Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Lex döyüşü (alm. Schlacht an der Lechfeld, mac. Lech mezei csata) — 955-ci il avqustun 10-da Müqəddəs Roma imperatoru I Otto (Böyük Otto) ilə macar ordusu arasında baş vermiş mühüm döyüş. Bu döyüş Macarıstanın Qərbi Avropaya etdiyi basqınlara son qoymuş və Macarıstanın gələcək inkişafına ciddi təsir etmişdir.
| Lex döyüşü | |
|---|---|
 | |
| Tarix | 10 avqust 955 |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Səbəblər
IX–X əsrlərdə macar tayfaları Karpat hövzəsində məskunlaşaraq Avropaya basqınlar etməyə başladılar. Onlar əsasən Qərbi Avropanı, Almaniya, İtaliya və Fransa ərazilərini qarət edirdilər. Xüsusilə 899-cu ildə macarlar İtaliyanı yağmalamış, 907-ci ildə isə Bavariya ordusunu darmadağın edərək, Avropadakı güclər üçün ciddi təhlükəyə çevrilmişdilər. 955-ci ildə Almaniyanın kralı və Müqəddəs Roma imperatoru I Otto macarların Almaniya və Avstriya ərazilərinə basqınlarının qarşısını almaq üçün hərbi tədbirlər görməyə başladı. Macarların əsas hədəfi Almaniya idi və onların hücumları Müqəddəs Roma İmperiyası üçün ciddi təhlükə yaradırdı. Macarlar 954-cü ildə Almaniyaya yeni basqına hazırlaşırdılar. Onlar Bavariyaya hücum edib, buradakı qalaları qarət etdilər. Bundan sonra I Otto macarları məğlub etmək üçün böyük ordu toplamağa başladı.
Döyüşün gedişi
Macar ordusu 955-ci ilin yazında Almaniyanın cənubuna doğru irəlilədi. Onlar Bavariyanın müxtəlif bölgələrini qarət edərək, Lex çayı yaxınlığında düşərgə saldılar. I Otto alman, frank və sakson əsgərlərindən ibarət böyük ordu topladı. Onun ordusunda ağır zirehli süvarilər üstünlük təşkil edirdi. Avqustun 10-da I Otto Lech çayı yaxınlığında macarları mühasirəyə aldı. Macarlar əsasən yüngül süvarilərdən ibarət idi və sürətli hücum taktikalarına üstünlük verirdilər. Lakin I Otto-nun süvariləri və piyada qoşunları daha intizamlı və zirehli idi. I Otto əvvəlcə müdafiə mövqeyində dayanaraq, macarların hücumlarını dəf etdi. Daha sonra alman süvariləri hücuma keçərək, macarları tamamilə darmadağın etdilər. Macar ordusu ciddi itki verdi və sağ qalanlar geri çəkildi.
Nəticə
Lex döyüşündən sonra macarların Qərbi Avropaya basqınları sona çatmışdır. Daha sonra macarlar Avropada daimi məskunlaşmağa və dövlət qurmağa yönəldilər. I Otto qələbədən sonra Müqəddəs Roma imperiyasını qurdu və Avropanın ən güclü hökmdarlarından birinə çevrilmişdir. Lex döyüşü almanların Qərbi Avropada üstünlük qazanmasına səbəb oldu. Lex döyüşü macarlar üçün dönüş nöqtəsi olmuşdur. Onlar xristianlığı qəbul edərək, Avropanın siyasi sisteminə qoşuldular. Daha sonra Macarıstanda Müqəddəs İştvan tərəfindən güclü dövlət qurulmuşdur.
İstinadlar
- Archer, Christon; Ferris, John Robert; Herwig, Holger H; Travers, Timothy. Migrations and Invasions // World History of Warfare. Lincoln: University of Nebraska Press. 2002. ISBN . OCLC 49650247 – Internet Archive vasitəsilə.
- Beeler, John. 8. Military Feudalism in Germany // Warfare in Feudal Europe, 730–1200. Ithaca: Cornell University Press. 1971. 215–244. doi:10.7591/9781501726828-011. ISBN . OCLC 570334282.
- Bowlus, Charles R. The Battle of Lechfeld and its Aftermath, August 955: The End of the Age of Migrations in the Latin West. London: Routledge. 2016. doi:10.4324/9781315241142. ISBN . OCLC 965444179. Partial previews are at the 2016 edition Google Books-da and the 2006 edition Google Books-da
- Davis, Paul K. Lechfeld // 100 Decisive Battles: From Ancient Times to the Present. New York: Oxford University Press. 2001. ISBN . OCLC 1164836234 – Internet Archive vasitəsilə.
