Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Məkkə (مكة) — Səudiyyə Ərəbistanında bir şəhər. Tam adı Məkkə Əl-Mükərrimə olan şəhər Səudiyyə Ərəbistanı Krallığının Qərbində Mədinə və Taif şəhərləri arasında yerləşmışdır. Ərəb dilində Mərkəz mənasını daşıyan şəhər Ummul Qura, Beyt ul-Əmin, Bəkkə kimi də qeyd olunur.
| Məkkə | |
|---|---|
| مكة المكرمة | |
 | |
| Ölkə | |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Sahəsi |
|
| Mərkəzin hündürlüyü | 277 ± 1 m |
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi |
|
| Digər | |
| holymakkah.gov.sa | |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Məkkəni daha çox məşhur edən orada yerləşən Kəbə evidir. Qurani Kərimdə Allah Təlanın evi adlandırılan Kəbə İbrahim peyğəmbər tərəfindən ilk dəfə tikildiyi bildirilir. Bu gün bütün dünyada namaz qılan və dua edən müsəlmanlar üzlərini məhz Qibləyə yəni Məkkə şəhərində yerləşən Kəbə evinə (Bəkkə) tərəf tuturlar.
Məkkə şəhəriində 1700000 insan yaşayır. Həcc ziyarəti zamanı şəhərin əhalisi dəfələrlə artır. Səudiyyə Ərəbistanı kralı Məkkə və Mədinə şəhərlərinin müdafiəçisi sayılır.
Qeyri-müsəlmanların şəhərə daxil olması qadağandır.
Etimologiya
Məkkənin məlum olan ən qədim adı Bekkedir (ərəb:بَـك) Bu adın etimologiyası Məkkədə olduğu kimi tapılmamışdır.
Akademik ictimaiyyətin yekdil olmayan iddiası Ptolemey tərəfindən adlandırılan "Makoraba"nın Məkkə olmasıdır. Bir çox etimoloji mənşə təklif edilmişdir, lakin ən əlverişlisi onun qədim Cənubi ərəbcə "məbəd" mənasını verən "MKRB"dən çevrilməsidir.
Məkkənin tarixi
İslam əfsanələri Kəbənin tikintisini Adəmlə Həvvanın hekayətinə və onun Nuh tufanında dağıdılıb yenidən tikilməsinə qədər izləyir.Ehtimal olunur ki, Kəbəni ilk dəfə Adəm tikib, lakin zamanı Kəbənin divarları dağıdılıb və təməlinin bünövrəsi qalıb. Kəbənin yeri İbrahimə göstərildi və onun təməli İbrahim peyğəmbər və oğlu İsmayıl tərəfindən ucaldıldı.
Hekayədə İbrahimin ikinci arvadı Həcərdən İsmayıl adlı bir oğul dünyaya gəlir. Lakin birinci arvadı Sara bu vəziyyəti qəbul edə bilmir, Həcər və İsmayılın uzaqlaşdırılmasını xahiş edir. İsmayıl hələ körpədir. İbrahim onların hər ikisini Məkkənin yerləşdiyi əraziyə aparır və onları tərk edir. Səmərəsiz və kimsəsiz vadidə tək qalan ana-oğul burada məskunlaşır. Həcərin açdığı Zəm-zəm adlı su mənbəyinin yaşayış üçün yararlı hala gətirdiyi bu yerdə zamanla ticarət məqsədilə bu bölgədən keçən ərəb qəbiləsi Curhumi məskunlaşaraq şəhərin ilk sakinləri olub. Daha sonra İbrahim yenə bura gəldi və oğlu İsmayılla birlikdə Kəbəni tikdirdi və insanları ziyarətə dəvət etdi.(Bəqərə surəsi, 127)
Erkən tarix (Elmi mübahisələr)
Quranda Məkkənin tarixi Kəbəni (Beyt-ev) tikdirdiyi deyilən İbrahimə (e.ə. 2000-ci il?) gedib çıxır. Lakin müxtəlif səbəblərdən Məkkədə aparılan qazıntılar zamanı bu əhvalatı təsdiqləyən arxeoloji məlumatlar aşkarlana bilmədi.
Məkkənin erkən tarixi mübahisəli bir mövzudur. Bunun ən böyük səbəbi islam dininin yaranmasından əvvəl onun adının tarixi mənbələrdə çəkilməməsi və onun yerləşdiyi bölgədə şəhərin mövcudluğuna dair heç bir işarənin olmamasıdır.
106-cı ildə Roma İmperiyası Hicazın bir hissəsini nəzarətə götürdü və Məkkənin şimalında yerləşən Hicr-Hicr (Mədain Saleh) kimi şəhərləri idarə etdi.[19] Qərbi Ərəbistanda Prokopius kimi Roma tarixçiləri tərəfindən ətraflı araşdırmalar və təsvirlər edilmiş, lakin Məkkə adında və ya Məkkənin yerləşdiyi bölgədə heç bir həcc və ticarət fəaliyyətinə rast gəlinməmişdir. Xarici mənbələrdə Məkkənin ilk dəfə görünməsi e.ə. 741-ci ildə “Bizans-ərəb salnamələri” adlı əsərdə reallaşdı. Lakin bu əsərdə naşir şəhərin Hicaz əvəzinə Mesopotamiyada yerləşdiyini yazmışdır.
Məkkə ilk orta əsrlərdə müxtəlif dövlət ərazilərinə tabe olsa da sonradan Allah Təala tərəfindən elçi olaraq Məhəmməd Əleyhissəlamı göndərmiş və İslam dininin qalib gəlməsindən sonra yaranan ilk Müsəlman Xilafətinin paytaxtı olmuşdur.
İslamda Məkkənin yeri
Məkkə – Dünya müsəlmanlarının əsas müqəddəs şəhəridir. İslam dininin banisi Məhəmməd Peyğəmbər qədim ticarət mərkəzi olan bu şəhərdə doğulmuş, yaşamış və öz təbliğatına başlamışdır. O, Allaha iman gətirməkdən boyun qaçıran həmvətənlərinin təqibindən yaxa qurtarmaq üçün 622-ci ildə bir dəstə tərəfdarı ilə birlikdə Yəsribə (sonradan Mədinə adlandırılmışdır) köçmüş, oradan məkkəlilərə qarşı mübarizə aparmış, nəticə etibarı ilə onları özünə tabe etdirmişdir.
Məhəmməd Məkkənin qədim bütpərəst ziyarətgahı olan Kəbəni islamın başlıca müqəddəs ocağı elan etmiş və bütün müsəlmanlara oranı ziyarət etməyi (həccə getməyi) əmr etmişdir. Kəbə Məkkənin əl-Məscid əl-Haram adlanan əsas məscidində yerləşir.
Orta əsrlərdə Məkkə Hicazın (Ərəbistanın) inzibati mərkəzi idi, şəhərdə din elmləri tərəqqi edirdi. XX əsrin əvvəllərində Məkkə şəhər şəriflərinin türk hökmranlığına qarşı qaldırdıqları üsyanın siyasi mərkəzinə çevrilmişdi.
Məkkədə dörd sünni məzhəbinin və cəfəri şiələrinin tədris müəssisələri yerləşir.
Hazırda Məkkə dünya islam hərəkatının mərkəzinə çevrilməkdədir. öz iqamətgahlarını Məkkədə yerləşdirirlər, orada getdikcə daha tez-tez ümummüsəlman konfransları keçirilir; zəvvarların Məkkəyə gəlməsindən müsəlman həmrəyliyi ideyalarının təbliği üçün geniş istifadə olunur.
İstinadlar
- archINFORM (alm.). 1994.
- Saudi Census 2022. General Authority for Statistics, 2023.
- Pir Həsən saytı — Məkkə və Mədinə[ölü keçid]
- ; In the Shadow of the Sword; Little, Brown; 2012; p. 303: ‘Otherwise, in all the vast corpus of ancient literature, there is not a single reference to Mecca – not one’
- The New Encyclopædia Britannica: Micropædia Volume 8: Encyclopædia Britannica, Inc. 1995. p. 473. ISBN
- Holland, Tom; In the Shadow of the Sword; Little, Brown; 2012; p. 471
Mənbə
- İslam (qısa məlumat kitabı). Azərbaycan Sovet Ensiklopediyasının Baş Redaksiyası. Bakı: 1989, səh.79–80.
Xarici keçidlər
- Deyerler sitesi 2011-02-01 at the Wayback Machine (az.)
- Əlşiə sitesi 2011-06-13 at the Wayback Machine (az.)
- İrfan dergisi 2008-08-19 at the Wayback Machine (az.)
- Mədinə şəhəri 2009-01-05 at the Wayback Machine (ing.)
- Mədinə memarliği 2009-01-21 at the Wayback Machine (ing.)
- Məkkə şəhəri 2008-12-23 at the Wayback Machine (ing.)
Həmçinin bax
 | Səudiyyə Ərəbistanı ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Mekke مكة Seudiyye Erebistaninda bir seher Tam adi Mekke El Mukerrime olan seher Seudiyye Erebistani Kralliginin Qerbinde Medine ve Taif seherleri arasinda yerlesmisdir Ereb dilinde Merkez menasini dasiyan seher Ummul Qura Beyt ul Emin Bekke kimi de qeyd olunur Mekkeمكة المكرمة21 25 21 sm e 39 49 34 s u Olke Seudiyye ErebistaniTarixi ve cografiyasiSahesi 760 km Merkezin hundurluyu 277 1 mSaat qursagi UTC 03 00EhalisiEhalisi 2 427 924 nef 2022 Digerholymakkah gov saXeriteni goster gizle Mekke Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mekkeni daha cox meshur eden orada yerlesen Kebe evidir Qurani Kerimde Allah Telanin evi adlandirilan Kebe Ibrahim peygember terefinden ilk defe tikildiyi bildirilir Bu gun butun dunyada namaz qilan ve dua eden muselmanlar uzlerini mehz Qibleye yeni Mekke seherinde yerlesen Kebe evine Bekke teref tuturlar Mekke seheriinde 1700000 insan yasayir Hecc ziyareti zamani seherin ehalisi defelerle artir Seudiyye Erebistani krali Mekke ve Medine seherlerinin mudafiecisi sayilir Qeyri muselmanlarin sehere daxil olmasi qadagandir MekkeEtimologiyaMekkenin melum olan en qedim adi Bekkedir ereb ب ـك Bu adin etimologiyasi Mekkede oldugu kimi tapilmamisdir Akademik ictimaiyyetin yekdil olmayan iddiasi Ptolemey terefinden adlandirilan Makoraba nin Mekke olmasidir Bir cox etimoloji mense teklif edilmisdir lakin en elverislisi onun qedim Cenubi erebce mebed menasini veren MKRB den cevrilmesidir Mekkenin tarixiIslam efsaneleri Kebenin tikintisini Ademle Hevvanin hekayetine ve onun Nuh tufaninda dagidilib yeniden tikilmesine qeder izleyir Ehtimal olunur ki Kebeni ilk defe Adem tikib lakin zamani Kebenin divarlari dagidilib ve temelinin bunovresi qalib Kebenin yeri Ibrahime gosterildi ve onun temeli Ibrahim peygember ve oglu Ismayil terefinden ucaldildi Hekayede Ibrahimin ikinci arvadi Hecerden Ismayil adli bir ogul dunyaya gelir Lakin birinci arvadi Sara bu veziyyeti qebul ede bilmir Hecer ve Ismayilin uzaqlasdirilmasini xahis edir Ismayil hele korpedir Ibrahim onlarin her ikisini Mekkenin yerlesdiyi eraziye aparir ve onlari terk edir Semeresiz ve kimsesiz vadide tek qalan ana ogul burada meskunlasir Hecerin acdigi Zem zem adli su menbeyinin yasayis ucun yararli hala getirdiyi bu yerde zamanla ticaret meqsedile bu bolgeden kecen ereb qebilesi Curhumi meskunlasaraq seherin ilk sakinleri olub Daha sonra Ibrahim yene bura geldi ve oglu Ismayilla birlikde Kebeni tikdirdi ve insanlari ziyarete devet etdi Beqere suresi 127 Erken tarix Elmi mubahiseler Quranda Mekkenin tarixi Kebeni Beyt ev tikdirdiyi deyilen Ibrahime e e 2000 ci il gedib cixir Lakin muxtelif sebeblerden Mekkede aparilan qazintilar zamani bu ehvalati tesdiqleyen arxeoloji melumatlar askarlana bilmedi Mekkenin erken tarixi mubahiseli bir movzudur Bunun en boyuk sebebi islam