Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Maxta — Azərbaycan Respublikası Naxçıvan Muxtar Respublikasının Şərur rayonunda kənd. Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 5 oktyabr 1999-cu il tarixli, 708-IQ saylı Qərarı ilə Naxçıvan Muxtar Respublikasının Sədərək rayonunun Maxta kənd inzibati-ərazi vahidi Şərur rayonunun tərkibinə verilmişdir.
| Maxta | |
|---|---|
| Ölkə | |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Mərkəzin hündürlüyü | 809 m |
| Saat qurşağı | |
| | |
Etimologiyası
Naxçıvan MR Şərur rayonunda kənd kimi mövcud olan Maxta adı qrammatik formasına görə Maxta/maq-tağ/q/ şəklində olmaqla iki hissədən ibarətdir. Sözün ilk hissəsi olan max-maq formasının danışıq şəkli (şifahi nitq) hesab edilməlidir. "Tağ/taq/" isə tağ, qol, hissə mənası verir. Avesta abidəsi ilə əlaqədar dini ayinləri icra edən şəxslərə "maq" deyilirmiş. Bu söz sonralar öz mənalarını genişləndirərək kahinlik, kahin kasta (Midiyada və İranda), həmçinin ardıcıllığı və s. kimi mənalar daşımışdır. Maq sayılan şəxs cadugər (əslində bu türkəçarə, müalicə, dini müalicə məqsədilə işlər görən mənası kimi nəzərdə tutulmalıdır), sehrbaz, astroloq və b. mənalar vermişdir. Latınca maqus, yunanca maqos termini hesab olunur. Bu söz Herodotun "Tarix" kitabında Midiya tayfalarından biri kimi qeyd olunmuşdur. İranda və Azərbaycanda Parfiya və Sasanilər zamanı Zərdüştlük təlimi (e.ə. 3-eranın 7-ci əsri) maqlara məxsusdur. Makedoniyalı İskəndər Əhəmənilərin sarayını yandırarkən Avestanın ilkin variantı da yanmış (е.ə. 330-cu ildə) həmin kitabı sonralar maqların hafizəsindən toplayıb bərpa etmişdilər. Q. Qeybullayev qeyd edir ki, ərəb istilası zamanı Ərəbistandan işğal olunmuş digər ərazilərə siyasi hakimiyyətə kömək məqsədilə tayfalar köçürülüb. Bu günkü Şərur rayonunda olan Ərəbyengicə, Şahtaxtı kəndi ilə üz-üzə Ərəblər (Arazın o tayı) kəndi bu toponimlərdəndir. Maxta kəndi vaxtilə maq dini mərkəzi, yaxud dini-siyasi mərkəz kimi özünü göstərmişdir. Lakin demək olmaz ki, bura mütləq haradansa adamlar köçürülmüşdür. Çünki, Zərdüştlüyün vətəni elə Azərbaycan hesab olunur. Lakin adın atəşpərəstlik mərkəzi olması yerli əhalinin də inancları sayəsində mümkün idi. Maxta toponimi öz qədimliyi etibarilə eradan əvvəllərə aiddir, yaxud eranın IV əsrində Məzdəkiliyin süqutundan əvvələ mənsub olmaqla ən qədim toponimlərdəndir.
Tarixi
Şərur rayonunun Maxta kəndindən qərbdə, Araz çayının sol sahilində yerləşir. İlk Tunc dövrünə aid yaşayış yeridir. 1985-ci ildə qeydə alınmışdır. Yer səthindən 2 m hündürlükdəki təpədən ibarət olub, əkin sahələri, qərb tərəfdən kanalla məhdudlaşır. Onun cənub-qərb hissəsi dəmiryolu çəkilərkən dağıdılmışdır. Yaşayış yerinin salamat qalan hissəsinin sahəsi 3 ha-dır. 1988-1989-cu illərdə V.H.Əliyev və S.H.Aşurov tərəfindən yaşayış yerində 100 m² sahədə tədqiqat işləri aparılmış, daş təməl üzərində çiy kərpicdən hörülmüş tikinti qalıqlarına, gil qab parçalarına və ocaq qurğusunun hissələrinə rast gəlinmişdir. Arxeoloji qazıntılar nəticəsində boz rəngli qab nümunələri, dən daşları, həvəng və dəstələr, obsidian və çaxmaqdaşıdan hazırlanmış oraq dişləri, obsidian ox ucluqları, sürtgəclər və s. əldə olunmuşdur. Kəşfiyyat xarakterli tədqiqatlar zamanı yaşayış yerinin əhatə etdiyi ərazidə daşdan tikilmiş qədim məbəd, onun içərisində isə daş bütlər aşkar edilmişdir. Abidə e.ə. III minilliyə aid edilir. Yaşayış yerinin keramika məmulatı və tikinti qalıqları Kür-Araz mədəniyyətinin orta mərhələsinə aiddir.
