Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Latviya İstiqlaliyyət müharibəsi (latış. Latvijas brīvības cīņas) — 1918-ci ilin sonunda Birinci Dünya müharibəsi başa çatdıqdan sonra Latviya Xalq Məclisi tərəfindən Latviyanın müstəqilliyini elan edən və Latviya ilə RSFSR arasında Riqa müqaviləsinin imzalanması ilə başa çatan Latviyadakı hərbi əməliyyatların ümumi adı.
| Latviya İstiqlaliyyət müharibəsi | |||
|---|---|---|---|
| Rusiya vətəndaş müharibəsi | |||
 Riqaya hücum, 1919 | |||
| Tarix | 5 dekabr 1918 | ||
| Yeri | |||
| Nəticəsi | 1920-ci il 11 avqustda Sovet Rusiyası və Latviya arasında Riqa sülh müqaviləsi | ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
| |||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||
Arxa plan
1917-ci ilin sentyabrında Latviya siyasi partiyaları alman qoşunları tərəfindən işğal edilmiş Riqada Demokratik blok (latış. Demokrātiskais bloks) — koalisiya yaratdılar. Dekabrın əvvəlində Valka şəhərində Latviya milli təşkilatları Latviya Müvəqqəti Milli Şurasını (latış. Latviešu Pagaidu nacionālā padome) təsis etdilər. 1917-ci il dekabrın 2-də Latviyanın öz müqəddəratını təyin etməsi barədə bəyanat qəbul olundu.
Lakin, Latviya Sosial Demokrat Fəhlə Partiyasının (LSDFP) Liflyandiya və Kurlyandiyada böyük təsir göstərmişdir. Dekabrın ortalarında Latviyanın ali hakimiyyətini elan edən işçilərin, əsgərlərin və torpaqsız deputatların II qurultayı Almaniyadan azad olunmuş Valmierada keçirildi. Qurucu Məclis seçkilərində Sosial Demokratlar, Vidzemedəki səslərin yüzdə 72-ni, Latqaliyada 51 %-ni, Latviya silahlı polklarında isə yüzdə96 % səs aldı.
Valka şəhərində 1917-ci il dekabrın 6-da Valka şəhərində Latviya KP Mərkəzi Komitəsi və Latviya Fəhlə, Əsgər və Torpaqsız Deputatları Şurasının İcraiyyə Komitəsi (İskolat) Sovet Rusiyasının müstəqil bir hissəsi kimi Latviyanın öz müqəddəratını təyin etməsi barədə bəyanat qəbul etdi..
Latviyanın müstəqilliyinin elan olunması
9 noyabr 1918-ci ildə Almaniyada başlayan inqilabdan sonra Alman imperiyası dağıldı və Baltikyanı ölkələr mövcud olmadı. Alman əsgərlərinin əsl işğalı şəraitində, 1718-ci il noyabrın 17-də Latviya Müvəqqəti Milli Şurası və Demokratik blok birgə parlament - Latviya Milli Şurasını formalaşdırmağa razılaşdı. Sovet Rusiyasına yönəlmiş bolşeviklər və Alman yanlısı burjua siyasətçiləri təmsil olunmadı. Yanis Çaqste sədr oldu və Karlis Ulmanis Latviya Müvəqqəti Hökumət Baş nazirinin vəzifəsini tutdu.
Əslində faktiki olaraq Xalq Məclisi Latviya Respublikasının müvəqqəti parlamenti idi və 1920-ci il aprelin 30-na qədər fəaliyyət göstərirdi.
İstiqlal Bəyannaməsinin mətninin layihəsi, Almaniyanın müvəqqəti komissarı Avqust Vinnig tərəfindən qəbul edildi.
