22 iyul Azərbaycanda Milli mətbuat və Jurnalistika günü kimi qeyd edilir 1875 ci il əkinçiAzərbaycan mətbuatının tarixiA

22 iyul – Azərbaycanda Milli mətbuat və Jurnalistika günü kimi qeyd edilir.

Azərbaycan mətbuatının tarixi

Azərbaycan mətbuatının banisi Həsən bəy Zərdabidir. Böyük çətinliklərdən sonra o,Bakıda ana dilində "Əkinçi" qəzetinin nəşr edilməsi üçün icazə almışdı. Bu qəzetin ilk nömrəsi 1875-ci il iyulun 22-də çapdan çıxmışdı. "Əkinçi" qəzetinin nəşri bütün Qafqazda əks-səda doğurmuşdu.1875-1877-ci illər ərzində fəaliyyət göstərmiş qəzetin 56 nömrəsi işıq üzü görmüşdü. "Əkinçi" qəzeti xalqımızın milli oyanışında, milli birliyinin möhkəmlənməsində böyük rol oynamışdır.

Qəzetin mütərəqqi ideyaları Rusiya hakim dairələrini narahat etmiş və iki il sonra qəzet bağlanmışdı.Azərbaycan mətbuatının ilk müjdəçisi "Əkinçi"dən sonra bu sahədə xeyli irəliləyişlər olmuşdu. XIX əsrin sonlarında "Ziya", (1879), "Kəşkül" (1880), (80-90-cı illər) qəzetləri nəşrə başlamışdı. XX əsrin əvvəllərində C. Məmmədquluzadə, M. Şahtaxtinski, S. Hüseyn, Ö. Faiq Nemanzadə, Ü. Hacıbəyov və başqaları yeni demokratik mətbuatın yaranması uğrunda mübarizə aparırdılar. Bu gərgin mübarizə öz nəticəsini verdi. "Şərqi-rus" (1903), "Həyat" (1905), "Açıq söz" (1915), "Azərbaycan " (1918) kimi demokratik ruhlu, milli qayəli qəzetlər meydana çıxdı.

Molla Nəsrəddin jurnalı

1906-cı ildə "Molla Nəsrəddin" jurnalının nəşrə başlanması ilə Azərbaycan mətbuatında siyasi satiranın əsası qoyuldu. Redaktoru Xədicə xanım Əlibəyova olan "İşıq" jurnalının bütün əməkdaşları qadınlardan ibarət idi. Sovet hakimiyyəti dövründə bütün sovet respublikalarında olduğu kimi Azərbaycanda da mətbuat sovet ideologiyasının ruporuna çevrilmişdi. Azad və demokratik mətbuatdan söhbət belə gedə bilməzdi. Yalnız bolşevik rejiminin, kommunist ideyalarının təbliği ilə məşğul olan qəzet və jurnallar nəşr olunurdu. Mətbuat üzərində ciddi senzura hökm sürürdü. Kommunist Partiyasının orqanı olan "Pravda" (bu qəzetin dilimizə tərcüməsi "Həqiqət" olsa da, səhifələri qərb demokratiyasına qarşı iftiralarla, ictimai və iqtisadi-siyasi həyatın müxtəlif sahələrinə aid yalan informasiyalarla dolu idi) qəzetinin ilk nömrəsinin çapdan çıxdığı gün -5 may Mətbuat Günü kimi qeyd olunurdu.

Bayramın qeyd olunması

Azərbaycan öz müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra bir çox milli-mənəvi dəyərlərə qayıdış mətbuat sahəsində də özünü göstərdi. Bu gün Azərbaycanda yüzlərlə mətbu orqan - qəzet və jurnal fəaliyyət göstərir. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin sərəncamı ilə "Əkinçi" qəzetinin nəşrə başladığı gün - 22 iyul Milli Mətbuat və Jurnalistika Günü kimi qeyd olunmağa başladı.

İstinadlar

"M.F.Axundov adına Azərbaycan Milli Kitabxanasının dövri mətbuat fondu". 2022-03-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-03-08.
Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası: 10 cilddə. C. 3. Bakı, 1979, 600 s.
Məmmədov E.E. M.F.Axundov adına Azərbaycan Milli Kitabxanasının dövri mətbuat fondu: tarixi, müasir vəziyyəti, oxuculara xidmət və inkişaf perspektivləri (1923-2007-ci illər): Monoqrafiya / E.E.Məmmədov; Elmi redaktor: t.ü.e.d., prof. A.A.Xələfov; Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi, ADMİU. Bakı: Mütərcim, 2018, 256 s., ISBN 978-9952-28-402-7.

Həmçinin bax

Mənbə

http://www.presscouncil.az

[1] "M.F.Axundov adına Azərbaycan Milli Kitabxanasının dövri mətbuat fondu". 2022-03-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-03-08.

[2] Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası: 10 cilddə. C. 3. Bakı, 1979, 600 s.

[3] Məmmədov E.E. M.F.Axundov adına Azərbaycan Milli Kitabxanasının dövri mətbuat fondu: tarixi, müasir vəziyyəti, oxuculara xidmət və inkişaf perspektivləri (1923-2007-ci illər): Monoqrafiya / E.E.Məmmədov; Elmi redaktor: t.ü.e.d., prof. A.A.Xələfov; Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi, ADMİU. Bakı: Mütərcim, 2018, 256 s., ISBN 978-9952-28-402-7.