Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mahmud xan Mirzə Ələsgər oğlu Əlaülmülk (12 iyul 1842, Təbriz – 15 sentyabr 1926, Tehran) — İranın ictimai-siyasi xadimi.
| Mahmud xan Əlaülmülk | |
|---|---|
| Mahmud xan Mirzə Ələsgər oğlu Əlaülmülk | |
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 12 iyul 1842 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 15 sentyabr 1926 (84 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Fəaliyyəti | diplomat |
| Uşağı | Mirzə Möhsün xan |
Həyatı
Mirzə Əsədulla xan Nizaməddövlənin kiçik qardaşı, XIX əsrin sonlarında Azərbaycan hökumətinin idarə olunmasında yaxından iştirak etmiş Mahmud xan 1258-ci ildə (1842) anadan olmusdur. O, Mirzə Qafar xanla Tiflisə getmiş, oradan qayıtdıqdan sonra Təbrizdə hökumət idarəçiliyində çalışmış, Azərbaycan valisi tərəfindən maliyyə işləri üzrə məsul vəzifəyə təyin olunmuşdur. Bu vəzifəyə gorə "Vəkili-dəftər" ləqəbini almışdır. Mahmud xan Azərbaycanda bir qədər işlədikdən sonra Tehrana çağırılıb, oradan London sarayına ezam olunmuşdur. O, 6 ay orada çalışdıqdan sonra geri qayıdır. Bu zaman Mahmud xanın böyük qardaşı Əsədulla xan İranın Tiflisdə Bas konsulu vəzifəsində idi. İran hökuməti 1873-cü ildə Mahmud xanı Həstərxanda İran səfirliyinə göndərmişdir. Bir qədər sonra əvvəlcə konsul, sonra isə Baş konsul təyin olunmusdur. Mahmud xan 4 il Həştərxanda Baş konsul kimi çalışmısdır. 1877-ci ildə Tiflisdə Baş konsul olan qardası Mirzə Əsədulla xan İranın Peterburqda İşlər vəkili vəzifəsinə seçildikdə həmin il Mahdud xan qardaşının əvəzinə Tiflisdə İranın Baş konsulu təyin olunmuşdur. O, 6 il bu vəzifədə çalışmışdır.
Mahmud xan 1883-cü ildə İran dövlətinin Peterburqdakı səfirliyində müstəşar (məsləhətci-Ə. Ç.) vəzifəsinə göndərildi.
Mahmud xanın qardası Mirzə Əsədulla xan Vəkilulmulk Peterburqda İranın səlahiyyətli nümayəndəsi vəzifəsini icra edərkən o, muvəqqəti olaraq Tehrana çağırılmışdı. Qardası olmadığı muddətdə Mahmud xan səfirlikdə islər vəkili vəzifəsində calışmış, bu tarixdən o, Mahmud xan Kardar kimi məshur olmusdur. O, 1303-cü ildən (1885/86) İranın Peterburqdakı səfirliyinin 1-ci katibi secilmis, bir il sonra 1886-cı ildən ozu vəziri-muxtar (səlahiyyətli numayəndə) təyin olmusdur. O, yaxsı isinə gorə İran dövləti tərəfindən Əlaulmülk ləqəbinə layiq görulmusdur.
Mahmud xan Əlaulmulk 9 il İranın Rusiyada səfiri olmus (1886–1895) və bundan sonra İstanbulda səfir vəzifəsini bacarıqlı diplomat kimi icra etməyə başlamısdır. Peterburqa isə irəvanlı Mirzə Rza xan Ərfəüddövlə Daneş təyin edilmisdir.
1896-ilin may ayında Nasirəddin şaha ikinci dəfə sui-qəsd edildi və şah aldığı gullə yarasından vəfat etdi. Səfir Mahmud xan İran dovlətindən İstanbulda gizlənmis qatillərin tapılıb həbs edilməsi barədə göstəriş aldı. Mirzə Həsən xan Xəbirulmulkun axtarısı ilə əlaqədar Osmanlı dovləti ilə danısıqlar baslandı. Nəhayət, hər uc nəfər Mahmud xanın nəzarəti altında sərhəddə gətirilərək, İran məmurlarına təhvil verildi.
Mahmud xan 7 il İranın İstanbulda səfiri olmus, 1901-ci ildə onu Mirzı Rza xan Daneş əvəz etmisdir. O, həmin il Tehrana cağırılaraq Kirman hakimi təyin olunmus və o istiqamətə gondərilmisdir.
Mahmud xan uzun muddət xarici olkələrdə diplomatik missiyasınl uğurla yerinə yetirmisdir. O, Kirman hakimi olarkən insanlarla cox mulayim və yaxsı rəftar edirdi. Qeyd etmək lazımdır ki, deyilənlərə gorə zamanəsinin və İran dovlətinin qəbul etdiyi sərt qanunları ilə isləməyən və son dərəcə sadə olan bu səxsiyyət birinin gorusunə gedərkən, digər hakimlərdən fərqli olaraq əllərinə comaq almıs yuz nəfər fərraşı özündən əvvəl və arxada geyməyə vadar etmirdi. O, ozu ulağa minərək yanı ilə bircə nokərlə (o da ulağın və yaxud atın ustundə olardı) lazım olan yerə yola dusərmis. Bu səbəbdən xalq arasında məshurlasmısdı.
Kirman əhalisi Mahmud xana zarafatla "Hakimi-do xəre" adını vermisdi. (İki uzunqulaqlı hakim) Mahmud xan il yarım Kirman hakimi olmus, 1902-ci ildən azad edildikdən sonra bir muddət issiz qalmısdır.
1907-ci ildə Atabəyin (Mirzə Əliəsgər xan Əminussultan-Ə. Ç.) təskil etdiyi kabinədə 4 ay ədliyyə naziri vəzifəsində calısmısdır.
Mahmud xan ömrünün axırlarında Tehranda yasamısdır. O, 1344-cü ildə (1926) 87 yasında vəfat etmis Qum səhərində, ailə məqbərəsində dəfn olunmusdur. Mahmud xan da digər qardasları kimi cox zəngin bir səxs olmusdur. Lakin o, cox sadə və adi bir insan idi.
Oğlu Mirzə Möhsün xan tanınmış bir şəxsiyyət olmuşdu. Salari-Müəyyəd ləqəbini daşıyırdı.
Mənbə
- Ənvər Çingizoğlu, Diba ailəsi, "Soy" elmi-kütləvi dərgi, 2011, № 10, səh.52–64.
- Ənvər Çingizoğlu, Qacarlar dövrünün diplomatları, Bakı, "Mütərcim", 2012. 334 səh.
Həmçinin bax
İstinadlar
Xarici keçidlər
- Mahmud Diba
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Mahmud xan Mirze Elesger oglu Elaulmulk 12 iyul 1842 Tebriz 15 sentyabr 1926 Tehran Iranin ictimai siyasi xadimi Mahmud xan ElaulmulkMahmud xan Mirze Elesger oglu ElaulmulkSexsi melumatlarDogum tarixi 12 iyul 1842 1842 07 12 Dogum yeri Tebriz Tebriz sehristani Serqi Azerbaycan ostani IranVefat tarixi 15 sentyabr 1926 1926 09 15 84 yasinda Vefat yeri Tehran Tehran sehristani Tehran ostani IranFealiyyeti diplomatUsagi Mirze Mohsun xanHeyatiMirze Esedulla xan Nizameddovlenin kicik qardasi XIX esrin sonlarinda Azerbaycan hokumetinin idare olunmasinda yaxindan istirak etmis Mahmud xan 1258 ci ilde 1842 anadan olmusdur O Mirze Qafar xanla Tiflise getmis oradan qayitdiqdan sonra Tebrizde hokumet idareciliyinde calismis Azerbaycan valisi terefinden maliyye isleri uzre mesul vezifeye teyin olunmusdur Bu vezifeye gore Vekili defter leqebini almisdir Mahmud xan Azerbaycanda bir qeder isledikden sonra Tehrana cagirilib oradan London sarayina ezam olunmusdur O 6 ay orada calisdiqdan sonra geri qayidir Bu zaman Mahmud xanin boyuk qardasi Esedulla xan Iranin Tiflisde Bas konsulu vezifesinde idi Iran hokumeti 1873 cu ilde Mahmud xani Hesterxanda Iran sefirliyine gondermisdir Bir qeder sonra evvelce konsul sonra ise Bas konsul teyin olunmusdur Mahmud xan 4 il Hesterxanda Bas konsul kimi calismisdir 1877 ci ilde Tiflisde Bas konsul olan qardasi Mirze Esedulla xan Iranin Peterburqda Isler vekili vezifesine secildikde hemin il Mahdud xan qardasinin evezine Tiflisde Iranin Bas konsulu teyin olunmusdur O 6 il bu vezifede calismisdir Mahmud xan 1883 cu ilde Iran dovletinin Peterburqdaki sefirliyinde mustesar meslehetci E C vezifesine gonderildi Mahmud xanin qardasi Mirze Esedulla xan Vekilulmulk Peterburqda Iranin selahiyyetli numayendesi vezifesini icra ederken o muveqqeti olaraq Tehrana cagirilmisdi Qardasi olmadigi muddetde Mahmud xan sefirlikde isler vekili vezifesinde calismis bu tarixden o Mahmud xan Kardar kimi meshur olmusdur O 1303 cu ilden 1885 86 Iranin Peterburqdaki sefirliyinin 1 ci katibi secilmis bir il sonra 1886 ci ilden ozu veziri muxtar selahiyyetli numayende teyin olmusdur O yaxsi isine gore Iran dovleti terefinden Elaulmulk leqebine layiq gorulmusdur Mahmud xan Elaulmulk 9 il Iranin Rusiyada sefiri olmus 1886 1895 ve bundan sonra Istanbulda sefir vezifesini bacariqli diplomat kimi icra etmeye baslamisdir Peterburqa ise irevanli Mirze Rza xan Erfeuddovle Danes teyin edilmisdir 1896 ilin may ayinda Nasireddin saha ikinci defe sui qesd edildi ve sah aldigi gulle yarasindan vefat etdi Sefir Mahmud xan Iran dovletinden Istanbulda gizlenmis qatillerin tapilib hebs edilmesi barede gosteris aldi Mirze Hesen xan Xebirulmulkun axtarisi ile elaqedar Osmanli dovleti ile danisiqlar baslandi Nehayet her uc nefer Mahmud xanin nezareti altinda serhedde getirilerek Iran memurlarina tehvil verildi Mahmud xan 7 il Iranin Istanbulda sefiri olmus 1901 ci ilde onu Mirzi Rza xan Danes evez etmisdir O hemin il Tehrana cagirilaraq Kirman hakimi teyin olunmus ve o istiqamete gonderilmisdir Mahmud xan uzun muddet xarici olkelerde diplomatik missiyasinl ugurla yerine yetirmisdir O Kirman hakimi olarken insanlarla cox mulayim ve yaxsi reftar edirdi Qeyd etmek lazimdir ki deyilenlere gore zamanesinin ve Iran dovletinin qebul etdiyi sert qanunlari ile islemeyen ve son derece sade olan bu sexsiyyet birinin gorusune gederken diger hakimlerden ferqli olaraq ellerine comaq almis yuz nefer ferrasi ozunden evvel ve arxada geymeye vadar etmirdi O ozu ulaga minerek yani ile birce nokerle o da ulagin ve yaxud atin ustunde olardi lazim olan yere yola dusermis Bu sebebden xalq arasinda meshurlasmisdi Kirman ehalisi Mahmud xana zarafatla Hakimi do xere adini vermisdi Iki uzunqulaqli hakim Mahmud xan il yarim Kirman hakimi olmus 1902 ci ilden azad edildikden sonra bir muddet issiz qalmisdir 1907 ci ilde Atabeyin Mirze Eliesger xan Eminussultan E C teskil etdiyi kabinede 4 ay edliyye naziri vezifesinde calismisdir Mahmud xan omrunun axirlarinda Tehranda yasamisdir O 1344 cu ilde 1926 87 yasinda vefat etmis Qum seherinde aile meqberesinde defn olunmusdur Mahmud xan da diger qardaslari kimi cox zengin bir sexs olmusdur Lakin o cox sade ve adi bir insan idi Oglu Mirze Mohsun xan taninmis bir sexsiyyet olmusdu Salari Mueyyed leqebini dasiyirdi MenbeEnver Cingizoglu Diba ailesi Soy elmi kutlevi dergi 2011 10 seh 52 64 Enver Cingizoglu Qacarlar dovrunun diplomatlari Baki Mutercim 2012 334 seh Hemcinin baxMirze Esedulla xan Nizameddovle Fezlulla xan Debiresseltene IclaulmulkIstinadlarXarici kecidlerMahmud Diba