Noyabrın 18-də Rus Teatrında (İndi Milli Teatr) Latviya Xalq Məclisi müstəqil və demokratik Latviya Respublikasını elan etdi. Artıq 26 noyabrda Latviyalıların yaşadığı bütün ərazidə Latviyanın Müvəqqəti Hökumətinin hüquqlarını tanıyan Alman hökumətindən bir sənəd alındı. Almaniyanın mülki idarəsi rəsmi olaraq Latviyanın Müvəqqəti Hökumətinə səlahiyyətini köçürdü.
Eyni zamanda (18 və 19 noyabr) Riqada silahlı qətl törətmək, respublikadan işğal edən ordu vahidlərinin çıxarılması, Karlis Ulmanisin Müvəqqəti Hökumətinin devirilməsi və Latviyada Sovet hakimiyyətinin qurulmasını təklif edən Latviya Sosial Demokratlar (bolşeviklər) XVII Yerli Konfransı keçirildi.
Həmçinin bax
İstinadlar
- (PDF). 2011-07-25 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-04-22.
- . 2011-01-29 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-04-23.
- Iskolata un tā prezidija dokumenti (1917.—1918.) / A. Spreslis. — Rīga: Zinātne, 1973. — С. 227,228.
Ədəbiyyat
Rus dilində
- Дыдоров К. И. Освобождение Риги от большевиков 22 мая 1919 года. // Служба связи ливенцев и северо-западников № 3. Стр. 22.
- д. и. н. Волков, С. В. Белая борьба на Северо-Западе России / Сапожников С. А.. — 1-е изд. — Москва: ЗАО Центрополиграф, 2003. — С. 687. — 348 с. — (Россия забытая и неизвестная. Белое движение.). — 3000 экз. — ISBN 5-9524-0201-1.
- Hannes Valter. Ausalt ja avameelselt Landeswehri sõjast, Võnnu lahingust, Riia operatsioonist. — Tallinn: Perioodika, 1989. (Ханнес Валтер. Серия «Честно и откровенно». О Войне с Ландесвером, о Выннуской битве и о Рижской операции. Таллин, издательство «Периодика», 1989), 64 с., ISBN 5-7979-0275-3 (эст.)
- История Латвии: XX век. — Рига: Jumava, 2005. — С. 108—140. — 475 с. — ISBN 9984-05-866-2. (ссылки на главы)
- Смирин Г. Основные факты истории Латвии. — 2-е изд. — Рига: SI, 1999. — 141 с. — ISBN 9984–630–36–6
Digər dillərdə
- . Im Kampf gegen den Bolschewismus. Erinnerungen von General Fürst Awaloff, Oberbefehlshaber der Deutsch-Russischen Westarmee im Baltikum. Verlag von J.J. Augustin, Glückstadt und Hamburg. 1925.
- . Meine Sendung in Finland und im Baltikum. Verlag von K.F. Koehler, Leipzig. 1920.
- BischoffJosef, Die letzte Front. Geschichte der Eiserne Division im Baltikum 1919, Berlin 1935.
- Darstellungen aus den Nachkriegskämpfen deutscher Truppen und Freikorps, Bd 2: Der Feldzug im Baltikum bis zur zweiten Einnahme von Riga. Januar bis Mai 1919, Berlin 1937; Bd 3: Die Kämpfe im Baltikum nach der zweiten Einnahme von Riga. Juni bis Dezember 1919, Berlin 1938.
- Die baltische Landeswehr im Befreiungskampf gegen den Bolschevismus. Ein Gedenkbuch, herausgegeben vom baltischen Landeswehrein, Riga 1929.
- Kiewisz Leon, Sprawy łotewskie w bałtyckiej polityce Niemiec 1914-1919, Poznań 1970.
- , Między wojną a pokojem. Niemieckie zamysły wojenne na wschodzie w obliczu traktatu wersalskiego. Marzec-kwiecień 1919, Warszawa 1976.
- Paluszyński Tomasz, Walka o niepodległość Łotwy 1914-1920, Warszawa 1999.
- Von den baltische Provinzen zu den baltischen Staaten. Beiträge zur Entstehungsgeschichte der Republiken Estland und Lettland, Bd I (1917–1918), Bd II (1919–1920), Marburg 1971, 1977.
- Claus Grimm: "Vor den Toren Europas – Geschichte der Baltischen Landeswehr" Hamburg 1963
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Latviya Istiqlaliyyet muharibesi latis Latvijas brivibas cinas 1918 ci ilin sonunda Birinci Dunya muharibesi basa catdiqdan sonra Latviya Xalq Meclisi terefinden Latviyanin musteqilliyini elan eden ve Latviya ile RSFSR arasinda Riqa muqavilesinin imzalanmasi ile basa catan Latviyadaki herbi emeliyyatlarin umumi adi Latviya Istiqlaliyyet muharibesiRusiya vetendas muharibesiRiqaya hucum 1919Tarix 5 dekabr 1918Yeri LatviyaNeticesi 1920 ci il 11 avqustda Sovet Rusiyasi ve Latviya arasinda Riqa sulh muqavilesiMunaqise terefleriLatviya SSR RSFSR Baltikyani landesver Vikianbarda elaqeli mediafayllarArxa plan1917 ci ilin sentyabrinda Latviya siyasi partiyalari alman qosunlari terefinden isgal edilmis Riqada Demokratik blok latis Demokratiskais bloks koalisiya yaratdilar Dekabrin evvelinde Valka seherinde Latviya milli teskilatlari Latviya Muveqqeti Milli Surasini latis Latviesu Pagaidu nacionala padome tesis etdiler 1917 ci il dekabrin 2 de Latviyanin oz muqedderatini teyin etmesi barede beyanat qebul olundu Lakin Latviya Sosial Demokrat Fehle Partiyasinin LSDFP Liflyandiya ve Kurlyandiyada boyuk tesir gostermisdir Dekabrin ortalarinda Latviyanin ali hakimiyyetini elan eden iscilerin esgerlerin ve torpaqsiz deputatlarin II qurultayi Almaniyadan azad olunmus Valmierada kecirildi Qurucu Meclis seckilerinde Sosial Demokratlar Vidzemedeki seslerin yuzde 72 ni Latqaliyada 51 ni Latviya silahli polklarinda ise yuzde96 ses aldi Valka seherinde 1917 ci il dekabrin 6 da Valka seherinde Latviya KP Merkezi Komitesi ve Latviya Fehle Esger ve Torpaqsiz Deputatlari Surasinin Icraiyye Komitesi Iskolat Sovet Rusiyasinin musteqil bir hissesi kimi Latviyanin oz muqedderatini teyin etmesi barede beyanat qebul etdi Latviyanin musteqilliyinin elan olunmasi9 noyabr 1918 ci ilde Almaniyada baslayan inqilabdan sonra Alman imperiyasi dagildi ve Baltikyani olkeler movcud olmadi Alman esgerlerinin esl isgali seraitinde 1718 ci il noyabrin 17 de Latviya Muveqqeti Milli Surasi ve Demokratik blok birge parlament Latviya Milli Surasini formalasdirmaga razilasdi Sovet Rusiyasina yonelmis bolsevikler ve Alman yanlisi burjua siyasetcileri temsil olunmadi Yanis Caqste sedr oldu ve Karlis Ulmanis Latviya Muveqqeti Hokumet Bas nazirinin vezifesini tutdu Eslinde faktiki olaraq Xalq Meclisi Latviya Respublikasinin muveqqeti parlamenti idi ve 1920 ci il aprelin 30 na qeder fealiyyet gosterirdi Istiqlal Beyannamesinin metninin layihesi Almaniyanin muveqqeti komissari Avqust Vinnig terefinden qebul edildi Noyabrin 18 de Rus Teatrinda Indi Milli Teatr Latviya Xalq Meclisi musteqil ve demokratik Latviya Respublikasini