- Delbrück, Hans. II: The Battle on the Lechfeld, 10 August 955 // History of the Art of War. 3 Medieval Warfare. Renfroe, Walter J. tərəfindən tərcümə olunub. Lincoln: University of Nebraska Press. 1990. 115–129. ISBN . OCLC 1055170672 – Internet Archive vasitəsilə.
- Engel, Pál. Ayton, Andrew (redaktor). The Realm of St Stephen: History of Medieval Hungary, 895–1526. Tamás, Pálosfalvi tərəfindən tərcümə olunub. London & New York: I.B. Tauris. 2001. doi:10.5040/9780755699926. ISBN . OCLC 56676014.
- István, Bóna. "A kalandozó magyarság veresége. A Lech-mezei csata valós szerepe" [The defeat of the adventurous Hungarians. The real role of the Battle of the Lech Fields] (macar). March 2000. 21 July 2011 tarixində arxivləşdirilib.
- Kristó, Gyula. Szakály, Ferenc (redaktor). Az augsburgi csata [The Battle of Augsburg] (macar). Sorsdöntő történelmi napok 8. Budapeşt: Akadémiai Kiadó. 1985. ISBN .
- Kristó, Gyula; Makk, Ferenc. Az Árpád-ház uralkodói [Rulers of the House of Árpád] (macar). I.P.C. Könyvek. 1996. ISBN . OCLC 1175710413.
- Molnár, Miklós. From the beginnings until 1301 // A Concise History of Hungary. Cambridge, UK; New York: Cambridge University Press. 2001. ISBN . OCLC 881237106 – Internet Archive vasitəsilə.
- Rady, Martyn. The Middle Kingdoms: A New History of Central Europe. New York: Basic Books. 2023. ISBN .
Ədəbiyyat
- Riché, Pierre. The Carolingians: A Family Who Forged Europe. Michael Idomir Allen tərəfindən tərcümə olunub. Philadelphia: University of Pennsylvania Press. 1993. ISBN .
- Szabados, György. A magyar történelem kezdeteiről: az előidő-szemlélet hangsúlyváltásai a XV–XVIII. században [On the beginnings of Hungarian history: the shifts in emphasis in the 15th–18th centuries] (macar). Budapest: Balassi. 2006. ISBN . OCLC 123759633.
- Thatcher, Oliver James; McNeal, Edgar Holmes. Otto I and the Hungarians // A Source Book for Medieval History: Selected Documents Illustrating the History of Europe in the Middle Age. New York: C. Scribner's Sons. 1905. 75–77. OCLC 571837034 – Internet Archive vasitəsilə. Reprinted: ISBN
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Lex doyusu alm Schlacht an der Lechfeld mac Lech mezei csata 955 ci il avqustun 10 da Muqeddes Roma imperatoru I Otto Boyuk Otto ile macar ordusu arasinda bas vermis muhum doyus Bu doyus Macaristanin Qerbi Avropaya etdiyi basqinlara son qoymus ve Macaristanin gelecek inkisafina ciddi tesir etmisdir Lex doyusuTarix 10 avqust 955 Vikianbarda elaqeli mediafayllarSebeblerIX X esrlerde macar tayfalari Karpat hovzesinde meskunlasaraq Avropaya basqinlar etmeye basladilar Onlar esasen Qerbi Avropani Almaniya Italiya ve Fransa erazilerini qaret edirdiler Xususile 899 cu ilde macarlar Italiyani yagmalamis 907 ci ilde ise Bavariya ordusunu darmadagin ederek Avropadaki gucler ucun ciddi tehlukeye cevrilmisdiler 955 ci ilde Almaniyanin krali ve Muqeddes Roma imperatoru I Otto macarlarin Almaniya ve Avstriya erazilerine basqinlarinin qarsisini almaq ucun herbi tedbirler gormeye basladi Macarlarin esas hedefi Almaniya idi ve onlarin hucumlari Muqeddes Roma Imperiyasi ucun ciddi tehluke yaradirdi Macarlar 954 cu ilde Almaniyaya yeni basqina hazirlasirdilar Onlar Bavariyaya hucum edib buradaki qalalari qaret etdiler Bundan sonra I Otto macarlari meglub etmek ucun boyuk ordu toplamaga basladi Doyusun gedisiMacar ordusu 955 ci ilin yazinda Almaniyanin cenubuna dogru ireliledi Onlar Bavariyanin muxtelif bolgelerini qaret ederek Lex cayi yaxinliginda duserge saldilar I Otto alman frank ve sakson esgerlerinden ibaret boyuk ordu topladi Onun ordusunda agir zirehli suvariler ustunluk teskil edirdi Avqustun 10 da I Otto Lech cayi yaxinliginda macarlari muhasireye aldi Macarlar esasen yungul suvarilerden ibaret idi ve suretli hucum taktikalarina ustunluk verirdiler Lakin I Otto nun suvarileri ve piyada qosunlari daha intizamli ve zirehli idi I Otto evvelce mudafie movqeyinde dayanaraq macarlarin hucumlarini def etdi Daha sonra alman suvarileri hucuma kecerek macarlari tamamile darmadagin etdiler Macar ordusu ciddi itki verdi ve sag qalanlar geri cekildi NeticeLex doyusunden sonra macarlarin Qerbi Avropaya basqinlari sona catmisdir Daha sonra macarlar Avropada daimi meskunlasmaga ve dovlet qurmaga yoneldiler I Otto qelebeden sonra Muqeddes Roma imperiyasini qurdu ve Avropanin en guclu hokmdarlarindan birine cevrilmisdir Lex doyusu almanlarin Qerbi Avropada ustunluk qazanmasina sebeb oldu Lex doyusu macarlar ucun donus noqtesi olmusdur Onlar xristianligi qebul ederek Avropanin siyasi sistemine qosuldular Daha sonra Macaristanda Muqeddes Istvan terefinden guclu dovlet qurulmusdur IstinadlarArcher Christon Ferris John Robert Herwig Holger H Travers Timothy Migrations and Invasions World History of Warfare Lincoln University of Nebraska Press 2002 ISBN 978 0 8032 4423 8 OCLC 49650247 Internet Archive vasitesile Beeler John 8 Military Feudalism in Germany Warfare in Feudal Europe 730 1200 Ithaca Cornell University Press 1971 215 244 doi 10 7591 9781501726828 011 ISBN 978 1 5017 2682 8 OCLC 570334282 Bowlus Charles R The Battle of Lechfeld and its Aftermath August 955 The End of the Age of Migrations in the Latin West London Routledge 2016 doi 10 4324 9781315241142 ISBN 978 1 351 89417 3 OCLC 965444179 Partial previews are at the 2016 edition Google Books da and the 2006 edition Google Books da Davis Paul K Lechfeld 100 Decisive Battles From Ancient Times to the Present New York Oxford University Press 2001 ISBN 978 0 19 514366 9 OCLC 1164836234 Internet Archive vasitesile Delbruck Hans II The Battle on the Lechfeld 10 August 955 History of the Art of War 3 Medieval Warfare Renfroe Walter J terefinden tercume olunub Lincoln University of Nebraska Press 1990 115 129 ISBN 978 0 8032 6585 1 OCLC 1055170672 Internet Archive vasitesile Engel Pal Ayton Andrew redaktor The Realm of St Stephen History of Medieval Hungary 895 1526 Tamas Palosfalvi terefinden tercume olunub London amp New York I B Tauris 2001 doi 10 5040 9780755699926 ISBN 978 1 86064 061 2 OCLC 56676014 Istvan Bona A kalandozo magyarsag veresege A Lech mezei csata valos szerepe The defeat of the adventurous Hungarians The real role of the Battle of the Lech Fields macar March 2000 21 July 2011 tarixinde arxivlesdirilib Kristo Gyula Szakaly Ferenc redaktor Az augsburgi csata The Battle of Augsburg macar Sorsdonto tortenelmi napok 8 Budapest Akademiai Kiado 1985 ISBN 963 05 3838 5 Kristo Gyula Makk Ferenc Az Arpad haz uralkodoi Rulers of the House of Arpad macar I P C Konyvek 1996 ISBN 963 7930 97 3 OCLC 1175710413 Molnar Miklos From the beginnings until 1301 A Concise History of Hungary Cambridge UK New York Cambridge University Press 2001 ISBN 978 1 107 05071 6 OCLC 881237106 Internet Archive vasitesile Rady Martyn The Middle Kingdoms A New History of Central Europe New York Basic Books 2023 ISBN 978 1 54161 978 4 EdebiyyatRiche Pierre The Carolingians A Family Who Forged Europe Michael Idomir Allen terefinden tercume olunub Philadelphia University of Pennsylvania Press 1993 ISBN 978 0 81221 342 3 Szabados Gyorgy A magyar tortenelem kezdeteirol az eloido szemlelet hangsulyvaltasai a XV XVIII szazadban On the beginnings of Hungarian history the shifts in emphasis in the 15th 18th centuries macar Budapest Balassi 2006 ISBN 978 963 506 685 8 OCLC 123759633 Thatcher Oliver James McNeal Edgar Holmes Otto I and the Hungarians A Source Book for Medieval History Selected Documents Illustrating the History of Europe in the Middle Age New York C Scribner s Sons 1905 75 77 OCLC 571837034 Internet Archive vasitesile Reprinted ISBN 978 1298668035