Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Maliyyə riski — maliyyə resurslarının (pul vəsaitlərinin) itirilməsi ehtimalı ilə bağlı risk).
Maliyyə riskləri pul dövriyyəsinin yaranması və müxtəlif növ pul münasibətlərinin yaranması ilə eyni vaxtda yaranmışdır: investor — emitent, kreditor — borcalan, satıcı — alıcı, ixracatçı — idxalçı və s. Maliyyə riskləri bazar şəraitində sahibkarlıq fəaliyyətinin tərkib hissəsidir.
Adam Smit sahibkarlıq mənfəətinin mahiyyətini tədqiq edərək və təhlil edərək, sahibkarlıq fəaliyyəti ilə bağlı mümkün itkilərin kompensasiyası şəklində "risk ödənişi" kimi sahibkarlıq gəlirinin strukturunda belə bir komponenti qeyd etmişdir.
Maliyyə risklərinin təsnifatı
Maliyyə riskləri üç növə bölünür:
- Pulun alıcılıq qabiliyyəti ilə bağlı risklər;
- Kapital qoyuluşu ilə bağlı risklər (investisiya riskləri);
- Təşkilatın təsərrüfat fəaliyyətinin təşkili forması ilə bağlı risklər.
- Pulun alıcılıq qabiliyyəti ilə bağlı risklər
Pulun alıcılıq qabiliyyəti ilə bağlı risklərə aşağıdakılar daxildir:
- inflyasiya və deflyasiya riskləri;
- valyuta riskləri;
- likvidlik riskləri.
İnflyasiya riski pulun amortizasiyası (kapitalın real dəyəri) ehtimalı və inflyasiya səbəbindən real pul gəlirlərinin və mənfəətin azalması ilə əlaqələndirilir. İnflyasiya riskləri aktı:
- bir tərəfdən, hazır məhsulun maya dəyərinin artması ilə müqayisədə istehsalda istifadə olunan xammalın, komponentlərin maya dəyərinin daha sürətli artımı istiqamətində;
- digər tərəfdən, müəssisənin hazır məhsulları rəqiblərin oxşar məhsulları ilə müqayisədə daha tez bahalaşa bilər ki, bu da qiymətlərin aşağı salınması zərurətinə və müvafiq olaraq itkilərə səbəb olacaqdır.
Deflyasiya riski deflyasiya artdıqca qiymətlərin düşməsi riskidir ki, nəticədə biznesin aparılması üçün daha pis iqtisadi mühit yaranır və gəlirlər azalır.
Valyuta riski valyuta məzənnəsinin əlverişsiz ucuzlaşması riskinə aiddir. İxracatçı daha aşağı real dəyər alacağı üçün milli valyutanın məzənnəsi ödəniş valyutasına nisbətdə yüksəldikdə itkilərə məruz qalır. İdxalçı üçün qiymətin ödəniş valyutasına nisbətdə məzənnəsi yüksəldikdə valyuta riskləri yaranır.
Likvidlik riskləri qiymətli kağızların və ya digər malların keyfiyyətinin və istehlak dəyərinin qiymətləndirilməsinin dəyişməsi nəticəsində onların satışında itki ehtimalı ilə bağlı risklərdir.
Kapital qoyuluşu ilə bağlı risklər
İnvestisiya riski investisiya layihəsinin həyata keçirilməsi prosesində maliyyə itkiləri ehtimalını ifadə edir. Real investisiyalar və portfel investisiyaları var. Müvafiq olaraq, investisiya riskinin də növləri var:
- real investisiya riski;
- maliyyə investisiya riski (portfel riski);
- innovativ investisiya riski.
Qaytarma riskinə aşağıdakı növlər daxildir:
- faiz riskləri;
- kredit riskləri.