Toponimikası
Dağətəyi ərazidir. Bəzi tədqiqatçılara görə, oykonim mahdeh sözünun təhrif olunmuş formasıdır. Kəndin adını fars dilində mah (qala, düşərgə) və deh (kənd) sözləri ilə bağlayıb "qala kənd", yaxud düşərgə qədim yaşayış yerində yaranmış kənd kimi izah edirlər. maxta/makta türk dillərində "üzərində kəlam yazılmış lövhə" mənasinda işlədilir. Görünür kəndin adı ərazidəki yazılı daşlarla bağlı yaranmışdır.
Əhalisi
Əhalisi 2303 nəfərdir.(2009 - cu il)
- Abbas Zamanov — ədəbiyyatşünas.
- Məhərrəm Zamanov — yazıçı
- Məhərrəm Əliyev — Bakı Şəhər Baş Polis İdarəsinin rəisi (1993-2007), Azərbaycanın Tacikistan Respublikasında fövqəladə və səlahiyyətli səfiri (2007-2011), Polis general-leytenantı.
- Adil Əliyev — Millət vəkili, Azərbaycan Kikboksinq və Muay Tay federasiyasının prezidenti, idman ustasıdır.
İqtisadiyyatı
Maxta kəndində uzun müddət Maxta üzüm emalı zavodu fəaliyyət göstərmişdir. Hazırda zavod fəaliyyət üçün hazırdır.
İstinadlar
- "Azərbaycan Respublikasının bəzi rayonlarının inzibati-ərazi bölgüsündə qismən dəyişikliklər edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 5 oktyabr 1999-cu il tarixli, 708-IQ saylı Qərarı". 2022-06-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-08-26.
- (PDF). 2012-07-25 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-08-13.
- "Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti". İki cilddə. I cild. Bakı, "Şərq-Qərb", 2007.
- Azərbaycan Respublikası Əhalisinin Siyahıyaalınması. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi. Bakı-2010. Səh.629
Həmçinin bax
 | Şərur rayonu ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Maxta Azerbaycan Respublikasi Naxcivan Muxtar Respublikasinin Serur rayonunda kend Azerbaycan Respublikasi Milli Meclisinin 5 oktyabr 1999 cu il tarixli 708 IQ sayli Qerari ile Naxcivan Muxtar Respublikasinin Sederek rayonunun Maxta kend inzibati erazi vahidi Serur rayonunun terkibine verilmisdir Maxta39 35 18 sm e 44 56 52 s u Olke AzerbaycanTarixi ve cografiyasiMerkezin hundurluyu 809 mSaat qursagi UTC 04 00Xeriteni goster gizle MaxtaEtimologiyasiNaxcivan MR Serur rayonunda kend kimi movcud olan Maxta adi qrammatik formasina gore Maxta maq tag q seklinde olmaqla iki hisseden ibaretdir Sozun ilk hissesi olan max maq formasinin danisiq sekli sifahi nitq hesab edilmelidir Tag taq ise tag qol hisse menasi verir Avesta abidesi ile elaqedar dini ayinleri icra eden sexslere maq deyilirmis Bu soz sonralar oz menalarini genislendirerek kahinlik kahin kasta Midiyada ve Iranda hemcinin ardicilligi ve s kimi menalar dasimisdir Maq sayilan sexs caduger eslinde bu turkecare mualice dini mualice meqsedile isler goren menasi kimi nezerde tutulmalidir sehrbaz astroloq ve b menalar vermisdir Latinca maqus yunanca maqos termini hesab olunur Bu soz Herodotun Tarix kitabinda Midiya tayfalarindan biri kimi qeyd olunmusdur Iranda ve Azerbaycanda Parfiya ve Sasaniler zamani Zerdustluk telimi e e 3 eranin 7 ci esri maqlara mexsusdur Makedoniyali Iskender Ehemenilerin sarayini yandirarken Avestanin ilkin varianti da yanmis e e 330 cu ilde hemin kitabi sonralar maqlarin hafizesinden toplayib berpa etmisdiler Q Qeybullayev qeyd edir ki ereb istilasi zamani Erebistandan isgal olunmus diger erazilere siyasi hakimiyyete