Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Məmməd Mübariz Əlizadə (1911 – 1994) — görkəmli Azərbaycan şərqşünası, tərcüməçi, filologiya elmləri doktoru, professor, əməkdar elm xadimi.
| Mübariz Əlizadə | |
|---|---|
| Məmməd Mübariz Əli oğlu Əlizadə | |
 Məmməd Mübariz Əlizadə | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Xamnə, Təbriz |
| Vəfat tarixi | (82 yaşında) |
| Vəfat yeri | Bakı, Azərbaycan |
| Uşaqları | Zərdüşt Əlizadə, Araz Əlizadə |
| Elm sahələri | filologiya, şərqşünaslıq |
| Mükafatları |  |
Həyatı
Məmməd Mübariz Əlizadə 1911-ci il dekabrın 23-də İranın Xamnə qəsəbəsində dəmirçi ailəsində anadan olmuşdur. İlk təhsilini doğma şəhərindəki “Mərifət” mədrəsəsində almışdır. 8 yaşında Şeyx Məhəmməd Xiyabaninin ən yaxşı şagird üçün təsis etdiyi mükafata layiq görülmüşdür.
Anasını erkən yaşlarında itirən M.Əlizadə 11 yaşından müstəqil həyata başlamış, bir tacirin yanında işə düzəlmişdir.
Hələ gənc ikən İranda gedən azadlıq hərəkatına qoşulan M.Əlizadə 1928-ci ildə Araz çayını keçərək Naxçıvana gəlmişdir. Təhsil almaqla bağlı çoxdankı arzusunu gerçəkləşdirmək üçün o, 1932-ci ildə Tiflisdə yerləşən Zaqafqaziya Kommunist Universitetinin siyasi fakültəsinə daxil olmuşdur. Oranı bitirdikdən sonra Bakıya gələn M.Əlizadə Azərbaycan Pedaqoji İnstitutunun aspiranturasında oxumuş, eyni zamanda həmin institutda dərs demişdir.
İkinci Dünya Müharibəsi illərində dövlət radio komitəsində xarici verilişlər şöbəsini təşkil etmiş və həmin şöbənin ilk redaktoru olmuşdur.
1944-cü ildən ömrünün sonunadək Azərbaycan Dövlət Universitetində çalışmışdır. O, 1945-ci ildə yaradılmış Şərqşünaslıq fakültəsinin ilk dekanı olmuşdur. Sonralar uzun müddət həmin fakültənin Yaxın və Orta Şərq xalqları ədəbiyyatı kafedrasına rəhbərlik etmişdir.
1994-cü il aprel ayının 9-da ürək çatışmazlığından vəfat etmişdir.
Elmi və tərcüməçilik fəaliyyəti
M.Əlizadə 1947-ci ildə “Böyük humanist şair Nizami Gəncəvi” mövzusunda namizədlik, 1969-cu ildə “XIX-XX əsrlər fars ədəbiyyatında demokratik ideyaların inkişaf yolları” mövzusunda doktorluq dissertasiyaları müdafiə etmişdir. Şərq ədəbiyyatının, xüsusən İran ədəbiyyatının dərin bilicisi olan M.Əlizadə Azərbaycanda bir neçə nəsil iranşünas kadrların yetişməsində misilsiz xidmətlər göstərmişdir.
M.Əlizadə Azərbaycanda farsdilli ədəbiyyatın görkəmli tədqiqatçısı olmaqla yanaşı, həm də onun mahir tərcüməçisi kimi tanınır. Klassik və müasir farsdilli şairlərdən Rudəki, Firdovsi, Nizami, Xaqani, Nəsimi, Cami, Füzuli, Eşqi, Lahuti, Şəhriyar və s. kimi müəlliflərin əsərləri M.Əlizadənin tərcümələri vasitəsilə Azərbaycan oxucusuna çatdırılmışdır.
Bu tərcümələr içərisində Əbülqasim Firdovsinin “Şahnamə” əsərini ayrıca qeyd etmək lazımdır. M.Əlizadə ömrünün təqribən 30 ilini bu işə sərf etmiş və 60 min beytlik “Şahnamə”ni orijinalın bəhrində Azərbaycan dilinə çevirmişdir.
Eyni zamanda o, Azərbaycan şairlərindən Səməd Vurğun, Məmməd Rahim, Süleyman Rüstəm, Hüseyn Arif və başqalarının şeirlərini fars dilinə tərcümə etmişdir.
M.Əlizadənin elmi araşdırmalarında dahi Azərbaycan şairi Nizami Gəncəvinin yaradıcılığı xüsusi yer tutur. Alimin bu sahədə əldə etdiyi elmi qənaətlər “Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi”nin I cildinə (Bakı, 1960) daxil edilmiş “Nizami Gəncəvi” oçerkində dolğun əksini tapmışdır. Eyni zamanda o, Nizaminin “Leyli və Məcnun” poemasının və lirikasının Azərbaycan dilinə filoloji tərcüməsinin müəllifidir.
M.Əlizadə böyük Azərbaycan dramaturqu və filosofu Mirzə Fətəli Axundov irsinin öyrənilməsi və tərcüməsi işinə də əhəmiyyətli töhfələr vermişdir. O, Axundovun “Kəmalüddövlə məktubları” fəlsəfi traktatını tam şəkildə fars dilindən Azərbaycan dilinə çevirərək, ayrıca kitab şəklində çap etdirmişdir.
Tanınmış İran şairi ilə M.Əlizadəni səmimi dostluq telləri bağlamışdır. Bu dostluğun nəticəsi olaraq, alimin “Əbülqasim Lahuti: yaradıcılıq və mübarizə yolu” adlı monoqrafiyası meydana çıxmışdır.
M.Əlizadə ömrünün sonlarında İranın Bakıdakı səfirliyinin xahişi ilə İran İslam Respublikasının banisi Ayətullah Ruhullah Xomeyninin şeirlərini Azərbaycan dilinə tərcümə etmiş və sonralar bu tərcümə “Eşq qibləsi” adlı kitab şəklində (Bakı, 1999) çap olunmuşdur.
Geniş elmi-pedaqoji fəaliyyətinə görə M.Əlizadə bir çox orden və medallarla təltif olunmuş, əməkdar elm xadimi fəxri adına layiq görülmüşdür.
Ailəsi
Zərdüşt Əlizadənin, Araz Əlizadənin, Nüşabə Əlizadənin və Lalə Əlizadənin atasıdır.
Mənbə
- Professor Məmməd Mübariz Əlizadənin anadan olmasının 90 illiyi münasibətilə elmi konfransın materialları. Bakı, 2001
İstinadlar
Xarici keçidlər
- BDU-da professor Məmməd Mübariz Əlizadənin 100 illik yubileyi münasibətilə tədbir keçirilib
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Memmed Mubariz Elizade 1911 1994 gorkemli Azerbaycan serqsunasi tercumeci filologiya elmleri doktoru professor emekdar elm xadimi Mubariz ElizadeMemmed Mubariz Eli oglu ElizadeMemmed Mubariz ElizadeDogum tarixi 23 dekabr 1911Dogum yeri Xamne TebrizVefat tarixi 9 aprel 1994 82 yasinda Vefat yeri Baki AzerbaycanUsaqlari Zerdust Elizade Araz ElizadeElm saheleri filologiya serqsunasliqMukafatlariHeyatiMemmed Mubariz Elizade 1911 ci il dekabrin 23 de Iranin Xamne qesebesinde demirci ailesinde anadan olmusdur Ilk tehsilini dogma seherindeki Merifet medresesinde almisdir 8 yasinda Seyx Mehemmed Xiyabaninin en yaxsi sagird ucun tesis etdiyi mukafata layiq gorulmusdur Anasini erken yaslarinda itiren M Elizade 11 yasindan musteqil heyata baslamis bir tacirin yaninda ise duzelmisdir Hele genc iken Iranda geden azadliq herekatina qosulan M Elizade 1928 ci ilde Araz cayini kecerek Naxcivana gelmisdir Tehsil almaqla bagli coxdanki arzusunu gerceklesdirmek ucun o 1932 ci ilde Tiflisde yerlesen Zaqafqaziya Kommunist Universitetinin siyasi fakultesine daxil olmusdur Orani bitirdikden sonra Bakiya gelen M Elizade Azerbaycan Pedaqoji Institutunun aspiranturasinda oxumus eyni zamanda hemin institutda ders demisdir Ikinci Dunya Muharibesi illerinde dovlet radio komitesinde xarici verilisler sobesini teskil etmis ve hemin sobenin ilk redaktoru olmusdur 1944 cu ilden omrunun sonunadek Azerbaycan Dovlet Universitetinde calismisdir O 1945 ci ilde yaradilmis Serqsunasliq fakultesinin ilk dekani olmusdur Sonralar uzun muddet hemin fakultenin Yaxin ve Orta Serq xalqlari edebiyyati kafedrasina rehberlik etmisdir 1994 cu il aprel ayinin 9 da urek catismazligindan vefat etmisdir Elmi ve tercumecilik fealiyyetiM Elizade 1947 ci ilde Boyuk humanist sair Nizami Gencevi movzusunda namizedlik 1969 cu ilde XIX XX esrler fars edebiyyatinda demokratik ideyalarin inkisaf yollari movzusunda doktorluq dissertasiyalari mudafie etmisdir Serq edebiyyatinin xususen Iran edebiyyatinin derin bilicisi olan M Elizade Azerbaycanda bir nece nesil iransunas kadrlarin yetismesinde misilsiz xidmetler gostermisdir M Elizade Azerbaycanda farsdilli edebiyyatin gorkemli tedqiqatcisi olmaqla yanasi hem de onun mahir tercumecisi kimi taninir Klassik ve muasir farsdilli sairlerden Rudeki Firdovsi Nizami Xaqani Nesimi Cami Fuzuli Esqi Lahuti Sehriyar ve s kimi muelliflerin eserleri M Elizadenin tercumeleri vasitesile Azerbaycan oxucusuna catdirilmisdir Bu tercumeler icerisinde Ebulqasim Firdovsinin Sahname eserini ayrica qeyd etmek lazimdir M Elizade omrunun teqriben 30 ilini bu ise serf etmis ve 60 min beytlik Sahname ni orijinalin behrinde Azerbaycan diline cevirmisdir Eyni zamanda o Azerbaycan sairlerinden Semed Vurgun Memmed Rahim Suleyman Rustem Huseyn Arif ve basqalarinin seirlerini fars diline tercume etmisdir M Elizadenin elmi arasdirmalarinda dahi Azerbaycan sairi Nizami Gencevinin yaradiciligi xususi yer tutur Alimin bu sahede elde etdiyi elmi qenaetler Azerbaycan edebiyyati tarixi nin I cildine Baki 1960 daxil edilmis Nizami Gencevi ocerkinde dolgun eksini tapmisdir Eyni zamanda o Nizaminin Leyli ve Mecnun poemasinin ve lirikasinin Azerbaycan diline filoloji tercumesinin muellifidir M Elizade boyuk Azerbaycan dramaturqu ve filosofu Mirze Feteli Axundov irsinin oyrenilmesi ve tercumesi isine de ehemiyyetli tohfeler vermisdir O Axundovun Kemaluddovle mektublari felsefi traktatini tam sekilde fars dilinden Azerbaycan diline cevirerek ayrica kitab seklinde cap etdirmisdir Taninmis Iran sairi ile M Elizadeni semimi dostluq telleri baglamisdir Bu dostlugun neticesi olaraq alimin Ebulqasim Lahuti yaradiciliq ve mubarize yolu adli monoqrafiyasi meydana cixmisdir M Elizade omrunun sonlarinda Iranin Bakidaki sefirliyinin xahisi ile Iran Islam Respublikasinin banisi Ayetullah Ruhullah Xomeyninin seirlerini Azerbaycan diline tercume etmis ve sonralar bu tercume Esq qiblesi adli kitab seklinde Baki 1999 cap olunmusdur Genis elmi pedaqoji fealiyyetine gore M Elizade bir cox orden ve medallarla teltif olunmus emekdar elm xadimi fexri adina layiq gorulmusdur AilesiZerdust Elizadenin Araz Elizadenin Nusabe Elizadenin ve Lale Elizadenin atasidir MenbeProfessor Memmed Mubariz Elizadenin anadan olmasinin 90 illiyi munasibetile elmi konfransin materiallari Baki 2001IstinadlarXarici kecidlerVikimenbede Muellif Memmed Mubariz ile elaqeli melumatlar var BDU da professor Memmed Mubariz Elizadenin 100 illik yubileyi munasibetile tedbir kecirilib