Mahmudçala — Muğan düzünün cənub şərqində bataqlıq göl. Son illər suyunun quruması nəticəsində Mahmudçala su-bataqlıq sisteminin sahəsi olduqca kiçilmişdir.
Mahmudçala gölü | |
---|---|
Ümumi məlumatlar | |
Tökülən çay | Bolqarçay |
Minerallaşma tipi | Şorsulu |
Yerləşməsi | |
Ölkə | Azərbaycan |
Yerləşməsi | Masallı rayonu, Cəlilabad rayonu (Azərbaycan) |
|
Tarixi
1896-cı ildə Araz çayı daşıb Muğan düzünü basarkən Ağçala, Mahmudçala və Cavadçala gölləri yaranır. Hazırda Mahmudçala gölü bataqlığa çevrilmiş və öz növbəsində iki hissədən - Mahmudçala və Ağçala göllərindən ibarətdir. Əvvəllər göl Araz çayı daşan zaman dolurdu. İndi isə göl Muğanın suvarma kanallarınınn və Bolqarçayın artıq suları ilə qidalanır. 1965-ci ildə Bolqarçay üzərində su anbarının inşası ilə gölün sahəsi kifayət qədər azalır (praktiki olaraq Ağçala gölünün böyük hissəsi). Bundan sonra göllər sistemi əsasən kanallar vastəsi ilə qidalanır. Bundan sonra əsasən yay mövsümündə gölün sahəsi olduqca kiçilir. Bolqarçay üzərində olan su anbarı 15 il istifadədən sonra lillə dolur və çay suyu yenidən gölə axmağa başlayır. Gölün dibi əsasən lil təbəqəsindən ibarətdir. Ərazisinin böyük hissəsini su-bataqlıq bitkiləri örtür.
Xüsusiyyətləri
Göl dəniz səviyyəsindən 22 metr aşağıda yerləşir. Ümumi sahəsi 8000 ha-dır. Mahmudçala su-bataqlıq sisteminin ümumi sahəsi isə 23000 ha təşkil edir (Ağçala gölü ilə birlikdə.). Göl ətrafının iqlimi quru subtropikdir. Yayı quru, olduqca isti, qışı isə mülayim keçir. Yayda ətraf ərazilərdə temperatur 29+35 °С, qışda isə +3+6,5 ° С təşkil edir. Yağıntılar əsasən yaz və payız aylarında düşür. Suyunun duzluğu 16-18 q/l təşkil deyir. Temperaturu isə yayda 22-29°С, qışda isə 4-7,5 °С olur.
Faunası
Göldə yayılmış su-bataqlıq quşları: kiçik maygülü, kiçik qarabatdaq, böyük qarabatdaq, boz vağ, iri ağ vağ, kiçik ağ vağ, fısıldayan qu quşu, ala ördək, yaşılbaş ördək, fitçalan ördək, enlidimdik cürə, boz ördək, fitçi-marek, bizquyruq ördək, dalğıc, qırmızıbaş qaraördək, bataqlıq belibağlısı, berqut, şahin, adi qaşqaldaq, sultan toyuğu, , adi çökükburun, adi tənbəlcüllüt, ilbizcüllüt, qara ilbizcüllüt, adi caydaqcüllüt, göl qağayısı, və s.
İstinadlar
- "Mahmudçala su-bataqlıq sistemi". 2022-03-31 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-06-02.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Mahmudcala Mugan duzunun cenub serqinde bataqliq gol Son iller suyunun qurumasi neticesinde Mahmudcala su bataqliq sisteminin sahesi olduqca kicilmisdir Mahmudcala goluUmumi melumatlarTokulen cay BolqarcayMinerallasma tipi SorsuluYerlesmesi39 30 sm e 48 45 s u Olke AzerbaycanYerlesmesi Masalli rayonu Celilabad rayonu Azerbaycan Mahmudcala goluTarixi1896 ci ilde Araz cayi dasib Mugan duzunu basarken Agcala Mahmudcala ve Cavadcala golleri yaranir Hazirda Mahmudcala golu bataqliga cevrilmis ve oz novbesinde iki hisseden Mahmudcala ve Agcala gollerinden ibaretdir Evveller gol Araz cayi dasan zaman dolurdu Indi ise gol Muganin suvarma kanallarininn ve Bolqarcayin artiq sulari ile qidalanir 1965 ci ilde Bolqarcay uzerinde su anbarinin insasi ile golun sahesi kifayet qeder azalir praktiki olaraq Agcala golunun boyuk hissesi Bundan sonra goller sistemi esasen kanallar vastesi ile qidalanir Bundan sonra esasen yay movsumunde golun sahesi olduqca kicilir Bolqarcay uzerinde olan su anbari 15 il istifadeden sonra lille dolur ve cay suyu yeniden gole axmaga baslayir Golun dibi esasen lil tebeqesinden ibaretdir Erazisinin boyuk hissesini su bataqliq bitkileri ortur XususiyyetleriGol deniz seviyyesinden 22 metr asagida yerlesir Umumi sahesi 8000 ha dir Mahmudcala su bataqliq sisteminin umumi sahesi ise 23000 ha teskil edir Agcala golu ile birlikde Gol etrafinin iqlimi quru subtropikdir Yayi quru olduqca isti qisi ise mulayim kecir Yayda etraf erazilerde temperatur 29 35 S qisda ise 3 6 5 S teskil edir Yagintilar esasen yaz ve payiz aylarinda dusur Suyunun duzlugu 16 18 q l teskil deyir Temperaturu ise yayda 22 29 S qisda ise 4 7 5 S olur FaunasiGolde yayilmis su bataqliq quslari kicik maygulu kicik qarabatdaq boyuk qarabatdaq boz vag iri ag vag kicik ag vag fisildayan qu qusu ala ordek yasilbas ordek fitcalan ordek enlidimdik cure boz ordek fitci marek bizquyruq ordek dalgic qirmizibas qaraordek bataqliq belibaglisi berqut sahin adi qasqaldaq sultan toyugu adi cokukburun adi tenbelcullut ilbizcullut qara ilbizcullut adi caydaqcullut gol qagayisi ve s Istinadlar Mahmudcala su bataqliq sistemi 2022 03 31 tarixinde Istifade tarixi 2019 06 02 Hemcinin baxAgcala golu