Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mirzə Kərim (Ştul, Kürə dairəsi, Dağıstan vilayəti, Rusiya imperiyası — 1894, Dərbənd, Dağıstan vilayəti, Rusiya imperiyası) — XIX əsrin ləzgi əsilli Azərbaycan şairi. Mirzə Kərim əair kimi “Şüai” təxəllüsü ilə məşhurdur. Onun yaradıcılığı əsasən şikayətnamələr, mərsiyyə və qəzəllər yazmışdır.
| Mirzə Kərim | |
|---|---|
| Doğum yeri | Ştul, Kürə dairəsi, Dağıstan vilayəti, Rusiya imperiyası |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Dərbənd, Dağıstan vilayəti, Rusiya imperiyası |
| Vətəndaşlığı | Rusiya imperiyası |
| Milliyyəti | ləzgi |
| Fəaliyyəti | şair |
Həyatı
Mirzə Kərim XIX əsrin əvvəllərində Kürə dairəsinin Ştul kəndində İsrafil adlı kişinin ailəsində anadan olub. Dininə görə o, şiə müsəlman idi. Kürə dairəsinin başçısı polkovnik Soltan Əhmədbəy Azərbaycan və fars dillərini yaxşı bildiyi üçün Mirzə Kərimi özünə tərcüməçi kimi götürmüşdü. Mirzə Kərim bütün yürüşlərdə polkovniki müşayiət edirdi. İmam Şamilin başçılıq etdiyi Şimali Qafqaz imamlığı məğlub olduqdan sonra Soltan Əhmədbəy təqaüdə çıxır. Təqaüdə çıxdıqdan sonra Əhmədbəy Dərbənddə məskunlaşır. O, şairin ailəsini də şəhərə dəvət edir.
1860-cı ildə İsrafil ailəsi ilə birlikdə Dərbəndə köçür. Elə həmin il Soltan Əhmədbəy intihar edir. Onun intiharına görə Mirzə Kərim ittiham olunur və Sibirə sürgün olunur. Burada şair rus dilini öyrənir. Rus dilini öyrənməsi ona Rusiya mədəniyyəti ilə tanış olmağa imkan verir. Mirzə Kərim sürgündən qayıtdıqdan sonra Dərbəndə qəza rəisi təyin edilir. Şair 1894-cü ildə Dərbənddə vəfat edib.
Yaradıcılığı
Mirzə Kərim şeirlərini daha çox klassik üslubda “Şüai” təxəllüsü ilə yazırdı. Onun “Şikayət” (“Şikayət”) şeirinin motivi ənənəvidir. Sevgilinin qəddarlığı, vəfasızlığı lirik qəhrəman tərəfindən pislənir. O, həm də qəzəllər müəllifidir. Şairin digər “Bahar çağında” şeirində də bahar və təbiət tərənnüm edilir:
Mövsimi-şirətdə gəlib bağa bax,
Səhni-çəmənzara çıxıb dağa bax,
Bəngi-qəlahü-zəhənü zağa bax,
Gör nə təravətdir o yaylaxda.
Firudin bəy Köçərli özünün "Azərbaycan ədəbiyyatı" əsərində Mirzə Kərim Şüai haqqında bunları yazır:
 | Mirzə Kərim "Şüai" təxəllüs əslən Dərbəndin cənub tərəfindən — Kürə nahiyəsində Üşdül qəryəsindən İsrafil adında bir şəxsin oğludur. Məzkur mahalda polkovnik Sultan Əhməd bəy ki, o mahalın maliki-riqabı hesab olunurdu, Mirzə Kərimi öz yanında müsəlmani mühərrirliyinə götürüb, hər yerə gedəndə öz yanınca aparardı. Hətta Şeyx Şamilin davasında Mirzə Kərimə əvvəlinci çin və medal verdiribdir. Sonralardan məzkur Sultan Əhməd bəy Dərbənddə sakin olduğu üçün Mirzə Kərimin atası İsrafil öz əhlü əyalı ilə köçüb Dərbəndə gəlibdir və orada cənab polkovnikin zilli-himayətində dolanırdı. İttifaqən Sultan Əhməd bəy övzayi-zəmanədən təngə əlib, özünü qətlə yetirdi və Mirzə Kərim öz vəliyyün-neməsinin qətlindən bir növ müttəhim olub Sibirə göndərildi və neçə illər orada qalıb, imperaturi-əzəm tərəfindən fərmani-humayun sadir olmağa görə, mürəxxəs olub, dübarə Dərbəndə müraciət elədi. Artıq fəhmü zəkavət sahibi olmağa görə, Rusiyada qaldığı zaman rusca oxumağı və yazmağı ləyaqətincə kəsb etmişdi. Sibirdən qayıdandan sonra Dərbənddə nəcib familiyadan təəhhül ixtiyar edib, əziz və möhtərəm şəxslərdən biri oldu və məhəllə rəisi (kvartalnı) mənsəbinə nail olub, xoş güzəran edərdi və sakin olduğu məhəllənin şəbih ümuratına mübaşir olub, məscidi-camedə şəbih gətirmək həm ona mühəvvəl olmuşdu. Şüai şəbih büsatına dair mükalimələr yazıb, mərsiyələr inşa etmişdir və bunlardan əlavə bir kitab hürufi-heça qafiyəsində təlif edib, öz həyatında birinci dəfə çap etdiribdir. Çifayda, o kitabı ələ gətirmək bizə məqdur olmadı. Mirzə Kərim Şüai türk və fars dillərinə dara, fəsih bir şəxs olduğuna [binaən], bu dillərdə onun əşarü kəlamları vardır. Şüai vəfat edibdir tarixi-miladın 1894-cü sənəsində Dərbənd şəhərində. Onun böyük oğlu Məhəmmədəli nam Badkubədə qulluq edir və ikinci oğlu Şəhriyar bəy Dərbəndin uyezdni xəzinəsində çinovnikdir. |  |
İstinadlar
- Гасан Алкадари, «Асари Дагестан», с. 160
- Фирудин Кочарли, «Азербайджанская литература», с. 309
- Бедирханов, 1999
- Firudin bəy Köçərli. Azərbaycan ədəbiyyatı. Üç cilddə. II cild. 2005, 560 səh.
Ədəbiyyat
- С. А. Бедирханов. Азербайджаноязычная лезгинская поэзия ХVIII-ХIХ веков. Махачкала. 1999.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Mirze Kerim Stul Kure dairesi Dagistan vilayeti Rusiya imperiyasi 1894 Derbend Dagistan vilayeti Rusiya imperiyasi XIX esrin lezgi esilli Azerbaycan sairi Mirze Kerim eair kimi Suai texellusu ile meshurdur Onun yaradiciligi esasen sikayetnameler mersiyye ve qezeller yazmisdir Mirze KerimDogum yeri Stul Kure dairesi Dagistan vilayeti Rusiya imperiyasiVefat tarixi 1894Vefat yeri Derbend Dagistan vilayeti Rusiya imperiyasiVetendasligi Rusiya imperiyasiMilliyyeti lezgiFealiyyeti sairHeyatiMirze Kerim XIX esrin evvellerinde Kure dairesinin Stul kendinde Israfil adli kisinin ailesinde anadan olub Dinine gore o sie muselman idi Kure dairesinin bascisi polkovnik Soltan Ehmedbey Azerbaycan ve fars dillerini yaxsi bildiyi ucun Mirze Kerimi ozune tercumeci kimi goturmusdu Mirze Kerim butun yuruslerde polkovniki musayiet edirdi Imam Samilin basciliq etdiyi Simali Qafqaz imamligi meglub olduqdan sonra Soltan Ehmedbey teqaude cixir Teqaude cixdiqdan sonra Ehmedbey Derbendde meskunlasir O sairin ailesini de sehere devet edir 1860 ci ilde Israfil ailesi ile birlikde Derbende kocur Ele hemin il Soltan Ehmedbey intihar edir Onun intiharina gore Mirze Kerim ittiham olunur ve Sibire surgun olunur Burada sair rus dilini oyrenir Rus dilini oyrenmesi ona Rusiya medeniyyeti ile tanis olmaga imkan verir Mirze Kerim surgunden qayitdiqdan sonra Derbende qeza reisi teyin edilir Sair 1894 cu ilde Derbendde vefat edib YaradiciligiMirze Kerim seirlerini daha cox klassik uslubda Suai texellusu ile yazirdi Onun Sikayet Sikayet seirinin motivi enenevidir Sevgilinin qeddarligi vefasizligi lirik qehreman terefinden pislenir O hem de qezeller muellifidir Sairin diger Bahar caginda seirinde de bahar ve tebiet terennum edilir Movsimi siretde gelib baga bax Sehni cemenzara cixib daga bax Bengi qelahu zehenu zaga bax Gor ne teravetdir o yaylaxda Firudin bey Kocerli ozunun Azerbaycan edebiyyati eserinde Mirze Kerim Suai haqqinda bunlari yazir Mirze Kerim Suai texellus eslen Derbendin cenub terefinden Kure nahiyesinde Usdul qeryesinden Israfil adinda bir sexsin ogludur Mezkur mahalda polkovnik Sultan Ehmed bey ki o mahalin maliki riqabi hesab olunurdu Mirze Kerimi oz yaninda muselmani muherrirliyine goturub her yere gedende oz yaninca aparardi Hetta Seyx Samilin davasinda Mirze Kerime evvelinci cin ve medal verdiribdir Sonralardan mezkur Sultan Ehmed bey Derbendde sakin oldugu ucun Mirze Kerimin atasi Israfil oz ehlu eyali ile kocub Derbende gelibdir ve orada cenab polkovnikin zilli himayetinde dolanirdi Ittifaqen Sultan Ehmed bey ovzayi zemaneden tenge elib ozunu qetle yetirdi ve Mirze Kerim oz veliyyun nemesinin qetlinden bir nov muttehim olub Sibire gonderildi ve nece iller orada qalib imperaturi ezem terefinden fermani humayun sadir olmaga gore murexxes olub dubare Derbende muraciet eledi Artiq fehmu zekavet sahibi olmaga gore Rusiyada qaldigi zaman rusca oxumagi ve yazmagi leyaqetince kesb etmisdi Sibirden qayidandan sonra Derbendde necib familiyadan teehhul ixtiyar edib eziz ve mohterem sexslerden biri oldu ve mehelle reisi kvartalni mensebine nail olub xos guzeran ederdi ve sakin oldugu mehellenin sebih umuratina mubasir olub mescidi camede sebih getirmek hem ona muhevvel olmusdu Suai sebih busatina dair mukalimeler yazib mersiyeler insa etmisdir ve bunlardan elave bir kitab hurufi heca qafiyesinde telif edib oz heyatinda birinci defe cap etdiribdir Cifayda o kitabi ele getirmek bize meqdur olmadi Mirze Kerim Suai turk ve fars dillerine dara fesih bir sexs olduguna binaen bu dillerde onun esaru kelamlari vardir Suai vefat edibdir tarixi miladin 1894 cu senesinde Derbend seherinde Onun boyuk oglu Mehemmedeli nam Badkubede qulluq edir ve ikinci oglu Sehriyar bey Derbendin uyezdni xezinesinde cinovnikdir IstinadlarGasan Alkadari Asari Dagestan s 160 Firudin Kocharli Azerbajdzhanskaya literatura s 309 Bedirhanov 1999 Firudin bey Kocerli Azerbaycan edebiyyati Uc cildde II cild 2005 560 seh EdebiyyatS A Bedirhanov Azerbajdzhanoyazychnaya lezginskaya poeziya HVIII HIH vekov Mahachkala 1999