komek meqsedile tayfalar kocurulub Bu gunku Serur rayonunda olan Erebyengice Sahtaxti kendi ile uz uze Erebler Arazin o tayi kendi bu toponimlerdendir Maxta kendi vaxtile maq dini merkezi yaxud dini siyasi merkez kimi ozunu gostermisdir Lakin demek olmaz ki bura mutleq haradansa adamlar kocurulmusdur Cunki Zerdustluyun veteni ele Azerbaycan hesab olunur Lakin adin atesperestlik merkezi olmasi yerli ehalinin de inanclari sayesinde mumkun idi Maxta toponimi oz qedimliyi etibarile eradan evvellere aiddir yaxud eranin IV esrinde Mezdekiliyin suqutundan evvele mensub olmaqla en qedim toponimlerdendir TarixiEsas meqale Maxta abideler kompleksi Serur rayonunun Maxta kendinden qerbde Araz cayinin sol sahilinde yerlesir Ilk Tunc dovrune aid yasayis yeridir 1985 ci ilde qeyde alinmisdir Yer sethinden 2 m hundurlukdeki tepeden ibaret olub ekin saheleri qerb terefden kanalla mehdudlasir Onun cenub qerb hissesi demiryolu cekilerken dagidilmisdir Yasayis yerinin salamat qalan hissesinin sahesi 3 ha dir 1988 1989 cu illerde V H Eliyev ve S H Asurov terefinden yasayis yerinde 100 m sahede tedqiqat isleri aparilmis das temel uzerinde ciy kerpicden horulmus tikinti qaliqlarina gil qab parcalarina ve ocaq qurgusunun hisselerine rast gelinmisdir Arxeoloji qazintilar neticesinde boz rengli qab numuneleri den daslari heveng ve desteler obsidian ve caxmaqdasidan hazirlanmis oraq disleri obsidian ox ucluqlari surtgecler ve s elde olunmusdur Kesfiyyat xarakterli tedqiqatlar zamani yasayis yerinin ehate etdiyi erazide dasdan tikilmis qedim mebed onun icerisinde ise das butler askar edilmisdir Abide e e III minilliye aid edilir Yasayis yerinin keramika memulati ve tikinti qaliqlari Kur Araz medeniyyetinin orta merhelesine aiddir ToponimikasiDageteyi erazidir Bezi tedqiqatcilara gore oykonim mahdeh sozunun tehrif olunmus formasidir Kendin adini fars dilinde mah qala duserge ve deh kend sozleri ile baglayib qala kend yaxud duserge qedim yasayis yerinde yaranmis kend kimi izah edirler maxta makta turk dillerinde uzerinde kelam yazilmis lovhe menasinda isledilir Gorunur kendin adi erazideki yazili daslarla bagli yaranmisdir EhalisiEhalisi 2303 neferdir 2009 cu il Abbas Zamanov edebiyyatsunas Meherrem Zamanov yazici Meherrem Eliyev Baki Seher Bas Polis Idaresinin reisi 1993 2007 Azerbaycanin Tacikistan Respublikasinda fovqelade ve selahiyyetli sefiri 2007 2011 Polis general leytenanti Adil Eliyev Millet vekili Azerbaycan Kikboksinq ve Muay Tay federasiyasinin prezidenti idman ustasidir IqtisadiyyatiMaxta kendinde uzun muddet Maxta uzum emali zavodu fealiyyet gostermisdir Hazirda zavod fealiyyet ucun hazirdir Istinadlar Azerbaycan Respublikasinin bezi rayonlarinin inzibati erazi bolgusunde qismen deyisiklikler edilmesi haqqinda Azerbaycan Respublikasi Milli Meclisinin 5 oktyabr 1999 cu il tarixli 708 IQ sayli Qerari 2022 06 10 tarixinde Istifade tarixi 2022 08 26 PDF 2012 07 25 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 08 13 Azerbaycan toponimlerinin ensiklopedik lugeti Iki cildde I cild Baki Serq Qerb 2007 Azerbaycan Respublikasi Ehalisinin Siyahiyaalinmasi Azerbaycan Respublikasinin Dovlet Statistika Komitesi Baki 2010 Seh 629Hemcinin bax Serur rayonu ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin