Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Məcid Lətif oğlu Rəsulov (1 iyul 1916, Nuxa – 11 fevral 1993, Bakı) – fizika-riyaziyyat elmləri doktoru (1961), professor (1961), Azərbaycan SSR Əməkdar elm xadimi (1989), AMEA-nın həqiqi üzvü (1983).
| Məcid Rəsulov | |
|---|---|
| Məcid Lətif oğlu Rəsulov | |
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Şəki, Nuxa qəzası, Yelizavetpol quberniyası, Rusiya imperiyası |
| Vəfat tarixi | (76 yaşında) |
| Vəfat yeri | Bakı, Azərbaycan |
| Dəfn yeri | |
| Elmi dərəcəsi | |
| İş yeri | |
| Təhsili | |
| Mükafatları |  |
Həyatı
Məcid Rəsulov 1 iyul 1916-cı ildə Şəki şəhərində anadan olub. O, 1923-cü ildə Şəkidə 7 illik məktəbin 1-ci sinfinə gedib. Atası Hacı Lətif Rəsul oğlu dövrünün məşhur ipək sənayeçisi idi.
O dövrdə baş verən müharibə və inqilablar Rəsulovlar ailəsində ağır izlər buraxır. Belə ki, 1928-ci il martın 16-da Məcid Rəsulov 5-ci sinifdə oxuyanda atası Hacı Lətif həbs edilir. Uydurulmuş ittihamlar əsasında bütün əmlakı müsadirə olunur və Hacı Lətif ailəsi ilə birgə 1928-ci ildə Gürcüstanın Tsxmok qəsəbəsinə, sonra isə 8 il müddətinə Qazaxıstanın Aral dənizindəki Kokaral adasına sürgün edilir. Çətin və işgəncəli sürgün həyatı Hacı Lətifin səhhətinə təsir göstərir və o, 1930-cu ildə vəfat edir. Bundan sonra Şəkiyə qayıdan ailəyə Qori seminariyasının məzunu, Məcid Rəsulovun böyük qardaşı Əbdüləli Rəsulov qayğı göstərir. O, ömrünün sonuna kimi Şəkidə müəllim işləyir.
Məcid Rəsulov Şəkidə 7 illik məktəbin altıncı sinfində təhsilini davam etdirir, bir il ərzində ikiillik tədris kursunu mənimsəyərək, məktəb şəhadətnaməsini alır. 1932-cu ildə Azsənaye Şurasının Nuxa Sənaye Texnikumuna daxil olur. Həmin texnikum 1934-cü ildə Nəriman Nərimanov adına Sənaye Texnikumu adı ilə Bakıya köçürülüb. Texnikumu bitirdikdən sonra, 1934-cü ildə V.İ.Lenin adına Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutunun Fizika-riyaziyyat fakültəsinə qəbul olunur və 1938-ci ildə institutu birinci dərəcəli əlaçı diplomu ilə bitirir.
1938-ci ildə riyaziyyatçı alim, sonralar Ukrayna Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü olmuş Yaroslav Borisoviç Lopatinski Bakı Dövlət Universitetində çalışırdı. Onun təklifi ilə Məcid Rəsulov Bakı Dövlət Universitetinin aspiranturasına qəbul olunur. Eyni zamanda o, Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin "Riyazi analiz" kafedrasında assistent vəzifəsində çalışmağa başlayır.
Hərbi xidmətdə
Məcid Rəsulov 1939-cü ildə Sovet ordu sıralarına xidmətə çağırılır və Sovet-Fin müharibəsində iştirak edir. O, bu səbəbdən təhsilini yarımçıq qoymağa məcbur olur. Onun riyaziyyata olan sevgisi hərbi xidmət zamanı da özünü büruzə verir və onu atıcı diviziyasının artilleriya alayının hesablayıcı bölməsinin komandiri vəzifəsində işləməyə dəvət edirlər. Məcid Rəsulov diviziya heyətinin hərbi hazırlığını yüksəltmək məqsədi ilə zabitlərə riyaziyyat kursları keçir. 1941-ci ilin mayında hərbi xidmətdən tərxis olunur, lakin Böyük Vətən müharibəsi başladığından səfərbərliyə alınır və 293-cü atıcı diviziyasının 393-cü artilleriya polkunun hesablayıcı bölməsinin komandiri vəzifəsinə təyin edilir.
Həmin il yaralanır və Sverdlovsk Evakuasiya Hospitalında müalicə olunur. Müalicədən sonra yenidən cəbhəyə qayıdan Məcid Rəsulov 1942-ci ildə Tiflisə Zaqafqaziya hərbi dairəsinin kiçik leytenantlar kursuna göndərilir. Kursu bitirdikdən sonra cəbhəyə dönür və 1943-cü ildə ona baş leytenant rütbəsi verilir. 1943-cü ildə 10-cu qvardiya atıcı briqadasının xüsusi qvardiya artilleriya alayının qərargah batareyasının komandiri vəzifəsində müharibəni başa vurur və 1943-cü ildə ehtiyata buraxılır.
Elmi fəaliyyəti
özünün elmi istiqamətini yaratmış, riyazi fizika tənlikləri üzrə görkəmli mütəxəssis, diferensial tənliklər və funksional analiz kimi sahələrdə çalışmış riyaziyyatçı-alim, akademik Məcid Lətif oğlu Rəsulov XX əsrdə xalqımızın yetişdirdiyi nadir şəxsiyyətlərdən biridir. Onun tədqiqatlarını dörd istiqamətə ayırmaq olar: Birinci istiqamətə onun xüsusi törəməli diferensial tənliklər nəzəriyyəsinə dair işlərini aid etmək olar ki, burada böyük sinif sərhəd, qarışıq və Koşi məsələlərinin həlli üçün çıxıqlar və kontur inteqralı üsulları verilmişdir. Xətti diferensial operatorların spektral nəzəriyyəsi sahəsindəki işlərini ikinci istiqamətə aid etmək olar. Burada o, ixtiyari vektor-funksiyanın kontur inteqralı və diferensial tənliklər üçün spektral məsələlərin həllərinin çıxığı üzrə yeni ayrılış düsturlarını isbat etmişdir.Funksional analizə aid olan üçüncü istiqamət üzrə işlərində Banax fəzasında təyin olunan xətti funksionalların normasını saxlamaqla davamının yeganəlik şərtləri isbat edilmişdir. Nəhayət, dördüncü istiqamət üzrə işlərində funksional analizi diferensial operatorlar nəzəriyyəsinə tətbiq etməklə adi xətti diferensial operatorun normallıq şərtini almışdır.
Məcid Rəsulovun ilk elmi araşdırmaları onun 1946-1948-ci illərdə "Diferensial tənliklər üçün bəzi qarışıq məsələlərin həllinin çıxııqlar üsulu ilə araşdırılması " mövzusunda yazdığı namizədlik dissertasiyasında ümumiləşdirilmişdir. O, bu işdə xətti funksionalın altfəzasında bütün Banax fəzasına davamının yeganəliyinin zəruri və kafi şərtlərini almış və baxılan birölçülü xətti diferensial operatorun normallığı üçün zəruri və kafi şərti isbat etmişdir.M.L.Rəsulov 1960-cı ildə SSRİ EA-nın V.A.Steklov adına Riyaziyyat İnstitutunun Elmi Şurasında "Xüsusi törəməli xətti diferensial tənliklər üçün qarışıq və sərhəd məsələlərinin həllinin çıxıqlar üsulu" mövzusunda doktorluq dissertasiyasını uğurla müdafiə edərək fizika-riyaziyyat elmləri doktoru elmi dərəcəsini almışdır.
Məcid Rəsulov tərəfindən yazılmış və Moskvada, "Nauka" nəşriyyatında nəşr edilmiş (1964) "Kontur inteqralı üsulu" adlı fundamental monoqrafiyasında 1950-1962-ci illər arası çıxıqlar və kontur inteqralı üsullarının işlənib hazırlanması zamanı alınan nəticələr öz əksini tapmışdır. Monoqrafiyanın redaktoru prof. A.İ.İvanov öz rəyində yazır: "Məcid Lətif oğlu Rəsulovun monoqrafiyası riyazi ədəbiyyatda müstəsna bir hadisədir. Dünya mətbuatında buna bənzər bir kitab yoxdur. Azərbaycanın riyazi cəmiyyəti belə bir işin Azərbaycan (Bakı) Dövlət Universtetində yazılması ilə fəxr edə bilər". Bu monoqrafiya işıq üzü görən kimi, onun müəllifi tətbiqdə rast gəlinən bir sıra vacib riyazi fizika tənliklərinin həlli ilə bağli işləyib hazırladığı üsullar haqqında mühazirələr oxumaq üçün Moskvaya dəvət alır. O, 1964-cü ildə ümumittifaq "Bilik" cəmiyyətinin mərkəzi lektoriyasında "Riyazi fizika tənliklərinin həllinin çıxıqlar üsulu" mövzusunda mühazirə oxuyur. 1965-ci ilin yanvarında isə "Çıxıqlar üsulu və kontur inteqralı üsulu" adlı yeddi silsilə mühazirə ilə çıxış edir.
1967-ci ildə "Kontur inteqralı üsulu" monoqrafiyası İngiltərə Kral Riyaziyyat Cəmiyyətinin sifarişi ilə ingilis dilinə tərcümə olunur və Hollandiyada, Amerika Birləşmiş Ştatlarında, Kanadada çap olunur. Qeyd edək ki, bununla da o, xaricdə monoqrafiyası çap olunan ilk azərbaycanlı riyaziyyatçı olur.
M.L.Rəsulovun ikitərtibli parabolik sistemlər üçün məsələlərin həllinə kontur inteqralı üsulunun tətbiqinə həsr olunmuş "İkinci tərtib parabolik sistemlər üçün məsələlərə kontur inteqralı üsulunun tətbiqi" adlı monoqrafiyası 1975-ci ildə Moskvada, SSRİ EA-nın "Nauka" nəşriyyatinda çap edilmişdir. Bakıda, Azərb. SSRİ EA-nın "Elm" nəşriyyatında M.L.Rəsulovun 1989-cu ildə nəşr olunmuş "Çıxıqlar üsulunun diferensial tənliklər üçün məsələlərin həllinə tətbiqi" adlı üçüncü monoqrafiyası çıxıqlar üsulunun inkişafına həsr olunmuşdur. Akademik M.L.Rəsulovun rəhbərliyi altında 20-dən çox namizədlik və doktorluq dissertasiyaları yazılmış və müdafiə edilmişdir. O, bir çox orden və medallarla təltif edilmiş və ona 1989-cu ildə "Azərbaycan SSR Əməkdar Elm xadimi" fəxri adı verilmişdir.
Vəfatı
Akademik Məcid Lətif oğlu Rəsulov 1993-cü il fevral ayının 11-də 77 yaşında Bakıda vəfat edib.
İstinadlar
- "Rəsulov Məcid Lətif oğlu". science.gov.az. 2023-05-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-03-18.
- "Arxivlənmiş surət". www.anl.az. 2021-02-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-03-18.
- "Arxivlənmiş surət". www.anl.az. 2024-03-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-03-18.
- ŞAZ-1.
- "Akademik Məcid Rəsulovun anım günüdür" (PDF). static.bsu.az. 2022-01-21 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 18.03.2024.
- "Akademik Məcid Lətif oğlu Rəsulov". www.imm.az. 05.10.2015. 2023-12-11 tarixində . İstifadə tarixi: 18.03.2024.
- "Şəkidə akademik, Əməkdar Elm Xadimi Məcid Rəsulovun 100 illiyi qeyd olunub". www.sheki-ih.gov.az. 31.12.2016. 2024-03-18 tarixində . İstifadə tarixi: 18.03.2024.
- "Məcid Rəsulov" (PDF). adpu.edu.az. 19.11.2021. 2024-03-18 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 18.03.2021.
- "Məcid Rəsulov". nkpi.az. 2022-01-28. 2022-01-29 tarixində . İstifadə tarixi: 19.03.2024.
Xarici keçidlər
- Hər şey zaman içində...
- Məcid Rəsulovun 100 illik yubileyi
- Şəkidə Məcid Rəsulovun 100 illik yubileyi tədbiri keçiriləcək.
- Abel Məhərrəmov: Akademik Məcid Rəsulov riyaziyyat elmi sahəsində çox böyük məktəb yaradıb.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Mecid Letif oglu Resulov 1 iyul 1916 Nuxa 11 fevral 1993 Baki fi zi ka riya ziy yat elmleri doktoru 1961 professor 1961 Azerbaycan SSR Emekdar elm xadimi 1989 AMEA nin heqiqi uzvu 1983 Mecid ResulovMecid Letif oglu ResulovDogum tarixi 1 iyul 1916Dogum yeri Seki Nuxa qezasi Yelizavetpol quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 11 fevral 1993 76 yasinda Vefat yeri Baki AzerbaycanDefn yeri Fexri XiyabanElmi derecesi fizika riyaziyyat elmleri doktoruIs yeri Baki Dovlet UniversitetiTehsili Azerbaycan Dovlet Pedaqoji UniversitetiMukafatlariHeyatiMecid Resulov 1 iyul 1916 ci ilde Seki seherinde anadan olub O 1923 cu ilde Sekide 7 illik mektebin 1 ci sinfine gedib Atasi Haci Letif Resul oglu dovrunun meshur ipek senayecisi idi O dovrde bas veren muharibe ve inqilablar Resulovlar ailesinde agir izler buraxir Bele ki 1928 ci il martin 16 da Mecid Resulov 5 ci sinifde oxuyanda atasi Haci Letif hebs edilir Uydurulmus ittihamlar esasinda butun emlaki musadire olunur ve Haci Letif ailesi ile birge 1928 ci ilde Gurcustanin Tsxmok qesebesine sonra ise 8 il muddetine Qazaxistanin Aral denizindeki Kokaral adasina surgun edilir Cetin ve isgenceli surgun heyati Haci Letifin sehhetine tesir gosterir ve o 1930 cu ilde vefat edir Bundan sonra Sekiye qayidan aileye Qori seminariyasinin mezunu Mecid Resulovun boyuk qardasi Ebduleli Resulov qaygi gosterir O omrunun sonuna kimi Sekide muellim isleyir Mecid Resulov Sekide 7 illik mektebin altinci sinfinde tehsilini davam etdirir bir il erzinde ikiillik tedris kursunu menimseyerek mekteb sehadetnamesini alir 1932 cu ilde Azsenaye Surasinin Nuxa Senaye Texnikumuna daxil olur Hemin texnikum 1934 cu ilde Neriman Nerimanov adina Senaye Texnikumu adi ile Bakiya kocurulub Texnikumu bitirdikden sonra 1934 cu ilde V I Lenin adina Azerbaycan Dovlet Pedaqoji Institutunun Fizika riyaziyyat fakultesine qebul olunur ve 1938 ci ilde institutu birinci dereceli elaci diplomu ile bitirir 1938 ci ilde riyaziyyatci alim sonralar Ukrayna Elmler Akademiyasinin heqiqi uzvu olmus Yaroslav Borisovic Lopatinski Baki Dovlet Universitetinde calisirdi Onun teklifi ile Mecid Resulov Baki Dovlet Universitetinin aspiranturasina qebul olunur Eyni zamanda o Azerbaycan Dovlet Pedaqoji Universitetinin Riyazi analiz kafedrasinda assistent vezifesinde calismaga baslayir Herbi xidmetdeMecid Resulov 1939 cu ilde Sovet ordu siralarina xidmete cagirilir ve Sovet Fin muharibesinde istirak edir O bu sebebden tehsilini yarimciq qoymaga mecbur olur Onun riyaziyyata olan sevgisi herbi xidmet zamani da ozunu buruze verir ve onu atici diviziyasinin artilleriya alayinin hesablayici bolmesinin komandiri vezifesinde islemeye devet edirler Mecid Resulov diviziya heyetinin herbi hazirligini yukseltmek meqsedi ile zabitlere riyaziyyat kurslari kecir 1941 ci ilin mayinda herbi xidmetden terxis olunur lakin Boyuk Veten muharibesi basladigindan seferberliye alinir ve 293 cu atici diviziyasinin 393 cu artilleriya polkunun hesablayici bolmesinin komandiri vezifesine teyin edilir Hemin il yaralanir ve Sverdlovsk Evakuasiya Hospitalinda mualice olunur Mualiceden sonra yeniden cebheye qayidan Mecid Resulov 1942 ci ilde Tiflise Zaqafqaziya herbi dairesinin kicik leytenantlar kursuna gonderilir Kursu bitirdikden sonra cebheye donur ve 1943 cu ilde ona bas leytenant rutbesi verilir 1943 cu ilde 10 cu qvardiya atici briqadasinin xususi qvardiya artilleriya alayinin qerargah batareyasinin komandiri vezifesinde muharibeni basa vurur ve 1943 cu ilde ehtiyata buraxilir Elmi fealiyyetiozunun elmi istiqametini yaratmis riyazi fizika tenlikleri uzre gorkemli mutexessis diferensial tenlikler ve funksional analiz kimi sahelerde calismis riyaziyyatci alim akademik Mecid Letif oglu Resulov XX esrde xalqimizin yetisdirdiyi nadir sexsiyyetlerden biridir Onun tedqiqatlarini dord istiqamete ayirmaq olar Birinci istiqamete onun xususi toremeli diferensial tenlikler nezeriyyesine dair islerini aid etmek olar ki burada boyuk sinif serhed qarisiq ve Kosi meselelerinin helli ucun cixiqlar ve kontur inteqrali usullari verilmisdir Xetti diferensial operatorlarin spektral nezeriyyesi sahesindeki islerini ikinci istiqamete aid etmek olar Burada o ixtiyari vektor funksiyanin kontur inteqrali ve diferensial tenlikler ucun spektral meselelerin hellerinin cixigi uzre yeni ayrilis dusturlarini isbat etmisdir Funksional analize aid olan ucuncu istiqamet uzre islerinde Banax fezasinda teyin olunan xetti funksionallarin normasini saxlamaqla davaminin yeganelik sertleri isbat edilmisdir Nehayet dorduncu istiqamet uzre islerinde funksional analizi diferensial operatorlar nezeriyyesine tetbiq etmekle adi xetti diferensial operatorun normalliq sertini almisdir Mecid Resulovun ilk elmi arasdirmalari onun 1946 1948 ci illerde Diferensial tenlikler ucun bezi qarisiq meselelerin hellinin cixiiqlar usulu ile arasdirilmasi movzusunda yazdigi namizedlik dissertasiyasinda umumilesdirilmisdir O bu isde xetti funksionalin altfezasinda butun Banax fezasina davaminin yeganeliyinin zeruri ve kafi sertlerini almis ve baxilan birolculu xetti diferensial operatorun normalligi ucun zeruri ve kafi serti isbat etmisdir M L Resulov 1960 ci ilde SSRI EA nin V A Steklov adina Riyaziyyat Institutunun Elmi Surasinda Xususi toremeli xetti diferensial tenlikler ucun qarisiq ve serhed meselelerinin hellinin cixiqlar usulu movzusunda doktorluq dissertasiyasini ugurla mudafie ederek fizika riyaziyyat elmleri doktoru elmi derecesini almisdir Mecid Resulov terefinden yazilmis ve Moskvada Nauka nesriyyatinda nesr edilmis 1964 Kontur inteqrali usulu adli fundamental monoqrafiyasinda 1950 1962 ci iller arasi cixiqlar ve kontur inteqrali usullarinin