Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Leğa (alb. Lezha) — Albaniyada şəhər. Təxminən 2400 illik tarixə malik olan Albaniyanın ən qədim davamlı məskunlaşan şəhərlərindən biridir.
| Leğa | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| |||||
| HGYO | |||||
| Ölkə | |||||
| Başçı | Pjerin Ndreu | ||||
| Tarixi və coğrafiyası | |||||
| Sahəsi | 2.58 km² | ||||
| Mərkəzin hündürlüyü | 10 m | ||||
| Saat qurşağı | |||||
| Əhalisi | |||||
| Əhalisi | 14.687 nəfər (2023) | ||||
| Sıxlığı | 5,700 nəf./km² | ||||
| Rəqəmsal identifikatorlar | |||||
| Telefon kodu | (355) 215 | ||||
| Poçt indeksi | 4500 | ||||
| Digər | |||||
| lezha.gov.al | |||||
 Leğa | |||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Yerləşməsi
Şəhər Drin çayı üzərində, çayın Drin körfəzinə axdığı yerin yaxınlığında yerləşir. Leğa əyaləti və Leğa bələdiyyəsinin mərkəzidir.
Adı
Şəhərin adı qədim mənbələrdə Lissós (qədim yunanca: Λισσός) və Lissus (lat. Lissus, Lissum) kimi qeyd olunur. Bu adlara numizmatik materiallarda, etnik ΛΙΣΣΙΤΑΝ Lissitan ellinistik dövrə aid sikkə yazılarında, rast gəlinir. Bu yunan toponimi hesab olunur, yunanca da, λισσός lissós, "hamar, hamar qaya, kobud" mənasını verir.
Qədim Lissus adı alban səs dəyişiklikləri nəticəsində müasir forması olan Lezhë (arxaik: Leş) (səslənməsi: Leğa) adına çevrilmişdir.
Qəsəbə türkcə Leş və ya Eşim, italyanca isə Alessio kimi tanınır. Leğa həmçinin Alise, Alexiensis, Eschenderari və ya Mrtav kimi tanınır.
Tarixi
Lissos şəhəri (qədim yunanca: Λισσός, lat. Lissus) eramızdan əvvəl 385-ci ildə Sirakuzanın rəhbəri I Dionisi tərəfindən qurulmuşdur. Dionisinin bu şəhəri qurmasında məqsədi, Adriatik boyunca Sirakuzan ticarət yollarının təhlükəsizliyini təmin etmək idi. Şəhər Roma İmperiyası dövründə İllirik əyalətinin bir hissəsi olur.
Eramızdan əvvəl 211-ci ildə. e. Makedoniyalı Filip Akrolissos qalasını ələ keçirdir və Lissos şəhəri ona təslim olur. Şəhər daha sonra İliriyalılar tərəfindən yenidən quruldu. Məhz Lissoda Makedoniyalı Perse İlliriya kralı Gentius ilə Romaya qarşı ittifaq haqqında danışıqlar aparır və oradan Gentius ordusunu romalılara qarşı göndərir. Lissos Makedoniya və İlliriya hökmranlığı altında olarkən öz muxtariyyətini saxlayır. Bunu orada zərb edilən sikkələr sübut edir.
Şəhər Roma vətəndaş müharibəsi zamanı müəyyən əhəmiyyət kəsb edirdi. Bu dövrdə şəhər Mark Antoni tərəfindən tutulur, sonra isə Sezara tabe olur. Roma dövründə şəhər Epirus Nova əyalətinin bir hissəsinə çevrilir.
10-cu əsrdə köhnə akropolun xarabalıqları üzərində Leğanı əsl inzibati mərkəzə çevirən orta əsr qalası tikilir. Qala haqqında ən dəqiq təsviri Bizans tarixçisi vermiş və bu qalanı "havada asılmış" və Durresin "sağ gözü" adlandırmışdır.
Yonima ailəsindən olan alban ağası Vladislav Yonima, 1319-cu ildə Papa tərəfindən Leğa ətrafındakı ərazinin hökmdarı kimi tanınır. O, Diokleya və Albaniya sahilinin qrafı tituluna sahib idi. 14-cü əsrin sonlarında isə, Mat və Leğa arasındakı ərazinin rəhbəri alban ağası Dhimiter Jonima olur.
