Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
"Leyli və Məcnun" — "Xəmsə" toplusuna daxil olan üçüncü əsəridir.
| Leyli və Məcnun | |
|---|---|
| Müəllif | |
| Janr | məsnəvi |
| Orijinalın dili | fars dili |
| Əvvəlki | Şirin və Xosrov |
| Sonrakı | Yeddi səyyah |
Məzmunu
Xəbərdarlıq: Yazının davamı əsərin məzmunu haqqında məlumat ehtiva edir.Əsərin başlanğıcında oğulsuz atanın iztirabları və Məcnunun doğulması göstərilir. Burada Məcnun doğulduğu gündən aşiqdir. Məcnun böyüyür, məktəbə gedir və Leyli ilə sevişir. Leylinin anası işdən xəbər tutub qıza nəsihət verir:
 | Min aşiq olsa da Məşuqə olmaq sənə nə layiq! Namusumuzu elə verdin, Ərəblərin qaxıncına saldın, Boş yerə insanlar içində Minillik namusu itirdin. |  |
Leyli inkar edir və onu daha məktəbə buraxmırlar. Məcnun ayrılıqdan fəryad edib məktəbi tərk edir. O, hiylə ilə sevgilisinin görüşünə gəəlir, bir gün libasını dəyişib gözlərini bağlayır, Leylinin qapısında yıxılıb əlindən tutmaq üçün yalvarır, Leyli onu tutub qaldırır, bir gün dilənçi libasında gedib ondan pay alır. Artıq eşqi məlum olub Məcnun adı ilə çağırılır.
Atası, Leyli evdədir deyə onu gətirir, anası ilə görüşür, nəsihət edirlər. Məcnun bu işdə ürəyi müqəssir olduğunu söyləyir və yenə evdən qaçır. Atası çarə axtarır, çillənişin şeyxin yanına gedib dərdini söyləyir, başqa tədbirlərə əla tır, bir fayda vermir. Qəbilə qocaları elçiliyə gedirlər. Qızın atası oğlanın divanəliyindən danışır. Məcnunu çağırırlar, gəlir, Leylinin itini görüb qucaqlayır, onu öpür və tərifləyir. Leylinin atası bunu görür. Ata, güşənişin abidin yanına gedir, oğluna şəfa istəyir. O, daha da eşqinin artması haqqında dua etməsini xahiş edir. Ata oğlundan əl çəkir. Leylini isə İbn Salama ərə verirlər. Leyli
| | Qılıncla qanımı axıtsalar da, Məcnundan özgəsinə getmərəm | |
deyə etiraz edir. Onu sörla ər evinə göndərirlər. O, ərini şillə ilə vurub Məcnunu sevdiyini deyir. İbn Salam nə qədər səy edirsə də, nəticə vermir, axırda o Leylini boşayır. Məcnun Leylinin ərə getməsini eşidib ona məktub yazır və şikayət edir. Leyli cavab məktubunda eşqinə sadiq olduğunu bildirir. Yoldaşları Məcnuna nəsihət verirlər. O, özü özündən şikayət edir. Sevgilisini yuxuda görür, onu görməyə gedir və sevgililər dərdləşirlər. Leyli ixtiyarsızlığından şikayətlənir. Bu zaman xəbərdar olub onu öldürmək istəyən adamın əli göydə qalır. O, Məcnunun ayağına düşüb tövbə edir.
Bu hadisədən xəbərdar olan Nofəl müharibə edib qızı əsir edir. Ancaq qızın gözəlliyini görən Nofəl qızı özü sevir. Məcnunu ortadan qaldırmaq üçün zəhər hazırlayıb ona içirtmək istəyir. Zəhərli şərbəti hazırlayıb səhvən Nofəlin özünə verirlər. O, ölür, atası gəlib Leylini aparır. Məcnun sərvi azad edir.
Dəvə Leylini köçdən ayırıb Məcnunun qərargahına gətirir. Məcnun zəif və qüvvətsiz olur. İki aşiq bir-birini tanımırlar. Leyli ona vüsal tklif edir. Məcnun sevgilisinin rüsvay olmasını istəmir, xəyalı ilə qane olduğunu söyləyir. Leyli vəsiyyət edib ölür. Məcnun da Leylinin qəbri üstündə nalə edib ölür.
Xəbərdarlığın sonu.Tədqiqi
Hatifi süjetə yeniliklər gətirir, onu əsrinə uyğunlaşdırır və bu klassik mövzunu çox məharətlə yenidən işləyir ki, bu da əsəri dövrü üçün xarakterik hala gətirir. Çillənişin abid, qadına qarşı mənfi münasibət və sair XV əsr İran həyatı, təriqətlərin hökmran olduğu bir mühit ilə əlaqədar olaraq mövzuya əlavə edilmişdir. Bu mövzuda o öz narazılıqlarını da süjetlə əlaqədar olaraq verir. Bu mövzuda yazılmış bütün əsərlərdən fərqli olaraq Nofəl qalib gəlir və Leylini sevir.
İstinadlar
- Araslı, 1940. səh. 235
- Araslı, 1940. səh. 237
Ədəbiyyat
Araslı, Həmid. Şərqdə Leyli və Məcnun əsərləri (“Nizami” (I kitab)). Bakı: Azərnəşr. 1940. 222.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu adin diger istifade formalari ucun bax Leyli ve Mecnun deqiqlesdirme Leyli ve Mecnun Xemse toplusuna daxil olan ucuncu eseridir Leyli ve MecnunMuellifJanr mesneviOrijinalin dili fars diliEvvelki Sirin ve XosrovSonraki Yeddi seyyahMezmunuXeberdarliq Yazinin davami eserin mezmunu haqqinda melumat ehtiva edir Eserin baslangicinda ogulsuz atanin iztirablari ve Mecnunun dogulmasi gosterilir Burada Mecnun doguldugu gunden asiqdir Mecnun boyuyur mektebe gedir ve Leyli ile sevisir Leylinin anasi isden xeber tutub qiza nesihet verir Min asiq olsa da Mesuqe olmaq sene ne layiq Namusumuzu ele verdin Ereblerin qaxincina saldin Bos yere insanlar icinde Minillik namusu itirdin Leyli inkar edir ve onu daha mektebe buraxmirlar Mecnun ayriliqdan feryad edib mektebi terk edir O hiyle ile sevgilisinin gorusune geelir bir gun libasini deyisib gozlerini baglayir Leylinin qapisinda yixilib elinden tutmaq ucun yalvarir Leyli onu tutub qaldirir bir gun dilenci libasinda gedib ondan pay alir Artiq esqi melum olub Mecnun adi ile cagirilir Atasi Leyli evdedir deye onu getirir anasi ile gorusur nesihet edirler Mecnun bu isde ureyi muqessir oldugunu soyleyir ve yene evden qacir Atasi care axtarir cillenisin seyxin yanina gedib derdini soyleyir basqa tedbirlere ela tir bir fayda vermir Qebile qocalari elciliye gedirler Qizin atasi oglanin divaneliyinden danisir Mecnunu cagirirlar gelir Leylinin itini gorub qucaqlayir onu opur ve terifleyir Leylinin atasi bunu gorur Ata gusenisin abidin yanina gedir ogluna sefa isteyir O daha da esqinin artmasi haqqinda dua etmesini xahis edir Ata oglundan el cekir Leylini ise Ibn Salama ere verirler Leyli Qilincla qanimi axitsalar da Mecnundan ozgesine getmerem deye etiraz edir Onu sorla er evine gonderirler O erini sille ile vurub Mecnunu sevdiyini deyir Ibn Salam ne qeder sey edirse de netice vermir axirda o Leylini bosayir Mecnun Leylinin ere getmesini esidib ona mektub yazir ve sikayet edir Leyli cavab mektubunda esqine sadiq oldugunu bildirir Yoldaslari Mecnuna nesihet verirler O ozu ozunden sikayet edir Sevgilisini yuxuda gorur onu gormeye gedir ve sevgililer derdlesirler Leyli ixtiyarsizligindan sikayetlenir Bu zaman xeberdar olub onu oldurmek isteyen adamin eli goyde qalir O Mecnunun ayagina dusub tovbe edir Bu hadiseden xeberdar olan Nofel muharibe edib qizi esir edir Ancaq qizin gozelliyini goren Nofel qizi ozu sevir Mecnunu ortadan qaldirmaq ucun zeher hazirlayib ona icirtmek isteyir Zeherli serbeti hazirlayib sehven Nofelin ozune verirler O olur atasi gelib Leylini aparir Mecnun servi azad edir Deve Leylini kocden ayirib Mecnunun qerargahina getirir Mecnun zeif ve quvvetsiz olur Iki asiq bir birini tanimirlar Leyli ona vusal tklif edir Mecnun sevgilisinin rusvay olmasini istemir xeyali ile qane oldugunu soyleyir Leyli vesiyyet edib olur Mecnun da Leylinin qebri ustunde nale edib olur Xeberdarligin sonu TedqiqiHatifi sujete yenilikler getirir onu esrine uygunlasdirir ve bu klassik movzunu cox meharetle yeniden isleyir ki bu da eseri dovru ucun xarakterik hala getirir Cillenisin abid qadina qarsi menfi munasibet ve sair XV esr Iran heyati teriqetlerin hokmran oldugu bir muhit ile elaqedar olaraq movzuya elave edilmisdir Bu movzuda o oz naraziliqlarini da sujetle elaqedar olaraq verir Bu movzuda yazilmis butun eserlerden ferqli olaraq Nofel qalib gelir ve Leylini sevir IstinadlarArasli 1940 seh 235 Arasli 1940 seh 237EdebiyyatArasli Hemid Serqde Leyli ve Mecnun eserleri Nizami I kitab Baki Azernesr 1940 222 Hemcinin baxLeyli ve Mecnun Iran edebiyyati