dininin yaranmasindan evvel onun adinin tarixi menbelerde cekilmemesi ve onun yerlesdiyi bolgede seherin movcudluguna dair hec bir isarenin olmamasidir 106 ci ilde Roma Imperiyasi Hicazin bir hissesini nezarete goturdu ve Mekkenin simalinda yerlesen Hicr Hicr Medain Saleh kimi seherleri idare etdi 19 Qerbi Erebistanda Prokopius kimi Roma tarixcileri terefinden etrafli arasdirmalar ve tesvirler edilmis lakin Mekke adinda ve ya Mekkenin yerlesdiyi bolgede hec bir hecc ve ticaret fealiyyetine rast gelinmemisdir Xarici menbelerde Mekkenin ilk defe gorunmesi e e 741 ci ilde Bizans ereb salnameleri adli eserde reallasdi Lakin bu eserde nasir seherin Hicaz evezine Mesopotamiyada yerlesdiyini yazmisdir Mekke ilk orta esrlerde muxtelif dovlet erazilerine tabe olsa da sonradan Allah Teala terefinden elci olaraq Mehemmed Eleyhisselami gondermis ve Islam dininin qalib gelmesinden sonra yaranan ilk Muselman Xilafetinin paytaxti olmusdur Islamda Mekkenin yeriMekke Dunya muselmanlarinin esas muqeddes seheridir Islam dininin banisi Mehemmed Peygember qedim ticaret merkezi olan bu seherde dogulmus yasamis ve oz tebligatina baslamisdir O Allaha iman getirmekden boyun qaciran hemvetenlerinin teqibinden yaxa qurtarmaq ucun 622 ci ilde bir deste terefdari ile birlikde Yesribe sonradan Medine adlandirilmisdir kocmus oradan mekkelilere qarsi mubarize aparmis netice etibari ile onlari ozune tabe etdirmisdir Mehemmed Mekkenin qedim butperest ziyaretgahi olan Kebeni islamin baslica muqeddes ocagi elan etmis ve butun muselmanlara orani ziyaret etmeyi hecce getmeyi emr etmisdir Kebe Mekkenin el Mescid el Haram adlanan esas mescidinde yerlesir Orta esrlerde Mekke Hicazin Erebistanin inzibati merkezi idi seherde din elmleri tereqqi edirdi XX esrin evvellerinde Mekke seher seriflerinin turk hokmranligina qarsi qaldirdiqlari usyanin siyasi merkezine cevrilmisdi Mekkede dord sunni mezhebinin ve ceferi sielerinin tedris muessiseleri yerlesir Hazirda Mekke dunya islam herekatinin merkezine cevrilmekdedir oz iqametgahlarini Mekkede yerlesdirirler orada getdikce daha tez tez umummuselman konfranslari kecirilir zevvarlarin Mekkeye gelmesinden muselman hemreyliyi ideyalarinin tebligi ucun genis istifade olunur IstinadlararchINFORM alm 1994 Saudi Census 2022 General Authority for Statistics 2023 Pir Hesen sayti Mekke ve Medine olu kecid In the Shadow of the Sword Little Brown 2012 p 303 Otherwise in all the vast corpus of ancient literature there is not a single reference to Mecca not one The New Encyclopaedia Britannica Micropaedia Volume 8 Encyclopaedia Britannica Inc 1995 p 473 ISBN 0 85229 605 3 Holland Tom In the Shadow of the Sword Little Brown 2012 p 471MenbeIslam qisa melumat kitabi Azerbaycan Sovet Ensiklopediyasinin Bas Redaksiyasi Baki 1989 seh 79 80 Xarici kecidlerDeyerler sitesi 2011 02 01 at the Wayback Machine az Elsie sitesi 2011 06 13 at the Wayback Machine az Irfan dergisi 2008 08 19 at the Wayback Machine az Medine seheri 2009 01 05 at the Wayback Machine ing Medine memarligi 2009 01 21 at the Wayback Machine ing Mekke seheri 2008 12 23 at the Wayback Machine ing Vikianbarda Mekke ile elaqeli mediafayllar var Hemcinin baxKebe Medine Seudiyye Erebistani ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin