mirzənin oğlu Asəf xan da bütün Hindistanda at oynatmağa başladı.
Nurcahandan olan oğul Şahcahan vəliəhd seçildi.
Ailənin uğuru Mümtaz Mahalın dünyaya gəlməsi ilə daha da möhkəmləndi. Əbdülhəsən Asəf xanın ailəsində iki övlad doğuldu. Biri Şayəstə xan, biri Ərcüməndbanu bəyim. Qız Sultan Şahcahanla ailə qurmuş, ona 14 övlad bəxş etmişdi. (Xuralnisə bəyim (1613–1616), Cahanara bəyim (1614–1681), Daraşikə bəyim (1615–1659), Məhəmməd Sultan şah Şüca Bahadur (1616–1660), Rövşənara bəyim (1617–1671), Mühyiddin Məhəmməd Övrəngzeb (1618–1707), Sultan Ümidbəxş (1619–1622), Sürəyyabanu bəyim (1621–1628), Sultan Muradbəxş (1624–1661), Sultan Lütfulla (1626–1628), Sultan Dövlət Əfzə (1628 — ?), Hüsnara bəyim (1630 — ?), Gövhərara bəyim (1631–1707).
Mirzə Qiyas bəy 1622-ci ildə vəfat edir. Aqrada qəbrinin üstündə böyük türbə ucaldılır.
İstinadlar
- Ənvər Çingizoğlu, Mirzə Qiyas bəy 2013-05-01 at the Wayback Machine
- Savalan Fərəcov, Etimadəddövlə ləqəbli böyük Azərbaycanlı [ölü keçid]
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qiyaseddin Mehemmed Mirze Qiyas bey XVI esr Qezvin 1622 Boyuk Mogol imperiyasinin bas veziri Mirze Qiyas beySexsi melumatlarDogum tarixi XVI esrDogum yeri Qezvin Qezvin sehristani Qezvin ostani IranVefat tarixi 1622Defn yeri AqraHeyatiI Sah Tehmasib Sefevinin 1524 1576 sadiq reiyyetlerininn arasinda Mirze Qiyas bey adli bir sexs vardi Onun atasi dovlet idarelerinde memur kimi calisirdi Buna gore de aile ac deyildi Sah vefat edenden sonra onun ovladlari arasinda taxt tac ugrunda mubarize baslayir Hokumetde bosluq yaranir Ehalinin veziyyeti agirlasir Hokumetden aylarla maas ala bilmeyen memurlarin guzerani cetinlesir Bu kimi cetinliklerin zerbesi Mirze Qiyas beyin ailesine de deyir O son qepik quruslarini toplayib hamile arvadi Esmet xanimi da goturub Hindistana geden karvana qosulur O zaman Hindistanda Boyuk Mogollar impereiyasi iqtidarda idi Sen saydigini say Yolda karvana heramiler basqin edir Karvan basqincilar terefinden soyulur Onsuz da acliq ceken Mirze Qiyas bey lut uryan Hindistana yetisir Onun var dovletden iki qatiri qalmisdi Nehayet hamile xanimi uc ac yalavac usaqla 1577 ci ilde mogollarin elinde olan Qendehara catir Burda onun xanimi dorduncu usagi Mehrennise beyimi dogur Mirze Qiyas bey Dehliye catanda saraya yollar axtarir O dovrde Boyuk Mogollar imperiyasinin sultani Ekber sah idi Ekberin atasi Sultan Humayun Irana yardim ucun qacanda I Sah Tehmasib ona komeyini esirgememisdi Sefevi sahinin yardimi ile Humayun taxt tacina qovusmusdu Ekber de bu borcu yaddan cixarmirdi Qizilbas olkesinden gelenlere hormet ve izzetini esirgemirdi Mirze Qiyas beyin sarayda is tapmasi o qeder de cetin olmadi Biliyi bacarigi istedadi sayesinde vezifesinde ucalaraq etimadeddovle leqebiyle bas vezir postunu tutdu Mirze Qiyas beyin ovladlari da yavas yavas yekelib yetman heddine catdilar Mehrennise beyim gozellesib goz qamasdirmaga basladi Cahangir Mirze onu gorub bas vezirgilin yolunu tutmaga basladi Mirze Qiyas bey ise Ekber sahin hiddetinden qorxub qizini saray karguzarlardan birine Eliqulu xana adaxladi Cahangir Mirze gunahi atasinda gorub onun son illerini qara gune boyadi Saray intriqalari siddetlendikce Mirze Qiyas bey xezineni dedemali kimi xerclemeye basladi 1605 ci ilde Ekber sah vefat etdi Cahangir Mirze Boyuk Mogollar imperiyasinin sultani oldu Seltenet meselesini hell eden kimi Mehrennise beyimi elde etmeye girisdi 1607 ci ilde Mehrennise beyimin eri qeribe bir seraitde vefat etdi 1611 ci ilde sultan Mehrennise beyimle evlendi Mehrennise beyim sultanin iyirminci amma en sevimli xanimi idi O bir muddet sonra Nurcahan leqebini aldi Ta Mirze Qiyas beyin kesdiyi basa sorgu sual olmadi Sozu butun seltenetde kecerli idi Mirzenin oglu Asef xan da butun Hindistanda at oynatmaga basladi Nurcahandan olan ogul Sahcahan veliehd secildi Ailenin uguru Mumtaz Mahalin dunyaya gelmesi ile daha da mohkemlendi Ebdulhesen Asef xanin ailesinde iki ovlad doguldu Biri Sayeste xan biri Ercumendbanu beyim Qiz Sultan Sahcahanla aile qurmus ona 14 ovlad bexs etmisdi Xuralnise beyim 1613 1616 Cahanara beyim 1614 1681 Darasike beyim 1615 1659 Mehemmed Sultan sah Suca Bahadur 1616 1660 Rovsenara beyim 1617 1671 Muhyiddin Mehemmed Ovrengzeb 1618 1707 Sultan Umidbexs 1619 1622 Sureyyabanu beyim 1621 1628 Sultan Muradbexs 1624 1661 Sultan Lutfulla 1626 1628 Sultan Dovlet Efze 1628 Husnara beyim 1630 Govherara beyim 1631 1707 Mirze Qiyas bey 1622 ci ilde vefat edir Aqrada qebrinin ustunde boyuk turbe ucaldilir IstinadlarEnver Cingizoglu Mirze Qiyas bey 2013 05 01 at the Wayback Machine Savalan Ferecov Etimadeddovle leqebli boyuk Azerbaycanli olu kecid