XIV əsrdə Bizans İmperiyasının dağılması ilə şimali Alban knyazları arasında şiddətli mübarizə başlayır. Vətəndaş çəkişmələri nəticəsində qala hakim ailələr arasında, qüvvələr nisbətindən asılı olaraq, əldən-ələ keçir. Lakin bu dövrdən əvvəlki tarixi sənədlərdə qalanın hökmdarları kimi, Leğanın böyük ailə sülaləsi (Dukaqjini qəbiləsinin Proqon və Tanuş qolları) göstərilir.
Orta əsrlərdə Leğa tez-tez sahibini dəyişir. Bu vəziyyət, 1386-cı ildə venesiyalılar ona sahib olana qədər davam edir. 1478-ci ildə isə, Şkodranın mühasirəsi zamanı, şəhər, qısa müddətlik Osmanlı imperiyasının əlinə keçsə də, sonra təkrar yenə də Venesiyaya tabe olur. Şəhər Venesiya nəzarətində olduğu üçün 1444-cü ildə Alban milli qəhrəmanı İsgəndər Bəy tərəfindən, alban zadəganlarının və bölgənin bəylərinin türklərə qarşı ümumi müdafiəsini təşkil etmək məqsədilə keçirilən, qurultay üçün neytral yer kimi seçilir. Bu qurultay Leğa liqası adını alır.
Bu gün Leğa böyüyən və sürətlə inkişaf edən bir şəhərdir. Albaniyanın əsas dəniz limanlarından biri olan Şengini limanına yaxın ərazidə yerləşir. Bu yaxınlıq, eləcə də Monteneqro sərhədindən şimala və Tiranadan cənuba uzanan magistiral yolların üzərində yerləşməsi, onu sənaye və biznes üçün cəlbedici məkana çevirir.
Əhali
| Tarixi əhali | ||
|---|---|---|
| İl | Əh. | ±% |
| 1950 | 1.084 | — |
| 1960 | 2.458 | +126.8% |
| 1969 | 4.100 | +66.8% |
| 1979 | 6.900 | +68.3% |
| 1989 | 10.348 | +50.0% |
| 2001 | 14.420 | +39.4% |
| 2011 | 15.510 | +7.6% |
| 2023 | 14.687 | −5.3% |
| Mənbə: | ||
2023-cü il siyahıyaalınmasına görə .əhər əhalisinin sayı 14,687 nəfərdir.
Leğa bələdiyyəsinin toplam əhalisi isə, 51,354 nəfərdir.
Əhali əsasən albanlardan ibarətdir.
Görməli yerləri
- Səlimiyə məscidi — Əvvəllər kilsə, sonralar məscid olub. Hal hazırda Alban milli qəhrəmanı İsgəndər bəyin xatirəsinə ucaldılmış abidə kimi fəaliyyət göstərir.
- Spaç həbsxanası
Həmçinin 2004-cü ildən qədim Lissos Akropolu və İsgəndər bəy xatirə abidəsinin ətrafında aparılan qazıntılarda Ellinistik, Roma və Erkən Bizans dövrünə aid tikililər, türbələr və digər tapıntılar aşkar edilmişdir.
İstinadlar
- "Kryetari i Bashkisë" (alban). Bashkia Lezhë. 3 November 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 November 2021.
- "Census of Population and Housing". Institute of Statistics Albania.
- Sedlar, 2013. səh. 111
- Gaffiot, 1934. səh. 915: "Lissus".
- Lippert, Matzinger, 2021. səh. 132
- Katičić, 1976. səh. 186
- Diodorus Siculus, Library Arxiv surəti 23 aprel 2008 tarixindən (Wayback Machine) saytında (ing.)
- Winnifrith, Tom. Badlands, Borderlands: A History of Northern Epirus/Southern Albania (ingilis). Duckworth. 2002. səh. 75. ISBN .
Also for Justinian's reign there survives a catalogue of towns in the Empire, the Synecdemus of Hierocles." "In Epirus Nova we find Apollonia, Byllis, Amantia, Pulcheropolis (Berat), Aulon (Vlore), Lychnidus (Ohrid) and the unknown Alistion, possible the modern Lezhe, and Skepton
- Anamali, Skënder; Prifti (2002) (in Albanian). Historia e popullit shqiptar në katër vëllime. Botimet Toena. ISBN p. 267
- Catholic Encyclopedia, article "Alessio (Lissus, Alexiensis)"
- Schmitt Jens O.(2009) Skanderbeg, Der neue Alexander auf dem Balkan, Verlag Friedrich Pustet, pp. 55,56
- "Cities of Albania".
- "Albania: All places/communes".
- Karl-Franzens Universitat, Lissus excavation report 2004. Arxivləşdirilib 2011-06-29 at the Wayback Machine
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Lega alb Lezha Albaniyada seher Texminen 2400 illik tarixe malik olan Albaniyanin en qedim davamli meskunlasan seherlerinden biridir LegaBayraq Gerb41 47 sm e 19 38 s u H G Y OOlke AlbaniyaBasci Pjerin NdreuTarixi ve cografiyasiSahesi 2 58 km Merkezin hundurluyu 10 mSaat qursagi UTC 1EhalisiEhalisi 14 687 nefer 2023 Sixligi 5 700 nef km Reqemsal identifikatorlarTelefon kodu 355 215Poct indeksi 4500Digerlezha gov alXeriteni goster gizle Lega Vikianbarda elaqeli mediafayllarYerlesmesiSeher Drin cayi uzerinde cayin Drin korfezine axdigi yerin yaxinliginda yerlesir Lega eyaleti ve Lega belediyyesinin merkezidir AdiSeherin adi qedim menbelerde Lissos qedim yunanca Lissos ve Lissus lat Lissus Lissum kimi qeyd olunur Bu adlara numizmatik materiallarda etnik LISSITAN Lissitan ellinistik dovre aid sikke yazilarinda rast gelinir Bu yunan toponimi hesab olunur yunanca da lissos lissos hamar hamar qaya kobud menasini verir Qedim Lissus adi alban ses deyisiklikleri neticesinde muasir formasi olan Lezhe arxaik Les seslenmesi Lega adina cevrilmisdir Qesebe turkce Les ve ya Esim italyanca ise Alessio kimi taninir Lega hemcinin Alise Alexiensis Eschenderari ve ya Mrtav kimi taninir TarixiLissos seheri qedim yunanca Lissos lat Lissus eramizdan evvel 385 ci ilde Sirakuzanin rehberi I Dionisi terefinden qurulmusdur Dionisinin bu seheri qurmasinda meqsedi Adriatik boyunca Sirakuzan ticaret yollarinin tehlukesizliyini temin etmek idi Seher Roma Imperiyasi dovrunde Illirik eyaletinin bir hissesi olur Leja qalasi Eramizdan evvel 211 ci ilde e Makedoniyali Filip Akrolissos qalasini ele kecirdir ve Lissos seheri ona teslim olur Seher daha sonra Iliriyalilar terefinden yeniden quruldu Mehz Lissoda Makedoniyali Perse Illiriya krali Gentius ile Romaya qarsi ittifaq haqqinda danisiqlar aparir ve oradan Gentius ordusunu romalilara qarsi gonderir Lissos Makedoniya ve Illiriya hokmranligi altinda olarken oz muxtariyyetini saxlayir Bunu orada zerb edilen sikkeler subut edir Seher Roma vetendas muharibesi zamani mueyyen ehemiyyet kesb edirdi Bu dovrde seher Mark Antoni terefinden tutulur sonra ise Sezara tabe olur Roma dovrunde seher Epirus Nova eyaletinin bir hissesine cevrilir 10 cu esrde kohne akropolun xarabaliqlari uzerinde Legani esl inzibati merkeze ceviren orta esr qalasi tikilir Qala haqqinda en deqiq tesviri Bizans tarixcisi vermis ve bu qalani havada asilmis ve Durresin sag gozu adlandirmisdir Yonima ailesinden olan alban agasi Vladislav Yonima 1319 cu ilde Papa terefinden Lega etrafindaki erazinin hokmdari kimi taninir O Diokleya ve Albaniya sahilinin qrafi tituluna sahib idi 14 cu esrin sonlarinda ise Mat ve Lega arasindaki erazinin rehberi alban agasi Dhimiter Jonima olur Selimiyye mescidi erazisinde tikilmis Isgender beyin xatire abidesi XIV esrde Bizans Imperiyasinin dagilmasi ile simali Alban knyazlari arasinda siddetli mubarize baslayir Vetendas cekismeleri neticesinde qala hakim aileler arasinda quvveler nisbetinden asili olaraq elden ele kecir Lakin bu dovrden evvelki tarixi senedlerde qalanin hokmdarlari kimi Leganin boyuk aile sulalesi Dukaqjini qebilesinin Proqon ve Tanus qollari gosterilir Orta esrlerde Lega tez tez sahibini deyisir Bu veziyyet 1386 ci ilde venesiyalilar ona sahib olana qeder davam edir 1478 ci ilde ise Skodranin muhasiresi zamani seher qisa muddetlik Osmanli imperiyasinin eline kecse de sonra tekrar yene de Venesiyaya tabe olur Seher Venesiya nezaretinde oldugu ucun 1444 cu ilde Alban milli qehremani Isgender Bey terefinden alban zadeganlarinin ve bolgenin beylerinin turklere qarsi umumi mudafiesini teskil etmek meqsedile kecirilen qurultay ucun neytral yer kimi secilir Bu qurultay Lega liqasi adini alir Bu gun Lega boyuyen ve suretle inkisaf eden bir seherdir Albaniyanin esas deniz limanlarindan biri olan Sengini limanina yaxin erazide yerlesir Bu yaxinliq elece de Monteneqro serhedinden simala ve Tiranadan cenuba uzanan magistiral yollarin uzerinde yerlesmesi onu senaye ve biznes ucun celbedici mekana cevirir EhaliTarixi ehaliIlEh 19501 084 19602 458 126 8 19694 100 66 8 19796 900 68 3 198910 348 50 0 200114 420 39 4 201115 510 7 6 202314 687 5 3 Menbe 2023 cu il siyahiyaalinmasina gore eher ehalisinin sayi 14 687 neferdir Lega belediyyesinin toplam ehalisi ise 51 354 neferdir Ehali esasen albanlardan ibaretdir Gormeli yerleriSelimiye mescidi Evveller kilse sonralar mescid olub Hal hazirda Alban milli qehremani Isgender beyin xatiresine ucaldilmis abide kimi fealiyyet gosterir Spac hebsxanasi Hemcinin 2004 cu ilden qedim Lissos Akropolu ve Isgender bey xatire abidesinin etrafinda aparilan qazintilarda Ellinistik Roma ve Erken Bizans dovrune aid tikililer turbeler ve diger tapintilar askar edilmisdir Istinadlar Kryetari i Bashkise alban Bashkia Lezhe 3 November 2021 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 8 November 2021 Census of Population and Housing Institute of Statistics Albania Sedlar 2013 seh 111 Gaffiot 1934 seh 915 Lissus Lippert Matzinger 2021 seh 132 Katicic 1976 seh 186 Diodorus Siculus Library Arxiv sureti 23 aprel 2008 tarixinden Wayback Machine saytinda ing Winnifrith Tom Badlands Borderlands A History of Northern Epirus Southern Albania ingilis Duckworth 2002 seh 75 ISBN 978 0 7156 3201 7 Also for Justinian s reign there survives a catalogue of towns in the Empire the Synecdemus of Hierocles In Epirus Nova we find Apollonia Byllis Amantia Pulcheropolis Berat Aulon Vlore Lychnidus Ohrid and the unknown Alistion possible the modern Lezhe and Skepton Anamali Skender Prifti 2002 in Albanian Historia e popullit shqiptar ne kater vellime Botimet Toena ISBN 99927 1 622 3 p 267 Catholic Encyclopedia article Alessio Lissus Alexiensis Schmitt Jens O 2009 Skanderbeg Der neue Alexander auf dem Balkan Verlag Friedrich Pustet pp 55 56 Cities of Albania Albania All places communes Karl Franzens Universitat Lissus excavation report 2004 Arxivlesdirilib 2011 06 29 at the Wayback Machine