Faiz riski dedikdə, cəlb edilmiş vəsaitlər üzrə faiz dərəcələrinin verilmiş kreditlər üzrə faiz dərəcələrindən artıq olması nəticəsində maliyyə-kredit təşkilatları (kommersiya bankları, kredit təşkilatları, investisiya institutları) tərəfindən itkilər təhlükəsi başa düşülür. Faiz risklərinə həmçinin bazar faiz dərəcəsinin artması nəticəsində investorların çəkə biləcəyi zərər riskləri də daxildir. Bazar faiz dərəcəsinin artması qiymətli kağızların, xüsusilə sabit faiz dərəcəsi olan istiqrazların bazar dəyərinin azalmasına səbəb olur. Emitent orta və uzunmüddətli sabit faizli qiymətli kağızlar buraxmaqla da faiz dərəcəsi riski daşıyır. Risk, sabit səviyyə ilə müqayisədə bazar faiz dərəcəsinin mümkün azalması ilə əlaqədardır.
Kredit riski borcalan tərəfindən əsas borcun və faizlərin kreditora ödənilməməsi (ödənişlərin gecikdirilməsi) ehtimalı ilə bağlıdır.
Maliyyə risklərinin qiymətləndirilməsi üsulları
Riskin qiymətləndirilməsinin bir-birini tamamlayan iki növü var — keyfiyyət və kəmiyyət.
Keyfiyyət təhlili həm də riskin məqbul səviyyəsinin kəmiyyətcə qiymətləndirilməsinə metodoloji yanaşmanı əhatə edir.
Riskin kəmiyyət qiymətləndirilməsi, yəni fərdi risklərin ölçüsünün və bütövlükdə portfelin riskinin ədədi müəyyən edilməsi adətən riyazi statistika metodları əsasında həyata keçirilir. Onların tətbiqinin mürəkkəbliyi toplanmış statistik məlumatların qeyri-kafi və əlçatmazlığındadır.
Keyfiyyətli risk qiymətləndirməsi bir neçə mərhələdə aparılır:
- Xüsusi risk növlərinin artmasına və/və ya azalmasına təsir edən amillər müəyyən edilir. Bu amillər əlavə risk təhlili üçün əsas təşkil edir;
- Adekvatlıq, mürəkkəblik, dinamizm, obyektivlik tələblərinə cavab verməli, həmçinin doldurulma və inkişafa imkan verən risklərin qiymətləndirilməsi göstəriciləri sistemi müəyyən edilir;
- Potensial risk sahələri müəyyən edilir: icrası zamanı müsbət nəticə əldə etməkdə qeyri-müəyyənlik yarana bilən fəaliyyətlər, əməliyyatlar, iş növləri;
- Bütün mümkün risklər müəyyən edilir, yəni müəyyən bir hərəkət və ya hərəkətsizlik nəticəsində mümkün risklərin müəyyən edilməsi.
Risklərin idarə edilməsinin təşkilinin təsvir olunan ilkin mərhələsində ən vacib məqam onun təhlilidir. Eyni zamanda, müxtəlif meyarlara və xüsusiyyətlərə görə təsnif edilə bilən risk faktorları müəyyən edilir, məsələn, təsir dərəcəsinə, riskə təsirin təbiətinə, idarəolunma dərəcəsinə, baş vermə mənbəyinə görə.
Maliyyə risklərinin idarə edilməsi
Maliyyə risklərinin idarə edilməsi prosesi altı ardıcıl mərhələyə bölünə bilər:
- Məqsədin müəyyən edilməsi;
- Riskin başa düşülməsi;
- Riskin qiymətləndirilməsi;
- 4-dən risklərin idarə edilməsi metodunun seçilməsi: qaçınma, qəbul etmə, ötürmə və qarşısının alınması;
- İdarəetmənin həyata keçirilməsi;
- Nəticələrin yekunlaşdırılması
İstinadlar
- "Финансовые риски" (rus). 2011-08-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-06-10.
- Литовских А.М. Управление финансовыми рисками // Финансовый менеджмент (Конспект лекций). Таганрог: Издательство Таганрогского государственного радиотехнического университета. 1999.
- Асват Дамодаран. Виды финансовых рисков // Инвестиционная оценка. Инструменты и методы оценки любых активов. М.: Альпина Паблишер. 2010. ISBN .
- MALİYYƏ BAZARLARI TERMİNLƏRİNİN İZAHLI LÜĞƏTİ Bakı, "NURLAR" Nəşriyyat-Poliqrafiya Мərkəzi, 2010,s.152
- "Финансовые риски" (rus). Бизнес. Инвестиции. Право. 2011-09-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-06-10.
- "Оценка рисков". 2013-08-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-01-10.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Maliyye riski maliyye resurslarinin pul vesaitlerinin itirilmesi ehtimali ile bagli risk Maliyye riskleri pul dovriyyesinin yaranmasi ve muxtelif nov pul munasibetlerinin yaranmasi ile eyni vaxtda yaranmisdir investor emitent kreditor borcalan satici alici ixracatci idxalci ve s Maliyye riskleri bazar seraitinde sahibkarliq fealiyyetinin terkib hissesidir Adam Smit sahibkarliq menfeetinin mahiyyetini tedqiq ederek ve tehlil ederek sahibkarliq fealiyyeti ile bagli mumkun itkilerin kompensasiyasi seklinde risk odenisi kimi sahibkarliq gelirinin strukturunda bele bir komponenti qeyd etmisdir Maliyye risklerinin tesnifatiMaliyye riskleri uc nove bolunur Pulun aliciliq qabiliyyeti ile bagli riskler Kapital qoyulusu ile bagli riskler investisiya riskleri Teskilatin teserrufat fealiyyetinin teskili formasi ile bagli riskler Pulun aliciliq qabiliyyeti ile bagli riskler Pulun aliciliq qabiliyyeti ile bagli risklere asagidakilar daxildir inflyasiya ve deflyasiya riskleri valyuta riskleri likvidlik riskleri Inflyasiya riski pulun amortizasiyasi kapitalin real deyeri ehtimali ve inflyasiya sebebinden real pul gelirlerinin ve menfeetin azalmasi ile elaqelendirilir Inflyasiya riskleri akti bir terefden hazir mehsulun maya deyerinin artmasi ile muqayisede istehsalda istifade olunan xammalin komponentlerin maya deyerinin daha suretli artimi istiqametinde diger terefden muessisenin hazir mehsullari reqiblerin oxsar mehsullari ile muqayisede daha tez bahalasa biler ki bu da qiymetlerin asagi salinmasi zeruretine ve muvafiq olaraq itkilere sebeb olacaqdir Deflyasiya riski deflyasiya artdiqca qiymetlerin dusmesi riskidir ki neticede biznesin aparilmasi ucun daha pis iqtisadi muhit yaranir ve gelirler azalir Valyuta riski valyuta mezennesinin elverissiz ucuzlasmasi riskine aiddir Ixracatci daha asagi real deyer alacagi ucun milli valyutanin mezennesi odenis valyutasina nisbetde yukseldikde itkilere meruz qalir Idxalci ucun qiymetin odenis valyutasina nisbetde mezennesi yukseldikde valyuta riskleri yaranir Likvidlik riskleri qiymetli kagizlarin ve ya diger mallarin keyfiyyetinin ve istehlak deyerinin qiymetlendirilmesinin deyismesi neticesinde onlarin satisinda itki ehtimali ile bagli risklerdir Kapital qoyulusu ile bagli riskler Investisiya riski investisiya layihesinin heyata kecirilmesi prosesinde maliyye itkileri ehtimalini ifade edir Real investisiyalar ve portfel investisiyalari var Muvafiq olaraq investisiya riskinin de novleri var real investisiya riski maliyye investisiya riski portfel riski innovativ investisiya riski Qaytarma riskine asagidaki novler daxildir faiz riskleri kredit riskleri Faiz riski dedikde celb edilmis vesaitler uzre faiz derecelerinin verilmis kreditler uzre faiz derecelerinden artiq olmasi neticesinde maliyye kredit teskilatlari kommersiya banklari kredit teskilatlari investisiya institutlari terefinden itkiler tehlukesi basa dusulur Faiz risklerine hemcinin bazar faiz derecesinin artmasi neticesinde investorlarin ceke bileceyi zerer riskleri de daxildir Bazar faiz derecesinin artmasi qiymetli kagizlarin xususile sabit faiz derecesi olan istiqrazlarin bazar deyerinin azalmasina sebeb olur Emitent orta ve uzunmuddetli sabit faizli qiymetli kagizlar buraxmaqla da faiz derecesi riski dasiyir Risk sabit seviyye ile muqayisede bazar faiz derecesinin mumkun azalmasi ile elaqedardir Kredit riski borcalan terefinden esas borcun ve faizlerin kreditora odenilmemesi odenislerin gecikdirilmesi ehtimali ile baglidir Maliyye risklerinin qiymetlendirilmesi usullariRiskin qiymetlendirilmesinin bir birini tamamlayan iki novu var keyfiyyet ve kemiyyet Keyfiyyet tehlili hem de riskin meqbul seviyyesinin kemiyyetce qiymetlendirilmesine metodoloji yanasmani ehate edir Riskin kemiyyet qiymetlendirilmesi yeni ferdi risklerin olcusunun ve butovlukde portfelin riskinin ededi mueyyen edilmesi adeten riyazi statistika metodlari esasinda heyata kecirilir Onlarin tetbiqinin murekkebliyi toplanmis statistik melumatlarin qeyri kafi ve elcatmazligindadir Keyfiyyetli risk qiymetlendirmesi bir nece merhelede aparilir Xususi risk novlerinin artmasina ve ve ya azalmasina tesir eden amiller mueyyen edilir Bu amiller elave risk tehlili ucun esas teskil edir Adekvatliq murekkeblik dinamizm obyektivlik teleblerine cavab vermeli hemcinin doldurulma ve inkisafa imkan veren risklerin qiymetlendirilmesi gostericileri sistemi mueyyen edilir Potensial risk saheleri mueyyen edilir icrasi zamani musbet netice elde etmekde qeyri mueyyenlik yarana bilen fealiyyetler emeliyyatlar is novleri Butun mumkun riskler mueyyen edilir yeni mueyyen bir hereket ve ya hereketsizlik neticesinde mumkun risklerin mueyyen edilmesi Risklerin idare edilmesinin teskilinin tesvir olunan ilkin merhelesinde en vacib meqam onun tehlilidir Eyni zamanda muxtelif meyarlara ve xususiyyetlere gore tesnif edile bilen risk faktorlari mueyyen edilir meselen tesir derecesine riske tesirin tebietine idareolunma derecesine bas verme menbeyine gore Maliyye risklerinin idare edilmesiMaliyye risklerinin idare edilmesi prosesi alti ardicil merheleye bolune biler Meqsedin mueyyen edilmesi Riskin basa dusulmesi Riskin qiymetlendirilmesi 4 den risklerin idare edilmesi metodunun secilmesi qacinma qebul etme oturme ve qarsisinin alinmasi Idareetmenin heyata kecirilmesi Neticelerin yekunlasdirilmasiIstinadlar Finansovye riski rus 2011 08 07 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 06 10 Litovskih A M Upravlenie finansovymi riskami Finansovyj menedzhment Konspekt lekcij Taganrog Izdatelstvo Taganrogskogo gosudarstvennogo radiotehnicheskogo universiteta 1999 Asvat Damodaran Vidy finansovyh riskov Investicionnaya ocenka Instrumenty i metody ocenki lyubyh aktivov M Alpina Pablisher 2010 ISBN 978 5 9614 1152 2 MALIYYE BAZARLARI TERMINLERININ IZAHLI LUGETI Baki NURLAR Nesriyyat Poliqrafiya Merkezi 2010 s 152 Finansovye riski rus Biznes Investicii Pravo 2011 09 07 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 06 10 Ocenka riskov 2013 08 05 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2012 01 10