elan etdi Artiq 26 noyabrda Latviyalilarin yasadigi butun erazide Latviyanin Muveqqeti Hokumetinin huquqlarini taniyan Alman hokumetinden bir sened alindi Almaniyanin mulki idaresi resmi olaraq Latviyanin Muveqqeti Hokumetine selahiyyetini kocurdu Eyni zamanda 18 ve 19 noyabr Riqada silahli qetl toretmek respublikadan isgal eden ordu vahidlerinin cixarilmasi Karlis Ulmanisin Muveqqeti Hokumetinin devirilmesi ve Latviyada Sovet hakimiyyetinin qurulmasini teklif eden Latviya Sosial Demokratlar bolsevikler XVII Yerli Konfransi kecirildi Hemcinin baxLatviya Latviya Sovet Sosialist RespublikasiIstinadlar PDF 2011 07 25 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 04 22 2011 01 29 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 04 23 Iskolata un ta prezidija dokumenti 1917 1918 A Spreslis Riga Zinatne 1973 S 227 228 EdebiyyatRus dilinde Dydorov K I Osvobozhdenie Rigi ot bolshevikov 22 maya 1919 goda Sluzhba svyazi livencev i severo zapadnikov 3 Str 22 d i n Volkov S V Belaya borba na Severo Zapade Rossii Sapozhnikov S A 1 e izd Moskva ZAO Centropoligraf 2003 S 687 348 s Rossiya zabytaya i neizvestnaya Beloe dvizhenie 3000 ekz ISBN 5 9524 0201 1 Hannes Valter Ausalt ja avameelselt Landeswehri sojast Vonnu lahingust Riia operatsioonist Tallinn Perioodika 1989 Hannes Valter Seriya Chestno i otkrovenno O Vojne s Landesverom o Vynnuskoj bitve i o Rizhskoj operacii Tallin izdatelstvo Periodika 1989 64 s ISBN 5 7979 0275 3 est Istoriya Latvii XX vek Riga Jumava 2005 S 108 140 475 s ISBN 9984 05 866 2 ssylki na glavy Smirin G Osnovnye fakty istorii Latvii 2 e izd Riga SI 1999 141 s ISBN 9984 630 36 6Diger dillerde Im Kampf gegen den Bolschewismus Erinnerungen von General Furst Awaloff Oberbefehlshaber der Deutsch Russischen Westarmee im Baltikum Verlag von J J Augustin Gluckstadt und Hamburg 1925 Meine Sendung in Finland und im Baltikum Verlag von K F Koehler Leipzig 1920 BischoffJosef Die letzte Front Geschichte der Eiserne Division im Baltikum 1919 Berlin 1935 Darstellungen aus den Nachkriegskampfen deutscher Truppen und Freikorps Bd 2 Der Feldzug im Baltikum bis zur zweiten Einnahme von Riga Januar bis Mai 1919 Berlin 1937 Bd 3 Die Kampfe im Baltikum nach der zweiten Einnahme von Riga Juni bis Dezember 1919 Berlin 1938 Die baltische Landeswehr im Befreiungskampf gegen den Bolschevismus Ein Gedenkbuch herausgegeben vom baltischen Landeswehrein Riga 1929 Kiewisz Leon Sprawy lotewskie w baltyckiej polityce Niemiec 1914 1919 Poznan 1970 Miedzy wojna a pokojem Niemieckie zamysly wojenne na wschodzie w obliczu traktatu wersalskiego Marzec kwiecien 1919 Warszawa 1976 Paluszynski Tomasz Walka o niepodleglosc Lotwy 1914 1920 Warszawa 1999 Von den baltische Provinzen zu den baltischen Staaten Beitrage zur Entstehungsgeschichte der Republiken Estland und Lettland Bd I 1917 1918 Bd II 1919 1920 Marburg 1971 1977 Claus Grimm Vor den Toren Europas Geschichte der Baltischen Landeswehr Hamburg 1963