islenib hazirlanmasi zamani alinan neticeler oz eksini tapmisdir Monoqrafiyanin redaktoru prof A I Ivanov oz reyinde yazir Mecid Letif oglu Resulovun monoqrafiyasi riyazi edebiyyatda mustesna bir hadisedir Dunya metbuatinda buna benzer bir kitab yoxdur Azerbaycanin riyazi cemiyyeti bele bir isin Azerbaycan Baki Dovlet Universtetinde yazilmasi ile fexr ede biler Bu monoqrafiya isiq uzu goren kimi onun muellifi tetbiqde rast gelinen bir sira vacib riyazi fizika tenliklerinin helli ile bagli isleyib hazirladigi usullar haqqinda muhazireler oxumaq ucun Moskvaya devet alir O 1964 cu ilde umumittifaq Bilik cemiyyetinin merkezi lektoriyasinda Riyazi fizika tenliklerinin hellinin cixiqlar usulu movzusunda muhazire oxuyur 1965 ci ilin yanvarinda ise Cixiqlar usulu ve kontur inteqrali usulu adli yeddi silsile muhazire ile cixis edir 1967 ci ilde Kontur inteqrali usulu monoqrafiyasi Ingiltere Kral Riyaziyyat Cemiyyetinin sifarisi ile ingilis diline tercume olunur ve Hollandiyada Amerika Birlesmis Statlarinda Kanadada cap olunur Qeyd edek ki bununla da o xaricde monoqrafiyasi cap olunan ilk azerbaycanli riyaziyyatci olur M L Resulovun ikitertibli parabolik sistemler ucun meselelerin helline kontur inteqrali usulunun tetbiqine hesr olunmus Ikinci tertib parabolik sistemler ucun meselelere kontur inteqrali usulunun tetbiqi adli monoqrafiyasi 1975 ci ilde Moskvada SSRI EA nin Nauka nesriyyatinda cap edilmisdir Bakida Azerb SSRI EA nin Elm nesriyyatinda M L Resulovun 1989 cu ilde nesr olunmus Cixiqlar usulunun diferensial tenlikler ucun meselelerin helline tetbiqi adli ucuncu monoqrafiyasi cixiqlar usulunun inkisafina hesr olunmusdur Akademik M L Resulovun rehberliyi altinda 20 den cox namizedlik ve doktorluq dissertasiyalari yazilmis ve mudafie edilmisdir O bir cox orden ve medallarla teltif edilmis ve ona 1989 cu ilde Azerbaycan SSR Emekdar Elm xadimi fexri adi verilmisdir VefatiAkademik Mecid Letif oglu Resulov 1993 cu il fevral ayinin 11 de 77 yasinda Bakida vefat edib Istinadlar Resulov Mecid Letif oglu science gov az 2023 05 06 tarixinde Istifade tarixi 2024 03 18 Arxivlenmis suret www anl az 2021 02 11 tarixinde Istifade tarixi 2024 03 18 Arxivlenmis suret www anl az 2024 03 18 tarixinde Istifade tarixi 2024 03 18 SAZ 1 Akademik Mecid Resulovun anim gunudur PDF static bsu az 2022 01 21 tarixinde PDF Istifade tarixi 18 03 2024 Akademik Mecid Letif oglu Resulov www imm az 05 10 2015 2023 12 11 tarixinde Istifade tarixi 18 03 2024 Sekide akademik Emekdar Elm Xadimi Mecid Resulovun 100 illiyi qeyd olunub www sheki ih gov az 31 12 2016 2024 03 18 tarixinde Istifade tarixi 18 03 2024 Mecid Resulov PDF adpu edu az 19 11 2021 2024 03 18 tarixinde PDF Istifade tarixi 18 03 2021 Mecid Resulov nkpi az 2022 01 28 2022 01 29 tarixinde Istifade tarixi 19 03 2024 Xarici kecidlerHer sey zaman icinde Mecid Resulovun 100 illik yubileyi Sekide Mecid Resulovun 100 illik yubileyi tedbiri kecirilecek Abel Meherremov Akademik Mecid Resulov riyaziyyat elmi sahesinde cox boyuk mekteb yaradib